Hans Böhm daagt schaakcomputers uit
Nieuws van de Computer Schaak Vereniging Nederland.
Afgelopen zaterdagmiddag hebben we in Leiden een zeer leuke, leerzame en boeiende middag met Hans Böhm en Jaap van den Herik beleefd. Aan het begin hebben we kunnen kijken en luisteren naar de schaakcomputer historie van de Turk tot aan de match Deep Blue- Kasparov. Waar Hans dit deed vanuit zijn schaak carrière en schaakkwaliteit deed Jaap dit vanuit zijn ervaringen, wetenschappelijke benaderingen en schaak kwaliteit. Maar zeker ook op hun relaties en vriendschappen met vele betrokkenen gedurende al die mooie jaren. Ze vormden een prima samenspel om ons door de historie te leiden. Ook de weddenschappen kwamen aan bod tussen de heren en ook nu was er een weddenschap. Wie kan het beste omgaan met de 12 schaakcomputer die door hun gebruikers de engines gestart hadden voor de simultaan. Jaap en Hans beginnen met een uur in de opening fase waarna de evaluatie door de schaakcomputer werd besproken tussen Hans, Jaap en de gebruiker. Vrijwel in alle gevallen waren Hans en Jaap net iets optimistischer over hun kansen dan de schaakcomputers. In het tweede uur werden nog een tiental zetten in het middenspel gespeeld. En we sloten af met een arbitrage door Hans en Jaap in samenspraak met de eigenaar/gebruiker.
De eindstand was 8 punten voor Hans en Jaap en 4 punten voor de schaakcomputers waarbij twee schaakcomputer winnend konden afsluiten, 4 remise partijen werden overeengekomen en 6 partijen dus als winst voor de simultaangevers werden aangemerkt. Twee winst partijen tegen de Excel 68000 Mach II en de Glasgow Emulatie op de Revelation II werden al tijdens de twee uren bijgeschreven. De overige 10 partijen werden dus na 2 uren gearbitreerd.
Een mooie overwinning voor de heren, echter hebben de machines het ook goed gedaan. De simultaan is niet ten volle gespeeld, om binnen de twee uren te blijven, maar mijn vermoeden is dat de eindstand niet veel anders was geweest als we uitgespeeld hadden. Het ging om fun en leerzaamheid. En dat hebben we bereikt.. Hoe de weddenschap tussen beide heren is verlopen is ons niet medegedeeld, misschien horen we dat over 5 jaren nog wel een keer… Rivaliteit tussen beide heren en hun toch wel verschillende spel en kijk op de stellingen, ook tijdens de arbitrage, doet vermoeden dat zij hier nog wel een keer een biertje of wijntje over drinken.
De volgende machines vielen op tijdens de simultaan en Hans en Jaap konden prijzen uitdelen voor Mooiste Partij, Mooiste Design en Mooiste zet. De mooiste partij viel ten deel aan de CXG Concerto, deze stond gewonnen na 2 uren. Mooiste design was voor de Phantom Robot, deze machine heeft Hans Bohm ook in zijn bezit en daar was hij altijd verwonderd en geboeid over de zelfzettende stukken op het bord. De beste zet was voor de Fidelity Prestige met Avantgarde 2 hardware en programma. Daar werd Jaap verschalkt in verlies van een kwaliteit wat hem een achterstand opleverde van 3,00 punten.
1 Mooiste Partij en Winst tegen Hans/Jaap : CXG Concerto, gebruiker Paul Wiselius , een machine met een programma van 1993 van Gyula Horvath, met de zwakste ELO van alle 12, zijnde 1780. Eenvoudige machine, plastic, compact, maar met een sterk programma. De Horvaths waren er al bij met de Aegon toernooien. Machine gebaseerd op de H8 processor. Openingsboek zo’n 3000 posities. ‘Gyula Horvath started writing chess programs in 1985. His program won the Amateur World Chess Championship in 1987 and the Personal Computer Chess Champion title in 1988 and 1989. His wife, Szuzsa, joined the development in 1986. She is mainly active in testing the program and in designing and programming the graphics of the commercial versions of the program. Both of them pursue chess programming as a hobby – Gyula works as a marketing researcher and Zsuzsa works as a telemarketing assistant.’
2 Mooiste Design en Remise tegen Hans/Jaap.: Mephisto Phantom Robot, gebruiker Joop de Feijter. De zelf zettende computer zonder arm. Dan en Kate Spracklen als programmeurs. Ook niet al te sterk, 1872 ELO. En technische problemen tijdens de partij, dat gebeurt ook.. De machines zijn dan ook 20-30 jaren oud. Deze machines was toen zo’n 750 Euro. geen klein bedrag. Machine gebaseerd op de 65C02 processor. Ook hier het openingsboek zo’n 3000 posities. Dan Spracklen, an American computer scientist and microcomputer chess pioneer. With his wife Kathe, Dan started chess programming in 1977 on a Z-80 based Wavemate Jupiter III in assembly language. Their first program, Sargon had a one or two ply search without quiescence but exchange evaluation. After the success at The Second West Coast Computer Faire MCCT in March 1978, and the shared third place at ACM 1978, the Spracklens became professional computer chess programmers. Sargon II was ported to various early home computers, for instance TRS-80 and 6502 based Apple II, as well as dedicated units as Chafitz ARB Sargon 2.5.
3 Mooiste Zet en Winst tegen Hans/Jaap : Fidelity Prestige met Avant Garde 2, gebruiker Rob van Son. Ook hier de Spracklens als programmeurs. ELO 2036 (bij 30 seconden per zet), dus gemiddeld al een sterk programma. En een 68000 processor, dus 16 bits. Met 128Kbyte Hash ! Openingsboek zo’n 8000 posities.
Dit was oorspronkelijk een normale Fidelity Prestige, maar is omgebouwd naar de hardware en het programma van de Avantgarde 2. Oorspronkelijk eigendom van Jan Louwman, maar nu van Rob van Son.
Het verslag roept bij mij enkele vragen op. In welk universum leeft de computerschaakvereniging, toch een respectabele club. Is de tijd wellicht aan de CSVN voorbij gegaan of is hier een oud verslag per ongeluk weer opgedoken en had er als datum niet juni 2015, maar juni 1995 boven moeten staan?
Of was het meer een nostalgisch dagje waarop grootheden als prof. dr. Jaap van den Herik, wetenschapper van internationale allure op het gebied van de kunstmatige intelligentie en Hans Böhm, allround schaakexpert, mochten stoeien met enkele oldtimers onder de schaakcomputers. Met – afgezet tegen de huidige tijd – lachwekkende elo’s van 1760 – 2036? En is de auteur gewoon even vergeten te vermelden dat de ratings van de actuele computerprogramma’s nu op 2800-3000 kunnen worden geschat?
‘Hans Böhm daagt computers uit’, staat er ook nog boven het verslag. Dat zet ons op het verkeerde been, je zou kunnen denken dat Mr. Chess ten prooi is gevallen aan grootheidswaanzin, als hij denkt met succes de strijd te kunnen aangaan met de houdini’s, de komodo’s en de stokvissen.
Als rode draad door de ontwikkeling van computerschaak, zoals beschreven in o.a. Schakend Nederland, liepen weddenschappen van Böhm en Van den Herik, althans in mijn herinnering. Ik heb de uitslagen niet paraat, maar neem aan dat Van den Herik de meeste weddenschappen heeft gewonnen, of in ieder geval – wegens te groot optimisme – pas later alsnog gelijk heeft gekregen.
Graag een overzicht van de uitslagen van alle weddenschappen, beider reputatie kan immers wel tegen een deukje. Ben ook benieuwd naar de nieuwe weddenschap die de heren volgens het verslag nog hebben gemeend te kunnen afsluiten over computerschaak.
Voor de draad ermee!
In De Telegraaf van afgelopen zaterdag (morgen op schaaksite in de rubriek Schaakrubrieken) worden veel van je vragen beantwoord Wim.
Klopt, bedankt. Goed dat er nog kranten zijn met schaakrubrieken die alles op een leuke manier voor ons duiden!