De eindspelen van Benjamin Bok
Afgelopen weekend speelde Benjamin Bok in het Noteboomtoernooi. Hij was de favoriet en wist dat ook waar te maken. Weliswaar verloor hij in de vijfde ronde van collega-grootmeester Guliyev, maar hij won de andere vijf partijen en bleef op weerstandpunten dezelfde Guliyev, M. de Jong, Ikonnikov en A. Blees voor. Uit ervaring weet ik dat je soms een weekendtoernooi op je gemak kan winnen, grootmeesterremise hier, makkelijke overwinning tegen outsider daar. Benjamin daarentegen moest hard werken voor zijn titel: zo waren de partijen uit ronde 2 en 3 samen 169 zetten! In beide partijen had hij eindspelen met een pluspion, maar zonder damevleugelpionnen. En in beide partijen had de tegenstander remise kunnen maken, al is dat in de analyse natuurlijk een stuk makkelijker dan in de tijdsdruk van een uitvluggerfase met tien seconden per zet…
Tegen de 13-jarige Casper Schoppen (die u bijvoorbeeld kunt kennen van de match vorig jaar tegen Roeland Pruijssers die in 2-2 eindigde) stond Bok de hele tijd iets beter. Hij won een pion en er ontstond een paardeindspel.
Benjamin Bok – Casper Schoppen
Bij de beoordeling van dit eindspel geldt de regel van Botwinnik: ‘paardeindspelen zijn als pionneneindspelen’. Zonder paarden is dit gewonnen voor wit, ik schat dit dus ook in als gewonnen voor wit.
52.h4 h5
Als zwart dit niet doet zal wit zijn pionnen op g4 en f4 zetten en dan of e5 doorzetten, of als zwart f6 doet veld f5 veroveren voor zijn paard.
53.g4 Pd7
Misschien is pakken op g4 beter. Wit krijgt dan wel de grootste vijand van het paard, een vrije randpion. Na de tekstzet heeft wit echter een vrij geforceerde winst.
54.gxh5 gxh5 55.Kf4?!
Verkeerde volgorde! Wit moest eerst 55.Pd4 Pe5 56.Pf5+ Kd7 spelen en dan pas 57.Kf4 tegen Pf5-g7xh5 valt dan weinig te doen.
55…Pe5 56.Pd4 Kf6
Nu hoeft de zwarte koning niet naar d7.
57.Pf5?
57.Kg3 gevolgd door f4 en Pf5 wint nog steeds voor wit.
57…Pg6+ 58.Kg3 Ke5
Nu heeft wit opeens een probleem om vorderingen te maken. h4 moet gedekt blijven, 59.Pg7 Pf4 schiet niet op, en hoe krijgt wit de zwarte koning uit het centrum?
59.Ph6 Kf6 60.Pf5
60.f4 Pe7 en het witte paard komt opeens in de problemen.
60…Ke5 61.Pe3 Kd4 62.Pc2+ Kc3 63.Pa3 Kd4
63…Kb4 ligt hier voor de hand. Casper was bang voor 64.Pb1 en dat het paard op f2 zou komen of zoiets, maar na bijvoorbeeld 64…Kc4 65.Pd2+ Kd3 66.Pf1 Ke2 moet wit al bijna gaan oppassen.
64.Pb5+ Ke5 65.Pa7
65…Kf6?
Omdat veld f5 zolang door een wit paard werd bezet of gecontroleerd, was Casper helemaal de mogelijkheid f5 vergeten. Als ie eraan gedacht had, had ie het (ondanks de tijdnood) ongetwijfeld gedaan. 65…f5 66.Pc6+ Kf6 67.exf5 Kxf5 maakt probleemloos remise, vooral omdat de witte koning passief moet blijven.
66.Pc6 Kg7 67.Pd4 Kf6 68.f4
Nu heeft wit alsnog de opstelling die ik bij zet 57 aangaf. De rest was niet moeilijk meer.
68…Pe7 69.Pb5 Pc8 70.Kf3 Kg6 71.Ke3 Kf6 72.Kd4 Kg6 73.Pa3 Kf6 74.Pc4 Kg6 75.Pe3 Kf6 76.e5+ dxe5+ 77.fxe5+ Kg6 78.d6 Pb6 79.Kc5 Pd7+ 80.Kd5 Pf8 81.Kc6 Pe6 82.d7 Pd8+ 83.Kd6 f5 84.e6 f4 85.e7 Pf7+ 86.Kc5 1-0
Een ronde later won Bok met zwart tegen Blees een pion, maar er werd wel veel geruild.
Albert Blees – Benjamin Bok
Het toreneindspel 4 tegen 3 op een vleugel is remise, maar niet heel makkelijk. Zo heeft Kasparov (de ex-wereldkampioen, niet de man die ruzie heeft met een bekende Nederlandse arbiter) het wel eens verloren tegen Jeroen Piket.
37.Ta5 Ke6 38.Ta6+ Td6 39.Ta7 Kf6 40.Ta8 Tb6 41.Tf8+ Ke6 42.Te8+ Kf6 43.Tf8+
43…Ke6 44.Te8+ Kd6 45.Td8+ Ke7 46.Td3 g6 47.Ta3 Tb7 48.Kf3 Kf6 49.Ta6+ Kg7 50.Ta3 Kh6
Zwart is begonnen aan een mogelijk winstplan: koning naar g4. 51.g4 had hier gekund om dat te voorkomen, maar er zijn wel enige varianten om te berekenen, geen makkelijke beslissing in de uitvluggerfase dus.
51.Te3 e4+ 52.Kg2 Tb2
Maar hoe nu koning naar g4 te voorkomen? Wit doet alsnog g4. Als hij daarmee remise gemaakt had, was het een briljante oplossing geweest.
53.g4 fxg4 54.Txe4 Kh5 55.Te7 h6 56.Te6 Tb3 57.Tc6 Th3
Zo wint zwart nog een tweede pion. Toch is dat niet genoeg om te winnen, maar andere pogingen waren dat ook niet geweest.
58.Tb6 Txh4 59.Tb5+ g5 60.Ta5
60.Tb3! was hier sterk geweest. Het punt is dat het pionneneindspel na 60…Th3 61.Txh3+ gxh3+ 62.Kxh3 Kg6 remise is vanwege 63.f4! Zonder die zet zou zwart winnen en ik kan me voorstellen dat Blees dat gemist heeft.
60…Th3
61.f4?
61.Ta6! had hier denk ik nog remise gemaakt. De zwarte koning kan dan niet zetten. Ik zie één bevrijdingspoging: 61…Tf3 62.Tb6 Tf8 63.Kg3 Tg8 het het idee Tg6 maar 64.Tb4 Ta8 65.Txg4 en er blijft een eindspel over van twee tegen één dat remise is.
61…Kg6 62.Ta6+
62.fxg5 h5 gevolgd door bijvoorbeeld Th3-f3-f5 en g5 gaat eraf.
62…Kf5 63.Ta5+ Kxf4 64.Ta4+ Kf5 65.Ta5+ Kg6 66.Ta6+ Kh5 67.Tb6
Nu doet wit alsnog het goede plan, alleen dan zonder de pion op f2. De bevrijding van de zwarte koning is nu niet zo moeilijk, zoals blijkt:
67…Ta3 68.Tc6 g3 69.Kh3 g4+ 70.Kg2 Kg5 71.Tc5+ Kh4 72.Tc6 h5 73.Tc5 Ta2+ 74.Kg1 g2 75.Tb5 Ta1+ 76.Kxg2 Ta2+ 77.Kg1 g3 78.Tc5 Kg4 79.Tb5 h4 80.Tb4+ Kh3 81.Tb1 Ta4 82.Tc1 Kg4 83.Tc8 Ta1+ 0-1
De foto’s zijn gemaakt door Adinda Serdijn, meer hier.
Heel goed die aandacht voor Benjamin Bok, die het toernooi won, maar de eindstand is door een vignet aan het oog onttrokken.
Gecorrigeerd!