Schaakgeschiedenis in vogelvlucht 4: Howard Staunton

Schaakhistorie 8 januari 2015 20:08 Herman Grooten 4

Omdat het schaakspel een eeuwenoud spel is, dat naar schatting al 3000 jaar oud is, lijkt het ons gepast om een serie korte artikelen te presenteren, waarin we de schaakgeschiedenis voor het voetlicht willen brengen.

Dit vierde artikel handelt over Howard Staunton (1810 – 1874).

Na de legendarische tweekamp tussen La Bourdonnais en Macdonnell die door de Engelsman werd verloren, nam de Brit Staunton revanche. Hij versloeg in het hol van de leeuw, het Café de la Régence de Franse meester Saint-Amant. Nadat hij in Londen was gaan wonen, werd hij uitgever van het blad ‘The Chessplayer’s Cronicle’. In 1848 zorgde hij voor een baanbrekende verandering binnen het schaken waarin hij een nieuwe uitvoering van de schaakstukken introduceerde, die tot op de dag van vandaag bekend staat als stukken van het ‘Stauntonformaat’. Het werd een nieuwe standaard die gebruikt wordt voor het wedstrijdschaak.

Ook stond Staunton aan de wieg van het eerste officiële schaaktoernooi dat in 1851 in Londen werd gehouden; Staunton was de belangrijkste initiatiefnemer en organisator hiervan.

Aan het schaakbord werd de Brit een bekendheid die publiceerde over de opening die begint met 1. c2-c4 en mede door zijn bijdragen bekend is geworden als de Engelse opening. Het gambiet om het Hollands te bestrijden, heeft zijn naam meegekregen.

Een voorbeeld hiervan:

Staunton, Howard – Horwitz, Bernhard

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 Pf6 4. Lg5 c6 5. Lxf6?!

Zo wordt het geen gambiet.

5…exf6 6. Pxe4 d5 7. Pg3 Ld6 8. Ld3 O-O 9. P1e2 f5 10. f4

Er is een wat vreemde stelling ontstaan waarin het zwarte loperpaar voorlopig aan banden is gelegd.

10…c5 11. c3 cxd4 12. cxd4 Lb4+ 13. Kf2 Pc6 14. Tf1 La5 15. Kg1 Lb6 16. Lb5 Df6 17. Lxc6 bxc6 18. Tf3 c5

Zwart heeft tot dusver sterk gespeeld: zijn lopers gaan zowaar wat doen.

19. dxc5 Lxc5+ 20. Kh1 Lb7 21. Tb3 Lb6 22. a4!? a5?!

22…Tab8 had het voordeel behouden.

23. Pxf5! Dxf5

Nu komt wit zelfs in het voordeel. 23…d4 was beter.

24. Txb6 La6 25. Pg3 Dxf4 26. Dxd5+ Kh8 27. Dxa5 Tac8 28. De1

Twee pionnen meer, maar nog wel wat technische problemen op te lossen.

28…Tfe8 29. Dg1

29…Ld3?

Nu is de partij definitief verkeken voor zwart. Staunton speelt het verder bekwaam naar winst. Zwart kon met 29…Lc4 30. b4 Ld5 nog wat vissen in troebel water.

30. a5 Lc4 31. a6 Ld5 32. Td1 De5 33. Pf1 Tc2 34. Txd5 Dxd5 35. Pe3 Dd2 36. Pxc2 Dxc2 37. a7 Dc7 38. Te6 Ta8 39. De3 h6 40. Te8+ Txe8 41. Dxe8+ Kh7 42. De4+ g6 43. De3 Db7 44. h3 h5 45. b4 h4 46. b5 Dd5 47. De7+ Kh6 48. Dxh4+ Kg7 49. De7+ Kh6 50. De3+ g5 51. b6 Dd1+ 52. Kh2 Dd6+ 53. Dg3 Dxb6 54. a8=D Df6 55. Dab8 Kg6 56. Dgd6

The Chess Players Chronicle 1846, p. 120

1-0

Om met het Stauntongambiet wat te stoeien heb ik enkele kortsluitingen in de opening van zwart voor u geselecteerd. Slechts een partij was geen Stauntongambiet, een partij met het Hollands van Staunton zelf.

Zakordonets, Alexandr – Dorosh, Volodymyr

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 Pf6 4. Lg5 h6 5. Lxf6 exf6 6. Dh5+ Ke7 7. O-O-O De8

OPGAVE 1: Hoe maakt wit er snel een einde aan?

Martin Capitan, Feliciano – Mas Recorda, Pere

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 g6 4. Pxe4 Lg7 5. h4 d5 6. Pg3 Pf6 7. Lg5 Pc6 8. h5 Lg4 9. Le2 Dd7

OPGAVE 2: Hoe profiteert wit van zwarts laatste zet?

Cerina, Antonio – Picco, Pietro

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 Pf6 4. Lg5 e6 5. f3 h6 6. Lh4 b6 7. fxe4 Lb7 8. e5 g5

OPGAVE 3: Hoe straft wit zwarts laatste zet hardhandig af?

Heinel, Marcus – Kuehn, Bodo

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 Pf6 4. f3 e3 5. Lxe3 g6 6. Dd2 Lg7 7. Lh6 O-O 8. h4 Ph5 9. Lc4+ Kh8

OPGAVE 4: Hoe laat wit de aanval lopen als een trein?

Staunton – Horwitz

1. d4 f5 2. c4 Pf6 3. Pc3 e6 4. Lg5 Le7 5. e3 c5 6. Pf3 Pc6 7. d5 exd5 8. cxd5

8…Pxd5?

OPGAVE 5: Een combinatie door simpel weerlegd wordt. Hoe?

Zuechner – Angermann

1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Pc3 Pf6 4. f3 exf3 5. Pxf3 g6 6. Ld3 Lg7 7. Pg5 O-O 8. O-O d6 9. Pce4 Pxe4 10. Lxe4 Pc6 11. c3 Ld7 12. Txf8+ Dxf8

OPGAVE 6: Hoe breekt wit door?

(Geraadpleegde bron o.a. “Geschiedenis van het schaakspel” door Silbermann/Unzicker). Deze serie is lange tijd geleden verschenen in het Eindhovens Dagblad. Inmiddels zijn deze artikelen aangepast en verder uitgebreid.

Alle partijen of fragmenten via de viewer:

(Afbeeldingen o.a. Wikipedia)

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

Bekijk alle artikelen van Herman Grooten | Website

4 Reacties

  1. Avatar
    Henk Dissel 09 januari 2015

    Even de jaartallen aanpassen, Herman. 1848 en 1851.

    Howard Staunton the English world chess champion (Keene en Coles 1975) bevat naast een biografische schets en fraaie illustratie ook erg goede analyses door Raymond Keene.

  2. Avatar
    HermanGrooten 09 januari 2015

    Uiteraard, is aangepast. Dat boek ken ik niet, maar het zal ongetwijfeld de moeite waard zijn!

  3. Avatar
    Henk Dissel 09 januari 2015

    Zeker de moeite waard. Het jaar ervoor verscheen Aron Nimzowitsch: A Reappraisal.Samen met Staunton toch wel het beste dat Keene geschreven heeft.

  4. Avatar
    Henk Dissel 09 januari 2015

    Zijn partijenverzameling "Grandmaster Strategy" uit 1999 bevat ook veel interessante partijen/ analyses. Dit geheel terzijde want met de "schaakgeschiedenis" moet je eerst nog bij de winnaar van Londen 1851 aankomen 🙂

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.