Sterke start Carlsen in Azerbeidzjan
Magnus Carlsen is het Vashimov Herdenkingstoernooi in Shamkir goed begonnen. Hij won zijn beide witpartijen tegen Mamedyarov en Nakamura en speelde met zwart remise tegen Karjakin, waardoor hij na drie ronden al een punt los staat in deze dubbelrondige zeskamp.
Met het toernooi herdenken de Azerbeidzjaanse organisatoren hun jong gestorven landgenoot Vugar Gashimov, die in 2012 nog in de A-groep van het Tata Steeltoernooi speelde maar daarna door zijn slechte gezondheid niet aan schaken toekwam en helaas niet meer beter werd. Hij was onder andere bekend als een van de weinige topspelers die geregeld de Moderne Benonin met zwart speelde. Hoogtepunt van zijn schaakcarriere was waarschijnlijk de Europese landentitel die hij door deze winstpartij tegen Daniel Stellwagen voor Azerbeidzjan veroverde.
Voor dit toernooi zijn de nummers 1, 5, 7 en 9 van de wereld uitgenodigd (respectievelijk Carlsen, Caruana, Karjakin en Nakamura), aangevuld met de twee sterkste schakers uit Azerbeidzjan, Mamedyarov (10) en Radjabov (33). De laatste lijkt misschien een outsider in het veld, maar een jaar geleden was hij de nummer 4 van de wereld… voorlopig doet hij het met drie remises ook prima, maar Mamedyarov heeft het met 0.5 uit 3 zwaar. Voorlopig is het toernooi vooral echter een onemanshow van de wereldkampioen, die zelfs in zijn ene remisepartij goede winstkansen had. Er wordt zelfs al gespeculeerd dat Carlsen dit toernooi de 2900-rating gaat passeren: hij moet dan wel 8.5 uit 10 halen, een erg hoge score, maar niet onmogelijk. Maar laten we eens zien hoe zijn resultaat uit de eerste drie partijen tot stand kwam.
Carlsen – Mamedyarov
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. Lg5 Pbd7
6. e3 Da5
De Cambridge-Springs-variant. Mamedyarov is de voornaamste aanhanger op hoog niveau ervan.
7. cxd5 Pxd5 8. Tc1 Pxc3 9. bxc3 La3 10. Tc2 b6 11. Le2
Carlsen had in het kandidatentoernooi vorig jaar nog deze stelling met zwart gehad. Tegen Gelfand kreeg hij na 11. Ld3 La6 12. O-O Lxd3 13. Dxd3 O-O 14. e4 Tfe8 15. e5 h6 16. Lh4 c5 uiteindelijk een eindspel van dame-paard tegen dame-loper wat hij na wat onnauwkeurigheden van zijn tegenstander wist te winnen.
11… La6 12. O-O Lxe2 13. Dxe2 O-O 14. e4 Tac8 15. e5 Da4
15… h6 16. Lh4 c5 17. d5! exd5? 18. e6 is het verschil met bovenstaande partij waarin de dame op d3 staat. Zwart wil evengoed graag een keer c5 doen, maar het blijkt na de volgende zet best lastig dat te doen zonder dat wit sterk met d5 kan antwoorden.
16. c4 Tfe8 17. Td1 c5?
Een strategisch erg riskante zet, want na het witte antwoord is het bijzonder moeilijk de loper op a3 nog bij het spel te betrekken.
18. d5 exd5 19. Txd5
Een interessante stelling ontstaat na 19. cxd5 Pxe5 20. Pxe5 Txe5 21. Dxe5 Dxc2 22. Te1 Tf8 23. Le7 Te8 24. d6 Ik denk wel dat de witte winstkansen het hoogst ingeschat moeten worden hier, maar de tekstzet is rechtlijniger.
19… Pf8
De leerboekjes zeggen dat als een stuk van de tegenstander op de ene vleugel buitenspel staat, je dan moet proberen op de andere vleugel te gaan spelen, omdat je daar dan een stuk meer heeft. Welnu, dat is precies wat Carlsen gaat doen. 20. h4 h6 21. Le3 Pg6 22. Dd3 Te6 23. h5 Pe7 24. Td6 Lb4 25. Tc1
Dit is een nuttige zet, omdat de witte dame zo niet meer gebonden is aan de dekking van de toren, die bovendien nu naar d1 kan. Het nadeel is dat a2 niet meer gedekt staat, maar op dit moment kan zwart niet slana: 25…Dxa2 26.Td8+ Txd8 27.Dxd8+ Kh7 28.Df8 wint voor wit.
25… Te8 26. Txe6 fxe6 27. Ph4 Dc6
Ook hier is slaan op a2 niet goed: 27… Dxa2 28. Dd7 Kf7 29. Pg6 en zwart kan alleen nog met zijn dame bewegen.
28. a3 La5 29. Td1 Dc7
30. Pg6!
30. f4 b5 31. cxb5 c4 32. Dd7 Dxd7 33. Txd7 Pd5 34. Kf2 c3 is niet helemaal duidelijk, al moet het goed voor wit zijn. 30… Pxg6 31. Dxg6 Df7 32. Td3
Het buitenspel houden van de zwarte loper blijft het thema.
32… a6
Dit had zwart beter kunnen nalaten, omdat hij in de partij na Td6 zijn loper niet naar c3 kan spelen zonder b6 kwijt te raken.
33. a4 Tf8 34. g4
Wit verbetert rustig zijn stelling, terwijl zwart, ja, wat kan die eigenlijk doen? Een keertje b5 wellicht, maar dan sta je zonder compensatie een pion achter.
34… De8 35. Td6 Dxa4
e6 was toch niet meer te verdedigen, dus zwart gaat voor zijn laatste tegenkans.
36. Dxe6+ Kh8 37. Lxh6! Da1+ 38. Kg2 Txf2+!?
Dit moest nog wel door Carlsen berekend worden: kan de witte koning uit de schaakjes lopen?
39. Kxf2 De1+ 40. Kg2 De4+ 41. Kh3 Dh1+ 42. Kg3 De1+ 43. Kf4 Ld2+ 44. Txd2 Dxd2+ 45. Kf5 gxh6
Ook na 45… Dd3+ 46. Kg5 De3+ 47. Kg6 Dxh6+ 48. Kf7 Df4+ 49. Df5 Dxc4+ 50. e6 zijn de zwarte schaakjes op en staat zwart bovendien bijna mat.
46. De8+ Kg7 47. De7+ 1-0 Na 47…Kg8 48.Kg6 is het weer spoedig mat.
Carlsen – Nakamura
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lf5 5. Pc3 a6 6. Le2 h6 7. Ld3
Dit is nieuw. Maar waarom lokt wit h6 uit ipv meteen 6.Ld3 te spelen? De enige verklaring die ik kan bedenken is dat zwart nu geen 7…Lg6 kan spelen, al pakt zwart na 6.Ld3 ook meestal op d3.
7… Lxd3 8. Dxd3 e6 9. O-O Lb4 10. Ld2 O-O 11. Tfd1 Lxc3 12. Lxc3 Pbd7 13. b3 De7
Nakamura dacht hier een bevredigende stelling te hebben, wat ik me goed kan voorstellen. Wit heeft een slechte loper en het is niet duidelijk wat hij moet doen. De loper is echter niet zo slecht, zo maakt hij bevrijdingsacties met c5 of e5 onaantrekkelijk en hij kan wellicht op de diagonaal a3-f8 komen. Verder is het ook voor zwart niet makkelijk iets te doen en het is zomaar mogelijk om dit te verliezen zonder dat je weet wat je fout gedaan hebt (min of meer wat er gaat gebeuren). Misschien had zwart een keer (of op zet 14 al) b5 moeten spelen.
14. Tac1 Tac8 15. De2 Pe4 16. Lb2 Tfd8 17. Pe1 Pd6
Gaat in de penning staan. Niet ramzalig, maar ook niet fijn.
18. La3 f5
In de Stonewall wil zwart graag witveldige lopers ruilen en dat is nu al gebeurt, maar het blijft moeilijk voor zwart om iets actiefs te doen.
19. Pd3 Pf6 20. Lb4 Dc7 21. Df3
21… dxc4 Nakamura doet toch iets. Blijkbaar vond hij 21… Pf7 22. cxd5 Pxd5 niet zo fijn (terugslaan met een pion kan niet), maar dat lijkt me minder erg.
22. bxc4 Pf7 23. a4 a5 24. Le1
De loper staat op de onderste rij best ok: de druk op a5 is vervelend voor zwart.
24… b6 25. Dg3 Dxg3 26. hxg3 Ta8 27. f3 Tdb8
28. Tc2 b5
Anders verdubbelt wit op de b-lijn en/of doet hij een keer c5 om a5 los te weken.
29. Pc5 bxc4 30. Txc4 Pd5 31. Ld2 e5
Actiever dan de pion verdedigen.
32. e4 fxe4 33. Pxe4
33…Pb6?! Gebaseerd op een rekenfout, wit kan gewoon op c6 slaan. Zels passen was waarschijnlijk nog beter, omdat dan na 34.Txc6 exd4 volgt.
34. Txc6 Pd8
34… exd4? 35. Lf4 met kwaliteitswinst.
34… Pxa4 35. Ta1 Pb2 36. d5 a4 37. d6 is ook erg goed voor wit.
35. Tg6
Nakamura had gehoopt dat de witte toren hier opgesloten zou raken, maar helaas.
35… Pc4 36. dxe5 Kh7 37. Tg4 Pxe5 38. Th4
Met een pion meer voor wit. De toren staat een beetje buitenspel, maar dat is maar tijdelijk, en de rest is Carlsen wel toevertrouwd.
38… Pdf7 39. Lc3 Tb3 40. Td5 Te8
Geeft nog een pion, maar anders wordt de druk op g7 erg groot.
41. Tf4 Te7 42. Lxa5 Pg6 43. Tff5 Pfe5 44. Td1 Pc4 45. Tc1 Pxa5 46. Txa5 Ta3 47. Tcc5 Ta2 48. Kh2 Td7 49. Ta6 Pe7 50. g4 Tb7 51. Tb5 Tc7 52. Pc5 Tc6 53. Txc6 Pxc6 54. Tb7 Pd4 55. Kh3 Kg8 56. Tb4 Pe2 57. g5 Pg1+ 58. Kg3 Pe2+ 59. Kg4 hxg5 60. Kxg5 Pg1 61. Tg4 1-0
Tegen leeftijdsgenoot Karjakin kreeg Carlsen ook goede winstkansen, maar hij wist ze in het eindspel niet te verzilveren
Pion e4 is hier zwak, maar als zwart die probeert te winnen met 43…Lf3 komt 44.Pf5 en d6 gaat er ook af. Maar als pion d5 ongedekt staat is dat wel goed en daarom is 43… b5! hier sterk. Een plausibele variant is 44. cxb5 axb5 45. Pe6 (45. Lxb5+? Kc8 46. La7 Kb7 met stukwinst) 45… c4 46. Lc2 Lxe6 47. dxe6+ Ke7 48. Lc7 Pf4 49. Lb6 Pxe6 en ondanks het witte loperpaar heeft zwart goede winstkansen.
44. a4 Kf7
Als wit nu het paard moet zetten staat zwart nog steeds goed, daarom volgt
45. Lxd6 Kxg7 46. Lxe5
46… Ph4
Carlsen dacht dat 46… Lf3 47. d6 Lg4 48. Lg3 hem niets zou opleveren, maar misschien heeft hij dat verkeerd gezien. 48… Ph5! 49. Lf2 Phf4 biedt namelijk best kansen, 50. Lxc5 Pxd3 51. Kxd3 Kf6 is bijvoorbeeld een veel betere versie van de partij vanwege de blokkade op de witte velden.
47. Lg3 Pg6 48. e5 Pd7 49. e6 Pde5 50. Lxg6 Pxg6 51. Ld6 Kf6 52. Lxc5
Nu is het echt niets meer voor zwart, al loopt hij ook weinig verliesgevaar.
52… Ke5 53. Ke3 Ld1 54. Lb6 Lxa4 55. Lc7+ Kf6 56. Kd4 Ke7 57. c5 Ph4 58. c4 Pf3+ 59. Kc3 Pg5 60. Kb4 Ld1 61. Lg3 Pxe6 62. dxe6 Lf3 63. Lh4+ 1/2-1/2
Foto’s door Ahmed Muktar/toernooisite.
