Toreneindspelen
In de zesde ronde van het EK landen stonden voor de Nederlanders toreneindspelen centraal. Tiviakov en Kazarian moesten beiden een iets beter toreneindspel winnen om de teamstand naar gelijkspel te brengen. De heren speelden tegen het sterke Azerbeidzjan. Giri en L’Ami speelden beiden snel remise wat betekende dat Tiviakov en Sokolov het karwei moesten afmaken. Tiviakov was als eerste van de twee klaar, maar het was al een tijdje duidelijk dat hij vrijwel zeker moest winnen omdat Sokolov het waarschijnlijk niet zou houden. Voor de weinige lezers die de partijen nog niet hebben gezien zal ik niks verklappen. Ze kunnen de partijen vinden in het analyseblok.
|
|
|
18. Kf1
Dit eindspel is beter voor wit vanwege de iets betere pionnenstructuur. Tiviakov weet als geen ander hoe je zulke eindspelen moet winnen.
18…e5 19. Rd2 Nc5 20. Rad1 Rxd2 21. Rxd2
Wit heeft de controle over de enige open lijn genomen, maar het maakt nog niet erg veel uit.
21…a5 22. Ke2 Kf7 23. Ke3 a4 24. Ne2
Het paard op c3 had niet erg veel toekomst. Tiviakov speelt zijn paard daarom naar een beter veld. Naar f3 via g1 en naar d3 via c1 zijn mogelijkheden.
24…Ne6 25. h4
Wit heeft geen haast en pakt een beetje ruimte op de koningsvleugel.
25…h6 26. Rd7 Nc5 27. Rd1
De toren staat hier beter dan op d2 omdat hij later over de onderste rij nuttig kan worden.
27…Ne6 28. Nc1!
Tiviakov speelt zijn paard om naar d3. Paardruil is trouwens niet heel erg voor wit, omdat het zwarte paard actiever is dan het witte.
28…Kf6 29. c3 Nc5 29…b5 30. Nd3
30. f3 b5 31. Nd3 Nxd3 32. Rxd3 Ke6
Er lijkt niet veel aan de stelling veranderd te zijn, maar Tiviakov toont zich een meester van de strategie dat je je niet moet haasten. Zijn tegenstander zal uiteindelijk zijn geduld verliezen.
33. Rd1 Rb8 34. Rd2 Rf8 35. g3 Rb8 36. f4
Wit verbetert langzaam maar zeker zijn stelling.
36…Rf8 37. Rh2 h5 38. Rf2 Rg8 39. Rf1 Rf8 40. Rd1 Rg8 41. Rf1 Rf8
De spelers zijn een aantal maal heen en weer geschoven. Een typische strategie voor de speler die iets beter staat. De verdedigende kant moet steeds alert zijn terwijl de betere kant alles kan proberen zonder risico.
42. b3!
Nu pas gaat wit tot de actie over.
42…axb3 43. axb3 exf4+?!
De eerste kleine stap in de verkeerde richting. De witte koning krijgt nu toegang tot d4, waarna hij verder het zwarte kamp binnen kan dringen naar c5.
44. gxf4
44…Ra8?
Dit is een grote fout, waarna de zwarte situatie erg gevaarlijk wordt. Met 44…b4! had zwart de stelling nog binnen de perken kunnen houden.
45. b4!
Dit legt de structuur op de damevleugel vast, waarna het plan met Kd4-c5 serieus wordt. De zwarte stelling is inmiddels erger dan het op het eerste oog lijkt: hij staat op de rand van verlies.
45…Ra2 46. f5+! Kf6 47. fxg6+ Kxg6 48. Rg1+ Kh6
De zwarte koning moet naar de rand om tegenspel te behouden.
49. Kd4 Rh2 50. Kc5 Rxh4 51. Kxc6 Rg4 52. Rc1! Rg5 53. c4!
In toreneindspelen is de kwaliteit van de stukken veel belangrijker dan de kwantiteit. Wit offert een pion om een vrije b-pion te krijgen. Beide kanten hebben nu vrijpionnen, maar wit staat er erg goed voor vanwege zijn actieve koning. Objectief is de stelling zelfs compleet verloren voor zwart, maar in een praktische partij is het nooit zo makkelijk.
53…bxc4 54. b5 Rg3 55. b6 Rb3
Tot op dit moment heeft Tiviakov het eindspel met grote nauwkeurigheid gespeeld. Ik vermoed dat hij nu moe begon te worden, wat verklaart dat er vanaf dit moment veel fouten plaats vinden.
56. b7?!
Dit geeft de winst nog niet weg, maar maakt het vinden van de winst wel moeilijker. Het simpelste was de vervelende c-pion van zwart elimineren met 56.Txc4.
56…c3 57. Kc7 Kg5 58. b8=Q?
Hierna is de stelling zelfs remise. 58. Rf1! was de killer geweest. De zwarte koning kan nu niet de f-lijn oversteken wat betekent dat wit zijn e-pion kan behouden en de zwarte koning niet goed actief kan worden.
58…Rxb8 59. Kxb8 Kf4 60. Re1!?
Dit is nog een sluwe winstpoging.
60…c2 61. Kc7
61…h4?
En Mamedov trapt er in. De enige manier om remise te maken, was dan ook wel erg moeilijk.
61…Ke5! het zien van deze zet is het moeilijkste. Ik kan mij goed voorstellen dat Mamedov hier niet eens naar heeft gekeken. Het plan is dat zwart nu via d4 zijn c-pion kan ondersteunen. In elke variant is het nu remise. 62. Kc6 [62. Kd7 h4 63. Kxe7 h3] 62…Kd4 63. e5 Kc3 64. e6 Kd2 65. Rh1 c1=Q+ 66. Rxc1 Kxc1 67. Kd7 h4 68. Kxe7 h3 69. Kd7 h2 70. e7
62. e5?
Hiermee gooit Tiviakov zijn laatste winstkans in het water. Wit had als een speer zijn koning terug naar d4 moeten brengen om zo de e-pion te verdedigen en zijn toren te bevrijden. 62. Kc6! h3 63. Kd5 h2 64. Kd4 Kf3 65. Rc1 en het is uit.
62…h3 63. Kd7 h2 64. Kxe7 Kf3
De witte toren lijkt alles onder controle te hebben, maar fascinerend genoeg is het remise.
65. e6
65. Rc1 helpt niet, want nu gaat de zwarte koning de andere kant op! 65…Ke3! [65…Kg2? 66. Rxc2+] 66. Rh1 Kf3! en wit kan niks beginnen.
65…Kg2 66. Re2+ Kf3 67. Re1 Kg2
Een erg teleurstellende remise.
1/2-1/2
1. c4 e5 2. Nc3 Bb4 3. g3 Nf6 4. Bg2 Nc6 5. e4
Dit is het zogenoemde Botvinnik systeem, vernoemd naar de voormalige wereldkampioen. Wit geeft vrijwillig veld d4 op, maar hoopt dat dat niet van een groot belang is en dat hij er makkelijk omheen kan spelen.
5…Nd4
Sokolov maakt direct gebruik van de mogelijkheid zijn paard naar het verzwakte veld te spelen. Het is waarschijnlijk een kwestie van smaak, maar ik zou daar liever mee wachten.
6. Nge2 c6
Dit was het idee van Sokolov. Hij kan nu direct voor het centrum vechten, en wil zo snel mogelijk d7-d5 spelen.
7. O-O 7. Nxd4 exd4 8. e5 was een andere wat wildere voortzetting geweest.
7…O-O 8. d3 Nxe2+ 9. Nxe2 d5
Wie A zegt moet B zeggen dacht Sokolov waarschijnlijk. Ik zou het waarschijnlijk wat rustiger aan hebben gedaan met 9. ..d6
10. exd5 cxd5 11. Qb3!
Naiditsch heeft goed beoordeeld dat zijn lopers ijzersterk zullen worden na de volgende complicaties.
11…Bg4
Zwart kon zijn loper niet terugtrekken. Dan zou wit na 12.cxd5 een gezonde pion voor staan.
12. Qxb4 Bxe2 13. Re1 Bxd3 14. Rxe5 dxc4 15. Be3!
Wit heeft tijdelijk een pion geofferd, maar zijn loperpaar geeft hem meer dan voldoende compensatie. Sokolov houdt niet van verdedigen, en vindt een creatieve oplossing om zelf voor het initiatief te vechten
15…b6!?
Een interessant kwaliteitsoffer, waarmee zwart erg goede controle over de witte velden zal krijgen.
16. Bxa8 Qxa8 17. Re1 Qf3 18. Bd4 Be4
Het is jammer dat zwart zijn loper weer moet teruggeven. Wit behoudt nu namelijk een klein plusje. Het duurt helaas te lang om de loper naar h3 te spelen.
19. R5xe4 Nxe4 20. Qe7 Nf6 21. Qxa7 h5!
Dit is weer een goede beslissing van Sokolov. Weer geeft hij niet om materiaal maar vecht hij liever voor het initiatief.
22. Qa6!
Beide spelers gebruikten dit gedeelte van de partij erg veel tijd maar spelen dan ook erg goed. Naiditsch laat zich niet verleiden door de pion op b6. In plaats daarvan valt hij de veel belangrijke pion op c4 aan. Vanaf c4 kan de dame namelijk makkelijk belangrijke velden rond de witte velden dekken. 22. Qxb6 h4 is behoorlijk gevaarlijk voor wit.
22…Ne4! 22…h4 23. Qxc4 h3 24. Qf1 is de pointe achter 22.Da6.
23. Qb5 23. Rxe4 b5
23…h4 24. Qd5 Re8 25. Qd7 Re6?!
Dit is een onnauwkeurigheid, waarna wit voordeel kan bereiken. Zwart kon rustig 25…Tf8 spelen, waarna de stelling in evenwicht blijft.
26. Qd8+ Kh7 27. Qxh4+
Ik denk niet dat Sokolov deze makkelijke pionwinst had gemist, maar ik begrijp ook niet helemaal waarom hij de belangrijke pion op h4 zonder slag of stoot opgaf.
27…Kg8?
Na deze zet die vrijwel iedereen zou spelen staat wit plotseling erg goed.
27…Kg6! was erg sterk geweest. Het is verrassend moeilijk voor wit om een goede zet te vinden, en om de dame weer terug in het spel te brengen. De zwarte koning is ook niet makkelijk aan te vallen op g6. 28. g4
[28. Qd8 Rd6!]
[28. Be3 f6]
28…Ng3 29. Rxe6+ fxe6 30. Qxg3 Qd1+ 31. Kg2 Qxd4 32. a4 Qxb2 33. Qe3 Qc2=
28. Qd8+ Kh7 29. Be3
Nu heeft wit wel echt een pion meer, en hoewel Sokolov wat compensatie heeft in de vorm van controle over de lichte velden speelt Naiditsch de partij erg sterk uit.
29…c3 30. bxc3 Nxc3 31. Qd3+ Ne4 32. Qb1 g6 33. Qd1 Qf5 34. Qb1 Qf3 35. a3 Re5 36. Qd1 Qf5 37. g4 Qe6 38. Bd4 Rd5 39. f3 Nc3 40. Rxe6 Nxd1 41. Re4 f5 42. Re7+ Kh6 43. Bf6 fxg4 44. fxg4 g5 45. Re6 Kh7 46. Kf1 Rc5 47. Ke2 Nb2 48. Rxb6 Rc2+ 49. Ke3 Nc4+ 50. Kd3 Nxa3 51. Be5 Rg2 52. Bg3 Rg1 53. Rb3 Rf1 54. Ke2 Ra1 55. Be5 Ra2+ 56. Kd3 Rf2 57. Bc3 Nc2 58. h3 Rh2 59. Rb7+ Kg6 60. Rb6+ Kh7 61. Ra6 Rg2 62. Ra4 1-0
De dames waren voor de match favoriet. Het begon goed met een mooie overwinning van Haast, maar toen verloren Peng en De Jong-Muhren beiden snel. Dit betekende dat Kazarian een iets beter eindspel moest proberen te winnen.
1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. d4 exd4 4. Nxd4 Bc5 5. Be3
Dit is de oude hoofdvariant. Tegenwoordig is 5.Pb3 populairder.
5…Qf6 6. c3 Nge7 7. Bc4 O-O 8. O-O Bb6 9. Kh1
Over deze zet dacht Anne ongeveer 12 minuten na. Ik denk dat ze uit haar voorbereiding was, maar de zet die ze speelde kan niet slecht zijn. Kasparov speelde het namelijk al in 1991 tegen Kamsky.
9…Qg6 10. Nd2 Nxd4 11. cxd4 Nc6 11…d5!? was een interessante optie geweest. Zwart offert tijdelijk een pion, maar kan zijn stukken nu makkelijk ontwikkelen en de witte pionnenstructuur wordt verbrijzeld.
12. Nf3!
Goed getaxeerd door Anne. Wit offert hiermee een pion, maar hierdoor behoudt ze het initiatief. 12. d5?! was een manier om de pion te houden, maar hierna staat zwart erg comfortabel. 12…Bxe3 13. fxe3 Ne5
12…d6
De zwartspeelster kiest voor de veiligste optie. Ze kon ook direct 12..Dxe4 spelen, maar het ziet er erg gevaarlijk uit om een pion te pakken zonder dat je ontwikkeling is voltooid.
13. b4?!
Deze zet lijkt mij niet helemaal correct, maar het is wel in de stijl van Anne. Het spel wordt nu namelijk erg scherp. 13. d5!? is de computeraanbeveling. Het ziet er erg lelijk uit, maar het is niet zo dom. 13…Bxe3 14. fxe3 Ne5 15. Nxe5 dxe5 en in deze stelling is de zwarte c-pion een gemakkelijk doelwit voor de witte stukken.
13…Nxb4 14. Ng5?
Dit is veel te optimistisch. Wit had iets als 14.Tb1 moeten spelen.
14. Rb1 Nc6 15. Re1 Qxe4 16. Bd3 Qg4 17. h3 Qd7
14. Re1
14…h6 15. f4?
Dit was ongetwijfeld het idee van Anne, maar objectief klopt het helaas niet.
15…d5?
De eerste van een reeks grove fouten van de zwartspeelster. Het stuk slaan ziet er wellicht wat gevaarlijk uit met de opening van de h-lijn, maar ik heb vorm van compensatie voor wit kunnen vinden. 15…hxg5 16. f5 Qf6 17. Qd2 Nc6 18. Bxg5 Qxd4
16. f5 Qc6?!
16…Df6 was beter geweest, maar dat is computerwerk. 16…Qf6 17. e5 Qc6 18. Bb3 hxg5 19. Bxg5 Qc3 20. Bf6
17. Bb3
17…dxe4?
Na deze fout staat wit plots compleet gewonnen.
17…hxg5 was nog steeds goed geweest. Wit heeft nu wel zeker compensatie na 18.Lxg5, maar zwart blijft iets beter staan. 18. Bxg5 Qc3 [18…dxe4!] 19. Bf6!! is een belangrijke pointe. Vanwege de dreiging Dg4 gevolgd door mat moet zwart waarschijnlijk de loper slaan, waarna wit minimaal remise heeft.
18. Rc1! Qe8
Dit versnelt het einde, maar er was al geen fatsoenlijke verdediging meer.
19. Qh5 c6 20. Qg6!
Hiermee geeft Anne de partij een mooi slot.
20…hxg5 21. f6!
1-0
De Jong-Muhren heeft de hele partij al onder druk gestaan maar heeft goed verdedigd. Hier kan ze met 1…Ta4 de witte h-pion oppakken, waarna haar vrije h-pion erg gevaarlijk wordt en ze zeker niet minder staat. De Jong-Muhren besluit eerst haar pion op e6 te dekken, maar lijkt vergeten te zijn dat haar toren kan worden ingesloten.
1…Kf5? 2. c4!
Oeps! De tegenstander ziet het.
2…Ra4
De enige manier om de toren uit de kooi te halen. Echter, zwart verliest nu de pion op a6, en heeft geen tegenspel meer. 2…Kg4 3. b3 is een leuk plaatje: de zwarte toren kan geen kant meer op.
3. b3 Rb4 4. Rxa6
De Griekse maakt het nu zonder problemen af.
4…h5 5. Rc6 e5 6. Rxc5 Kg4 7. Rb5!
Dit sluit de toren niet helemaal in, maar het forceert torenruil. De Jong-Muhren heeft genoeg gezien.
1-0
De spelers hebben hier allebei net de tijdcontrole bereikt, en het was al duidelijk dat Anna-Maja moest winnen om een gelijkspel uit het vuur te slepen. De stelling is denk ik objectief remise, maar wit heeft praktische kansen omdat de zwarte koning erg ongelukkig staat.
1. Ra7
Dit komt waarschijnlijk ongeveer op hetzelfde neer als 1.d6 1. d6 Rxh2+ 2. Ke3 Rh1 3. Ra7 Rd1 4. d7 Kh5
1…Rxh2+
1…Rh5 2. Rxa5 [2. d6 Rd5 3. d7 a4 4. Ke3 a3 5. Ke4 Rd1 6. Ke5 a2 7. Ke6] 2…Kg7
2. Ke3 g5?
Deze fout had de zwartspeelster de partij kunnen kosten. Er was maar één zet die de remisehaven in bereik kon houden. 2…Rh1! de zwarte toren gaat achter de witte vrijpion staan, en houdt in alle varianten net remise. 3. d6 Rd1 4. d7 Kh5 5. Ke4 Kg4 6. Ke5 h5 de zwarte koning is vrij, zijn vrijpion rent ook, daarvoor heeft ze genoeg tegenspel.
3. d6?
Na deze zet heeft wit geen echte winstkansen meer. Het is mij niet geheel duidelijk waarom Anna-Maja hier van 3. f5 afzag. Hierdoor verkrijgt ze een tweede vrijpion, en het is duidelijk dat de witte vrijpionnen veel sterker zijn dan de zwarte. 3. f5 g4 4. d6 g3 5. d7 g2 6. Kf2 g1=Q+ 7. Kxg1 Rd2 8. f6 Kg6 9. f7! (see analysis diagram)
is misschien de zet die Anna-Maja miste. Zwart kan niet op f7 slaan, want dan promoveert wit met schaak. 9…Kxf7 10. d8=Q+
3…gxf4+ 4. Kxf4
Er blijft nu te weinig materiaal over om wit winstkansen te geven. Zwart kan altijd zijn toren voor de witte d-pion geven en dan uiteindelijk genoeg tegenspel hebben met zijn vrije h-pion.
4…Rd2 5. d7 a4 6. Ke5 a3 7. Kf6 Rf2+ 8. Ke7 Re2+ 9. Kf6 Rf2+ 10. Ke5 Rd2 11. Ra6+ Kg7 12. Ke6
Anna-Maja probeert het nog, maar tevergeefs.
12…Re2+ 13. Kd6 Rd2+ 14. Ke7 Re2+ 15. Re6 Rxe6+ 16. Kxe6 a2 17. d8=Q a1=Q 18. Qg5+
18…Kh8!
Een laatste nauwkeurigheid. 18…Kf8 19. Qe7+ Kg8 20. Qf7+ Kh8 21. Qf8# zou een onfortuinlijk einde zijn geweest voor de zwartspeelster.
19. Qd8+ Kg7 20. Qg5+ 1/2-1/2
