Schaakrubrieken weekend 9 april 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
De schaakrubrieken in de kranten van zaterdag.
* Hans Ree legt uit waarom Nigel Short interesse zal hebben in de Zuidpool.
* Gert Ligterink schrijft over de competitiewedstrijd Sissa-En Passant.
* Johan Hut ook.
* Hans Böhm mijmert over het becommentariëren van partijen; met of zonder computer?
* Bab Wilders heeft het over het ADHD-karakter van het schaken.
* Van Rini Kuijf laten we twee opgaven zien.
* Henk Prins laat een mooie partij zien uit het WK-kandidatentoernooi.
Laatste uitdaging Short
Toen Nigel Short vorige maand het Begonia Open in Australië had gewonnen, twitterde hij dat er nu nog maar één continent was waar hij nooit toernooiwinnaar was geweest, Antarctica. Het leek een uitnodiging aan de schaakgemeenschap in het zuidpoolgebied om iets te organiseren.
Een simultaan tegen de pinguins? Natuurlijk niet. Op de wetenschappelijke instituten daar werken geleerden en technici die door koude en eenzaamheid soms vervallen tot alcoholisme en vechtpartijen, maar ook vaak troost vinden in het schaakspel. Ze spelen op de internetschaakclubs, waar ze tussen de zetten door met tegenstanders uit de hele wereld kunnen kletsen over hun harde maar prachtige omgeving. De schaakclub van de Zuidpool wil natuurlijk graag de beroemde Nigel Short ontvangen.
In februari was er in Punta Arenas, op het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika, een korte tweekamp tussen wereldkampioene Hou Yifan en de Chileense meester Cristobal Henriquez. Het was de bedoeling dat er ook een partij op Antarctica zou worden gespeeld, maar de weersomstandigheden in de Straat van Magellan waren te slecht voor de overtocht. Als Short in het zuidpoolgebied komt, zal hij de eerste titeldrager van de FIDE zijn. Ik verwacht hem daar snel. Short twitterde na zijn Australische overwinning ook nog dat hij op de Engelse ratinglijst tot de derde plaats was gestegen door de sluwe methode om geen partijen te spelen die voor de rating meetelden. Maar dat Begonia Open dan, telde dat dan niet voor de rating? Een snelle google check leerde dat het inderdaad niet had meegeteld, op verzoek van Short, en dat het ook niet de eerste keer was dat die voor zijn deelname aan een toernooi de voorwaarde had gesteld dat het niet voor de rating zou tellen.
Inderdaad een sluwe methode. De afgelopen dertig jaar heb ik zelf heel wat ratingpunten verloren. Waarom heb ik nooit aan die methode van Short gedacht? De reden is natuurlijk dat de toernooiorganisatoren me hartelijk zouden hebben uitgelachen als ik daarmee aankwam. Short kan het zich permitteren, ook op de Zuidpool straks.
Nigel Short – Kanan Izzat, Begonia Open, Australië 2016
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 c5 4. c3 Pc6 5. Pe2 Lg4 6. Le3 e6 7. a3 Over deze zet was Short na afloop niet tevreden. 7…Pge7 8. f3 Lf5 9. b4 Wit moet oppassen. Na 9. Pg3 cxd4 10. cxd4 Db6 dreigt zwart niet alleen 11…Dxb2, maar ook 11…Pxe5. 9…cxd4 10. cxd4 Pc8 11. g4 Lg6 12. Lg2 Pb6 13. 0-0 Pc4Zwart is niet alleen op de damevleugel actief, maar hij heeft ook nog met h7-h5 een troef aan de andere kant. 14. Lf2 Een fraaie oplossing, al is het min of meer uit nood geboren. Wit gaat een kwaliteit offeren. 14…Lxb1 15. Dxb1 Pd2 16. Dd3 Pxf1 17. Txf1 Le7 18. f4
Hier heeft Short op aangestuurd. Zwart staat waarschijnlijk wel beter, maar hij heeft problemen. Wordt f4-f5 gevaarlijk voor hem? En waar moet zijn koning heen? 18…Lh4 Hiermee geeft zwart zichzelf er een groot probleem bij. Zijn loper raakt op een dwaalweg. 19. Le3 De7 20. Ld2 a6 21. Kh1 Wit is op loperjacht en bereidt daartoe de manoevre Pe2-g1-f3 voor. 21…Pa7 22. Pg1 Dd8 Hierna is het mis met zwart. Beter was 22…Dd7 23. g5 h6 24. Dh3 hxg5 25. fxg5 0-0-0 met een onduidelijke stelling. 23. g5 h6 24. Dh3 hxg5 25. fxg5 Wit dreigt nu niet alleen loperwinst, maar ook 26. g5 met winnende aanval. 25…Dc7 26. Pf3 Ook nu was 26. g6 erg sterk geweest. 26…Dc2 27. Le1 Tc8 28. Pxh4 Pb5 Zwarts laatste kleine kans was 28…g6. 29. g6 Pxd4 30. gxf7+ Kd7 31. Dg4 g5 32. Dxd4 gxh4 33. Lxd5 Zwart gaf op.
De voorpret in Groningen blijkt wat al te voorbarig
In het denksportcentrum in Groningen waren afgelopen zaterdag passende maatregelen getroffen om SISSA te huldigen als clubkampioen van Nederland. Er waren bloemen, de provisiekast en de bierkelder waren goed gevuld en vele toeschouwers waren toegestroomd om de lokale club te steunen in de beslissende wedstrijd tegen En Passant uit Bunschoten. SISSA dankt zijn successen voor een belangrijk deel aan sponsor Kees Eldering, de eigenaar van de website hotels.nl. Zes jaar geleden beloofde hij de studentenclub financiële steun tijdens de lange tocht van de regionale competitie naar de landelijke meesterklasse. In 2014 was die missie voltooid en kon de jacht op de nationale titel worden geopend.
Omdat ik tijdens SISSA’s opmars twee seizoenen heb gespeeld voor de club was ik een van de niet geheel objectieve supporters die geloofden in een goede afloop. Tegen beter weten in waarschijnlijk, want de wederzijdse opstellingen maakten duidelijk dat SISSA een moeilijke middag zou krijgen. En Passant verscheen met zeven grootmeesters, onder wie de Tsjechische wereldtopper David Navara. Het optimisme hield niet lang stand. Hoewel SISSA aan de topborden de schade beperkt hield tot 2-3, kwam niets terecht van het voorspelde overwicht aan de lagere borden, waar de thuisclub vijf Duitse spelers had opgesteld. Een winstpartij van Thomas Henrichs werd ruimschoots gecompenseerd door tegentreffers van Henk Vedder en Zhaoqin Peng. En Passant won zo zeer verdiend met 6-4. Als de slotwedstrijd tegen BSG uit Bussum wordt gewonnen, is de club voor de derde maal kampioen.
Lubbe – Peng Groningen 2016
1. d4 e6 2. Pf3 Pf6 3. Lf4 Nikolas Lubbe heeft de merkwaardige gewoonte af en toe stellingen op te zoeken die hem niet liggen. Hij is een zeer sterke speler als hij gezonde, agressieve openingen kiest 3 … c5 4. e3 Pc6 5. Pbd2 d5 6. c3 Ld6 7. Lg3 0-0 8. Ld3 b6 9. De2 Lb7 10. 0-0 Te8 11. Pe5 Dc7 12. f4 Pe7! Ter voorbereiding van … Pf6-e4. 13. Lh4 Pe4 14. Pxe4 dxe4 15. Lb5 Tf8 16. Lxe7 Lxe7 17. Tad1 a6 18. Lc4 b5
Pengs spel verdient de hoogste lof. Op beide vleugels neemt ze wit in de tang. 32. gxh6 g5! 33. Ph1 Kh8 34. Df2 Dxf2+ 35. Pxf2 gxf4 36. Pd1 Tg8+ 37. Kf2 fxe3+ 38. Kxe3 Lxh2 39. Tc2 Ld6 40. Tcf2 Lxb4 41. Kd2 La5 42. Th2 Tg3 43. Pe3 Txc3 44. Pxd5 exd5 Wit geeft op.
Zoektocht naar de waarheid
Bij explicatie van schaakpartijen voor een live-publiek hangt de commentator zijn betoog op aan zijn intuïtie, zijn gevoel gebaseerd op ervaring. Bij live-verslagen op internet laten de commentatoren zich doorgaans te veel leiden door de evaluatie van de computer wat niet alleen de spontaniteit van de presentatie weghaalt maar soms het oordeel een totaal verkeerde kant op stuurt. Computers hebben nu eenmaal in complexe stellingen veel meer tijd nodig voor een redelijke inschatting van de kansen, in de tussentijd evalueren ze maar wat en het is gevaarlijk daar een mening op te baseren. Het aardige tijdens de analyse van de spelers zelf, direct na afloop van de partij, zijn de verzuchtingen ‘geen idee wie er beter staat’ of ‘ik wist niet of het goed was maar het voelde goed’. Die zoektocht naar de waarheid is en blijft boeiend ook al zal het de winnaar grotendeels worst zijn of zijn combinatie naderhand gekraakt wordt. Pas in de rust van de studeerkamer, als je echt de tijd neemt en door blijft analyseren, kom je tot een beter en gefundeerd oordeel. Dan pas blijkt hoe goed je spontane gevoel, je intuïtie was. De volgende partij bood een leerzame lakmoesproef voor commentatoren, schaakcomputers en de spelers.
A. Giri – S. Karjakin
Een belangrijk treffen tussen twee kanshebbers op de eindzege in de derde ronde van het kandidatentoernooi 2016.
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.g3 La6 5.b3 Lb4+ 6.Ld2 Le7 7.Pc3 d5 8.cxd5 exd5 9.Lg2 0-0 10.0-0 Te8 11.Pe5 Lb7 12.Lc1 Pbd7 13.Lb2 Ld6
In de tweede ronde had Karjakin met wit in deze zelfde Dame-Indische opening op fraaie manier gewonnen van Nakamura. Wit kan nu obligaat 14.f4 spelen maar Giri week af met
14.Pd3 a5 15.Tc1 c6 16.Pa4
Interessante keus, het ontmoedigt b5 en c5 omdat wit veld c5 goed controleert. Ook mogelijk is rustig 16.Te1 Pe4 17.e3 en wit houdt nog vele opties open.
16…Tc8 17.e3 La6 18.Te1 h5!?
Zwart speelt op beide vleugels. Na 18…Pe4 kan wit met Te2-c2 verder gaan en krijgt dan maximale druk over de halfopen c-lijn. De tekstzet houdt een pionoffer in, gewaagd en correct!
19.Lh3 Pg4
Om deze stelling draait het. De computers raakten enthousiast van 20.f3 en ook de spelers spraken na afloop over ‘een gemiste kans’. Dimitri Reinderman analyseerde op www.schaaksite.nl: ‘De kritieke variant is hier 20.f3 Pxe3 21.Dd2 Lxd3 22.Lxd7 Dxd7 23.Dxd3. Dit ziet er op het eerste gezicht goed uit voor wit, het paard op e3 staat aangevallen en er dreigt ook Pxb6 met winst. Toch is de stelling nog gecompliceerd: 23…h4! 24.Txe3 hxg3 25.hxg3 Dh3 en ik kan me voorstellen dat Anish dit niet aandurfde’. Hans Ree in NRC-Handelsblad: ‘Onberekenbaar ingewikkeld waren nu de consequenties van 20.f3. (-) Wit kan dan op verschillende manieren materiaal winnen, maar de hoofdvariant is waarschijnlijk 20…Txe3 21.Txe3 Pxe3 22.Dd2 Lxd3 23.Dxd3 Dg5 24.Kh1 Td8 25.f4 Lxf4 26. gxf4 Dxf4 en zwart houdt aanval voor het verloren stuk’.
Het gevoel zegt dat zwart compensatie moet hebben omdat Pa4 en Lb2 niet meedoen. We wijken af van Ree’s hoofdvariant met 24…Te8!! (hartelijk dank Henk Treur). Eerst de offervariant:
25.Lxd7 h4! 26.Lxe8 hxg3 27.Lxf7+ Kxf7 28.hxg3 Dxg3 29.De2 Dh4+ 30.Kg1 Dg5+ en naast eeuwig schaak kan zwart nog doorgaan met 31.Kh1 Dh6+ 32.Kg1 Lf4 33.Df2 Dg5+ 34.Kh1 Pf5! Precies deze stelling, waarin zwart een toren achter staat maar op winst kan spelen, geeft vijftien zetten na het diagram dat gevoelsoordeel goed weer. Natuurlijk hoeft wit het dubbele stukoffer niet te accepteren: 25.Te1 Pf8! 26.Lc1 Lxg3 27.hxg3 Dxg3 28.Txe3 Dxh3+ 29.Kg1 Dg3+ 30.Kf1 Te6! 31.Txe6 Pxe6 32.Pc3 Dh3+ 23.Kg1 g5 34.Pe2 h4 met goede winstkansen voor zwart.
Dus alle hulde voor de intuïtie van Giri die ging voor 20.Pf4 g6 21.Lxg4 hxg4 22.Dxg4 Pf6 23.Dg5 Le7 24.Pxg6 fxg6 25.Dxg6+ Kh8 26.Pc5 bxc5 27.dxc5 Tf8 28.Dh6+ remise.
Als de computer te ver vooruit moet analyseren in complexe stellingen dan is het gevoel van de schaker nog altijd beter. Dat stemt vrolijk in deze lentetijd.
Wellicht zullen de eerste twintig jaar van deze eeuw later het ADHD-tijdperk genoemd worden, niet alleen omdat de halve schooljeugd aan de Ritalin is maar vooral omdat continu alles moet veranderen, van de vorm van de fietssleutel tot en met de huisstijl van de kaasboer. Ook het koninklijke spel ontkomt niet aan deze kennelijk onvermijdelijke epidemie. Ik begin nu niet weer over de speeltijden, nu een ander voorbeeld. Zo is de wereldkampioen schaken 2016 nog niet eens bekend of men kan lezen dat er een nieuwe procedure komt voor de volgende cyclus voor de wereldtitel. Hopelijk blijft bij schaken de gang van het paard voorlopig hetzelfde. Dan nu maar een partij uit de huidige cyclus:
Karjakin-Anand, gespeeld in ronde 4 van het Kandidatentoernooi in Moskou.
1.Pf3 d5 2.e3 Pf6 3.c4 e6 4.b3 Le7 5.Lb2 0-0 6.Pc3 c5 7.cxd Pxd5 8.Dc2 (meestal Pxd5) Pc6 9.h4 uit zet 8 en 9 blijkt dat Karjakin iets heeft voorbereid 9.b6 10.a3 f5 11.Lb5 Lb7 12.Pxd5 exd5 Veel beter Dxd5 en vanaf nu heeft wit een voordeeltje dat hij Karpoviaans uitbouwt. 13.d4 Tc8 14.dxc bxc 15.0-0 Lf6 16. Tfd1 Pe7 17.Lxf6 Txf6 18.g3 La6 (beter Db6) 19. Lxa6 Txa6 20.Dc3 Tb6 21. Tac1 Dd6 22.Pe5 Tb7 Zwart heeft zwakke pionnen 23.Pd3 c4 24.bxc Txc4 25.De5 Dxe5 het afruilen van de stukken is goed voor wit 26.Pxe5 Txc1 27.Txc1 g6 Anand in de defensie, ligt hem niet. 28.Tc5 Kg7 29.Ta5 Kf6 30.Pd3 Tc7 31.Ta6† Kg7 32.Pf4 Td7 33.Kf1 Pg8 34.Pe6† Kf7 35.Pd4 Pe7 36.Pb5 Pc8 37.a4 Tb7 38.Tc6 Pe7 41.Td6 Tb6 beter Ke8 en nu zijn de rapen echt gaar 42.Td7 a6 dreigt Txe7 en Pxd5 Een voormalig wereldkampioen ziet wel dat het uit is en laat het niet aantonen: Anand geeft op. Bij iedere zet van 27 t/m 37 gaf de computer wit meer voordeel. Een perfecte partij van Karjakin!
De Scandinavische Opening zal men niet vaak tegenkomen in toernooien tussen de wereldtoppers en toch blijkt uit het nieuwe boek van Sergey Kasparov dat er eigenlijk weinig bezwaren bestaan tegen 1.e4 d5. Uiteraard is het geen dammen dus wit hoeft niet te slaan maar doet dat meestal wel en na 2.exd Dxd5 volgt dan meestal 3.Pc3 en waar vroeger de dame of terugging naar d8 dan wel afzwaaide naar a5 is nu de grote mode Dd6 en na c6 van zwart ontstaat dan een soort Caro Kan die door wit moeilijk te kraken is vooral als zwart zich goed heeft voorbereid en dat kan met dit fraaie boek van Gambit Publications (www.gambitbooks.com, € 23.50). Als aanvulling en correctie van de eerste zin van de recensie moet vermeld worden dat er wel degelijk grootmeesters zijn die met deze opening successen boekten zoals vroeger Larsen. Sergey Kasparov is een ervaren schrijver van schaakboeken die weet dat bij een boek over openingen het belangrijk is de ideeën achter de varianten te laten zien en het ontbreekt niet aan praktische tips en oefenstof. Ook kan de goede verstaander genieten van de onderkoelde humor van Kasparov. Kortom, een voortreffelijk openingsboek.
Probleem 2575 is een driezet van Jorgens Wit:
De sleutelzet van 2573:1.Pxd5!
De meesterklasse van de KNSB-competitie lijkt in de achtste ronde zijn ontknoping de hebben gehad. Vanaf de derde ronde, toen topfavoriet En Passant verloor van HMC Calder, stond Sissa uit Groningen bovenaan. Die ploeg had het kampioenschap niet in zijn doelstelling staan. Opmerkelijk, want dat was nog wel zo toen de Groningers in 2011 met Loek van Wely en Ivan Sokolov in de regionale competitie met een kanon op een mug schoten. Kampioen van Nederland in 2015, was het idee van internetondernemer Kees Eldering (Hotel.nl). Hij had eerder de schaakclub Groningen gesponsord, met de landstitel in 2007 als resultaat. Op de eerstvolgende jaarvergadering, die altijd slecht bezocht werd, zeiden enkele oudere leden: wat hebben we daaraan, sponsoring en kampioen van Nederland worden? Waarop Eldering tegen een verslaggever van het bondsblad de prachtige woorden sprak: “Wie ben ik om met mijn geld het plezier van deze oude mensen te bederven?”
Een paar jaar later besloot hij het veel lager geklasseerde Sissa te sponsoren, een club van vooral studenten die de interne competitie speelt in zijn stamcafé. Toen het team in 2014 in de meesterklasse kwam, slonk opeens het budget. Eldering vond dat niet erg, hij vond het fijn om met een jong team in de hoogste klasse te spelen. Na een zevende plaats ging hij ook dit seizoen voor handhaving. Enkele gelukkige overwinningen deden hem echter de portemonnee trekken om vorige week tegen En Passant toch met een reuzenteam aan te treden. Kampioen worden zou toch wel leuk zijn. En Passant had echter ook extra in de buidel getast. Niet dat dat de beslissing bracht, want bijna alle partijen eindigden anders dan volgens Elo-ratings was te voorspellen. De Bunschoters wonnen met 6-4, onder andere dankzij een strakke zege van Zhaoqin Peng op de veel sterker geachte Nikolas Lubbe.
Lubbe-Peng
1.d4 e6 2.Pf3 Pf6 3.Lf4 c5 4.e3 Pc6 5.Pbd2 d5 6.c3 Ld6 7.Lg3 0-0 8.Ld3 b6 9.De2 Lb7 10.0-0 Te8 11.Pe5 Dc7 12.f4 Pe7 13.Lh4 Pe4 14.Pxe4 dxe4 15.Lb5 Tf8 16.Lxe7
Dit heet de zwakke loper te zijn, hij stond op de kleur van zijn eigen pionnen. Logisch dat wit hem afruilt tegen het zwarte paard dat naar d5 of (vooral) f5 dreigt te gaan.
16…Lxe7 17.Tad1 a6 18.Lc4 b5 19.Lb3 c4 20.Lc2 f6 21.Pg4 Ld6 22.Pf2 f5
Beide partijen opereren achter de eigen linies, maar de linies van zwart zijn nogal wat ruimer dan die van wit. Vandaar wits volgende zet, ook omdat zwart misschien g5 wil spelen.
23.g4 Ld5 24.Ph3 Tab8 25.b4 a5 26.a3 Ta8 27.Lb1 axb4 28.axb4 Ta3 29.Tc1 De7 30.Pf2 Dh4
Zwart gaat op beide vleugels spelen. Misschien had wit dit met g5 moeten voorkomen, maar ook dan zou h6 gevolgd zijn, net als straks in de partij.
31.g5
31…h6 32.gxh6 g5
De winst is nog slechts een kwestie van tijd. De witte stukken staan er wat zielig bij, zwarts lopers kunnen tot leven komen als ze het pionnenblok openbreekt.
33.Ph1 Kh8 34.Df2 Dxf2+ 35.Pxf2
De capitulatie, maar na 35.Txf2 gxf4 36.exf4 Tg8+ 37.Pg3 Tg4 stort wits stelling ook in.
35…gxf4 36.Pd1 Tg8+ 37.Kf2 fxe3+ 38.Kxe3
38…Lxh2 39.Tc2 Ld6 40.Tcf2
Misschien om na f4 een kwaliteit te offeren? Vanaf nu doen wits zetten pijn aan de ogen.
40…Lxb4 41.Kd2 La5 42.Th2 Tg3 43.Pe3 Txc3 44.Pxd5 exd5
Wit geeft het op. Zodra zwart Tcf3 speelt, wordt wit van zijn laatste illusie beroofd.
|
Voor beginners A6985 Zwart aan zet wint met? In het AD stonden 2 zwarte paarden op een wit veld. Wij hebben een van de twee paarden op veld f6 gezet. |
Voor gevorderden B6985 Zart aan zet, wat doet hij? |
Er zijn in het spannende kandidatentoernooi in Moskou vele mooie partijen gespeeld. Van de winnaar Karjakin een prachtige winstpartij tegen ex-wereldkampioen Anand.
Karjakin,S. – Anand,V.
1. Pf3 d5 2. e3 Karjakin speelt een niet alledaagse opening, dit om Anand al vroeg uit zijn voorbereiding te halen. 2…Pf6 3. c4 e6 4. b3 Le7 5. Lb2 0-0 6. Pc3 c5 Met zetverwisseling zijn we in bekend Engels vaarwater gekomen. 7. cxd5 Pxd5 8. Dc2 Pc6 9. h4 Vorige week zagen we deze zet ook al spelen tegen Nakamura. Nu weer, en veel vroeger in de partij. Het lijkt op een modezet bij Karjakin. 9…b6 10. a3 f5
