De afgelopen week vond niet alleen het prachtige toernooi in Noorwegen plaats, aan de andere kant van de oceaan werd in St. Louis het Amerikaans Kampioenschap uitgevochten. Dat was bijzonder sterk bezet met drie spelers uit de Top 10 van de wereld. Van dit illustere trio (Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura en Wesly So) greep eerstgenoemde zeer overtuigend (met 8½ uit 11) zijn eerste Amerikaanse titel, sinds hij voor de Fide heeft besloten om voor de Verenigde Staten uit te komen.
De nieuwe kampioen, Fabiano Caruana (Foto Lennart Ootes)
Daarmee lijken de Amerikanen overigens de sterkste schaakploeg ter wereld te hebben op de volgende Olympiade. Tweede werd Wesley So op gepaste afstand met 7½ punten en derde Hikaru Nakamura met 7 punten.
De eindtabel zag er zo uit:
Het toernooi, gesponsord door Rex Sinquefield (jawel dezelfde van de ‘Sinquefield Cup’) kende nog een prachtige epiloog. Men had besloten om een snelschaakvierkamp op te zetten met de eerste drie spelers uit het kampioenschap, aangevuld met Gary Kasparov! De ex-wereldkampioen toonde zich bereid om zich te meten met de huidige wereldtop. In een voorbeschouwing, waarin hij werd geïnterviewd door GM Yasser Seirawan liet Kasparov zich ontvallen: “Yes Yasser, I lost some weight!” Ofwel: hij had aan zijn lichamelijke conditie gewerkt om deze 6-rondige vierkamp in drie dagen zo goed mogelijk door te komen. De oud-wereldkampioen liet menig steekje vallen, maar af en toe toonde hij iets van zijn vroegere brille.
Alle partijen werden gespeeld met 5 minuten plus 3 seconden per zet per speler. Niet iedereen is even enthousiast over een dergelijk snel tempo waarin soms fikse blunders worden afgewisseld met mooie zetten. Zelf moet ik zeggen dat ik me wel vermaakt heb met het volgen van sommige partijen. Het blijft knap om te zien hoe deze sterke spelers met zo weinig tijd nog altijd een redelijk hoog niveau in hun partijen weten te halen. Maar als de seconden begonnen weg te tikken, zag je ook de nodige fouten op het bord verschijnen.
Uiteindelijk was het Nakamura die het Blitz op zijn naam schreef. Hij verloor in de voorlaatste ronde nog wel van Kasparov, maar zijn zege kwam niet meer in gevaar. So werd tweede, de ex-wereldkampioen derde. Wat er met Caruana aan de hand was, zullen we nooit weten. Misschien is hij niet zo’n snelschaker, misschien vond hij het wel mooi zo.
Een uitgelezen moment voor de bezoekers van Schaaksite of zij ook in staat zijn om te zien hoe er geprofiteerd kan worden van een deze blunders. Ik heb voor u uit 8 partijen 10 vragen geformuleerd. Veel plezier ermee!
OPGAVEN
OPGAVE 1a
Caruana, Fabiano – Nakamura, Hikaru
Een scherp eindspel. Wit heeft een gevaarlijke randpion tegen een paard, zwart heeft twee verbonden vrijpionnen. De vraag is natuurlijk hoe dit afloopt. De witte loper staat in. Waarheen moet dat ding?
60. Le4??
Een onvoorstelbare fout, ook al is het een vluggertje. Zwart wint nu een cruciaal tempo voor zijn koning.
Na 60. Lh1! kan zwart net op tijd de witte a-pion onschadelijk maken. 60…Ke6 61. Kc5
[61. a5 Pd5+ (61…Kd6?? 62. a6 Kc7 63. a7) 62. Kc5 Pc7 63. Kc6 Pa6 64. Kb6 Pb8 (64…Pb4?? 65. Kb5 en nu kan 65…Pd5 niet vanwege 66. Lxd5+ Kxd5 67. a6 en wit haalt een dame met schaak!)] 61…Kd7 62. a5 Kc7 en de zwarte koning komt in de hoek van de witte a-pion. Wit houdt nu simpel remise door het paard te verdrijven en de zwarte g-pion onschadelijk te maken. 63. Kd4 Pf5+ 64. Ke5 Pd6 65. Kf4 met remise. 60…Ke5 61. Lh1 Kd6
De zwarte koning houdt nu de a-pion in bedwang, de witte koning is te laat terug op de andere kant. 62. a5 62. Kc3 g3 63. Kd3 g2 met winst (zoals we later ook zullen zien). 62…Kc7 63. Kc5 g3 64. Kd4 g2 65. Lxg2 Pxg2 66. Ke4
Zie nu opgave 1b. 0-1
OPGAVE 1b
Caruana, Fabiano – Nakamura, Hikaru
Een lastig moment in dit eindspel. Welk idee moet zwart verzinnen om de partij in winst om te zetten?
66…Ph4 67. Kf4 Pg6+ Dat was het idee: het paard kan de h-pion van achteren gedekt houden en daarmee behoudt hij zijn pion. Een voorbeeld: 67…Pg6+ 68. Kg5 Kb7 69. Kh6 Pf8 en nu faalt 70. Kg7 natuurlijk op 70…h5 0-1
OPGAVE 2a
Nakamura, Hikaru – Kasparov, Garry
Na een voortreffelijk gespeelde partij, staat zwart op winst. Maar hoe kan hij het best afwikkelen, nu de witte paarden toch wat lastig zijn geworden?
39…Kd6?
Zwart kon winnen met 39…b3 omdat 40. Pc6+ geen echte dreiging is: [Na 40. Pb2 Txe5! 41. fxe5 Txd7 wikkelt zwart simpel af naar een gewonnen paardeindspel. 42. Txd7+ Kxd7 43. Kg1 Ke6 44. Pc4] 40…Kd6! 41. Pxd8 Kxc7 42. Pxf7 Kxd7 en zwart wint. 40. Tc6+ Nog iets handiger was 40. Tc4! 40…Ke7 41. Tc4?
Nakamura blijft met grapjes werken, maar deze zet is het duidelijk niet. 41…Pf6?!
Maar Kasparov profiteert niet. Het is niet zo gemakkelijk te zien dat zwart met 41…Txe5! 42. Pxe5 Ta8 een winststelling had kunnen bereiken. De dreiging Pc6+ is verdwenen en de onderste rij perikelen voor wit kosten hem de kop. 42. Pc6+ Kxd7 43. Pxd8 Td5??
Een verschrikkelijke zet, die grote gevolgen heeft. Zie nu opgave 2b. Na 43…Kxd8 44. Txb4 Txb4 45. Pxb4 is het potremise. 1-0
OPGAVE 2b
Nakamura, Hikaru – Kasparov, Garry
Zwart heeft zojuist 43… Tb5-d5?? gespeeld. Een verschrikkelijke zet, die grote gevolgen heeft. Waarom is die fout?
44. Pxf7 Dat kun je wel aan Nakamura toevertrouwen. Het paard op d3 staat op paardsprong afstand van de koning… 44…Pg4 Hij probeert er wat van te maken, maar het helpt niet. Het geplande 44…Txd3 gaat dus niet vanwege 45. Pe5+ 45. Pfe5+ Pxe5 46. Pxe5+ Kd6 47. Tc6+ Ke7 48. Kg1 Zo lost hij de onderste rij problemen op waarna het verder technisch gewonnen is. 48…b3 49. Tb6 Td1+ 50. Kf2 Td2+ 51. Kf3 Txh2 52. Pxg6+ En opgegeven. 1-0
OPGAVE 3
Nakamura, Hikaru – Caruana, Fabiano
Zwart staat (tijdelijk) een toren voor, maar hij moet even oppassen. Wat kan hij best spelen?
31…Dxh2+?! Daarmee maakt hij het zichzelf heel lastig. Na 31…Pd2! had hij niet alleen zijn stuk behouden maar ook het cruciale veld f3 gedekt gezet. Daarna kan het paard eventueel via e4 naar f6 in de verdediging gespeeld worden. 32. Kxf1 Df4?? Verlaten van alle goede geesten gaat Caruana vreselijk de fout in. Als hij nu 32…Tb8! had gespeeld, had hij nog altijd goede winstkansen gehad. 33. Lxf7 Kxf7 34. Tf3 1-0
OPGAVE 4
Nakamura, Hikaru – Kasparov, Garry
Wit staat een pion voor, maar wat belangrijker is: zijn stukken staan veel beter en hij kan bogen op twee verbonden vrijpionnen op de koningsvleugel die in principe ongehinder kunnen doorlopen. Wit speelde 35. Te1? Dit laat een trucje toe dat Kasparov à tempo uitvoerde. Ziet u ook welk grapje hij in de stelling had gevlochten?
Met 35. Tad1! zou zwart weinig meer in de melk te brokkelen hebben gehad. Ook winnend is 35. Pf5 Tfd8 36. Te2 met goede winstkansen voor wit. 35…Txf4+! Mooi gezien van de ex-wereldkampioen. 36. Kxf4 Lh6+ 37. Kg4 Lxd2 En hoewel zwart nog altijd moet oppassen maakte zwart het soepel remise. 38. Te7 Lb4 39. Lxb4 Txb4+ 40. Kg5 Lb1 41. Ta7 a4 42. Pe8 Kf8 43. Pf6 Td4 44. g4 Td2 45. Txa4 Txb2 46. Tb4 Kf7 47. Pd5 Td2 48. Tb7+ Kf8 49. Tb8+ Kf7 ½-½
OPGAVE 5
So, Wesley – Caruana, Fabiano
Na een meeslepend duel is de volgende stelling ontstaan. Zwart heeft een loper tegen een pion meer. Eenvoudig gewonnen zou je zeggen… Hoe kan hij de winst afdwingen?
60…f5?? Een afschuwelijke zet, waarna het meteen remise is. De loper kan nooit meer via h3 ontsnappen. Caruana probeerde het nog lang, maar hij moest toch berusten in remise. Na 60…Lg2 61. Kf2 Lh3 62. Ke3 Ld7 heeft zwart zijn loper geactiveerd en daarna kan hij wit in tempodwang proberen te brengen. Dat lukt bijvoorbeeld met 63. Kd3 [Of 63. g4 La4 64. f4+ Kd5 65. Kd3 Ld1 66. g5 Lf3 67. Ke3 Le4 waarna het niet moeilijk meer is.] 63…Lb5+ 64. Ke3 f5 Nu wel! 65. Kd2 Kd4 66. g4 f4 67. g5 Ld3 enzovoort. 61. Kf2 Kd4 62. Ke2 Kd5 63. Ke3 Ke5 64. Kf2 Kd4 65. Ke2 Lg2 66. Kf2 Lh3 67. Ke2 Kd5 68. Ke3 Ke5 69. Kf2 Kd4 70. Ke2 Kd5 71. Ke3 Ke5 72. Kf2 Kf6 73. Ke3 Kg5 74. Kf2 Kh5 75. Ke3 Kg5 76. Kf2 Kf6 77. Ke3 Ke5 ½-½
OPGAVE 6
So, Wesley – Caruana, Fabiano
Zwart stond in het begin van het eindspel een pion voor, maar echte winstkansen had hij niet. Maar met zijn volgende zet snijdt hij zichzelf in het vlees. Wat gebeurde er na 48…Kd8??
49. Pf7+! Inderdaad! Meteen opgegeven want wit wint de toren na een paardvorkje: 49. Pf7+! Kc8 50. Pd6+ Kb8 51. Pxb5 En ’toevallig’ staat ook nog Ta7 gedekt. Zelfs het ‘complicerende’ 51…Ld3 werkt dan niet vanwege 52. Txa4 [52. Ta5 Kb7 53. Pd4 wint natuurlijk ook.] 52…Lxb5 53. Tb4 en de penning beslist. 1-0
OPGAVE 7
So, Wesley – Nakamura, Hikaru
Wit heeft een paar zetten hiervoor Kg1-f1 gespeeld. Hoe profiteerde Nakamura hiervan?
Deze fout bespoedigt het einde. Maar ook na 39. Kc3 Ld4+ 40. Kb3 Lxe5 is het eindspel kansloos: 41. Lf2 [Het pionneneindspel wint gemakkelijk voor zwart: 41. Lxe5 fxe5 42. Kxa3 Kf6 43. Kb4 Kg5 44. Kc5 Kf4 45. Kd6 g5] 41…Ld6. 39…Ld4!
Mooi gezien. De a-pion loopt nu ongehinderd door.
39…Ld4 40. Kxd4 [40. Kc2 a2] 40…a2 0-1
Tot slot een hersenkraker.
OPGAVE 8
So, Wesley – Kasparov, Garry
Wesley So dacht een tijdje na en ging toen in op een zetherhaling. Hij had de winst op de ‘schoen’, hoewel die verre van eenvoudig te ontdekken is. Ziet u hoe hij de winst kan binnenhalen?
In de partij volgde 44. Th6 waarna de partij snel remise gegeven werd. Met 44. Tgg7! kan wit de gevaarlijke zwarte b-pion onder controle houden. 44…b2 [Na 44…Txd6 45. Tcf7+ Ke8 46. Th7 Tb4 47. Kg3 b2 48. Te7+ Kf8 49. Tb7 Dreigt mat! 49…Txb7 50. Txb7 Td2 staat wit ook op winst. Het is bekend dat twee verbonden vrijpionnen in principe winnen van een losse. Zo ook hier: 51. g5 Tc2 52. f4 Tc3+ 53. Kg4 Tc2 54. g6 en de witte pionnen lopen ongehinderd door.] 45. Th7 Dreigt mat! 45…Kg8 46. Tcg7+ Kf8 47. Tb7 Zo krijgt wit de b-pion in de smiezen; hij dreigt opnieuw mat. 47…Kg8 en nu is 48. Thd7 de wonderbaarlijke winstzet. Wit heef een winststelling bereikt omdat zwart op geen enkele manier nog iets heeft aan zijn b-pion. Bijvoorbeeld: 48…Tdc8 49. Tg7+ Kh8 50. Th7+ Kg8 51. Tbg7+ Kf8 52. Tc7 Kg8 53. Txc8+ Txc8 54. Tb7 en de zwarte b-pion wordt geruild tegen de witte d-pion waarna wit met zijn verbonden vrijpionnenn kan winnen. 44…Kg8 45. Tg6+ Kf8 46. Th6 ½-½
Alle fragmenten via de viewer:
Voor wie alle partijen uit dit blitztoernooi wil bekijken, heb ik hieronder een bestand beschikbaar:
