Kampioen tussen 27.000 klikken
Even over elf begint het spektakel. E4 klik, c5 klik. Paard f3 klik, paard c6 klik. Het snelschaakkampioenschap van de NHSB is in volle hevigheid losgebarsten.
Tien minuten en pakweg 1800 klikken later zijn er 29 winnaars. Van de dertig partijen in de eerste ronde heeft één een remise-uitslag gekregen. Nog eens vijf uur en pakweg 27.000 klikken later feliciteert Fred Avis, voorzitter van de Noordhollandse Schaakbond en de organiserende vereniging Caïssa-Eenhoorn, één winnaar: Christov Kleijn.
Voor het evenement in de Regenboogzaal van wijkcentrum De Huesmolen in Hoorn heeft de Amsterdamse student zich, dankzij een laat mailtje, op het laatste moment aangemeld. Hij viert zijn debuut op deze laatste zaterdag van mei met een prachtige eindzege. Vijftien partijen gespeeld, met elfmaal winst en drie remises 12½ punt verzameld. Een halfje meer dan welbekend snelschaakspecialist Manuel Bosboom. Omdat de kersverse kampioen in de bondscompetitie voor Kennemer Combinatie (een NHSB-vereniging) uitkomt, levert de eerste plaats hem ook de titel op. Dit in tegenstelling tot een jaar geleden, toen de Groningse grootmeester Sipke Ernst met dertien punten bovenaan eindigde, maar als speler van Groninger Combinatie geen aanspraak op de NHSB-titel kon maken. Die ging toen naar Dimitri Reinderman, toen bij eersteklasser Purmerend schakend.
Persoonlijk landskampioen Dimitri Reinderman, deel uitmakend van clublandskampioen En Passant uit Bunschoten-Spakenburg, is er dit keer niet bij. De Amsterdamse grootmeester heeft een uitnodiging voor een schaakfestival in Alkmaar dat op dezelfde dag wordt gehouden, gekregen.
Toch zijn er twaalf titelhouders naar Hoorn afgereisd en 49 overige liefhebbers van het vijfminutenschaak. De tussenwand in de grote Regenboogzaal is gesloten, waardoor het zicht op opgestapelde tafels en stoelen is verdwenen en de schaaksfeer rondom de drie lange speeltafels is toegenomen. Na het openingswoord van Fred Avis legt wedstrijdleider Aart Strik nog enkele spelregels uit en daarna worden de klokken voor de eerste maal ingedrukt.
Dat zal dus in totaal zo’n 27.000 keer gebeuren. Als het eenmaal behoorlijk stil is, valt het klikgeluid bij het indrukken van de brede knop aan de bovenkant van de digitale klokken des te meer op. Geen schaker waarschijnlijk die het hoort, maar als eenzame toeschouwer ontgaat het monotone geluid niet. Het valt ook op dat in de openingsfase heel snel wordt gespeeld en het ‘klikklik, klikklik, klikklik’ nog net niet een mitrailleur imiteert. Er wordt blijkbaar nauwelijks nagedacht.
In de aanloop naar het snelschaakkampioenschap van de NHSB, voor het vijfde opeenvolgende jaar in Hoorn, kwam ik bij toeval op internet iets tegen over schaken onder tijdsdruk. Het Onderzoeksinstituut Psychologie van de Universiteit van Amsterdam gaf in de zomer van 2008 het eerste nummer van het digizine – een digitaal magazine – ‘Mind Open’ uit. Vittorio Busato heeft docent en subtopschaker Frenk van Harreveld, FIDE-meester, geïnterviewd. De kop van het artikel: ‘Tijdsdruk nivelleert niveauverschillen tussen schakers’.
Frenk van Harreveld stond aanvankelijk op de deelnemerslijst van het NHSB-evenement, maar zit deze zaterdag niet aan het bord in De Huesmolen. In het artikel uit hij zijn twijfels over de mening van de Australische psycholoog Bruce Burns dat bij het snelschaken sterke schakers makkelijker van zwakkere schakers winnen, omdat ze veel meer kunnen vertrouwen op patroonherkenning. De Amsterdamse docent stelt echter dat onder tijdsdruk het relatieve aantal blunders van sterke spelers omhoog gaat en dat dat in het voordeel is van zwakkere spelers. ,,De kans op fouten wordt simpelweg groter. Dat nivelleert niveauverschillen.’’
Bruce Burns heeft zo’n tien jaar geleden de uitslagen van Nederlandse, Australische en Amerikaanse snelschaakpartijen vergeleken met de ratings van de schakers en daar zijn mening op gebaseerd. Het grappige is dat de 450 vijfminutenpartijen bij Caïssa-Eenhoorn hem gelijk lijken te geven. Over het algemeen hebben de deelnemers met een hogere rating gewonnen van opponenten met een lagere rating. Er zijn 25 partijen waarin het ratingverschil meer dan driehonderd punten bedraagt en de favoriet verliest. Dat lijkt veel, maar is het ook weer niet. Zo verslaat in de achtste ronde Dragan Skrobic (rating 1923) FM-speler Sjoerd Plukkel (2269). De twee zijn bekenden van elkaar bij De Wijker Toren en Dragan is een heel goede snelschaker die op eerdere NHSB-kampioenschappen behoorlijke eindklasseringen heeft behaald. Verder zitten er acht uitslagen bij van Caïssa-Eenhoorns jeugdspelers Wouter Booij, Klaas Jan Koedijk en Martijn de Wit die een rating van onder de 1000 hebben. Van het drietal levert Klaas Jan overigens wel een opmerkelijke prestatie door met zwart in de twaalfde ronde clubgenoot Bert Spil te kloppen. Het ratingverschil in deze partij bedraagt liefst 1018 punten.
En zo krijgen we dan toch veel bekende namen boven in de eindstand. In de top zeven zes titelhouders plus Hing Ting Lai die een week eerder van grootmeester Paul van der Sterren in een match over vier partijen met 2½-1½ heeft gewonnen. Op de achtste, negende en tiende plaats de Noord-Hollandse grootheden Frank van Tellingen, Danny de Ruiter en Dragan Skrobic die met 5,25 punt de beste overscore behaalt.
Tenslotte het toernooiverloop. Na de eerste ronde 29 koplopers, na de tweede vijftien. Dan wordt het aantal deelnemers met honderd procent mede door een familieschaak (Harmen Jonkman speelt tegen zijn zwager en mede-grootmeester Georgui Castaneda remise) gereduceerd tot vijf en uiteindelijk staan Manuel Bosboom en Sander van Eijk als enigen met vier uit vier bovenaan. Laatstgenoemde wint de aansluitende topper tegen de Zaanse routinier, maar verliest van grootmeester Dennis de Vreugt die de leiding overneemt (6-5½). Die redt het op zijn beurt niet tegen mede-grootmeester Sipke Ernst die met Manuel Bosboom op 7-6 komt. Ondanks hun remise in de achtste ronde blijven ze beiden aan kop. Ook Dennis de Vreugt deelt het punt met Manuel Bosboom, maar Sipke Ernst incasseert een nul tegen Hing Ting Lai en Christov Kleijn meldt zich in de hoogste regionen door tegen Georgui Castaneda een van zijn zes zwartzeges te boeken; de andere twee worden remise.
Na negen ronden hebben Manuel Bosboom, Christov Kleijn en Hing Ting Lai zeven punten. De latere kampioen zegeviert aan het eerste bord ten koste van de Zaanse IM-speler, de Amsterdammer houdt een andere routinier (Bruno Carlier) in bedwang. Hing Ting Lai komt vervolgens alleen aan de leiding, als hij Dennis de Vreugt verslaat en Frank van Tellingen een halfje afsnoept van Christov Kleijn die evenwel in de twaalfde ronde zijn eindsprint inzet. De Amsterdamse student, goed voor een TPR van boven de 2500 in zijn meesterklassejaren bij Utrecht, HMC/Calder en Kennemer Combinatie, scoort maximaal tegen Miguoël Admiraal, Dragan Skrobic, Danny de Ruiter en Arlette van Weersel. Manuel Bosboom begint zijn eindsprint van vier uit vier tegen Hing Ting Lai (die daardoor de koppositie verspeelt) en legt met een half punt minder dan Christov Kleijn beslag op de tweede plaats. Gedeeld derde, op weer een half punt, worden Dennis de Vreugt – eveneens goed voor vier uit vier aan het slot – en Hing Ting Lai.
Met een geslaagd NHSB-kampioenschap neemt Caïssa-Eenhoorn afscheid van De Huesmolen, waar de organiserende vereniging in september 1998 introk. Met ingang van komend seizoen vinden alle evenementen plaats in de gloednieuwe multifunctionele accommodatie De Kreek, in de nieuwe Hoornse wijk Bangert en Oosterpolder. Voor de autorijdende snelschakers: via de A7 en N302 heel makkelijk te vinden.
