Meer aandacht voor dammen in de Tros Radio Nieuwsshow
Vanmorgen was dit een item in de populaire Tros Radio Nieuwsshow van Mieke van der Weij en Peter de Bie en zij vroegen zich af of de noodklok voor het dammen moet worden geluid.’Dat Nederlanders goed zijn in schaatsen weten we allemaal, en natuurlijk zijn we een echt voetballand. Maar wist u dat we vorig jaar nóg een Europese titel op onze naam hebben geschreven? En dat die kampioen binnenkort ook kans maakt op de wereldtitel? Waarschijnlijk had u geen idee, want voor zijn sport is nauwelijks belangstelling. Dammen, daar gaat het om. Het is een denksport waar Nederland traditioneel in uitblinkt. Maar de vraag is hoe lang nog, zegt onze gast Arne van Mourik. Hij is damspelhistoricus en schrijft voor het damtijdschrift de Problemist.’
In de vorige eeuw was dammen nog een grote sport en bracht zes wereldkampioenen voort: Herman Hoogland, Ben Springer, Piet Roozenburg (sportman van het jaar in 1948!), Ton Sijbrands, Harm Wiersma en Jannes van der Wal. Schaken had maar een wereldkampioen in de vorige eeuw. Dammen was vroeger groter dan schaken, de schaaksport was meer voor de elite en de damsport voor het volk. Net als bij schaken is het aantal rubrieken in de dag- en weekbladen aanzienlijk afgenomen en mede daardoor is de sport weggezakt. Of is het andersom?
Het zou leuk zijn als er voor dammen meer aandacht komt zoals pas de ‘schaaktrein’ die door Nederland reed. Maar hiervoor heb je sponsors nodig.
Met de Nederlandse damtop gaat het redelijk goed, Roel Boomsma is Europees kampioen en doet mee aan het Wereldkampioenschap. Roel is pas 21 jaar. Maar onder hem zijn er ook jonge talenten die de sterren al van de hemel spelen. Maar in de breedte gaat het helemaal niet goed, de damsport vergrijst sterk.
Ton Sijbrands genereert meer aandacht met zijn blindsimultaan dan Roel Boomsma met het behalen van zijn Europees Kampioenschap. De verrichtingen van de vrouwen komen ook even aan de orde.
Misschien moet Roel Boomsma naar Magnus Carlsen kijken. Magnus is een hippe jongen met zijn optredens in de modewereld. In Wijk aan Zee wordt hij op de voet gevolgd door de Noorse TV, die dagelijks uitzendingen verzorgt over zijn verrichtingen op en buiten het schaakbord.
In Afrika en Azië is het dammen sterk in opkomst, in China lusten ze er wel pap van. Ook in Turkije en Tsjechië wordt hard gewerkt aan het populariseren van de damsport.
Arne van Mourik, net als zijn vader, damspelhistoricus vraagt aandacht voor de damsport, vertelt nog iets over de historische vondsten van zijn vader en breekt een lans voor damspelcomposities.
Vals spelen, zoals bij schaken het geval is met mobieltjes, is hem bij dammen niet zo bekend. De interviewers refereerden hierbij aan een artikel in de Volkskrant over vals spelen bij het schaken.
Na de uitzending moest Arne van Mourik naar Heerhugowaard om in de landelijke competitie te spelen en tot slot riep hij luisteraars op lid te worden van een damclub.
Klik hier om het volledige interview over dit onderwerp nog eens te beluisteren. Het gaat niet goed met de damsport en de schaaksport is in ieder geval gewaarschuwd.
Het is wel een aardig interview om te beluisteren, ook voor een schaker, omdat er hier en daar wat parallellen getrokken worden tussen de damsport en de schaaksport.
De vraag waarom het slecht gaat in de damsport wordt niet echt beantwoord. Het aantal damrubrieken in kranten is afgenomen, maar dat lijkt me hooguit een gevolg en niet de oorzaak van de afnemende belangstelling.
Ik denk zelf dat belangstelling voor zowel een schaak- als damvereniging omgekeerd evenredig is met de welvaart in een land. Het schaken kon vooral floreren in de arme sovjet-unie, bijvoorbeeld. De huidige Nederlander is echter naar verhouding zeer rijk, gaat vier keer per jaar op vakantie, heeft twee televisie’s, drie computers, een iPad, internet, netflix, en vooral: weinig tijd.
Het is een klein beetje jammer, maar ook weer niet vreselijk rampzalig dat er minder schakers en dammers lid zijn van een vereniging. Ja, de inkomsten van de bond zijn afgenomen, waardoor de begroting moet worden aangepast. Het blijven verhogen van de contributie, zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat, is in elk geval een heilloze weg gebleken.
Met de schaaksport zelf gaat het overigens helemaal niet slecht – integendeel. Deze middag heb ik samen met 18.000 andere schakers live gekeken naar het zeer spannende en interessante Tata-verslag verzorgd door Seirawan en chess24. Gratis en voor niets. De lange reis naar Wijk aan Zee is niet meer nodig. Ik hoef hiervoor geen lid te zijn van een vereniging en ook niet van de schaakbond. Een paar weken geleden was er nog een live verslag van een toernooi in Qatar! Enzovoort. Het gaat dus juist heel goed met het schaken!
Maar de tijd dat we op vrijdagavond op onze fiets naar het buurthuis reden, om daar onze enige partij van die week te schaken – ja, die tijd is inderdaad voorbij. Met het dammen zal het niet veel anders zijn, vermoed ik.
Laatst sprak ik nog met mensen uit de damwereld en die vertelden me dat de organisatie binnen de dambond erg matig was. Zoals we binnen het schaken de onderbonden hebben die zaken proberen te organiseren, doen de onderbonden bij het dammen niet zo veel. Of dat werkelijk zo is, weet ik niet goed en zou ik graag horen van iemand uit de damwereld.
De mening dat schaken en dammen omgekeerd evenredig is met het welvaartsniveau onderschrijf ik niet. In de jaren 70 was Nederland verhoudingsgewijs ook rijk, maar floreerde het schaken wel dankzij Timman en Böhm. Bovendien begrijp ik dat schaken goed op de kaart staat in Frankrijk, Polen en Spanje en natuurlijk Noorwegen. Toch ook niet echt de armste landen.
Waar ik wel naar zoek is hoe we denksporten klaarstomen voor de 21e eeuw. Ik heb sterk het idee dat we qua clubstructuur en spelopzet nog in de 20e eeuw zitten. En inderdaad is het verenigingsleven de laatste 20 jaar sterk veranderd.
Hartelijk dank voor de aandacht! Als dank hierbij enkele antwoorden op vragen die zijn gesteld naar aanleiding van mijn "optreden" (Nieuwsshow).
Bij de provinciale dambonden ligt het er maar net aan of daar een of meer zeer actieve leden bij zijn aangesloten. Persoonlijke inzet maakt of breekt succes (voor anderen). Het beste voorbeeld binnen de dambond(en) is wijlen Ton van den Elzen (1928-2006), directeur van Heijmans Bouwbedrijven, die in de jaren zestig-negentig er bijna persoonlijk voor zorgde dat de Brabantse dambond van een klein bondje uitgroeide tot de grootste provinciale. Kees Thijssen (Nederlands kampioen 2003-2007) en Karen van Lith (recordhoudster nationale titels) zijn er het beste "product" van gebleken.
Verenigingsleven: lijkt me toch heel belangrijk, want hoe kom je anders aan nieuwe spelers (in competities) en mensen die de kar trekken?
Maar dan nu de hoofdvraag: kip of ei? In De Problemist is in de jaargangen 2013 en-2014 al uitvoerig geschreven over de invloed van het verdwijnen van damrubrieken in de kranten. Mijn publicatie in Trouw (22 januari, zie bijvoorbeeld de nieuwspagina van de KNDB voor de PDF) is daar in feite een gevolg van. Onderzoek is goed mogelijk dankzij de verzameling van Kees van de Ruit (die met zijn enorme collectie krantenrubrieken ook voor menig damboek goud waard is gebleken). De vraag kip of ei is misschien niet belangrijk omdat ergens de vicieuze neergang is gestart. Maar persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat het proces van verdwijning niet in gang is gezet wegens algehele tanende belangstelling. Een voorbeeld: de NRC heeft sinds eind jaren zeventig al geen damrubriek meer terwijl het dammen toen nog gewoon hot was (Sijbrands, Wiersma!) Ik denk eerder dat er toen een hoofdredactie kwam die dammen niet vond passen bij de krant (en schaken wel, tot op de dag van vandaag, Hans Ree!)
Frappant: een van de best verkochte damboeken van de laatste jaren is de bundeling (selectie) NRC-damrubrieken van 1974-1978, red. Andreas Kuyken…
En zo zijn er meer voorbeelden waarvan ik denk dat "gebrek aan belangstelling" niet de oorzaak was. Aan de andere kant vind ik dat dammers het ook over zichzelf hebben afgeroepen omdat vele rubrieken helemaal niet wervend waren (te moeilijke analyses voor een breed publiek e.d.)
Ik volg de schaakwereld altijd met interesse, heb bijna alle uitgaven van het helaas ter ziele gegane Matten, en de tot op heden verschenen duopublicaties van Böhm en Afek; en ook nog wel wat andere schaakboeken. Ik vraag me trouwens af waarom er meer dammers in schaken zijn geïnteresseerd dan andersom. Voor menig schaker zou De Problemist (decembernummer gratis te downloaden op dekvd.net) denk ik ook best interessant zijn, al is het maar voor de artikelen en niet de techniek als men daar niet zo in thuis is…)
Ja, de denksporten moeten meer samenspannen. Helemaal mee eens. Schaken is bij de denksporten weliswaar net zo dominant als voetbal bij de fysieke sporten, maar er valt vast nog wel wat van ‘de kleintjes’ te ;eren.