Schaakrubrieken weekend 23 april 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
* Hans Ree, Gert Ligterink en Johan Hut schrijven over de start van het supertoernooi in Stavanger, het wegblijven van Karjakin en het doorbreken van de remisereeks van Giri.
* Hans Böhm behandelt het kampioenschap van de Verenigde Staten.
* Hoe veranderen de vaardigheden van een schaker die ouder wordt? Daarover gaat een boek van Matthew Sadler, dat wordt besproken door Bab Wilders.
* Henk Prins komt nog eens terug op het WK-kandidatentoernooi.
Giri’s ban gebroken
Meteen nadat Sergej Karjakin in maart het kandidatentoernooi had gewonnen, zei hij zijn deelname af aan Norway Chess, het jaarlijkse toptoernooi in Stavanger. Dat was jammer, we hadden hem daar graag tegen Magnus Carlsen zien spelen, als een ouverture van hun WKmatch later dit jaar. Als hij had gewonnen, was de marktwaarde van die match een stuk groter geworden, wat misschien wel nodig is. Nog steeds heeft de FIDE niets concreets over de organisatie van de match gezegd, alleen dat de etalages op Broadway zijn geïnspecteerd om te zien of die een goed decor voor de partijen zouden zijn.
Karjakin wordt bij Norway Chess vervangen door de Chinees Li Chao, die er zijn bruiloft voor uitstelde. Vorig jaar verloor Li een prachtige partij van Carlsen, wat ze in Stavanger zeker onthouden hebben. Voor het echte toernooi begon was er een snelschaaktoernooi om de paringsnummers vast te stellen. Carlsen won dat, maar hij verloor de onderlinge partij van nummer twee Anish Giri. Het was maar een vluggertje, maar al was het pimpampet geweest, Carlsen trekt zich een nederlaag altijd erg aan. Van tevoren had hij over het hoofdtoernooi gezegd dat er twee spelers waren die hij bijzonder graag zou verslaan, Kramnik en Giri. Toen het echte grote werk begon, won Giri in de eerste ronde van de Oekraïener Pavel Eljanov, waarmee een ban gebroken werd.
Voor die winstpartij had Giri twintig keer achter elkaar remise gespeeld. In de tweede ronde leek Giri met een keiharde aanpak van Maxime Vachier-Lagrave aan alle flauwe grappen over zijn remises een einde te willen maken. Dat lukte, maar niet op de gewenste manier; Giri verloor. Vachier, groot kenner en liefhebber van de Najdorfvariant van het Siciliaans, is wel eens de gouden standaard van de Najdorftovenarij genoemd. Het was dapper van Giri dat hij met de scherpste wapens de tovenaar in zijn burcht opzocht, maar hij hakte in eigen vlees. Na de eerste drie ronden stond Carlsen met 2½ punt alleen bovenaan.
Anish Giri – Maxime Vachier-Lagrave, Stavanger 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 In navolging van Wei Yi kiest Giri de oude hyperscherpe bestrijding van Vachiers geliefde Najdorfvariant. 6…e6 7. f4 h6 8. Lh4 Db6 Dit had Vachier al vaak met zwart op het bord gehad. Giri slechts één keer, met wit, in 2012. Toen deed hij 9. Dd2. 9. a3 Dit verhindert 9…Dxb2 wegens 10. Pa4 met damewinst. 9…Le7 10. Lf2 Dc7 11. Df3 Pbd7 12. 0-0-0 b5 13. g4 g5 14. h4 gxf4 15. Le2 Tot hier had de altijd goed voorbereide Giri minder dan vijf minuten bedenktijd gebruikt. Hij verwachtte nu 15…Pe5. 15…Tg8 Nu dacht Giri drie kwartier na. 16. Tdg1 En hij doet een verkeerde zet. 16. g5 was een ijzersterk pionoffer.
16…d5 Weer onverwacht. Met zijn koning in het midden opent zwart het centrum. Het blijkt erg sterk te zijn. 17. exd5 Pe5 Na 17…Lb7 zou wit misschien het dameoffer 18. dxe6 Lxf3 19. exd7+ Dxd7 20. Lxf3 kunnen overwegen. 18. Dh3 exd5 19. Te1 De computer vindt dat wit met 19. Lf3 nog op de been kon blijven. 19…Kf8 20. Pf5 Lxf5 21. gxf5 Lc5 Hier en op de volgende zetten heeft zwart een ruime keus aan overweldigende zetten. Met de gespeelde zet werkt hij aan een invasie over de zwarte velden. 22. Df1 d4 23. Pb1 Pe4 24. Lf3 Pxf2 25. Lxa8
Giri legt ‘grappenmakers’ snel het zwijgen op
Twee spelers trokken de aandacht in de eerste ronde van het Norway Chess-toernooi. Magnus Carlsen, een notoir trage starter, slaagde er na een droogteperiode van twee jaar weer eens in met een winstpartij te beginnen. De andere hoofdrol was weggelegd voor Anish Giri die na zijn veertien remises in het kandidatentoernooi de flauwe grappenmakers het zwijgen oplegde door de Oekraïner Pavel Eljanov overtuigend te verslaan. Afwezig in Stavanger is Carlsens uitdager Sergey Karjakin, die zich na zijn succes in Moskou ‘wegens vermoeidheid’ terugtrok. Maar hij volgt de gebeurtenissen op de voet.
Na de eerste ronde twitterde hij: ‘Het ziet ernaar uit dat Giri na het kandidatentoernooi zijn conclusies heeft getrokken. Hem lukte een aardige winstpartij tegen een ratingloze speler.’ Het was een verwijzing naar de straf die de FIDE de Oekraïense schaakbond heeft opgelegd. Omdat die rekeningen niet op tijd heeft betaald, zijn de ratings van alle Oekraïense spelers tijdelijk geschrapt. De overwinning op Eljanov was een passend vervolg op Giri’s uitstekende prestatie in het snelschaaktoernooi op de openingsdag. Hij eindigde op de tweede plaats achter Carlsen, die hij in de de onderlinge partij versloeg. ‘Ik ben zeer tevreden over mijn spel in het blitztoernooi, al lukte het mij niet serieuze tegenstand te bieden aan een ongewoon agressieve Anish Giri’, twitterde Carlsen. Op Carlsens eerste winstpartij in het klassieke toernooi valt weinig af te dingen.
Carlsen – Harikrishna Stavanger 2016
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 La6 5. Pbd2 Lb4 6. Da4 c5 7. a3 Lxd2+ 8. Lxd2 0-0 9. dxc5 bxc5 10. Lg2 Db6 Dit blijkt geen goed veld voor de dame. Er was geen bezwaar tegen 10 … Lb7. 11. 0-0 Pc6 12. Le3! Tfc8 Niet 12 .. Pg4? 13. Lxc5 Dxc5 14. Dxa6. 13. Tfd1 d5 14. cxd5 exd5 15. Lxc5! Da5 16. Dc2 Lxe2 17. Dxe2 Dxc5 De pion heeft zwart heroverd, maar zijn d-pion is zwak en hij heeft geen tegenspel. 18. Tac1 Db6 19. b4 h6 20. De3 Db7 21. Lh3 Te8 22. Dc3 Pe7 23. Pd4 Pe4 24. Dc7 Da6 Als hij de dame had willen ruilen, had hij dat beter bij de 20ste zet kunnen doen. Nu is het eindspel na 24 … Dxc7 25. Txc7 nagenoeg onspeelbaar voor zwart. Maar de tekstzet heeft ook grote bezwaren. 25. f3 Pg5 26. Ld7 Ted8 27. h4!
Amerikaans kampioenschap
Het kampioenschap van de VS is dit keer sterker bezet dan ooit met drie spelers uit de toptien, Caruana, Nakamura en So en vier spelers uit de tophonderd, Kamsky, Onichuk, Robson en Shankland. Vooral de onderlinge gevechten tussen de jonge supergrootmeesters zijn interessant: Fabiano Caruana, 23 jaar, staat op de derde plaats van de wereldranglijst, Hikaru Nakamura, 28 jaar, staat vijfde en Wesley So, 25 jaar, staat zevende. Zij hebben alledrie WK-aspiraties, schuwen de strijd niet en willen zich graag juist van de anderen onderscheiden en dat alles bij elkaar levert mooie gevechten op.
F. Caruana – H. Nakamura
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6
De Najdorf-variant van het Siciliaans, vernoemd naar de Pools-Argentijnse schaker Miguel Najdorf 1910-1997 maar de variant werd al voor zijn tijd gespeeld door de legendarische Tartakower (1887-1956). Door andere grote schakers als Tal, Fischer, Kasparov en Anand is en blijft deze variant populair op alle niveaus.
6.f3 e6 7.Le3 h5
Bedoeld om al op voorhand de opstoot g2-g4 te ontmoedigen nadat wit met Dd2 en 0-0-0 verder gaat. Maar het blijft een zet die tegen de basisregels ingaat: wit heeft al een voorsprong in ontwikkeling en dan is zo’n pionzet vooral tijdrovend. Normale voortzettingen zijn Le7, e5 en d5.
8.a4 Pc6 9.Lc4 Dc7 10.De2 Le7 11.0-0!?
Opmerkelijk, wit rokeert kort. Wit kan de keus tussen lang en kort ook uitstellen, bijvoorbeeld 11.Pxc6 bxc6 12.a5 en Lb6 moet voorkomen worden.
11…Pe5 12.Lb3 Ld7 13.f4!?
Weer een principiële keus want de pion staat prima op f3. Goede alternatieven zijn 13.Pd1 Tc8 14.Pf2 en zwart kan kiezen tussen Pc4 en Pc6. De stelling is in dynamisch evenwicht, precies wat je van de Najdorf verwacht. Na de tekstzet gaat Le3 van het bord en kan zwart tevreden zijn.
13…Peg4 14.Kh1 Pxe3 15.Dxe3 Dc5 16.Tad1 g6?!
De eerste zet die kritiek mag hebben. Na 16…Pg4 17.Dd2 b5 18.e5 d5 heeft zwart volwaardig spel. Nu krijgt wit aanknopingspunten. 17.De2
17…0-0-0?! 18.f5Daar is-ie!
18…e5 19.Pf3 gxf5 20.Pg5 f4 21.Td3 Kb8?
Niet goed, nu komt wit gewonnen te staan. Waarom niet 21…Tdf8 22.Pxf7 Th7 23.Pg5 Tg7 24.Pe6 Lxe6 25.Lxe6+ Kb8 26.Pd5 Pxd5 27.Lxd5 en wit heeft meer aanval dan zwart maar er is nog een lange weg te gaan.
22.Pxf7 h4 23.Pxh8 Txh8 24.Df2 Db4 25.Pd5
Kaarsrechte afwikkeling, Caruana maakt het overtuigend af.
25…Pxd5 26.Lxd5 Lxa4 27.Ta3 h3 28.c3 Db5 29.b3 Lh4 30.bxa4 Dd3 31.g3 en zwart hield het voor gezien, hij is alles kwijt geraakt en er valt niets meer aan te vallen.
Kennelijk vond men het VS-K niet genoeg want er komt nog een extraatje achteraan: de uiteindelijke topdrie van dit toernooi dat duurt van 14-26 april in St. Louis, is uitgenodigd voor een vierkamp snelschaken en dan is ex-wereldkampioen Gary Kasparov de vierde man. Sinds Kasparov is opgehouden met schaken in 2005 is hij nog wel in te huren voor demonstratie-activiteiten. Hij brak het record jongste wereldkampioen in 1985 op 22-jarige leeftijd, heeft het record langste nummer één van de wereld met 225 maanden en had het record Elo-rating met 2851 dat nadien alleen door Magnus Carlsen is verbeterd. In de afgelopen tien jaar heeft hij geprobeerd om president te worden van Rusland en van de wereldschaakbond FIDE. Beide pogingen zijn mislukt. Helaas heeft hij niemand in zijn buurt die hem adviseert om te gaan doen waar hij goed in is: gewoon schaken. Alleen Bobby Fischer had na een afwezigheid van twintig jaar nog een hoog niveau. Dus wellicht moeten we nog tien jaar wachten opdat Kasparov ook dat record kan breken.
Hoe veranderen de schaakvaardigheden met het voortschrijden van de (leef)tijd? Kun je nog winnen na je 40e? Met deze prangende vragen houden Mattew Sadler en Natasha Regan zich bezig in het bij GAMBIT verschenen boek Chess for Life (€ 21,60, [url=http://www.gambitbooks.com]www.gambitbooks.com[/url]) Blijft de toegenomen ervaring overeind tegen het jeugdig enthousiasme van de data basers? Kun je de partij in een richting sturen waarin ervaring een voordeel is, vooral bij het eindspel? Voor we verder gaan, wil ik wel even opmerken dat het boek voor alle schakers, dus ook onder de 40, interessant is.
Via interviews met bekende ouderen zoals Short, Nunn, Speelman, Tiviakov vernemen we veel over bovenstaande problemen maar ook over iets wat we nooit moeten vergeten: schaken blijft fascinerend, voor alle leeftijden en speelsterktes. Sadler liet zich wellicht tot dit unieke boek verleiden doordat hij er zelf zo’n tien jaar uit is geweest: hoe pik je dat dan weer op? Interessant is ook de vraag of het verstandig en leuk is altijd dezelfde opening te spelen maar een mens moet ook bij schaken doen waar zij of hij zich lekker bij voelt. Ook de liefhebbers van het naspelen van illustratieve partijen met commentaar komen aan hun trekken in dit boek, dat laat zien dat ook de wonderkinderen van weleer, zoals Judit Polgar en Nigel Short, nog altijd veel vreugde aan het schaken beleven.
Zogenaamde ‘Role Models’ tonen vooral aan dat ieder mens uniek is en andere prioriteiten stelt maar in dit boek ook zijn of haar model vinden kan. Studeren en genieten, zoals bij iedere schaakpartij.Wanneer ik meer ruimte tot mijn beschikking had gehad zou ik graag uitweiden over andere aspecten maar nu eindig ik met: koop het boek, het zal u niet berouwen.
Zullen we bij de volgende kandidatencyclus ook één van die talrijke wonderkinderen uit India of China in de eindfase tegenkomen? Er moet zo langzamerhand toch ééntje doorbreken, bijvoorbeeld Wei Yi, hier tegen Navara: 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.Lxc6 dxc 6.Pbd2 0-0 7.Pc4 Pd7 8.De2 Te8 9.Ld2 Ld6 10.h4 een zet die tegenwoordig nogal eens direct duidelijk maakt dat de koning het doelwit is. 10.c5 11.h5 consequent h6 toch altijd een verzwakking 12. 0-0-0 Pb8 doet weinig voor de verdediging 13.Tdg1 Pc6 14.g4 f6 15.g5 zo lijkt aanvallen een fluitje van een cent fxg5 16.Pxg5 Pd4 (het is terecht dat zwart hxg5 niet aandurft, na Lxg5 of zelfs h6 dreigt de zwarte verdediging in te storten, eerst dus de dame weg) 17.Dd1 hxg5 nu toch maar 18.Lxg5 Le7 19. Le3 Lf6 de witte torens staan te dreigen 20.h6 Te7 (g5? 21.Lxg5 Lxg5 22.f4 exf 23.Dh5 enz.) 21.fxg Txg7 22.Dh5 Le6 23.Lh6 (het eenvoudigst, spectaculair was 23.Dh8† Kf7 24.Txg7†Lxg7 25.Pxe5†Lxe5 26. Th7†Kg6 27.Th6† Kf7 28.Dxe5) 23.Lf7 de rest is simpel 24.Lxg7 Lxh5 25.Lxf6† Kf8 26. Lxd8 Pe2† 27.Kb1 Pxg1 28. Lxc7 en 1-0 want wit houdt meer materiaal over, tenminste drie pionnen, dan spelen grootmeesters niet meer door.
Probleem 2577 is een 3-zet van Matthews:
Sleutelzet 2575:1.Dg7!
Giri wint vluggertje van Carlsen
Een trend van de laatste jaren: de sterkste schakers ter wereld meten hun krachten vooral met elkaar. Toernooien met spelers die niet bij de beste twintig van de wereld staan, vinden ze niet zo fijn. Ook dit jaar worden ze weer op hun wenken bediend met een serie van elitetoernooien, waarvan het eerste deze week van start ging in Stavanger, Noorwegen. Van de tien deelnemers behoren er negen tot de sterkste vijftien van de wereld. Er is een opvallende afwezige en een opvallende aanwezige.
Opvallend afwezig is Sergei Karjakin. Hij had zijn deelname al toegezegd, maar trok die in nadat hij vorige maand het WK-kandidatentoernooi won. Zou hij nu niet meer gaan schaken totdat hij in het najaar zijn match tegen Magnus Carlsen speelt? Het zou een opvallende tactiek zijn, waarmee hij de handen niet op elkaar krijgt. Idee achter deze tactiek zou zijn dat hij zijn belangrijkste openingsnieuwtjes niet wil verspillen in een wedstrijd die minder belangrijker is dan de WK-match. Hij zou een halfjaar lang geheimzinnig willen doen.
Een aanwezige die misschien niet zo opvallend, maar in elk geval verheugend is, is Veselin Topalov. Na het kandidatentoernooi, dat voor hem desastreus verliep, zei hij dat hij zich nooit meer wilde mengen in de strijd om het wereldkampioenschap. Dat was vreemd, want de Bulgaar wisselt slechte toernooien met heel goede af. Het is te hopen dat hij in Noorwegen goed scoort en op zijn voornemen terugkomt. We zullen hem dan niet aan zijn uitspraak herinneren.
Behalve de negen reuzen is er ook altijd een topper uit het organiserende land aanwezig. Opmerkelijk genoeg kozen de Noren niet voor hun tweede man (na Carlsen) Jon Ludvig Hammer, maar voor de Zweedse nummer één Nils Grandelius. Je zou er bijna iets achter zoeken. Vorig jaar koos de organisatie wel voor Hammer, die vervolgens sensationeel won van Carlsen. De wereldkampioen eindigde het toernooi mede door die nederlaag onder de vijftig procent. Dat vonden de Noren niet leuk.
Anish Giri is er ook weer bij. Als nummer vier van de wereld blijft hij dit soort uitnodigingen krijgen. Op de eerste dag werd een snelschaaktoernooi gespeeld, waarvan de uitslag de startlijst bepaalde. Een moderne trend. Belangrijk omdat bijvoorbeeld de nummer één vijf keer wit heeft en vier keer zwart. Carlsen won het toernooitje met overmacht, maar verloor wel een partij. Van Giri. Het was maar een vluggertje, maar Carlsen heeft nog nooit een serieuze partij van Giri gewonnen (wel andersom) en dit is toch weer een psychologisch tikje.
Giri-Carlsen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.Lxc6 dxc6 6.Pbd2
Een beginnersfout is 6.Pxe5? Dd4 en zwart wint een stuk.
6…Le6 7.0-0 Pd7 8.Pb3 Lb6 9.Pg5 Lxb3 10.axb3 De7 11.Ld2 0-0-0
Een opmerkelijke beslissing, al is er behalve wits open a-lijn niets anders wat ertegen pleit.
12.b4 Kb8 13.c4 Ld4 14.Pf3 Pf8
Dit paard had in de buurt van de koning moeten blijven, want nu gaat het toch opeens hard.
15.Da4 a6 16.b5 cxb5 17.cxb5 Dd7
Dwingt al bijna demeruil af, maar daarmee is zwart er nog niet.
18.bxa6 Dxa4 19.Txa4 Pe6 20.axb7 Pc5 21.Ta3 Lxb2
Zwart opent ook nog eens voor wit de b-lijn, levensgevaarlijk. Maar na 21…Kxb7 22.Pxd4 exd4 23.Tc1 staat wit bij een zeer goede stelling gewoon een pion voor.
22.Ta2 Pxd3 23.Tb1 c5
Zwart geeft het op, zonder het antwoord af te wachten. Na 24.Pe1 Pxe1 25.Lxe1 verliest hij zijn loper, want 25…Ld4 faalt op 26.Ta8+ Kc7 27.La5+. Ook niet goed was 23…Kxb7 24.Lc3 met stukverlies.
Voor beginners A6997
Voor gevorderden B6997
In een aantal schaakrubrieken is de afgelopen weken aandacht besteed aan de Rus Sergey Karjakin, die de huidige wereldkampioen, Magnus Carlsen, mag uitdagen. Vandaag de climax van de laatste ronde van het kandidatentoernooi in Moskou, waarin Karjakin op prachtige wijze wint van Fabiano Caruana. Als Caruana deze laatste partij had gewonnen, was hij de uitdager geweest.
S. Karjakin-F. Caruana
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 d6 6. Lg5 e6 De Rauzer-variant in het Siciliaans. 7. Dd2 a6 8. 0-0-0 Ld7 9. f4 h6 10. Lh4 b5 11. Lxf6 gxf6 Zo slaan is gebruikelijk. 11…Dxf6 12.e5 dxe5 13.Pdxb5 is slecht voor zwart. 12. f5 Karjakin gunt zich geen tijd voor het veilige 12. Kb1 wat de theorie voorschrijft. 12. … Db6 13. fxe6 fxe6 14. Pxc6 Dxc6 15. Ld3 h5 16. Kb1 b4 17. Pe2 Dc5 18. Thf1 Lh6 19. De1 Zo voor het oog lijkt Karjakin helemaal niet zo goed te staan.
Hoe pakt hij de zwarte velden aan? 19. … a5 20. b3 Karjakin verzwakt zijn koningsstelling en lijkt niet bang te zijn voor aanvalsactie van zwart. De bedoeling van deze zet is zijn loper een stevige positie te geven op c4. 20…Tg8 21. g3 Ke7 Caruana’s probleem in deze partijkeuze is zijn onveilig staande koning. 22. Lc4 Le3 23. Tf3 Tg4 24. Df1 Tf8 25. Pf4 Lxf4 Helaas moet zwart noodgedwongen zijn beste loper geven voor het paard van wit. 26. Txf4 a4 Hier krijgt Caruana spijt van, want b4 wordt zwak. 27. bxa4 Lxa4 28. Dd3 Lc6 29. Lb3 Tg5 30. e5! Een pionoffer om tegenactie te ontketenen tegen de onveilige zwarte koning. 30…Txe5 31. Tc4 Td5 32. De2 Db6 33. Th4 Te5 34. Dd3 Lg2 Deze zet begreep ik niet, toen ik live via internet de partij volgde. Caruana wil 35…d5 doen zonder zijn loper af te sluiten.
35. Td4 d5 36. Dd2 Te4? Caruana’s doel lijkt bereikt, Hij behoudt hiermee zijn pluspion en betere centrum. Helaas heeft Karjakin een winnend torenoffer als weerlegging. 37. Txd5!!
