Eindspelfinesses 48: De zwakke vrijpion
Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”
Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.
Afgelopen maand behaalde ik in Sicilië mijn tweede GM-norm. In de vierde ronde kwam ik in een eindspel terecht tegen de Poolse IM Sieciechowicz. Hij had een vrijpion, maar het was nog niet duidelijk of deze sterk of zwak zou zijn. Mijn tegenstander zat er verveeld bij en bood remise aan. Dit was een teken dat hij niet echt wist wat hij moest doen. Dat gaf mij de gelegenheid goede plannen door te voeren en zijn vrijpion almaar zwakker te maken. Uiteindelijk kon hij de boel niet meer bij elkaar houden en won ik een pion. Ik maakte het af in het toreneindspel.
Mijn tegenstander had zojuist 31..Kf7 gespeeld en remise aangeboden. Hij zat er een beetje verveeld bij en ik had het idee dat hij niet echt een plan had. Ik heb een iets betere pionnenstructuur, maar zijn vrijpion kan sterk worden. Objectief staat het gelijk, maar als je GM wilt worden moet je dit soort stellingen toch proberen te winnen.
32. Tc1
Mijn plan was om met mijn loper zijn pion te blokkeren, terwijl de torens de open lijnen innemen. Wanneer hij d4-d3 en Pc6-d4 speelt dan moet ik opletten dat een van mijn torens niet geblokkeerd wordt met Pc2 of Pe2. Als ik alles eenmaal onder controle heb, kan ik mijn koning erbij halen. Mijn doel is dus om te bewijzen dat zijn pion niet sterk, maar zwak is.
32…Td8?!
Deze zet lijkt me te traag. Met mijn loper op d2 kan hij zijn pion toch niet ver opspelen, dus dan staat zijn toren op d8 alleen maar de pion te dekken. 32…Te8! Om te vechten voor de centrumvelden. Hij wil graag met zijn koning oversteken naar d5. 33. Txe8 Kxe8 34. Ld2 Te5 Controleert de e-lijn en mijn koning heeft nu niet genoeg tijd om naar d3 te lopen. Zelf loopt hij met zijn koning naar d5 en dan heeft hij een goede controle over het centrum. 35. Kf1 Kd7 36. f4 Te6 37. Te1 h5 38. Txe6 Kxe6 39. Ke2 Kd5 40. Kd3 a5 41. a3 b5 42. Lc1 (zie analysediagram)
Ik wil graag mijn loper op b2 zetten om hem in tempodwang te brengen. Maar na een goed getimed Pd8-e6 komt Pc5+ in de stelling. 42…b4 43. Lb2 bxa3 44. Lxa3 Pd8=
33. Ld2 Td7 34. f4
Deze zet blokkeert de loper, maar het pakt ruimte en neemt het veld e5 van het paard af. Hierdoor zou de koning op d3 onaantastbaar zijn.
34…Tfd5
34…d3 35. Te3!? Voorkomt Pd4. [35. Tc4 Pd4 36. Te4 Pc2 37. Kf2 (zie analysediagram)
Eventueel wilde ik het paard wel toelaten op c2. Het leek me dat het paard daar niet veel deed en ik kan nu rustig g3-g4 voorbereiden.] 35…Pd4
35. Te4 a6 36. Kf2 Te7?
Een toren wil ik graag ruilen, want dan wordt het makkelijk om mijn koning erbij te halen en zijn pion wordt erg kwetsbaar. Ik had erop kunnen gokken dat mijn tegenstander bereid was de torens te ruilen en hier 37. Kf3 kunnen spelen, maar ik wilde het risico niet nemen en ruilde hier zelf.
37. Txe7+! Kxe7 38. Kf3
Mijn koning gaat richting d3. Als hij zelft d3 speelt verliest hij een pion. 38. Ke2 Dit was ook een mogelijke route, maar veld e4 is een mooi tussenstation voor de koning.
38…Kd6 38…d3 39. Ke4 Ke6 40. Tc3 Met pionwinst.
39. Ke4 g6 40. h3 Tf5 41. g4 Tf7 42. b4
Analoog met 34.f4 blokkeert deze pion de eigen loper, maar pakt het ruimte en voorkomt het een toekomstig Pc5+. Een bijkomend idee is het paard weg te jagen met b5, zodat de d4-pion valt.
42…b6 43. a4 Te7+ 44. Kd3 Kd5
Dekt de pion met de koning. Het plan is nu om het paard weg te jagen en de pion nog een keer aan te vallen met Tc4.
45. Tb1!
Na b5 axb5 zou ik nu met de toren terug kunnen pakken, en de pion op b6 kunnen winnen. 45. b5 Is te vroeg. 45…axb5 46. axb5 Pd8 47. Tc4? Pe6
45…b5?!
Dit verzwakt sleutelveld c5.
45…Pd8! 46. h4! Het juiste plan is om veld c5 onder controle te houden en progressie te maken op de koningsvleugel.
[46. b5? a5]
[46. Tf1!?]
46…Pb7 [46…Pe6 47. Tf1] 47. Th1 De h-pion opspelen naar h5 is technisch gezien een erg sterk plan. Het opent de h-lijn voor de toren en de pion op h6 wordt dan zwak. 47…a5! Zwart gaat in de tegenaanval. Het draait hier om veld c5. 48. h5 axb4 49. hxg6 Een spannende race onstaat. 49…Pc5+ 50. Kc2 b3+ 51. Kc1 Pxa4 52. f5 Tc7+ 53. Kb1 Tc2 54. g7 Tb2+=
45…Te8? 46. b5
46. axb5 axb5 47. Tc1
47…Ta7
47…Pxb4+!? 48. Lxb4 Te3+ 49. Kc2! Houdt meer opties open voor de loper. 49…Txh3 50. Tf1 Kc4 51. Le1+-
47…Tb7 48. Tc5+ Kd6 49. h4! Maakt een derde zwakte met h4-h5, dit zal spoedig pionwinst opleveren.
48. Tc5+ Kd6 49. Txb5 Ta3+ 50. Kc4 Txh3
51. Td5+ 51. Tb6! Met het idee binnenkort de pion op g6 eraf te maaien. 51…Kc7 52. Ta6 Th2 53. b5 Txd2 54. Txc6+ Kd7 55. Txg6+-
51…Ke6 52. b5 Th2 53. f5+ 53. bxc6 Txd2 54. Txd4 Tc2+ 55. Kb5 h5 56. f5+ Wint waarschijnlijk ook.
53…gxf5 54. gxf5+ Kf6 55. bxc6 Txd2
56. Tc5!
De witte pion is erg lastig tegen te houden voor de zwarte toren.
56…d3 57. Kb3!
Voorkomt dat de zwarte toren terug kan om de pion tegen te houden. 57. c7? Tc2+ 58. Kb5 Txc5+ 59. Kxc5 d2 60. c8=D d1=D=
57…Td1 58. c7 Tb1+ 59. Ka2 d2 60. c8=D d1=D
Als de dames op het bord komen in een toreneindspel, kan degene die aan zet is normaal gesproken als eerste matzetten. Reinderman-Spoelman van het NK was hier een fraaie uitzondering op. Het was niet lastig te zien dat ik hier zou kunnen winnen. 60…Ta1+ 61. Kxa1 d1=D+ 62. Kb2 Wit kan makkelijk uit het eeuwig schaak lopen.
61. De6+ Kg5 62. f6+ Kh4 63. De4+ Kg3 64. Tc3+ Kf2 65. Dc2+
Ik zag dat dit makkelijk won dus ik besloot het mat niet meer uit te rekenen. Ik had ook mat kunnen zetten met 65. Df4+ Ke1 66. Te3+ Kd2 67. Df2+ Kc1 68. Tc3+
65…Ke1 66. Dxb1 1-0
Het eindspel via de viewer:
