Caruana blijft maar winnen tegen de wereldtop
Het gebeurt wel vaker dat spelers met vijf uit vijf beginnen in een sterk toernooi. Maar vijf uit vijf tegen de sterkste spelers van de wereld? Dat is volgens mij uniek. Die unieke prestatie heeft Fabiano Caruana geleverd bij de Sinquefield Cup in St. Louis. Carlsen, Nakamura, Aronian, Topalov, Vachier-Lagrave, allemaal gingen ze eraan. En de Amerikaanse Italiaan had nog drie keer zwart ook! De andere spelers blijven ver bij hem achter, zoals in de stand is te zien:
En het is ook niet zo dat hij alles won omdat de tegenstanders grote blunders maakten. Natuurlijk had hij een beetje geluk, bijvoorbeeld omdat hij vaak zijn voorbereiding op het bord kreeg, maar Caruana is vooral goed aan het spelen. Het toernooi is nog niet beslist, maar in deze vorm lijkt het onwaarschijnlijk dat hij de grote voorsprong uit handen zal geven. Net zo onwaarschijnlijk als dat de Franse atlete op plek vier deze race gaat winnen.
Een heel belangrijke overwinning boekte Caruana in de derde ronde. Carlsen probeerde de partij rustig tegen hem op te zetten, zocht vervolgens de complicaties, maar Caruana wist de beste verdediging over te nemen, nam de aanval over en liet de Noor kansloos.
Carlsen – Caruana
1. e4 e5 2. Lc4
Carlsen speelt van alles, maar dit is volgens mij de eerste keer dat hij het Loperspel probeert.
2… Pf6 3. d3 c6 4. Pf3 d5 5. Lb3 Lb4+ 6. c3 Ld6
Een kleine subtiliteit. Op meteen 5….Ld6 speelt wit 6.Pc3.
7. Lg5 dxe4 8. dxe4 h6 9. Lh4 De7 10. Pbd2 Pbd7
De verrassing heeft Carlsen niet veel opgeleverd, hij is zonder voordeel uit de opening gekomen. De volgende zet is ook een beetje raar. Het idee van 11.Lg3 is waarschijnlijk om op 11….0-0 12. Ph4 te doen, waarna Pf5 en vooral Pg6 sterke dreigingen zijn. Zwart heeft echter een goed antwoord.
11. Lg3 Lc7 12. O-O Ph5!
Zo pakt zwart het loperpaar. Carlsen was hier niet tevreden en probeerde daarom dynamisch te gaan spelen, in plaats van naar het centrum te slaan zoals de boekjes voorschrijven.
13. h3 Pxg3 14. fxg3 Pc5
15. Lxf7+
Dat was het idee. "Het leek me interessant", aldus de witspeler. Caruana schrok een beetje; niet dat hij het overzien had, hij dacht gewoon dat het niet goed zou zijn. Dat is het eigenlijk ook niet, maar niet veel mensen zouden dat kunnen aantonen.
15… Kxf7 16. Pxe5+ Kg8 17. Pg6
Lijkt de dame voor toren en paard te winnen. Als de dame weggaat volgt immers Tf8+ en als zwart dan niet de toren met zijn dame slaat, pakt wit op h8. Zo zal Carlsen waarschijnlijk gedacht hebben.
17… Dg5!
17… Dd6 18. Tf8+ Dxf8 19. Pxf8 Kxf8 20. Dh5 Kg8 21. Tf1 zou goed voor wit geweest zijn. Zwart kan het zich echter veroorloven om zijn toren op h8 weg te geven, omdat hij daarna een aftrekaanval met zijn loper heeft.
18. Tf8+ Kh7 19. Pxh8 Lg4!
Caruana keek ook naar 19… Lxh3 20. Txa8 De3+ 21. Kh1 Lxg2+ 22. Kxg2 Dxg3+ 23. Kf1 maar meer dan remise door eeuwig schaak zit er dan niet in.
20. Df1 Pd3!
"Een geweldige zet, helemaal gemist." verklaarde Carlsen na afloop. En inderdaad: net als in de onsterfelijke partij offert Caruana zijn beide torens op hun beginvelden! Al is zijn tegenstander zo wijs de tweede toren niet te pakken. 21. Dxd3 Wit voorkomt het schaak op e3. Ik ben benieuwd of Caruana deze matvariant gezien had: 21. Txa8 De3+ 22. Kh1 Dxg3 23. e5 Pf2+ 24. Kg1 Pxh3+ 25. Kh1 Pf2+ 26. Kg1 Lb6! 27. Pc4 Le2! 28. Dxe2 (28. Pxb6 Lxf1 29. Kxf1 Pd3 30. Tf8 Pf4 31. Txf4 Dxf4+ 32. Kg1 axb6 -+) 28… Pg4+ 29. Pxb6 Dh2+ 30. Kf1 Dh1 mat
21… Txf8 22. hxg4 Dxg4 23. Pf3 Dxg3 24. e5+ Kxh8
De complicaties zijn voorbij en het staat materieel weer gelijk. Positioneel staat zwart echter duidelijk beter, vooral omdat de witte koning onveilig staat. Als zwart Lb6+ doet en na Kh1 de toren op h5 krijgt is het zelfs al mat. Dat lukt niet zo makkelijk, maar schaak op de h-lijn zal in het vervolg van de partij wel een rol spelen.
25. e6 Lb6+ 26. Kh1 Dg4 27. Dd6 Td8 28. De5 Td5 29. Db8+ Kh7 30. e7 Dh5+
31. Ph2?
Carlsen had de weerlegging hiervan een paar zetten eerder wel gezien, maar hij was het weer vergeten. 31. Dh2 beviel hem niet en daarom speelde hij het paard naar h2. Na 31. Dh2 De8! verliest wit de e-pion omdat na 32. Te1 Lf2! een sterke dubbele aanval is. 33. Tf1 Th5 34. Txf2 Txh2+ 35. Kxh2 Dxe7 en zwart wint.
31… Td1+
wint een stuk.
32. Txd1 Dxd1+ 33. Pf1 Dxf1+ 34. Kh2 Dg1+ 0-1
Levon Aronian is heel ervaren in het Spaans met zwart en verliest er bijna nooit mee. Hij wist echter niet de problemen op te lossen die Caruana’s nieuwtje op zet 12 hem gaf. Hij kreeg geen tegenspel, ook niet na een positioneel stukoffer van Caruana en langzaam werd hij verpletterd door de witte pionnenwals.
Caruana – Aronian
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Le7 6. d3 b5 7. Lb3 O-O 8. Pc3 d6 9. a3 Pa5 10. La2 Le6 11. Lxe6 fxe6 12. b4 Pc6 13. Ld2 d5 14. Te1 Dd6 15. Pa2
Een nieuwtje, bedacht door Chuchelov. Het paard wil naar b3 vanwaar het misschien naar c5 kan gaan en het tegenspel van zwart op de damevleugel bemoeilijkt. 15. h3 Pd7 16. Pe2 a5 17. Tb1 axb4 18. axb4 Tfb8 19. Pg3 d4 20. c3 dxc3 21. Lxc3 Ta4 leverde wit niets op in een rapidpartij tussen Dominguez en Karjakin.
15… Pd7 16. De2 d4 17. Teb1
Wit wil a6-a5 ontmoedigen.
17… Pb6 18. Pc1 Pa4 19. Pb3 Tf7 20. Tc1 Td8
Het is wit gelukt om de boel op de damevleugel onder controle te houden. Nu kan hij zich richten op de andere vleugel. 21. Pg5 Tf6?!
Zwart kon beter het witte paard eraf slaan nu het nog kon. Het paard zal zwart nog veel problemen bezorgen…
22. Dh5 h6 23. Pf3 Tdf8 24. Tf1 T8f7 25. Tae1 Lf8 26. h3 g6 27. Dh4 De7 28. Dg3 Lg7
Wit staat duidelijk beter en kan hier proberen met positionele middelen zijn voordeel uit te breiden, bijvoorbeeld het paard naar g4 omspelen via h2. Caruana zag echter een interessant stukoffer. Riskanter, maar ook kansrijk, en zeker correct. 29. Pa5!? Pxa5 30. Pxe5 Pb7 31. Pxg6
Zo heeft wit al twee pionnen voor het stuk binnen. Caruana zal niet alles berekend hebben, maar gevoeld hebben dat het niet daarbij zou blijven.
31… Dd8 32. e5 Tf5 33. f4 c5 34. Ph4! Th5 35. Pf3 Kh7
De toren op h5 staat kwetsbaar, maar zwart kan Dg6 niet toelaten: 35… Thf5 36. Dg6 en wit heeft dreigingen zoals Dxe6, bxc5 en Pd4 als zwart De7 doet, Ph4 en f5 als zwart Te7 doet etc.
36. Dg4 Thf5 37. Ph4
En zo krijgt wit een kwaliteit erbij. Twee stukken zijn ongeveer even veel waard als toren en twee pionnen, maar in dit geval zijn de pionnen erg sterk.
37… Kh8 38. Pxf5 Txf5 39. Dg6 De7 40. g4
En terwijl wit zijn pionnen naar voren roept, staan de beide zwarte paarden vanaf ver toe te kijken.
40… Tf8 41. f5 De8 42. Dxe8 Txe8 43. f6 Lf8 44. f7 Te7 45. Tf6
h6 gaat er nu ook aan (ook na 45…Kh7 slaat wit de pion) waarna de f-pion de beslissing zal brengen.
45… Pb6 46. Lxh6 Pd7 47. Tef1 cxb4 48. axb4 Lxh6 49. Txh6+ Kg7 50. Th5 1-0
Nakamura dan. Die moest min of meer winnen, dat zou de spanning in het toernooi weer terugbrengen, en hij is de lokale favoriet, en hij had wit, genoeg redenen. Hij leek ook op een gegeven moment wat voordeel te krijgen, maar daarna overspeelde hij zijn hand, of overspeelde zijn tegenstander hem. Wat eerst een stelling met het loperpaar was werd een stelling met een slechte loper, en vervolgens een stelling met slechte loper en een pion minder. Daarna was de partij niet meer te redden. En het sprookje duurde voort!
Nakamura – Caruana
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pbd2 Lf5 5. Ph4 Le4 6. f3 Lg6 7. e3 e6 8. g3 Le7 9. a3 Pbd7 10. cxd5 cxd5 11. Pxg6 hxg6 12. Ld3
Er is een Slavische ruilvariant ontstaan met wat bekende elementen, maar in een ongebruikelijke mix. Links en midden is een ruilvariantstructuur, waarin de paarden beter op c3 en c6 hadden kunnen staan en de loper binnen de keten is. Rechts heeft wit het loperpaar veroverd maar is de koningsvleugel wat verzwakt. Daarom speelt zwart dynamisch met zijn volgende zet.
12… e5 13. O-O O-O 14. Db3 Dc8
De computer heeft er geen probleem mee een pion te offeren met 14… Ld6 15. Dxb7 De7 Caruana besluit het passief te spelen.
15. Pb1 exd4 16. exd4 Pb8 17. Pc3 Pc6 18. Le3 Dd7
Wit staat iets actiever en dus iets beter, maar het is niet makkelijk een goed plan te vinden. Zelfs Nakamura lukt het niet.
19. Tad1 Tfd8 20. Tfe1 Pe8 21. Lf2 Pc7 22. Lf1 Lf6 23. Da2 g5 24. b4 g6 25. Dd2 Kg7 26. b5 Pe7 27. Le3 Pe6 28. Lh3 Pf5
Zwart heeft al zijn stukken zo weten om te spelen dat ze naar d4 kijken, terwijl wit voornamelijk zijn stelling verzwakt heeft met het oprukken van de b-pion.
29. Lxf5 gxf5 30. f4 g4
Wat rest is een stelling waarin zwart de goede loper heeft en wit daarom zwaktes op c4, d4 en e4. Maar het is nog niet hopeloos voor wit, f5 is ook zwak.
31. Dd3 Tac8 32. Tc1
Meteen 32.Pe2 was beter, maar zwart speelt dan ook 32…Pc7 en het paard kan dan eventueel via e8 naar d6.
32… Tc4 33. Pe2 Pc7!
33…Kg6 34.h3 is niet zo duidelijk.
34. Pc3
Liever had wit 34.a4 gedaan, maar die slaat zwart eraf. 34. Txc4 dxc4 35. Dxc4 Pxb5 is ook goed voor zwart.
34… Tc8 35. h3
Als wit het rustig speelt (bijv. 35.a4) speelt zwart zijn paard naar d6 en eventueel e4. Maar met de tekstzet raakt wit gewoon een pion kwijt.
35… gxh3 36. Kh2 Pxb5 37. Pxb5 Dxb5
38. Kxh3
Misschien had Nakamura gehoopt dat hij hier op f5 kan slaan, maar dat verliest: 38. Dxf5 Db2+ 39. Kxh3 Th8+ 40. Kg4 Dg2 met o.a. de dreiging 41…Th4 mat.
38… Dd7 39. Kg2 b5 40. Tb1 a6
Tijdcontrole gehaald. Zwart staat een pion voor en daarnaast ook veel actiever.
41. Tbc1 De6
42. Lf2
Als je toch verloren staat is het vaak niet zo’n slecht idee een ongelijke materiaalverhouding te proberen, stellingen daarmee zijn vaak gecompliceerd.
42… Txc1 43. Txe6 fxe6 44. g4
In deze stelling kan zwart toeslaan. Ziet u het?
44… fxg4
Na 44… Lh4! 45. Lxh4 T8c3! is de witte dame opgesloten en kan wit opgeven. Deze kan zo in Invisible Chess Moves van Afek, al wint zwart ook met de partijzet, het duurt alleen wat langer.
45. De2 Kf7 46. Dd3 T1c2 47. Dh7+ Ke8 48. f5 Lxd4 49. Dg6+ Kd8 50. Dxe6 Txf2+ 51. Kg3 Tc3+ 52. Kxg4 Tg2+ 53. Kf4 Tf2+ 54. Kg4 Kc7 55. De7+ Kb6 56. Dd8+ Tc7 57. Dxd5 Lc5 58. Dd8 Kb7 59. f6 Lxa3 60. Dd5+ Kb6 61. Dd8 Lc5 62. Db8+ Tb7 63. Dd8+ Ka7 64. Dd5 Lb6 65. Kg5 Tc7 66. Kg6 b4 67. De6 Ld4 0-1
Heerlijk om de analyses van deze partijen en m.n. die van Caruana en Carlsen en Vachier-Lagrave en Carlsen in de eerdere bijdrage door te kunnen nemen. Het is romantisch en avontuurlijk schaak op zijn best, maar ook risicovol voor de wereldkampioen, zoals hier in beide gevallen blijkt. Dan komt ook de verliespartij tegen Saric in de Bird-verdediging van het Spaans tijdens de Olympiade weer in de herinnering. Misschien is het een goed idee voor Carlsen om zijn openingen nog eens goed door te nemen voor zijn match tegen Anand, als die tenminste doorgaat.
Weer veel dank voor jullie verhelderende commentaren.
Ik neem aan dat die match juist de rede is dat hij nu allemaal minder bekende systemen speelt. Zijn secondanten zijn waarschijnlijk al langere tijd hard aan het werk met de (openings-) voorbereiding op de match.
Je kunt best gelijk hebben, maar het lijkt me voor een wereldkampioen niet zo prettig een paar keer flink klop te krijgen, terwijl je daarvoor nog onoverwinnelijk leek. En bovendien heeft Carlsen van de FIDE tot 17 september de tijd gekregen om te beslissen of hij die match met Anand wel in Rusland wil spelen.
Voor zover ik weet is dat 7 september. De dag na de laatste ronde van de SC.
Je hebt volkomen gelijk. Het is 7 september als deadline. Ik heb het foutief zien staan op een website, die ik niet meer kan terugvinden.
De communicatie tussen de FIDE en het team van Carlsen verliep erg moeizaam.
GM Emil Sutovsky, de president van de Association of Chess Professionals (ACP), heeft onlangs bemiddeld in de hoop dat de WK-match tussen Carlsen en Anand doorgaat.