Yochanan Afek is grootmeester in eindspelcompositie!
De Israëlische IM Yochanan Afek (16-04-1952) is de zevende persoon in de wereld, die het gelukt is grootmeester te worden in de compositie van eindspelstudies. Elke drie jaar wordt door een gerenommeerde commissie van schaakexperts van de WFCC (World Federation of Chess Composition) in samenwerking met de FIDE een album gepubliceerd met de beste schaakproblemen en eindspelstudies. Een probleem is 1 punt waard, een eindspelstudie 1.67 punt. Bij een totaal van 25 punten kan de meestertitel aangevraagd worden. Dat lukte Yochanan al in 1989! Voor de grootmeestertitel moest Yochanan zelfs 70 punten halen en tijdens het onlangs gepubliceerde FIDE album haalde hij dat ruimschoots. Hij bezit nu 75 punten, wat overeenkomt met een recordaantal van wel 45 studies van de allerhoogste kwaliteit. Zijn gehele oeuvre bestaat uit meer dan 300 eindspelstudies en 100 schaakproblemen, waarmee hij meer dan 120 prijzen won. Begin augustus zal hij tijdens het FIDE congres in Polen officieel benoemd worden tot grootmeester, de kroon op zijn levenswerk.
Yochanan woont ondertussen al 15 jaar in Amsterdam en hij heeft een verblijfsvergunning in Nederland gekregen voor zijn bijdragen aan de Nederlandse schaakcultuur. Sinds het begin van het huidige millennium is Yochanan lid van schaakvereniging Wageningen, als speler en als trainer. Daarnaast is hij regelmatig te vinden bij grote open toernooien in Nederland, zoals Dieren, Hoogeveen, Groningen, Wijk aan Zee en Vlissingen. Voor die toernooien maakt hij vaak een speciale studie of een serie opgaven, de beroemde hersenkrakers en in de volksmond ook wel Afekjes genoemd.
Behalve eindspelcomponist en internationaal meester in het schaken is Yochanan ook nog internationaal arbiter, trainer (o.a. van ondergetekende) en schrijver. Zo is Yochanan coauteur van het boek Invisible Chess Moves, gepubliceerd in zes talen, dat de prijs won van Book of the Year 2011 van chesscafe.com. Ook schrijft Yochanan samen met Hans Böhm de Nederlandse schaakboekenserie Wij presenteren… De Pion, Het Paard, De Loper, De Toren en De Koningin. Het afsluitende boek over De Koning wordt dit jaar nog verwacht. Daarnaast heeft Yochanan regelmatig columns over eindspelstudies in schaakmagazines als EG, The Problemist en The Informator. Ook organiseert Yochanan enkele oploswedstrijden, zoals de jaarlijkse Tata Steel oplosdag in Wijk aan Zee.
Zelf ken ik Yochanan nu al acht jaar. Hij heeft mij altijd geïnspireerd om vooral mijn creatieve kant van het schaken te ontwikkelen, onder andere met behulp van zijn eindspelstudies. Daarnaast heeft hij mij altijd geïnteresseerd voor de geschiedenis van het schaken. Kijken naar de mooiste partijen van de wereldkampioenen, het oplossen van schaakstudies, bizarre miniatuurpartijen en vooral geen schaakopeningen bestuderen behoren tot onze standaardtraining of zoals Yochanan het altijd verwoordt: The usual stuff.
Een van zijn beste eindspelstudies is de volgende. Yochanan won op 20-jarige leeftijd met deze studie de 2e prijs voor het Tidsskrift for Schack in Zweden, 1972.
1.Rb5+! [1.Ne5? Kxb6 2.Nd7+ Kc6 3.Nxf8 Bxg4 4.Nh7 Bd1 5.Nxg5 b4=] 1…Kxb5 2.Ne5+ Ka4 [2…Kc5 3.Kd7+; 2…Kb6 3.Nd7+] 3.Nd7 dreigt mat in één! 3…Be2! De enige zet om mat te voorkomen, maar wat is het idee erachter als wit hem gewoon slaat? 4.Bxe2 Rb8+! Wow, dat was het idee! Als wit de toren slaat is het pat. Wat nu?
5.Bb5+!! De meest fenomenale zet van deze studie! [5.Nxb8?=; 5.Ka2? Rb2+!=] 5…Rxb5+ 6.Ka2 Wow! Zwart is in zetdwang. Welke zet hij ook doet met zijn toren, het maakt niet uit, hij zal hem altijd verliezen!
Gefeliciteerd Yochanan,
David Klein
