Schaakrubrieken weekend 2 juli 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Suïcidale paarden
Ik was al in de stemming om over paarden te lezen, toen ik vorige week op de site chess.com een mooi artikel zag van de Oezbeeks-Amerikaanse grootmeester Grigory Serper dat The Trickiest Knight Moves heette. De sluwste paardzetten. Een week daarvoor had ik mijn steentje bijgedragen aan het 30-jarig jubileum van het schaakgenootschap Het Paard van Ree, dat zijn clubavonden heeft in Café De Zon, sinds jaar en dag de huiskamer van het schaakleven in Wijk aan Zee. Dat schaakgenootschap is genoemd naar een paard van mij dat in Ree-Westerinen, Hoogoventoernooi 1970, op het afschuwelijke veld a1 terecht kwam en daar werkeloos moest toezien hoe Heikki Westerinen de partij won. Ik was nogal gepikeerd. Die club had me na deze pijnlijke nederlaag toch minstens toestemming kunnen vragen voor de naamgeving. Ik geloof dat ze me later nog het erelidmaatschap aanboden. Waren ze gek geworden? Maar de tijd heelt veel wonden en twee weken geleden deed ik mee aan een soort herhalingsoefening. In Santpoort-Noord speelden Heikki en ik twee rapidpartijen ter gelegenheid van het jubileum van de club die aan ons zijn naam dankte. Het werd 1-1. Het was leuk om weer eens met Heikki te praten. Hij was van ver gekomen, een klein stadje in Finland vanwaar de reis met de bus naar het vliegveld van Helsinki bijna even lang duurde als de tweede helft van zijn traject, van Helsinki naar Santpoort Noord. We haalden veel herinneringen op. In dat artikel van Grigory Serper stonden veel mooie paardzetten, maar de mooiste zag ik in een reactie van een lezer, die een partij liet zien waarin twee paarden worden geofferd op hetzelfde lege veld, alleen maar om zonder tempoverlies ruimte te maken voor een toren die ingezet wordt voor de mataanval. Prachtig. Aan het eind komt er dan ook nog een minorpromotie tot paard, alsof de witspeler weer een van de twee geofferde paarden uit het kistje wilde halen. Het is mooi, maar is het waar? Ik denk dat deze partij, waarvan de lof in vele publicaties is gezongen, nooit echt is gespeeld. Zo’n slechte partij, met zoveel fouten en dan die schoonheid aan het eind, dat is een wonder of een verzinsel.
Stanisjevski ? – Nikonov? Moskou 1981?
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 e6 4. Lxc6 bxc6 5. d3 g6 6. 0-0 Lg7 7. e5 Pe7 8. Pc3 0-0 9. Pe4 Zwart moet al een pion verliezen.
9…d5 10. Pxc5 Pf5 11. d4 Tb8 12. Lg5 Dc7 13. b3 Tb6 14. Kh1 a5 15. Dd2 La6 16. Tg1 h6 17. Lf6 Lxf6 18. exf6 Kh7 19. g4 Pd6 20. Tae1 Veel sterker was 20. Tg3 met de dreiging 21. Dxh6+ Kxh6 22. Th3 mat. Na 20…h5 21. gxh5 wint wit snel.
20…Lb5 21. Df4 Weer wint 21. Tg3 snel. 21…Dd8 22. Te3 Pe8
23… Dxd 7 24. Pe5 Dd8 25. Pd7 Op zichzelf is het mooi om twee paarden op hetzelfde veld te offeren, maar dit tweede offer is fout. 25. Th3 won makkelijk. 25…Dxd7 Nu gaat het weer goed voor wit. Zwart moest 25…Th8 doen. 26. Th3 h5 27. gxh5 Snel winnend was 27. Dg5 e5 28. Tgg3. 27…g5 28. Dxg5 Beter was 28. Txg5. 28…Dd8 Met de moeilijke zet 28…Lf1 kon zwart in het voordeel komen. 29. h6 Dxf6 En nu was 29…Lf1 Th5 Le2 30. Th3 Lf1 goed genoeg voor remise. 30. Dg7+ Eind goed, al goed. Wit staat weer gewonnen. 30…Pxg7 31. hxg7+ Dh6 32. gxf8P+ Charmant. Na twee paarden te hebben geofferd haalt wit er een terug. 32…Kh8 33. Txh6 mat.
Voetbal? Dan moet je die IJslanders eens zien schaken
Ik hoop dat de IJslanders zich door de wonderbaarlijke successen van hun nationale voetbalelftal niet het hoofd op hol laten jagen en de sporten in ere houden waarin ze altijd goed zijn geweest. Het grootste nationale succes was de zilveren medaille van de handbalploeg op de Olympische Spelen in Peking in 2008. Het verhaal gaat dat de finale door 98 procent van de IJslandse bevolking werd gevolgd. De andere twee procent was nog steeds dronken van de voorgaande wedstrijden. Sinds een jaar of zestig staat ook schaken in hoog aanzien op het eiland. Fridrik Olafsson werd in 1958 de eerste IJslandse grootmeester door zich te kwalificeren voor het kandidatentoernooi. Zonder zijn successen zou de befaamde WKmatch Fischer-Spassky in 1972 nooit in Reykjavik hebben plaatsgevonden. Olafssons voorbeeld heeft navolging gevonden. Op dit moment telt IJsland dertien internationale grootmeesters en dertien meesters. De succesvolste van Olafssons opvolgers is Johann Hjartarson, die in 1988 doordrong tot het kandidatentoernooi, waarin hij na een matchzege op Kortsjnoi in de eerste knock-outronde in de kwartfinale verloor van Karpov. Na 2000 liet Hjartarson het schaken een tijd achter zich om zich te concentreren op een juridische carrière, maar sinds kort is hij weer actief. Na een mislukte rentree in het nationaal kampioenschap in 2015 nam hij begin juni revanche door de titel te veroveren met zes winstpartijen en vijf remises. Schaken verleer je nooit.
Gretarsson – Hjartarson Reykjavik 2016
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 0-0 5. Pf3 d6 6. 0-0 Pbd7 7. Pc3 e5 8. e4 c6 9. h3 a6 10. a4 Deze zet verhindert … b7-b5, maar levert de velden c5 en b4 uit aan zwart. 10…exd4 11. Pxd4 Te8 12. Le3 Pc5 13. Dc2 a5 14. Tfd1 De7 15. Te1 Pfd7 16. Tad1 h5 17. b3 Pa6 18. f4 Pdc5 19. Lf2 Pb4 20. Db1 Zwart staat goed, maar hoe nu verder? Hjartarson kiest een riskant plan. 20 … g5 21. e5! dxe5 22. fxe5 g4 Niet 22 … Lxe5? 23. Pf3 Pfd7 24. Pe4 met een vernietigende aanval voor wit. 23. h4 Lxe5 Het begin van halsbrekende complicaties. 24. Txe5 Dxe5 25. Te1 Lf5
Divers (2)
Er gebeurde weer veel afgelopen week. Een greep.
In dat indrukwekkende culturele centrum Rozet in Arnhem, in 2013 door Prinses Beatrix officieel geopend en direct uitgeroepen tot Beste Gebouw door de Bond van Nederlandse Architecten en dit jaar genomineerd door het Royal Institute of British Architects, vierden Schaakclub ASV (125 jaar!) en de Oostelijke Schaakbond (70 jaar) hun jubilea. Op alle verdiepingen werd geschaakt: kinderen, tweetallen, simultaan (Jan Timman en Thomas Beerdsen), lezingen over het ontstaan van competitieschaak (Huub Blom) en de geschiedenis van het schaakspel en de ontwikkeling van de zes stukken (uw verslaggever) en buiten op een kunstzinnig groot bord kon iedereen spelen tegen vrouwengrootmeesters (Tea Lanchava en Zhaoqin Peng). Er waren stands met boeken en schaakkunst. Aan het eind van de lange dag was een rapidpartijtje gepland op dat buitenschaakspel tussen onze nieuwe voorzitter KNSB Marleen van Amerongen en uw reporter maar de regen kletste zo hard dat het hele gezelschap naar het pleincafé toog. Daar werd natuurlijk vrolijk gevluggerd met bemoeienis van omstanders. Marleen greep de gelegenheid aan om de jubilarissen te feliciteren, ze had nog een schaakklok als cadeautje meegenomen. Dat is de voorzitter waar we op zaten te wachten: aanwezig bij belangrijke gebeurtenissen, een vriendelijk woord voor de sponsor en een nieuwtje voor de toehoorders.
Diagram 1
Voor de illustratie van de mogelijkheden van ieder stuk, schotelde ik het publiek enkele bijzondere stellingen voor. Deze opgave komt voor in het boek De Loper (Kosmos uitgeverij 2013) en is gecomponeerd door A. Hurtig 1943. Het kost even moeite om te begrijpen waarom wit niet simpel wint na 1.a8D+ Kc8 2.b7+ Kd7 3.Dd5+ Ke7 4.De5+ Kf8 5.hxg8D+ Kxg8 en wit is uitgepraat en wordt zelf spoedig mat gezet. Er is dus enige brille nodig om het probleem op te lossen:
1.a8L+! Kc8 2.b7+ Kd7 nu kan wit zijn dame offeren maar hij heeft nog steeds pion h7. Hoe lossen we dat op? 3.Dd5+ Ke7 4.De5+ Kf8 5.Dxg7+! Kxg7 het lijkt alsof wit zijn stukken juist heeft vrij gespeeld maar 6.h8L+! Kf8 7.g7+ Ke7 pat.
Het NK Internet is verspeeld. Zestien deelnemers die ieder vanuit een (huis)locatie speelden met een persoonlijke scheidsrechter in de nek, opdat er geen ongewenste activiteiten konden plaatsvinden, het is tenslotte een NK. Er werd gespeeld met 3 minuten per speler per partij en 3 seconden bonus per zet. De belangrijkste kandidaten voor de eindzege waren vooraf de grootmeesters Benjamin Bok, Jan Smeets, Erik van den Doel, Sipke Ernst, Roeland Pruijssers, Loek van Wely en Erwin l’Ami. Laatstgenoemden haalden via knock-out de finale over acht partijen die l’Ami verrassend makkelijk won met 5-2.
L. van Wely – E. l’Ami
1.g3 f5 2.Lg2 Pf6 3.d4 e6 4.Pf3 d5 5.0-0 Ld6 6.c4 0-0 7.b3 b6 8.La3 Lb7 9.Dc1 Pe4 10.Td1 Pd7 Zwart verdedigt zich met De Stonewall in het Hollands, een prima systeem voor vluggertjes want wit moet altijd iets verzinnen om de muur te slechten. 11.cxd5 Lxd5 12.Pbd2 De7 13.Lxd6 cxd6 14.Db2 Pdf6 15.Tac1 Tac8 16.h3 Db7 17.Pc4 b5 18.Pe3 b4 19.Pd2 Pc3 20.Pxd5 exd5! Goed gezien, ook al lijkt de zwarte pionnenstructuur zwak, wit kan nergens binnendringen en er is een aanval op komst. 21.Te1 Pfe4 22.Pf1 f4 23.gxf4 Txf4 24.f3 Pg5 25.Dd2 Tcf8 26.a3 a5 27.axb4 axb4 28.Kh2 Dd7 29.Pg3 Pxh3! 30.Lxh3 Th4 31.Dg5 Dxh3+ 32.Kg1 h6 33.Dg6 Tf6 34.De8+ Kh7 35.Pf1 Tg4+ 36.fxg4 Dxg4+ 37.Kh1 Tf2 wit geeft op. Strak gespeeld voor een vluggertje.
In navolging van het grote schaakspel op het Max Euwe Plein in Amsterdam heeft nu ook Hoofddorp een buitenlucht spel. Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de Lions Club Haarlemmermeer en het 70-jarig bestaan van Schaakclub Hoofddorp, kreeg de gemeenschap een schaakspel op het Polderplein. Het spel is dagelijks van 09.00-18.00 uur beschikbaar en men kan toekijken en uitrusten op de grote opbergkisten. Dat zijn van die goede initiatieven waar de gemeenschapszin door wordt vergroot. Want schaken is boven de taal verheven en leeftijd of politieke voorkeuren spelen geen rol. Welke gemeenschap volgt?
Als Giri geen dolletje had gemaakt met vriendin Hou Yifan had hij de Gashimov Memorial kunnen winnen. Maar goed, een mooie partij uit dat toernooi: Harikrishna-Eljanov: 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Pc3 Pf6 4.Lb5 Lb4 5.0-0 0-0 6.d3 Lxc3 7.bxc d6 8.Pd2 Ld7 9.f4 exf 10.Txf4 Pe7 11.Lxd7 Pxd7 12.c4 Pe5 nog niets nieuws 13.Lb2 f6 14.Pf1Dd7 15.Pe3 a6 16.Dh5 b5 17.Th4 h6 18.Tf1 bxc 19.d4 Pf7 20.Pg4 alles op de aanval! 20.Db5 onderschat de volgende zet: 21.Pxf6†! gxf 22.e5! snijdt de verbinding van de zwarte dame af. 22.Kh8 (22.Dxb2 23.exf6 Dc3 24.Dg4†) 23.Lc1 Pg8 24.Dg6 dxe 25.Txf6 de zwarte koning hoeft niet te roepen: Mijn Koninkrijk voor een paard (Richard III) maar de nood is hoog. 25.Db1 26.Tf1 exd (dit kan zwart zich niet veroorloven, veel beter was 26.Pd6! 27.Txh6† Pxh6 28.Dxh6† Kg8 29.Dg6† Kh8) 27.Lxh6 Dxf1† het enige 28.Kxf1 Pxh6† 29.Kg1 Tab8 dreigt zowaar nog mat 30.Txh6† Pxh6 31.Dxh6† Kg8 In deze open stelling is wit in het vooordeel 32.Dg6† Kh8 33.h3 even een gaatje d3 34. Dh6† Kg8 35.Dxa6 dxc het helpt allemaal niet 36.Dxc4† Kh8 37.Dc3† Kg8 38.Dxc2 Tfc8 39.Dc6 Kf7 40.a4 Ke7 41.a5 en Eljanov geloofde het verder wel, had geen zin zich nog twintig zetten te laten martelen. Beiden hadden dezelfde ELO.
Dat de opening van een schaakpartij niet te vergelijken valt met het doorknippen van een lint is iedere schaker wel bekend maar velen handelen er niet naar. Er zijn nogal wat clubschakers die zelfs geen zin hebben om het nieuwste boek over hun favoriete openingszetten te bestuderen. Nou mag iedereen zelf weten wat hij doet (tot op zekere hoogte) maar verstandig is het niet en gelukkig laten de uitgevers het er niet bij zitten. Zo ook www.ThinkersPublishing.com, waarvan we twee boeken willen voorstellen die beide voldoen aan een eis die men mag stellen: begrijpelijk ook voor de clubschaker en tevens interessant voor degene die verder wil komen; en leven wij niet in een tijdperk waarin dit reeds in groep 1 onderwerp is van het kringgesprek?
Allereerst van Milos Pavlevic Unknown Weapons in the Grünfeld (ISBN 978-90-8225-666-6, € 29,95). De auteur werpt nieuw licht op bekende varianten maar vraagt ook aandacht voor bijvoorbeeld 1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5 4.Pf3 Lg7 en dan 5.h4! Wereldkampioenen als Fischer en Kasparov bedienden zich van de Grünfeld en ook de auteur is een kenner, ooit kampioen van Joegoslavië, zaliger nagedachtenis. Hoe verslaat zwart wit, maar wit mag uiteraard meelezen. Prima boek en dat geldt zeker ook voor Taimanov Bible van het trio Ivanisevic, Perunovic en Markus. (978-90-8225-667-3). Voor € 22,95 wordt de schaker van ieder niveau deskundig gemaakt in een van de meest geliefde Sicilianen met stellingen die zowel liefhebber van tactiek als van positionele manoeuvres bevallen. Met adviezen als: niet te vroeg ..d6 spelen of houd de zet..h5 in gedachten. Een aangename schrijfstijl en nieuwe wegen, grondig geanalyseerd. Het boek eindigt met tests om te kijken of de lezer het heeft begrepen.
Probleem 2587 is een driezet van Maruta:
Schaken in een vloek en een zucht
Erwin l’Ami is kampioen van Nederland geworden. Niet in het gewone ‘bordschaak’, maar in het internetschaak. Deze vorm van het edele spel wordt thuis gespeeld, of althans op de plek waar je computer staat. Via het wereldwijde web kun je op diverse internetschaakclubs contact zoeken met tegenstanders over de hele wereld. Van het NK vond vorige week zaterdag de finale plaats, na diverse voorrondes waarvoor de sterkste spelers waren uitgezonderd. Zeven grootmeesters schaarden zich onder de deelnemers. Voor iedere partij kregen de spelers drie minuten de tijd, plus drie seconden extra per zet. Bij deze enigszins bizarre vorm van schaken gaat het er niet alleen om dat je snel denkt, maar ook dat je je muis snel over je beeldscherm beweegt. Dat zal iets langzamer gaan dan een hand over een fysiek bord.
Van de zeven grootmeesters werd alleen Jan Smeets door een outsider uitgeschakeld, namelijk door Mark Timmermans. Erwin l’Ami had op de finaledag getwitterd: “Loek van Wely, ik zie je in de finale.” Een riskante tweet, gaf hij achteraf toe, maar wel een goede reactie op de bluffer Van Wely. Het kwam uit. De twee bleven in het knock-outtoernooi als laatsten over en l’Ami won met 5-2. Hij mocht voor een dag hard werken 800 euro in ontvangst nemen. Hier zijn eerste overwinning, die illustreert dat langer nadenken bij schaken toch echt belangrijk is. Althans voor Van Wely.
Van Wely-l’Ami
1.g3 f5 2.Lg2 Pf6 3.d4 e6 4.Pf3 d5 5.0-0 Ld6 6.c4 0-0 7.b3 b6 8.La3 Lb7 9.Dc1 Pe4 10.Td1 Pd7 11.cxd5 Lxd5 12.Pbd2 De7 13.Lxd6 cxd6 14.Db2 Pdf6 15.Tac1 Tac8 16.h3 Db7 17.Pc4 b5 18.Pe3 b4 19.Pd2 Pc3 Het is duidelijk dat zwart al een enorm ruimtevoordeel heeft. 20.Pxd5 exd5 21.Te1 Pfe4 22.Pf1 f4 23.gxf4 Txf4 24.f3 Pg5 25.Dd2 Tcf8 26.a3 a5 27.axb4 axb4 28.Kh2 Dd7
Ook op het hoogste niveau moet het allemaal sneller. De tijd dat een WK-match drie maanden duurde (Karpov-Kasparov 1984/85 duurde zelfs vijf maanden) ligt ver achter ons. Een WK-match moet tegenwoordig in twaalf partijen worden beslist, bij gelijk eindigen moet er als barrage worden gevluggerd.
Afgelopen weken werden er twee toernooien gespeeld met tien van de sterkste schakers ter wereld, in Parijs en Leuven. Een rapiddeel en een snelschaakdeel. In Parijs was Hikaru Nakamura de sterkste, een half punt voor Magnus Carlsen. In Leuven was Carlsen oppermachtig. Voor de twee evenementen die elk een week duurden incasseerde Carlsen 67.500 dollar. Onze landgenoot Anish Giri was minder fortuinlijk. Hij eindigde beide keren in de middenmoot en moest na zijn twee weken werk genoegen nemen met 15.000 dollar.
Voor beginners A7055
Voor gevorderden B7055
Er werd twee weken geleden een oplossing gevraagd voor “tweezet 3b” van Labai. Het is het tweede deel van probleem 3 van het puzzelblad. Het eerste deel was met de witte dame op e1 en had als oplossing 1. Dh1! In het eerste deel waren de verleidingen 1. Kxe3? en 1. Kf4?
Ook in het tweede deel zijn er dezelfde verleidingen. Na 1. Kxe3? dreigt er 2. Td4 mat. Op 1. …Pxa4 komt nu 2. Dxb7 mat. Deze verleiding faalt op 1. …Pxd7!, veld e5 komt vrij voor de zwarte koning. Na 1. Kf4? dreigt er 2. Pf6 mat. Na 1. …Pxd7 kan wel 2. Dxb7 mat, maar na 1. …Pxa4! heeft wit geen mat, omdat veld d4 vluchtveld wordt. De sleutelzet is een mooie zet: 1. Pc6!, de zet geeft vluchtveld c6. Er dreigt 2. Pe7 mat. Op de weerleggingen en de themavarianten van de verleidingen komen de dreigingen terug. De zet 1. …Pxd7 weerlegde in de eerste verleiding en gat het mat 2. Dxb7 in de tweede verleiding. In de oplossing komt na deze zet 2. Txd4 mat, of wel de dreiging keer terug van de eerste verleiding. De zet 1. …Pxa4 gaf in de eerste verleiding het mat 2. Dxb7, weerlegde in de tweede verleiding en in de oplossing komt hierop 2. Pf6 mat, of wel de dreiging van de tweede verleiding. Schitterend is dat op 1. …Kxc6 het mat 2. Dxb7 nog terugkeert, wat nog eens een bijzonder mooi penmat is.
Samen met deel 1 van de tweeling zijn er heel veel moderne thema’s door de componist in dit probleem verweven. Het probleem vertoont het Zagurojko-thema (4×2 matveranderingen), het Banny-thema (terugkerende sleutelzetten), het Dombrovskis-thema (op weerleggingen komen dreigingen terug), het Salazar-thema (wisseling van sleutel- en matzetten) en het Arnhem-thema (wisselende dreigingen en matzetten na weerleggingen). Om een beeld te krijgen van de verbanden en voor het probleem beter te begrijpen, is onderstaand schema van de tweezet gemaakt.
Leuk artikel van Ligterink over IJsland. De match Hjartarsson-Kortchnoi was in mijn herinnering ook bekend om het feit dat er halverwege een rookverbod aan Kortchnoi werd opgelegd. En daarnaast omdat Hjartarsson vervolgens klaagde dat er niet het tennissysteem werd gehanteerd, waardoor hij vervolgens ook meteen tegen Karpov mocht. Karpov zou niet Kortchnoi’s tegenstander zijn geweest als die had gewonnen. Een hele bekende IJslandse sporter is Jon Pal Sigmarsson, maar die lag op relatief jonge leeftijd al dichtbij waar Fischer inmiddels ook ligt.