Eindspelfinesses 51 – Een verraderlijk pionneneindspel
Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”
Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.
In het onlangs beëindigde Tata Steel Chesstournament werd in de elfde ronde de partij gespeeld tussen twee iconen binnen het schaken. De witspeler, wereldkampioen Magnus Carlsen, alsmede de zwartspeler, ex-wereldkampioene Yifan Hou, behoeven geen nadere introductie. In de vorige editie van hetzelfde toernooi speelden ze ook al tegen elkaar en toen werd Hou redelijk gemakkelijk weggespeeld.
 |
 |
|
Magnus Carlsen |
Yifan Hou |
Ditmaal gaf ze veel beter partij aan de Noor. Die slaagde er niet in om het verschil te maken in de opening en het middenspel. De strijd gleed af naar een dame-eindspel dat hooguit een tikje beter was voor wit. Carlsen staat erom bekend dat hij elk vrijwel eindspelletje, al staat nog zo gelijk, doorspeelt om te zien of de tegenstander bereid is fouten te maken. Op de 44ste dient zich een cruciaal moment aan. Na een schaakje van Hou biedt Carlsen dameruil aan. Hoe staat het resterende pionneneindspel? Mag zwart dames ruilen of kan zij die beter op het bord houden. De Chinese ster besluit om op het voorstel in te gaan, zij ruilt de dames. Het pionneneindspel moet remise zijn, maar hoe breng je dat tegen zo’n sterke speler dan ook daadwerkelijk op het scorebord? Het lukt haar niet en achteraf wist natuurlijk iedereen hoe het had gemoeten. Maar dat is in een praktische partij makkelijker gezegd dan gedaan. Er zit zoveel onder de oppervlakte dat ik heb besloten het hele eindspel eens aan een nadere analyse te onderwerpen. Veel plezier bij het bekijken van de ideeën in dit toch uiterst verraderlijke eindspel.
Deze analyse via de viewer:
Na het schaakje op f6 biedt Carlsen een dameruil aan. Denkt hij dat hij in het pionneneindspel de winst kan afdwingen? Waarschijnlijk weet hij als geen ander dat pionneneindspelen bijzonder verraderlijk zijn. De Chinese besloot om vrijwillig het pionneneindspel in te gaan, terwijl daar eigenlijk geen reden toe was.
44…Dxc3+ Na een zet als 44…De7 staat wit nog altijd een tikje beter, maar genoeg voor de winst zal het niet mogen zijn. Toch had zij geen zin om deze stelling te moeten verdedigen. Carlsen kan haar urenlang op de ‘pijnbank’ leggen om te zien of zij ergens de fout in gaat. Ook het verschil in tijdgebruik spreekt in zijn voordeel, vandaar de beslissing van Hou heel begrijpelijk is.
45. Kxc3 h5?
Ze heeft terecht geconstateerd dat de pionnen op de koningsvleugel ‘op slot gezet’ moeten worden. Er is namelijk een patvariant waarmee ze het vege lijf kan redden later. Maar dit is het verkeerde moment en Carlsen profiteert meteen.
Noodzakelijk was 45…a5 (zie analysediagram)
waarna wit op een paar manieren een winstpoging kan doen. 46. b4 axb4+ [46…h5 47. bxa5 h4 48. Kb4 Kc8 49. a6 bxa6 50. Ka5 Kb7 (zie analysediagram)
en wit kan geen enkele progressie boeken.] 47. Kxb4 (zie analysediagram)
47…Kd8! 48. Ka5 Kc7 49. h4 [49. c3 Kc8 50. Kb6 Kb8 51. a5 (zie analysediagram)
51…h5! 52. h4 en dit leidt tot een zetverwisseling naar het pat dat we later tegenkomen.] 49…h5 50. c3 Kc8 51. Kb6 Kb8 52. a5 (zie analysediagram)
52…Ka8! [52…Kc8?? 53. Ka7 Kc7 54. a6 bxa6 55. Kxa6 en dit wint voor wit. Bijvoorbeeld: 55…Kc8 56. Kb6 Kd7 57. Kb7 (zie analysediagram)
en zwart verliest c6.] 53. Kc7 [53. a6 Kb8! 54. axb7 (zie analysediagram)
en het wordt pat na … d4!] 53…Ka7 54. Kd6 Ka6 Zwart moet nu op weg naar c3 om zichzelf zo snel mogelijk een vrijpion te bezorgen. 55. Ke5 Kb5! 56. Kxf5 Kc4 57. Kg6 Kxc3 58. f5 d4 59. f6 d3 60. f7 d2 61. f8=D d1=D (zie analysediagram)
en uiteraard blijft wit winstkansen houden, maar veel zal het niet zijn.
46. Kb4! Kc8 Ook 46…Kd8 helpt zwart niet meer. 47. h4 Kd7 48. Ka5 Kc7 49. b4 Kc8 50. Kb6 Kb8 51. b5 axb5 52. axb5 cxb5 53. Kxb5 Kc7 54. c3 (zie analysediagram)
en zwart is in zetdwang gemanoeuvreerd. Want na 54…Kd7 55. Kb6 Kc8 56. c6 bxc6 57. Kxc6 verliest hij al zijn pionnen.
47. Ka5 Kc7
48. h4!
Carlsen gebruikt natuurlijk dit reservetempo om de tegenstander terug te dringen.
48…Kb8 49. Kb6
49…Kc8 49…d4 50. b4 Kc8 51. b5 axb5 52. axb5 cxb5 53. Kxb5 Kc7 54. Kc4 (zie analysediagram)
en wit pikt d4 op. Met zijn pion extra wint hij wederom door zetdwang. 54…Kd7 55. Kxd4 Kc6 56. Kc4 Kd7 57. Kd5 Kc7 58. Ke5 Kc6 59. Kxf5 met winst.
50. b4 Kb8 51. b5 cxb5 52. axb5 axb5 53. Kxb5 Kc7 54. c3!
De laatste tempozet en zwart gaf zich gewonnen.
1-0
