Anastasia’s mat
40ste Guernsey Chess Festival
De schaakrubriek van deze week in het Duitse Zeit Magazin (13. August, Nr. 33) gaat over de 40ste editie van het Guernsey Chess Festival dat vorig jaar oktober werd gehouden. Bij afgaan van het mobieltje zou de betreffende speler worden verbannen naar het nabij gelegen Kanaaleiland Yersey.
De schaakopgave van deze week is een stelling uit de partij tussen Dharma Tjiam (wit) en GM Eric Hansen (zwart). Eric Hansen won het schaakfestival.
(Dharma Tjiam is bestuurslid van de KNSB met de portefeuille Jeugd en Talentontwikkeling, hij is bestuurslid van de succesvolle Jeugdschaakvereniging ‘Magnus’ uit Leidsche Rijn en hij komt voor zijn club Utrecht uit in de KNSB-competitie.)
Anastasia’s mat
De schaakopgave in het vorige nummer van Zeit Magazin ging over Anastasia’s mat en luidde als volgt:
(Wilhelm Heinse publiceerde vlak voor zijn dood in 1803 zijn roman ‘Anastasia und das Schachspiel’. Hieraan ontleent dit mat waarschijnlijk zijn naam.)
Oplossingen van bovenstaande opgaven kunnen in de commentaarbox hieronder worden gegeven. Meer voorbeelden van het ‘Anastasia mat’ zijn welkom.
probleem 1: Pd5 kun je met het paard op e3 slaan en mat dreigen met Td1
probleem 2: Dh5; xh5 – Th4
Handig Jan van Os om de oplossing erbij te zetten. Je maakt het wel leuk zo …
Die 2e stelling is geloof ik van een partij van Hammer – Carlsen ergens uit hun jeugd.
Arnold,
Daar werd door Teun om gevraagd zie zijn één na laatste regel.
Hieronder een prachtige eindspelstudie van Jan H. Marwitz uit 1961.
Deze studie is gebaseerd op het Anastasia mat.
Bron: de website van Arves, de club van de eindspelcomponisten.
{bord} 4k3/N4b1R/B7/8/5K2/8/r7/8 w – – 0 1{/bord}
@Avdg
Inderdaad!
Jon Ludvig Hammer (2074) vs. Magnus Carlsen (2450)
WYCC 2003 – B14 | Halkidiki | Round 1.3 | 23 Oct 2003 | ECO: A04 | 0-1
Of course you noticed that Carlsen checkmated his fellow GM Jon Ludwig Hammer when both of them were kids, since grandmasters usually don’t fall for such a simple trick.
{bord}4Rbk1/5p2/1p1N3p/p5p1/5q2/Q6P/PPr5/3R3K w – – 0 1{/bord}
Een heel mooi partijvoorbeeld, maar Euwe nam de dame op f8 niet. Hij gaf op en werd dus niet door Td8 mat gezet. Overigens is het niet helemaal duidelijk waarom die term Anastasia’s mat juist aan dit soort matstellingen gegeven is.
De term Anastasia’s mat komt uit een oud boek uit het jaar 1803:
en.wikipedia.org/wiki/Checkmate_pattern#Anastasia.27s_mate
Wilhelm Heinse heeft voor zijn briefroman (vol. I en II) gebruik gemaakt van het werk van de Italiaan Giambattista Lolli (1698 – 1769). Lolli was naast schaker een van de bekendste schaaktheoretici van zijn tijd. Een van zijn boeken bevat naast openingsanalyses ook 100 eindspelen en naar verluidt heeft Heinze een van deze eindspelen gebruikt in zijn briefroman ‘Anastasia und das Schachspiel’.
Het is de moeite waard hier naar nog onderzoek te doen. Misschien zijn er lezers die over te raadplegen bronnen beschikken?
Via bovenvermelde link te vinden:
Het origineel uit 1803 (pagina’s 211 t/m 213):
books.google.de/books?id=LrBAAAAAcAAJ&hl=en&pg=PA211#v=onepage&q&f=false
En een beter leesbare reproductie uit 2010 (pagina 162):
books.google.be/books?id=3tvTGSgcjmkC&hl=en&pg=PA162#v=onepage&q&f=false
Overigens vond ik daar ook de volgende belangwekkende opmerking:
Nowadays, "Anastasia’s mate" refers to a mate in which the checkmated king is on an edge of the board or in a corner of the board, whereas in the original mate, the king was near the center of the board.
Met de koning midden op het bord vind ik zo’n aparte naam voor een matstelling wel terecht. Aan de rand van het bord vind ik het een tikje overdreven.
@Lucas,
Bedankt voor de links. Prachtig materiaal uit einde van de 18de eeuw!
Heb jij de link met het mat en de naam Anastasia al gevonden?
@Lucas,
… whereas in the original mate, the king was near the center of the board.
Daarom is de eindspelstudie van Marwitz wel bijzonder!
@Koorevaar,
Nee, ik heb niet kunnen vinden waarom dat specifieke matpatroon de naam van Anastasia heeft gekregen. Alle bronnen verwijzen slechts naar dat boek "Anastasia und das Schachspiel".
Echter, dat boek staat vol met allerlei verschillende schaakopgaven en matpatronen.
Ook is niet duidelijk hoe en waarom het oorspronkelijke matpatroon midden op het bord is gedegenereerd tot een simpel mat aan de rand van het bord.
Allemaal heel interessante informatie. Het boek was dus een avonturenroman, met (schaak)verwikkelingen die zich in Italië afspeelden. Men moest bij het lezen een schaakspel bij zich hebben om de roman ‘na te spelen’. De omslag zag er ook heel apart uit. Zie: www.heinse.de/schachspiel.htm
Een Nederlandse vertaling (uit 1819!) is hier gratis te downloaden en/of te lezen:
play.google.com/store/books/details?id=RE5AAAAAYAAJ&rdid=book-RE5AAAAAYAAJ&rdot=1
…oh, dat is alleen het tweede deel, zie ik nu! Ik geloof dat het totale werk uit drie delen bestaat.
Hier is het eerste deel:
books.google.nl/books?id=mmJAAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Anastasia+en+het+schaakspel:+brieven+uit+Italien,+Volume+1&hl=nl&sa=X&ved=0CCwQ6AEwAGoVChMIh_T-sKywxwIVBErbCh3vnwc9#v=onepage&q&f=false
Bij nader inzien (van de laatste pagina’s van deel 2) denk ik dat de Nederlandse vertaling uit twee delen bestaat.
@Lucas
Bedankt voor de info over google books!
Anastasia bestaat uit twee banden. Er is ook een Nederlandse versie.
Hieronder de links.
Anastasia und das Schachspiel (volume 1), Duits
Anastasia und das Schachspiel (volume 2), Duits
Anastasia en het schaakspel (volume 1), Nederlands
Anastasia en het schaakspel (volume 2), Nederlands
In 2003, tweehonderd jaar na het overlijden van Heinse, werd er een uitgebreid artikel over hem gepubliceerd door Gerald Schendel op de Duitse website van Chessbase.
Voor het vervolg een nieuw artikel