Een hommage aan Jannes van der Wal
Foto: Anefo / Antonisse, Marcel
Over Euwe is de Euwe-mars geschreven, Hans Böhm heeft zelf een cd opgenomen, maar er is waarschijnlijk geen goede Nederlandse schaker geweest die zo vaak bezongen is als Jannes van der Wal. Bekend geworden als dammer, werd hij aan het eind van zijn leven een fanatieke schaker die topgrootmeesters goed partij kon bieden (zie partij aan het einde van dit artikel). Er waren al twee nummers over hem, daar is nu dankzij Meindert Talma een derde bijgekomen. In dit artikel zal ik alledrie de nummers bespreken.
Het eerste nummer dat over Van der Wal geschreven werd, werd in 1985 door hemzelf ingezongen. Hij kon ongeveer net zo goed zingen als “Oei oei oei” Johan Cruijff, slecht dus, en daar werd in het nummer de draak mee gestoken: “Hou op! Janus hou je kanus!” (Jannes tussendoor: “Jannes is de naam”) “Als jij gaat zingen ben je een gevaar!” Al was niet alleen de zang slecht, zo leren we op het einde van het nummer: “Waardeloos orkest”. Kortom, bepaald geen goed nummer, maar wel grappig.
De Boegies, pretpunkers uit Groningen, maakten in 1988 hun meesterwerk Zwijnen bij Candlelight en daarop staat het nummer Het Jannes van der Wal lied. Ze weten zijn leven in een paar regels samen te vatten:
‘Ik ben Jannes van der Wal
Ze vragen me vaak:
“Hey hey, wat doe jij zoal?”
Ik dam en drink en doe vaak mal.’
Ik kan me voorstellen dat er veel mensen zijn die dit nummer niks vinden, maar zelf vind ik het geweldig. Al heb ik wel een genante herinnering eraan: ooit vertelde ik een paar schakende meisjes enthousiast over dit nummer (“Jannes doet hier mee he, er is zelfs een nummer over hem geschreven”) en begon ook wat regels van het nummer te zingen. Bleek Jannes achter me te staan. Oeps.
De Groningense Fries Meindert Talma zingt graag over sport en sporthelden. Hij heeft ooit een boek geschreven (met soundtrack) genaamd Dammen met oom Hajo, een cd opgenomen Eenmaal oranje met elf liedjes over bekende voetballers, het nummer Parijs is nog ver gaat natuurlijk over Joop Zoetemelk, maar dat waren allemaal liedjes van normale lengte. Nu heeft hij het anders aangepakt: zijn hommage aan Jannes van der Wal duurt maar bijna 22 minuten! Het nummer is als een biografie: van geboorte tot dood wordt het hele leven van Jannes besproken. De bijbehorende video voorziet het geheel van beeld: jeugdfoto’s van Jannes, het legendarische zwijgen bij Mies Bouwman, de match tegen Wiersma, alleen een schakende Jannes ontbreekt helaas. Maar ga het vooral helemaal kijken!
Ook interessant: 24 september in Vera, Groningen, een avond over Jannes van der Wal, met Meindert Talma en een damsimultaan. Overigens is dat laatste niet geheel in de geest van Jannes, want die gaf gecombineerde dam-/schaaksimultaans…
Tot slot: in het begin van het artikel schreef ik dat Jannes van der Wal topgrootmeesters goed partij kon bieden. Hij moest in 1993 bij het open toernooi van Leeuwarden met zwart tegen Julian Hodgson, die toen 2625 had en in de top 100 van de wereld stond. En de Groninger overspeelde hem helemaal! Van der Wal kon soms echt heel goed schaken. Maar hij had een manco: doordat hij laat begon met serieus schaken, was zijn tactische basis niet zo goed en overzag hij soms de meest simpele dingen. U en ik hadden de stelling op zet 35 gewonnen met twee vingers in de neus. Jannes niet. Eerst overzag hij een heel simpele manier om te winnen, een schaakje met de loper. Op zet 40 deed hij de zet alsnog, maar toen was het de verliezende zet, want de loper werd gewoon geslagen… ik deed ook mee aan het toernooi en vond het heel pijnlijk om te zien. Dat vind ik nu nog steeds. Jannes moet zich gevoeld hebben als Annemiek van Vleuten in de olympische wegwedstrijd…
Overigens,, leuk al die liedjes, maar Jannes hield zelf meer van klassieke muziek 🙂
Erg mooi lied van Meindert Talma inderdaad, en een mooie levensschets en zeker de moeite waarde geheel te bekijken, al is de biografische tekst vaak teveel schrijftaal en jammer genoeg niet altijd even poëtisch; Jannes’ einde, nog geen 40, blijft erg tragisch.
Laatst bekeek ik een video opname van me van het Aegon mens-computer schaaktoernooi uit 1996. Met een zwoegende Jannes die het niet al te gemakkelijk had tegen de (toen nog) niet al te sterke computers. Voor grootmeesters dan… Wel opmerkelijk eigenlijk dat hij het tactisch dan zo dikwijls liet afweten. Misschien laat begonnen als schaker maar als ex wereldkampioen dammen toch ook weer geen koekenbakker op denksport gebied… Het talent van rekenen en vooruit denken bij het dammen lijkt dus niet zomaar verplaatst te kunnen worden naar het schaken.