Giri klopt wereldkampioenskandidaat Karjakin!
In Shamkir, de achtste stad van Azerbeidzjan, is donderdag een sterk bezette tienkamp ter nagedachtenis aan de vroeg gestorven Vugar Gashimov van start gegaan. Uit de top 10 van de wereld nemen de Amerikaan Fabiano (3), onze landgenoot Anish Giri (7) en de Rus Sergey Karjakin (9) deel. Sterke spelers als Pentala Harikrishna (India), Pavel Eljanov (Oekraïne), Shakhriyar Mammadyarov (Azerbeidzjan) en Teimour Radjabov (ook Azerbeidzjan) zullen proberen het de Top-10 spelers moeilijk te maken. Het deelnemersveld wordt gecompleteerd met nog twee landgenoten van Gashimov, de grootmeesters Eltaj Safarli en Rauf Mammadov en niet te vergeten de Chinese wereldkampioene, Yifan Hou.
Na een remise in de eerste ronde tegen Mammadov, speelde Giri een zware partij tegen Sergey Karjakin. Giri koos voor een vrij pretentieloze opbouw. Er ontstond een stelling uit het symmetrisch Engels waarin beide spelers de zogenaamde Botwinnikopstelling op het bord kregen. Nadat Giri zelfs de damevleugel op ‘slot’ had gezet, leek een puntendeling in het verschiet te liggen. Maar onze landgenoot verbeterde voetje voor voetje zijn stukken, terwijl Karjakin zich eigenlijk niet zo goed raad wist met zijn stelling. In het middenspel met alle zware stukken op het bord en ieder een paard, speelde de Rus dat paard naar de damevleugel, terwijl het er toch wel op leek dat het strijdtoneel op de koningsvleugel plaatsvond. Giri liet toen zien hoe diep zijn strategisch inzicht reikt.
Hij kwam in bovenstaande diagramstelling met het tamelijk ondoorgrondelijke 30. Ph3! op de proppen.
Het paard maakte plaats voor een opmars van de f-pion. Maar belangrijker was dat het naar f2 kon, waar het de zwakke pion op d3 kon dekken, het vrijgekomen veld g4 (als wit f3-f4 zou spelen) zou kunnen controleren. Maar ook dat het paard – als er eenmaal f3-f4-f5 zou zijn doorgezet ook weer naar f4 zou kunnen springen. Al met al groeide de problemen Karjakin boven het hoofd. En toen hij misgreep, strafte Giri dat op briljante wijze af. De Rus moest de dame geven en kreeg daar aanvankelijk twee torens voor terug. Wit had echter een pluspion waarbij de aanvalstandem dame plus paard voortreffelijk begon te werken.
Dat leidde ertoe dat Karjakin een kwaliteit moest inboeten. Toch was het afwikkelen naar winst geen sinecure. Zwart had namelijk een toren, paard en zeer gevaarlijke vrijpion. En toen zwart de toren achter de vrijpion kreeg, moest wit zijn dame er heel passief voorzetten. Maar voor het zover was, had Giri met de dame twee cruciale pionnen weten te incasseren en dat leverde hem twee vrije randpionnen op. De ene (de a-pion) gebruikte hij om het paard weg te lokken van het mooie veld e5, de andere (de h-pion) gooide hij in de strijd om de toren en de koning van de tegenstander op het verkeerde been te zetten. Het werd ineens heel scherp, maar Giri koos op vrijwel elke zet de optimale voortzetting. Hier bleek hoe sterk onze landgenoot kan schaken, want om met weinig tijd op de klok zo’n knappe reeks zetten te kunnen spelen, moet je van goeden huize komen. Ik neem aan dat wereldkampioen Magnus Carlsen met grote belangstelling zal hebben meegekeken bij deze topprestatie.
In de derde partij nam Giri gas terug door snel alle gifangels uit de stelling te halen en remise overeen te komen met zijn tegenstander Radjabov.
Na drie ronden is het Caruana die het veld aanvoert. Na een remise in de eerste ronde tegen Harikrishna, sloeg hij tweemaal op knappe wijze toe. Met zwart tegen Eljanov schudde hij een aanval met zware stukken uit zijn mouw. En hoewel de Oekraïner een tijdlang goed verdedigde, slaagde hij er niet in om de nederlaag te voorkomen.
Vandaag ging de Amerikaan dwars door de stelling van Yifan Hou heen. Hoewel de wereldkampioene een tijdlang goed op de been bleef, ging het toch ergens mis. Zij verzwakte haar eigen koningsstelling en daar maakte Caruana handig gebruik van.
De tussenstand na drie ronden is:
De analyses van de twee meest interessante partijen treft u hier aan:
Giri, A. – Karjakin, Sergey
1. g3
De huidige topspelers worden steeds creatiever in het ‘vermijden’ van openingstheorie.
1…c5 2. Lg2 Pc6 3. c4
Zo komt het spel in de banen van het Symmetrisch Engels terecht.
3…g6 4. Pc3 Lg7 5. a3 d6 6. Tb1 a5
Karjakin kiest voor het ’tegenhouden’ van mogelijke witte actie op de damevleugel.
7. d3 e5
Dit staat bekend als de ‘Botwinnikopstelling’.
8. e4
En Giri ‘imiteert hem! Hier wordt veelal 8. Pf3 is een van de plannen om het andere paard in de richting van het mooie veld d5 te dirigeren. 8…Pge7 9. Pd2 Le6 en daarmee dreigt zwart met … d6-d5 voordeel te krijgen. [ Na 9…O-O 10. Pf1 f5 11. Pe3 heeft wit het voor elkaar, maar het is de vraag hoeveel wit hiermee bereikt heeft. De score in mijn database ziet er niet florissant uit voor wit…] 10. Pd5 om de opmars te verhinderen, geeft interessant spel te zien. [ 10. Pf1 d5 11. cxd5 Pxd5 12. Pe3 is ook wel eens geprobeerd maar na 12…Pde7 staat zwart er ook helemaal niet slecht voor.]
8…h5
Hij wil wit verontrusten, want wit kan . .. h5-h4 niet toelaten. 8…Pge7 De normale zet is
9. h4 Lh6
De wetten van deze structuur zijn duidelijk: met een vastgelegde pionnenstructuur weten we wat de goede en slechte lopers zijn.
10. Lh3
‘Na-aper’, zal Karjakin wel gedacht hebben. Maar wit kan zich niet permitteren om zijn slechte loper niet af te gaan ruilen tegen de goede van wit.
10…Lxc1 11. Txc1 Pf6
Karjakin wijkt een beetje af van de gangbare opstelling. Het koningspaard gaat meestal naar e7. Hij wil echter een eventuele opmars van wit met f2-f4 onaantrekkelijk maken, want dan zou wit veld g4 uit handen geven.
12. Lxc8 Txc8 13. Pge2
Giri gaat wel op de ‘normale’ manier verder.
13…O-O 14. O-O Dd7 15. Kg2
De dreiging … Dd7-h3 moest natuurlijk opgevangen.
15…Kg7
Ook een profylaxe: een eventueel Dh6 wordt alvast uit de stelling gehaald. En wellicht is …Th8 ooit interessant.
16. f3
Wit neemt een afwachtende houding in en kijkt ondertussen of zijn tegenstander genegen is om zich uit de tent te laten lokken.
16…Pd4 17. Tf2 b6 18. a4
Toen ik deze partij zat na te spelen, verbaasde ik mij over deze zet. Hij zet de zaak op de damevleugel vrijwillig op slot. Op het oog lijkt het dat Giri tevreden is met remise.
18…Tb8
Zwart ziet straks een paard op d5 verschijnen en dekt pion b6 alvast.
19. b3 Tb7 20. Tb1
Hetzelfde geldt voor wit; de symmetrie leidt nog altijd tot hetzelfde type zetten.
20…Tbb8
Vindt Karjakin het ook allemaal best?
21. Dd2 Tbe8
Nee, hij gooit het over een andere boeg.
22. Db2
De witte dame neemt de taak van Tb1 over: pion b3 moet gedekt worden. Lijkt toch een wat rare situatie dat het sterkste stuk zich moet bekommeren om een klein pionnetje…
22…Db7
Bij zwart hetzelfde, nu is het Karjakin die aan het ‘na-apen’ begint.
23. Tbf1 Pg8
Heel merkwaardig. Zwart denkt dat hij wat kan ondernemen en laat nu het witte paard op d5 toe.
24. Pd5
Daar heeft Giri geen moeite mee!
24…Pe7 25. Pxd4
Eindelijk vindt deze ruil plaats.
25…exd4
Min of meer gedwongen, maar nu krijgt wit veld f4 voor zijn paard. Na 25…Pxd5 26. Pf5+!? gxf5 27. cxd5 is de stelling wat beter voor wit.
Op 25…cxd4 26. b4 grijpt wit het initiatief op de damevleugel.
26. Pf4
De hele transactie heeft ertoe geleid dat wit nu een iets beter paard heeft. Daar staat tegenover dat hij verder enorm beperkt is in zijn mogelijkheden omdat het paard plaats moet maken, wil hij f3-f4 gaan doen. Toch zo’n beetje het enige agressieve plan dat wit in deze stelling heeft.
26…Dd7 27. Te2 Pc6 28. Dd2 Pb4
Verbazingwekkend wat Karjakin hier doet. Hij heeft zijn paard helemaal op de damevleugel geposteerd, zodat het een toeschouwer is geworden als er op de andere kant van het bord straks actie wordt ontketend.
29. Tfe1 Te5
30. Ph3!
Achter deze knappe zet zit een bijzonder venijnig plan. Giri wil ooit met f3-f4 (en dan liefst met f4-f5) de zwarte koning aan de tand gaan voelen. Het paard moet dan even uit de weg en vanaf h3 kan het na een mogelijk f5 naar f4. Maar het kan ook naar f2 waar het pion d3 dekt. En vanaf f2 wordt ook zwakke veld g4 (dat wit prijsgeeft als hij f3-f4 speelt) gedekt. En last but not least: het paard kan vanaf f2 ook mogelijkerwijs naar het prachtige veld e4 als die pion verdwijnt. Hier zien we het geweldige positionele inzicht van Giri, waarmee hij soms de sterkste spelers ter wereld weet te overmeesteren!
30…Te7 31. f4 f6 32. Dd1!
Weer een subtiele zet. De dame heeft een ‘oogje’ op h5.
32…Th8 33. Kh2 Dg4
Deze zet ligt voor de hand. De dame dreigt op f3 binnen te vallen.
34. Kg2
34…The8?
Een lelijke misser en Giri profiteert onmiddellijk. Maar dan was het wel de hoogste tijd om weer terug te keren, waarna er misschien niet heel veel aan de hand zou. Wit kan overigens wel vervolgen met 34…Dd7 35. Tf1 om f4-f5 mogelijk te maken. In elk geval kan zwart niets actiefs ondernemen en moet hij toezien of wit er nog iets van weet te maken.
35. f5! gxf5 36. Pf2 Dg6
Gedwongen.
37. exf5
Karjakin geeft de dame tegen twee torens. De crux is dat 37…Df7 vrijwel direct verliest na 38. Txe7 Txe7 39. Txe7 Dxe7 40. Dxh5 Hier zien we hoe prachtig het paard op f2 staat. Het dekt d3 en het helpt mee aan een aanval tegen de zwarte koning. Daarnaast staat wit een gezonde pion voor.
38. fxg6 Txe1 39. Dxh5
Maar de pluspion en de sterke combinatie tussen dame en paard verzekeren wit beslissend voordeel. Toch is het binnenhalen van de winst nog verre van eenvoudig.
39…Th8 40. Df3 Te3 41. Dg4 Te5
Hij verhindert h4-h5. 4
2. Dd7+ Kxg6 43. Pe4
Uitstekend gespeeld, hoewel er ook een zeer behoorlijk alternatief was. Zeer in aanmerking komt 43. Pg4 Te2+ 44. Kf1 omdat een zet als 44…Tb2 faalt op 45. De7! met winst.
43…Pxd3 44. Dg4+ Kh6
Of 44…Kf7 45. Pxd6+ Ke7 46. Dg7+ is ook duidelijk.
45. Pxd6
Nu dreigt er zowel Pf7+ als Pf5. Het lijkt voor de bakker, maar Karjakin toont zich – zoals altijd – een ware verdedigingskunstenaar.
45…Tf8 46. Pf5+ Txf5 47. Dxf5 Pe5
Dit moet simpel zijn, maar dat is het niet. Tenminste, als je dit tijdens de partij allemaal moet zien te vinden. Zwart heeft een mooi paard, een gevaarlijke vrijpion en mogelijk kan hij ook zijn toren achter die vrijpion krijgen. Mocht zwart dat allemaal voor elkaar krijgen, moet wit soms zelfs gaan oppassen. Giri kiest ervoor de dame te gebruiken om een paar pionnen op de damevleugel te ‘snaaien’. Als hij b6 en a5 heeft, heeft hij in elk geval een vrije a-pion. Met die van h4 erbij, levert dat in elk geval twee verre vrijpionnen op.
48. De6 Ook interessant is 48. g4 om met g4-g5 het steunpunt van het paard te ondermijnen. 4
8…d3 49. Dxb6 Tf7
De toren streeft naar d7, waar hij gedekt staat.
50. Dxa5 Td7 51. Dd2+
Net op tijd terug. Maar de dame is geen goed blokkadestuk.
51…Kg7 52. a5 Pc6 53. a6 Kf7 54. h5 Pb4
Uiteraard wil Karjakin hoe dan ook pion a6 onschadelijk maken. Voor de tweede maal deze partij verschijnt het paard op veld b4. Echter, nu spreekt wits andere vrijpion een woordje mee!
55. h6! Kg6
56. Df4
Een vondst! Wit mag het blokkadeveld even verlaten omdat hij met Df4-g4+ een dubbele aanval dreigt, waarna hij niet alleen de toren wint maar ook de pion tegenhoudt. Gek genoeg was 56. De3! nog sterker. 56…d2 faalt dan op 57. De8+ Tf7 58. Dg8+ Kf5 59. Dd8 Pxa6 60. Dd3+ Kg5 61. Dxd2+ Kg6 62. Dd6 en wit haalt materiaal op.
56…Td4
Deze moest Giri voorzien hebben. Er volgt nu ijzersterk
57. h7! Txf4
De grap is dat 57…Kxh7 geforceerd verliest na 58. Dc7+ Kg6 59. a7 d2 60. a8=D d1=D (zie analysediagram)
Een pittoreske stelling. Met twee dames kun je snel mat zetten. 61. Dg8+ Kf5 62. Dgh7+ Ke6 [ 62…Kg4 63. Dcg7#] 63. Dce7# 5
8. h8=D
Wit is zijn h-pion kwijt; hij heeft als het ware zijn dame van f4 naar h8 verplaatst! Maar de samenhang tussen de zwarte stukken is nu danig ontregeld en de andere vrijpion krijgt het laatste woord.
58…d2
58…Td4 59. a7 leidt tot een soortgelijke variant als hierboven.
59. De8+ Kh6 60. Dh8+ Kg6 61. De8+ Kh6
Even tijd winnen… Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden, maar achter het bord met beperkte bedenktijd is het opnieuw niet makkelijk om daar een juiste keuze in te maken. Giri kiest de veilige weg.
62. De2 Td4 63. a7 d1=D 64. Dxd1 Txd1 65. a8=D
Nog altijd heeft zwart een toren en een paard voor de dame (en een pluspion), maar hij is zijn eigen troefkaart (de d-pion) kwijt en pion c5 staat op vallen. Vandaar dat Karjakin nu de pijp aan Maarten gaf.
1-0
Caruana, Fabiano – Hou, Yifan
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Pxe4
Het Open Spaans.
6. d4 b5 7. Lb3 d5 8. dxe5 Le6 9. Pbd2 Pc5 10. c3 Le7 11. Lc2 d4 12. Pb3 d3 13. Lb1 Pxb3 14. axb3 Lf5
15. Te1
De ‘Mainline’ is hier 15. Le3 een zet die door Caruana ook eerder gespeeld is. Vermoedelijk heeft Yifan Hou die variant ook van te voren bekeken.
15…O-O 16. Le3
16. b4 kennen we uit een partij Caruana-Nakamura, 2014.
16…Dd5 17. Ld4 Tfd8
Een vrij oude zet, voor het laatst gespeeld in 2012 (Kosteniuk-Koneru), maar dit jaar in Wijk aan Zee nieuw leven ingeblazen in de partij Wei-So. 17…d2 is bekend uit Caruana-L’Ami, 2012.
18. h4
Een nieuwtje. In Wei-So volgde 18. Te3 1
8…Lg6 19. b4 d2
Zwart geeft de pion op, in ruil voor een andere.
20. Dxd2 Lxb1 21. Taxb1 Lxb4
Dat was het idee. Het blijft materieel gelijk staan en optisch gezien lijkt de stelling ook niet zo slecht. Maar Caruana heeft nog een paar pijlen op zijn boog.
22. Df4 Le7
Beter lijkt 22…Pxd4 23. Pxd4 Lc5 hoewel wit ook de voortzetting uit de partij kan spelen: 24. e6!?
Dit is het idee waar Caruana graag mee wil werken. Hij verminkt de zwarte pionnenstructuur, maakt zijn loper beter en activeert onder meer zijn dame.
23. e6! fxe6 24. Dg4 Pxd4
Het alternatief is 24…e5 maar na 25. Lxe5! Pxe5 26. Txe5 Df7 27. Tbe1 Lf6 28. Pg5 blijft wit het initiatief houden.
25. Pxd4 Lf6
25…e5? verliest vanwege 26. Pe6 met de dubbele dreiging Dxg7# en Pxd8.
26. Pxe6 Td7 27. Te3
Al met al heeft wit een prettig voordeeltje behaalt. De zwarte stukken staan wat ongelukkig. Ta8 doet nog niet mee en de dame en toren staan op een lijn, hetgeen soms de voorbode kan worden van een combinatiemotief. Zo kan de dreiging Pe6-f4 onaangenaam worden voor zwart. 27…h5?!
Een forse verzwakking van de koningsstelling. Misschien was 27…g6 een idee. Het is niet helemaal duidelijk hoe wit het beste kan vervolgen. Na 28. Pf4 Df5 lijkt zwart het gekeept te hebben.
28. Dg6 Tf7?
Na deze nieuwe onnauwkeurigheid stapelen de problemen zich flink op voor de wereldkampioene. Ook na 28…Tb8 29. Tbe1 is zwart in een moeilijk parket gekomen.
29. Tbe1
Wit versterkt simpel zijn stelling. De dreiging Pxc7 is al actueel geworden.
29…Tc8
30. Pf4
Deze terugtocht van het paard hing al langer in de lucht en daarom is het begrijpelijk dat Caruana hiervoor kiest. Maar er was beter!
Direct beslissend was 30. Td3 Dc4 [ 30…Dc6 31. Pg5!] 31. Tf3! met de dreiging Txf6. Na 31…Dxh4 32. Te4 kunnen de stukken weer terug in de doos.
30…Dd7
Ook na 30…Dd6 31. g3 zal zwart het niet overleven. [ 31. Pxh5 Le7]
31. Dxh5
De hoofddreiging is nu Pg6 en Dh8#.
31…Te7 32. Pd5 Tf7
33. Td1
Niet gek, er dreigt Pxf6+ met damewinst. Overtuigender is 33. Pxf6+ Txf6 34. Te7 Dd6 35. Dg4! en vanwege de dubbele dreiging Dxg7# en Dxc8 kan zwart ophouden.
33…Dc6 34. Pf4
Wederom komt het paard op dit mooie veld terecht. Yifan Hou zag het niet meer, er is ook geen adequate verdediging meer.
34…Td7 35. Te8+ 1-0
(De foto’s zijn van de toernooisite genomen)
Giri is goed op dreef, hij geeft zijn tegenstanders ruimte om fouten te maken en speelt zelf erg goed :-).
Helemaal mee eens! En saai is het ook niet, dat was altijd de voornaamste klacht over zijn spel…