Het ‘Norway Chess Tournament is al weer drie ronden onderweg. En het is wereldkampioen Magnus Carlsen die de leiding in handen heeft genomen. Carlsen is er op gebrand om ditmaal in eigen land eens goed voor de dag te komen. Vorig jaar liep het helemaal uit de hand toen hij in de eerste ronde door zijn vlag ging in een gewonnen stelling tegen Veselin Topalov. Hij was in de waan dat hij er nog tijd bij zou krijgen na de 60ste zet. Topalov kreeg hierdoor vleugels en won het toernooi.

Carlsen zat in de spreekwoordelijke hoek waar de klappen vielen. Maar nu is alles anders. Na zijn overwinning in de eerste ronde kwam hij met zwart in een korte partij remise overeen met Topalov. Om vervolgens in partij drie fel van leer te trekken tegen de Zweed Nils Grandelius. In een ware koffiehuispartij werd de hevig spartelende Grandelius overmeesterd.Het brengt Carlsen alleen op kop omdat er vandaag verder louter remises vielen.

En hoe verging het onze landgenoot Anish Giri? Na zijn prachtige overwinning in de eerste ronde op Pavel Eljanov was hem er veel aan gelegen om eens af te rekenen met een speler die zo langzamerhand wel een soort ‘Angstgegner’ voor hem dreigt te worden: de Fransman Maxime Vachier-Lagrave.
Dus opende Giri heel brutaal met 1. e2-e4 om zijn illustere tegenstander op te zoeken op zijn eigen terrein: de Najdorfvariant. Maar na een nieuwtje van Vachier-Lagrave tastte Giri helemaal mis. En daarmee liep hij eigenlijk in het mes. Als we de machines mogen geloven, kon hij juist op dat moment een bijzonder sterke actie beginnen, gepaard met een paardoffer op e6. Wat een partij zou het dan zijn geworden? Had Nimzowitsch ooit niet geschreven dat je je ‘Angstgegner’ in een partij moest ‘vernietigen’. Je zou dan nooit meer last van hem hebben! Was Giri te gretig? Was hij ook ziek geworden van alle commentaar op het internet dat hij teveel remises produceert? Daar is in dit toernooi vooralsnog weinig sprake van. Giri werd hardhandig van het bord gezet en hoewel hem dat vreselijk dwars zal hebben gezeten, had hij toch het hoogste woord in de analyse na afloop.

Vandaag herstelde hij zich voorbeeldig door met zwart Vladimir Kramnik op remise te houden. Vanaf de opening kwam hij in een stelling terecht waarin hij steeds wat minder stond. Het was allemaal niet veel, maar zoals bekend weet Kramnik doorgaans de druk op de ketel te houden, tot het verre eindspel toe. En daar probeert hij zijn geweldige eindspeltechniek te etaleren. Inderdaad ondervond Giri het nodige ongemak van een kwetsbare zwarte pion op e4 en toen nam hij een moedige en juiste beslissing door een kwaliteit tegen een pion te offeren. Met een loper en drie pionnen hield hij de toren en de twee pionnen in bedwang. Toen alles van het bord was gegaan, werd de vrede getekend. Giri’s eerste remise!

De uitslagen van ronde 2:

De uitslagen van ronde 3:

De stand na drie ronden:

ANALYSES

RONDE 2

De analyses via de viewer:

Giri, A. – Vachier Lagrave, M.
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 h6 Over de jaren is hier 7…Db6 gespeeld; Bobby Fischer was een van de eersten die zich inliet op dit wespennest.
8. Lh4 Db6
The Poisoned Pawn variation with 7…h6 is a pet line of Vachier-Lagrave.
9. a3 Bekend is hier o.a. 9. Dd2 Dxb2 10. Tb1 Da3 11. Lxf6 gxf6 12. Le2 Pc6 13. Pxc6 bxc6 14. O-O Lg7 15. Kh1 O-O 16. Tb3 Da5 17. Dxd6 Td8 18. Da3 Dxa3 19. Txa3 Tb8 20. Ld3 Lf8 21. Tb3 Tb4 22. Txb4 Lxb4 23. Pa4 a5 24. Tb1 c5 met iets beter spel voor zwart, gespeeld in een partij Grischuk-Vachier Lagrave 2013.
9…Le7 10. Lf2 Dc7 11. Df3 Pbd7 Mogelijk is natuurlijk ook 11…b5 12. g4 Pc6 13. O-O-O Lb7 14. h4 d5 zoals op het bord kwam in een andere partij Grischuk-Vachier Lagrave, 2015.
12. O-O-O b5

13. g4
Dit is de moderne aanpak. 13. Ld3 Lb7 14. The1 (zie analysediagram)

is een opstelling die ook gebruikelijk is in dit type stelling. Een heel bekende stelling is deze stelling maar met een witte pion op a2, zwarte pion op h7 en een witte loper op g5. Daar speelde Velimirovic ooit het spectaculaire offer Pc3-d5.
13…g5
Dat is het ‘risico’ van de zet g2-g4. Zwart breekt het witte pionnenfront en creëert veld e5 voor zijn paard. 13…Lb7 14. Lg2 Tc8 15. Kb1 g5
14. h4 gxf4 15. Le2
15…Tg8
Een nieuw idee van de Fransman, ongetwijfeld ook thuis voorbereid.
Bekend was hier 15…Pe5 dat na 16. Dxf4 heel interessant verder ging met 16…Pexg4 17. Lxg4 e5 18. Pd5 Pxd5 19. Df3 Lxg4 20. Dxg4 Pf6 21. Df3 Tc8 [21…exd4?? 22. e5] 22. c3! Tg8 Nekhaev-Yamaliev, een correspondentiepartij uit 2013 die uiteindelijk in remise eindigde.
16. Tdg1?
Deze torenzet blijkt heel ongelukkig te zijn. En dat net op een moment dat wit groot voordeel te kunnen krijgen. In elk geval was Giri op onbekend terrein terwijl zijn tegenstander als een vis in het water is in deze stelling.
Een zeer scherpe mogelijkheid bestond in 16. g5!? Beter lijkt 16…Pe5 maar ook nu heeft wit iets fraais achter de hand na
[16…hxg5 17. hxg5 Pe5 (17…Txg5? 18. Th8+ Tg8 19. Txg8+ Pxg8 20. e5 Lb7 (zie analysediagram)

en nu de fikse dreun: 21. Pxe6!! fxe6 22. Dh5+ Kd8 23. exd6 Lxd6 24. Df7 met winst voor wit.) 18. Dxf4 Ph7 Nu gaat Txh7 niet vanwege … Lxg5 met damewinst. Maar wit heeft een andere weerlegging! 19. Pcxb5 axb5 20. Txh7! (zie analysediagram)

Nu blijkt wit de dame te kunnen geven in ruil voor een fantastisch initiatief! 20…Lxg5 21. Dxg5 Txg5 22. Th8+ Ke7 (22…Kd7 23. Lxb5+) 23. Lh4 f6 24. Th7+ Pf7 25. Lxg5 fxg5 26. Tf1 met winst.] 17. Dxf4 hxg5 18. hxg5 Pfd7 en nu kant wit heel verrassend 19. Pxe6!? spelen. 19…fxe6 20. Th7 waarbij er Lh5+ gevolg door g5-g6 dreigt. Dit ziet er heel voordelig uit voor wit. De vraag rijst of MVL dat dan niet in zijn voorbereiding heeft gezien.
16…d5!
Giri krijgt geen tweede kans. De Fransman reageert nu voortreffelijk. 16…Pe5 17. Dxf4 is niets voor zwart omdat g4 nu goed gedekt is.
17. exd5 Pe5 18. Dh3 Vooral niet 18. Dxf4?? vanwege het gemene aftrekschaakje: 18…Pd3+
18…exd5
Nu de dame op h3 staat kan g4-g5 niet.
19. Te1?!

Giri brengt grapjes over de e-lijn in stelling. Maar daar komt het niet van.
Misschien had hij verder kunnen vechten met 19. Lf3 maar na 19…b4!? 20. Pxd5 [20. axb4 Lxb4 21. Pxd5 Pd3+ 22. Kb1 Pxd5 23. Lxd5 Pxf2 met winst voor zwart.] 20…Pd3+ 21. Kb1 Pxd5 22. cxd3 krijgt zwart ook de overhand met 22…bxa3
19…Kf8
MVL anticipeert op de mogelijke tactiek over de e-lijn.
Het is echter de vraag of hij hier niet al groot voordeel had kunnen behalen met 19…h5!? 20. Pf5 [Misschien was hij bang voor 20. Lxb5+ axb5 21. Pdxb5 Db8 22. Txe5 Dxe5 23. Ld4 maar na 23…Db8 valt er niets te halen voor wit.] 20…hxg4 21. Lxg4 Txg4 22. Ld4 En het paard op e5 kan niet goed weg. Zwart heeft echter twee goede zetten als antwoord op deze actie. 22…Lxf5
[Ook sterk is 22…Tg3 maar na 23. Df1 (zie analysediagram)

moet je dan wel 23…Txc3! zien. (23…Lxf5? 24. Lxe5 is weer oké voor wit.) 24. Lxc3 Lxf5 25. Txe5 Le6 en met opnieuw twee stukken voor een toren staat zwart op winst.] 23. Lxe5 Dxe5 24. Txe5 Tg1+ 25. Df1 Txf1+ 26. Txf1 Le6 en met twee lopers voor een toren staat zwart op winst.
20. Pf5
Min of meer de enige zet, maar hij verliest.
20…Lxf5 Foutief zou nu 20…Pfxg4? zijn. Wit profiteert met 21. Lxg4 Pxg4 (zie analysediagram)

22. Pxd5! Dit is ongetwijfeld een variant geweest waar Giri op zat te hopen. 22…Pxf2 23. Pxc7 Pxh3 24. Pxe7 Tg3 25. Pxa8 en ineens heeft wit materiaal meer!
21. gxf5
Ik zat vanaf nu de partij live te volgen en vanaf nu kwamen de zetten betrekkelijk snel op het bord.
21…Lc5
De Fransman zal toch ook wel gekeken hebben na 21…Lxa3 ? Dit lijkt ook te winnen. Ik zie tenminste geen uitweg voor wit. Bijvoorbeeld 22. Kb1 [22. Pxd5 Lxb2+ 23. Kxb2 Pxd5] 22…Lxb2! 23. Kxb2 Tc8 24. Pa2 [24. Ld4 Tg3!] 24…f3! Een mooie afleidingscombinatie. [24…Dxc2+?! 25. Ka1 Pc4 is ook goed maar minder overtuigend.] 25. Lxf3 Dxc2+ 26. Ka1 Dxf2 en het zaakje stort ineen bij wit.
22. Df1 Na 22. Lxc5+ Dxc5 dreigt zwart zowel … Tg3 (gevolgd door … Txc3!) als … d5-d4.
22…d4
Die komt nu ook!
23. Pb1 Pe4
Het viel me op hoe snel MVL deze zetten allemaal speelde. Hij toont zich een geweldig rekenaar.
24. Lf3 Na 24. Ld1 is 24…Pg3-+ het meest overtuigend: 25. Lxg3 fxg3 26. Tg1 Td8 en de dreiging … d4-d3 is dodelijk.
24…Pxf2 24…Pxf3 Ook goed is 25. Txe4 maar minder overtuigend.
25. Lxa8

25…Ped3+!
Al deze – op het oog toch vrij ingewikkelde zetten – speelde de zwartspeler bliksemsnel.
26. Kd2 Het is duidelijk dat het na 26. cxd3 Lxa3+ 27. Kd2 Lb4+ mat gaat.
26…Pxe1 27. Dxf2 d3
Die is dan niet zo moeilijk meer, maar hij deed alles vrijwel a tempo!
28. Dxe1 Le3+
Opgegeven. Ik denk dat Giri met wit zelden zo snel verloren heeft. Na 28…Le3+ 29. Kd1 zou het mat zijn met 29…Dxc2#
0-1

RONDE 3

Kramnik, Vladimir – Giri, Anish
1. Pf3 d5 2. g3 g6 3. Lg2 Lg7 4. d4 Pf6 5. O-O O-O 6. c4 c6 7. b3 dxc4 8. bxc4 c5 9. Lb2 cxd4 10. Pxd4

Wit heeft een kwetsbare pion op c4 geaccepteerd in ruil voor veel activiteit. Zijn loper op g2 is bijzonder sterk geworden en zwart zit met het probleem hoe hij Lc8 moet bevrijden.
10…Pc6
Een nogal rigoureuze oplossing voor het stellingsprobleem. Zou Giri de voorbeeldpartij, Inarkiev-Sutovsky, 2008 gekend hebben?
11. Pxc6 bxc6 12. Pd2
Kramnik doet het rustig aan. De vraag is natuurlijk wat er volgt op 12. Lxc6 Tb8 13. Le5 Maar na 13…Lh3! 14. Dxd8 Tfxd8 15. Lxb8 Lxf1 16. Pa3 Lxe2 17. Lxa7 Pg4 18. Tb1 Td2 (zie analysediagram)

bleek zwart in bovengenoemde partij over voldoende tegenspel te beschikken om remise te kunnen afdwingen.
12…Dc7 13. Da4 Tb8 14. Pb3 c5 15. La3 Ld7 16. Da5 Dxa5 17. Pxa5 Tfc8 18. Pb3 Lg4

wat beter is voor wit. Hij heeft twee verbonden vrijpionnen in ruil voor de kleine kwaliteit en er is maar een speler die hier op winst speelt en dat is wit.
20. Ld4 Pd7 21. e3 e5 21...Txc4 zou na 22. Pa5 Lxd4 23. exd4 Ta4 24. Pc6 Tb2 ook tot gelijkspel leiden.
22. Lb2 Txc4 23. Tfc1

23...Le6 Na een zet als 23...Tbc8 volgt waarschijnlijk 24. Lf1 Txc1 25. Txc1 Txc1 26. Lxc1 waarna wit een tikje prettiger staat vanwege de 'lelijke' zet ... e7-e5.
24. Txc4 Lxc4 25. Pa5 Ld3 26. Pb3 Lc4 27. Td1 Pb6 28. Pa5

Kramnik geeft zelfs pion a2 tijdelijk om zijn stukken te activeren.
28...Lxa2 29. Pc6 Te8 30. Ta1 Ld5 31. Lxd5 Pxd5 32. Txa7 e4

Zo brengt Giri zijn loper op g7 tot leven; pion e4 wordt echter wat kwetsbaar.
33. Td7 Lxb2 34. Txd5 h5 35. h3 Kg7 36. g4 hxg4 37. hxg4 Tc8

Dit is toch een wat onaangenaam eindspel voor zwart. Als hij pion e4 verliest krijgt hij tegen een eindspelkenner als Kramnik een zware dobber. Een vrijwel identiek eindspel met pluspion kwam ooit op het bord tussen Van Wely en Shirov. De Nederlander wist dat op zeer instructieve wijze naar winst te voeren.
38. Pa7
Zo probeert hij het paard op betere velden te krijgen, zodat pion e4 bedreigd kan worden.
38...Tc1+ 39. Kg2 Kf6 40. Tb5 Le5 41. Tb4 Tc7

Heel handig gespeeld van Giri!
42. Tb6+ Na 42. Pb5 Tb7 zit wit in een penning, waarna het paard zich alleen kan redden met een torenruil.
42...Kg5 43. Pc6

br />
Hij wil het paard weer terugspelen. Maar nu heeft hij niet op de verdedigingskunstenaar Giri gerekend!
43...Txc6!
Hij geeft een kwaliteit tegen een pion, maar omdat de loper nu zo goed is en alle pionnen op dezelfde vleugel staan, is het binnen de marge. Knap gevonden van Giri!
44. Txc6 Kxg4 45. Tc4 Kf5 Niet 45...f5? wegens 46. f3+ en nu moet de zwartspeler vrezen voor zijn leven.
46. f3 exf3+ 47. Kxf3 g5 48. e4+ Ke6 49. Tc6+ Ld6 50. Ta6 f6

De pionnen staan in principe op de voor de loper verkeerde kleur maar met slechts een wit pionnetje kan wit geen winst afdwingen.
51. Tb6 Kd7 52. Kg4 Ke6 53. Tb5 Lc7 54. Kh5 Ld6 55. Tf5 Le5 56. Kg4 Lf4

Er valt op geen enkele wijze progressie te boeken voor wit. Daarom wordt Kramnik ook nog even baldadig.
57. Txf4 gxf4 58. Kxf4 Ke7 59. e5 fxe5+ 1/2-1/2

Carlsen, Magnus - Grandelius, Nils
1. e4 c5 2. Pf3 Pf6
De Nimzowitschvariant van het Siciliaans. Wanneer zie je die nog gespeeld worden? Maar voor Grandelius, die ter elfder ure werd opgeroepen om in dit supertoernooi mee te mogen spelen, een uitvlucht om de platgetreden paden te vermijden.
3. e5 Pd5 4. Pc3

4...Pxc3
4...e6 5. Pxd5 exd5 kwam ooit in een blitzpartij op het internet Becerra Rivero-Nakamura, 2009 op het bord. De Amerikaan liep destijds tegen een smadelijke nederlaag aan: hij verloor in 12 zetten...
5. dxc3 Pc6 6. Lf4 Db6
vooral gespeeld door Ipatov. Maar of de zet echt te vertrouwen is....?
7. Dc1 f6

In een partij Rodshtein-Ipatov, 2014, volgde 7...h6.
8. Lc4
De wereldkampioen pakt de zaken scherp aan. 8. Lg3 om de dreiging ... g7-g5-g4 uit de stelling te halen, kwam voor in Zude-Gheng, 2003, maar het was duidelijk dat deze partij verbeterd kon worden.
8...g5
Grandelius neemt de handschoen op en dat valt in hem te prijzen.
9. Lg3 g4

Na een paardzet zou zwart domweg op e5 nemen, waarna wit met de gebakken peren zou zitten. Carlsen heeft dus een (tijdelijk) stukoffer gepland.
10. exf6!?
Hij is niet bang om zich tegen een veel lager gerate tegenstander te verdrinken in dit moeras.
10...gxf3 11. Df4 fxg2 12. Tg1

Wie had kunnen denken dat er na 12 zetten zo'n krankzinnige stelling na de opening op het bord zou staan?
12...Pa5
Deze wat merkwaardige zet is zonder meer speelbaar. Natuurlijk ging 12...Dxb2?? niet wegens 13. f7+ Kd8 14. Dc7#
13. f7+ Kd8 14. Ld5

14...Lh6?
Hiermee verhindert hij 0-0-0, maar er doemen nu andere problemen voor hem op. Het was nu hoog tijd om iets te doen aan de witveldige loper. Dat de dreiging Df4-e5 ook 'toevallig' uit de stelling is gehaald is natuurlijk een belangrijk extraatje. 14...d6 Vermoedelijk was de zwartspeler wat bevreesd voor 15. O-O-O waarna vrijwel alle witte stukken aan de strijd deelnemen, terwijl die van zwart nu niet bepaald prettig staan opgesteld. Het was interessant geweest om te zien hoe de wereldkampioen deze stelling zou hebben behandeld.
15. De5 Tf8 16. Lh4
Tja: hoe ga je e7 dekken?
16...Txf7
Gedwongen. Hij moet een volle toren teruggeven om niet meteen ten onder te gaan.
17. Lxf7 Pc6 18. Dg3 Dxb2 19. Td1 Dxc2

Het is nog steeds een ware koffiehuispartij!
20. Ld5
En gezegd moet worden dat Carlsen steeds zo'n beetje de eerste keus van de computer speelt. Wat blijft het toch een genie!
20...Df5 21. Txg2 Lf4
Eindelijk heeft hij een veilig onderkomen voor de zwarte koning op c7 weten te bewerkstelligen. Maar ten koste van wat allemaal?
22. Df3 Kc7 23. Tg5

Allemaal plaagstootjes, maar ondertussen slaagt wit erin de samenhang tussen zijn stukken opnieuw tot gang te brengen.
23...Df8 24. Lg3 e5 25. Th5

>
Hij heeft het gemunt op pion h7. Winst daarvan verschaft hem een mooie vrijpion. Hier lijkt ook 25. Tg8 vrij sterk. Na 25...Df6 26. Dd3 h6 27. Lxc6 bxc6 28. Txc8+ heeft wit ineens een mataanval.
25...a5
Zo probeert hij in elk geval zijn toren nog iets te laten doen. De mogelijkheid 25...h6 zou veel te traag zijn na 26. Lxc6 bxc6 27. Txe5! Ld2+ 28. Txd2 Dxf3 29. Tf5+ Dxg3 30. hxg3 met winst.
26. Txh7 Ta6 27. Tf7 De8 28. Kf1
Een klein schoonheidsfoutje, hoewel hij vrijwel niets verpest. Sterker was 28. Lxf4 exf4+ en dan pas 29. Kf1
28...Lxg3 29. hxg3

29...Dh8?!
Maar hierna gaat het toch snel bergafwaarts. Met 29...Pd8 30. Tg7 Pe6 zou zwart nog een beetje meedoen.
30. Kg2 Pd8 31. Tf8 Dg7 32. Th1 Heel sterk was nu 32. Tg8 Df6 33. De3!
32...Th6 33. Txh6 Dxh6 34. Df6!

Carlsen vindt het wel mooi zo. Hij maakt er een technisch eindspel van dat hij zonder al te veel problemen uittikt.
34...Dxf6 35. Txf6 d6 36. Kf3 b5 37. g4 Kd7

38. Th6!
De toren komt op de zevende rij binnen en daarna marcheert de g-pion gewoon door. Grandelius geloofde het verder wel.
1-0

(De foto’s zijn genomen van de (livestream van de) toernooiwebsite: Altibox Norway Chess/Joachim Steinbru)