Schaakrubrieken weekend 27 augustus 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Slimme debutant
Jorden van Foreest was woensdag tijdens het NK in Amsterdam op 3 uit 3 gekomen na zijn overwinning op Benjamin Bok. In de perskamer zei hij: „Ze zijn me gaan onderschatten sinds ik in Vlissingen drie keer een stuk weg heb gegeven.” Dat was inderdaad waar. Die drie stukken weggeven in het Hogeschool Zeeland-toernooi dan. Dat Bok hem onderschatte zal een grapje zijn geweest. Ze kennen elkaar goed en hebben samengewerkt in hun openingsvoorbereiding. Debutant Jorden van Foreest was een invaller bij het NK. Hij hoort er thuis, want ondanks zijn prille leeftijd van zeventien jaar is hij al de derde in rating in het toernooi. Maar er zijn nu eenmaal regels, en hij was er niet in gekomen als Sergej Tiviakov zich niet had teruggetrokken.
Tiviakov is al een paar jaar de trainer van Jorden en zijn broer Lucas. Lucas is vijftien en heeft al een grootmeesternorm gescoord. Een paar jaar geleden hoorde je weleens dat hij misschien nog talentvoller was dan zijn oudere broer Jorden. Het deed me toen denken aan de broer van Sherlock Holmes, ambtenaar Mycroft Holmes, die nog slimmer zou zijn dan Sherlock. En ook aan een tongbreker uit mijn kindertijd: ‘Klaas de kapper kapt knap, maar de knecht van Klaas de kapper kapt nog knapper dan Klaas de kapper.’ Ik had vertrouwen in Sherlock en in Klaas en met alle respect voor Lucas, grootmeester Jorden ligt met een rating van 2601 nog flink op hem voor.
Ik luisterde een gesprek tussen twee schaakliefhebbers af. „Denk je dat hij het in zich heeft”, vroeg de een. Rare vraag, vond ik. Dat was toch wel duidelijk? Maar toen merkte ik dat ze zich afvroegen of Van Foreest wereldkampioen kon worden. Voor minder doen ze het niet meer. Topkunst, topsport, alleen het allerhoogste is goed genoeg. Straks mogen er ook alleen nog maar boeken worden uitgegeven die kans maken op de Nobelprijs. Overigens werd Van Foreest donderdag in de vierde ronde van het NK verslagen door Dimitri Reinderman, maar hij bleef met zijn drie punten bovenaan staan.
Jorden van Foreest – Erwin l’Ami, NK 2016
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pxc6 bxc6 6. e5 De7 7. De2 Pd5 8. c4 Pb6 9. Pc3 a5 10. Ld2 a4 Zwarts pionzetten zijn nuttig, want wit zal ooit b2-b3 willen spelen, maar het is ook tijdrovend. 11. De4 g6 12. Ld3 Lg7 13. 0-0 0-0 14. Tae1 Lb7 Een nieuwe zet. 14…d5 geeft zwart actief stukkenspel ten koste van een verminkte pionnenstelling. 15. Lf4 Tae8 Hier kwam 15…Db4, met spel tegen c4 en b2, sterk in aanmerking. 16. De2 Db4 Nu is dit veel minder sterk dan op de vorige zet. 17. Pe4 Te6 18. De3 La6 19. b3 Met 19. Pc5 of 19. Dc5 kon wit een kwaliteit winnen, maar zwart krijgt dan wat compensatie. 19…axb3 20. axb3 d5 21. exd6 Tfe8 22. Lh6 Lc3 23. Dc1 Hij geeft liever een kwaliteit dan dat hij er een nam. Nodig was deze dappere zet niet, want er waren andere manieren om in het voordeel te komen. 23…Lxe1 24. Txe1 Pd7 Zwart had graag wits d-pion geëlimineerd met 24…cxd6, maar dan komt 25. Da1 f6 26. Pxf6+ Kf7 27. Pe4 en wint wit. 25. dxc7 f6 25…Da5 was een iets betere verdediging. 26. Da1 Lc8 27. Te3 De7 28. c5 Dreigt de loper bij de aanval te betrekken met Lc4. Zwart is verloren. 28…Pe5 29. Pd6 Pxd3 30. Pxe8
Wat is dat toch met L’Ami en de nationale titelstrijd?
In de hiërarchie van de Nederlandse schakers is de positie van Erwin L’Ami onaantastbaar. Zijn toernooiprestaties zijn respectabel, zijn internationale rating zakt nooit onder de 2.600 punten en hij is een onmisbare schakel in het olympiadeteam. Als controleur van het openingsrepertoire van Anish Giri geniet hij het respect van ’s werelds sterkste spelers. L’Ami slaagt er vrijwel altijd in toernooien niet te laten mislukken op één uitzondering na. Opvallend vaak reserveert hij de matigste vorm van het jaar voor het NK. In 2012 behaalde hij voor het laatst een degelijk resultaat door met Sokolov op de gedeelde tweede plaats achter Giri te eindigen.
Sindsdien is de nationale titelstrijd steeds slecht afgelopen: Zesde in 2013 met 2,5 uit 7, gedeeld zevende in 2014 met 2 uit 7 en zesde in 2015 met 2,5 uit 7. Hoe het dit jaar eindigt, zal dit weekend blijken, maar de voortekenen zijn ongunstig. In de eerste ronde werd L’Ami verpletterd door Jorden van Foreest en een dag later liet hij tegen Sipke Ernst een goede stand door zijn vingers glippen met als gevolg dat hij ten slotte nog moest opletten in een eindspel met een pion minder. De 17-jarige Van Foreest is met de maximale score na drie ronden de grote man in het Tropentheater in Amsterdam. Een plaats in het al aangewezen olympiadeteam kan hij met een eventuele eindzege niet verdienen, maar hij zal er niet lang om treuren. Zijn tijd komt nog.
Van Foreest – L’Ami NK, Amsterdam 2016
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pxc6 bxc6 6. e5 De7 7. De2 Pd5 8. c4 Pb6 9. Pc3 a5 10. Ld2 a4 Als groot openingsexpert zal L’Ami weten waarom zwart zich de mars van de a-pion kan permitteren. De leek fronst zijn wenkbrauwen bij zo veel tijdverlies. 11. De4 g6 12. Ld3 Lg7 13. 0-0 0-0 14. Tae1 Lb7 Niet slecht is ook 14 … d5 15. cxd5 cxd5 16. Pxd5 Pxd5 17. Dxd5 Le6 18. Df3 Lxa2 met ongeveer gelijke kansen. 15. Lf4 Tae8 16. De2 Db4 17. Pe4 Te6 Een ongelukkige manoeuvre. De toren is kwetsbaar op dit veld. 18. De3 La6 Na 18 … Pxc4 19. Lxc4 Dxc4 20. Pc5 moet zwart een kwaliteit geven. 19. b3! axb3 20. axb3 d5 Geen goed moment voor deze zet, maar wat moest zwart? Na 20 … Dxb3? komt 21. Pc5. 21. exd6 Tfe8
Flitsende start
Het begin van het NK, dat morgen de slotdag beleeft in het Tropenmuseum in Amsterdam, kon niet beter voor de debutant en jongste deelnemer Jorden van Foreest (17 jaar). Dat gaf tevens een extra impuls voor de documentairemakers die Jorden al een jaar lang volgen. De release zal nu wel niet lang meer op zich laten wachten. Er zijn inderdaad een paar zeer bijzondere aspecten: de bet-overgrootvaders die rond 1880 de beste spelers van Nederland waren, de ouders die een eigen filosofie hebben over scholing en die ook in praktijk brengen, de zes kinderen die allen een talent hebben voor schaken. Er staan al genoeg mooie prijzen in de kasten: Jorden Europees jeugdkampioen 2013, Lucas die met 13 jaar tegen het Meesterschap aan zit en Machteld die met zes jaar jeugdkampioene in de categorie tot tien jaar werd.
In de eerste ronde kwam Jorden tegen grootmeester Erwin l’Ami, die moeilijk te verslaan is vanwege zijn gedegen stijl.
J. van Foreest – E. L’Ami
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 De Schotse opening, vernoemd naar een correspondentiepartij tussen Edinburgh en Londen in 1826. Kasparov blies deze romantische speelwijze nieuw leven in tijdens zijn WK-tweekamp tegen Karpov 1990. 3…exd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pxc6 bxc6 6.e5 De Mieses-variant, vernoemd naar Jacques Mieses (1865-1954) een wereldtopspeler. Een andere speelwijze is 6.Pd2. 6…De7 7.De2 Pd5 8.c4 Pb6 9.Pc3 Hier zijn ook al eens Pd2, b3, Ld2 geprobeerd. Het blijft een boeiende stelling waarin op vele momenten afgeweken kan worden. 9…a5 10.Ld2 a4 11.De4 g6 12.Ld3 Lg7 13.0-0 0-0 14.Tae1 Lb7 Een logische reactie omdat wit zijn ontwikkeling heeft voltooid. Toch verdient 14…d5 aandacht: 15.exd6 e.p. Dxd6 en ook al is de pionnenstructuur verzwakt, zwart heeft actief stukkenspel. Wit voorkomt nu dat bevrijdende d5. 16.Lf4 Tae8 17.De2 Db4 18.Pe4 Te6!? Die zet voelt niet goed aan. Er waren genoeg alternatieven: La6, c5 en Da5. Na de tekstzet pakt wit het initiatief en geeft dat niet meer uit handen. 19.De3 La6 20.b3 axb3 21.axb3 d5 22.exd6 e.p. Tfe8 23.Lh6 Lc3
24.Dc1! Lxe1 25.Txe1 Pd7 26.dxc7 f6 27.Da1 Lc8 28.Te3 De7 29.c5! Pe5 30.Pd6 Pxd3 31.Pxe8 Txe3 32.fxe3 g5 33.Pxf6+ Kf7 34.Lxg5 Kg6 35.Pe4! De6 36.Dd4 Pe1 37.Lf4 zwart gaf op.
In de tweede ronde zat het een beetje mee.
In de derde ronde werd Benjamin Bok in een goede partij overmeesterd, ook weer een mooie combinatie van positioneel, strategisch en tactisch spel, zodat Jorden met de perfecte score haalde: 3/3. Als hij dit frisse optreden kan volhouden zal Vrouwe Fortuna aan zijn zijde blijven. De enigen die hem een beetje kunnen bijhouden zijn zevenvoudig kampioen Loek van Wely en Europees kampioen 2008 Jan Werle. De onderlinge confrontaties zullen beslissend zijn.
Stand na 3 ronden: 1. Van Foreest 3 2. Van Wely, Werle 2 4. Ernst 1,5 5. l’Ami, Van den Doel, Bok 1 8. Reinderman 0,5
Jawel, ook ondergetekende begint zo langzamerhand problemen te krijgen met het kortetermijngeheugen, ook bij schaken een handicap, dit terzijde. Zo vond ik een leuke partij ergens (?) en dacht: die schrijf ik even over om na te spelen. Zo gezegd zo gedaan, dat lijkt wel wat voor de rubriek. Maar waar kwam die ook weer vandaan, want de namen stonden er niet bij. Er moest na veel gezoek weer een wacht voor mijne lippen gezet worden maar hoe dan ook, hier is de partij:
NN-NN 1.e4 g6 2.d4 Lg7 3.Pc3 c6 4.Pf3 d5 5.Lf4 Lg4 6.h3 Lxf3 7.Dxf3 dxe 8.Pxe4 Dxd4 wit heeft compensatie voor de pion maar zwart heeft het wellicht voorbereid (zie zet 14) 9.c3 Db6 10.0-0-0 Pf6 11.Pxf6 Lxf6 12.Lc4 0-0 13.h4 Dc5 14.Lb3 Pa6! een nieuwtje en dit paard gaat nog een belangrijke rol spelen. 15.h5 g5! riskant maar Tad8 komt hxg en de h-lijn komt open voor aanval. 16.Le3 Da5 17.Lc2 alles op de aanval Tfd8 18.De4!? beter eerst Kb1 Dxa2 wie komt eerst bij al deze tactische complicaties 19.Dxh7† Kf8 20.Dh6† (beter 20.De4 Da1† 21.Lb1 Da5 22.h6) Lg7 21.Dxg5?? wit onderschat de zwarte aanval: 21..Lxc3 22 bxc Da1† 23.Dxc3† 24.Lc2 Da1† 25.Lb1 Da3† 26.Kc2 en hier stond het damepaard 12 zetten op te wachten: 26..Pb4 mat.
De Informador Ajedrecistico oftewel de Chess Informant heeft tegenwoordig behalve een nummer ook een titel en dus 128 Far Cry! Wederom ontvangen met dank aan Rob Spaans van New in Chess (isbnnummer 978-86-7297-082-1; de 350 bladzijden schaakgenot kosten €29.95). De liefhebbers van het naspelen van grootmeesterlijke partijen komen weer volledig aan hun trekken, met zo’n tweehonderd stuks. Anderen zullen vooral geïnteresseerd zijn in de steeds talrijker artikelen over uiteenlopende onderwerpen zoals van eindspelprofessor Karsten Müller over een veelvoorkomend wapen in het eindspel, de Zugzwang: je moet zetten maar je wilt het liever niet, omdat iedere zet die je doet tot verlies leidt. Uiteraard veel aandacht voor de man die in het najaar gaat proberen wereldkampioen Carlsen te onttronen: Karjakin. Ook aandacht voor de dames, in het bijzonder Hou Yifan die haar wereldtitel heroverde. Openingen komen ook aan bod via een artikel van grootmeester Michael Adams over de modezet d2-d3 in het Spaans waardoor menige voorbereiding op het Open Spaans de mist in gaat. En tenslotte noem ik nog de registers, uitslagen van internationale toernooien en niet te vergeten de combinaties, eindspelen en studies, waarbij hele fraaie, en men moet natuurlijk niet te snel naar de pagina’s met de oplossingen gaan. De mooiste partij uit het vorige nummer was die tussen Eljanov en Carlsen, Wijk aan Zee 2016. En Vachier Lagrave – die ik liever had gezien als uitdager van Carlsen maar hij mocht niet eens met de Kandidaten meedoen – bracht een nieuwtje dat Anand te machtig was. En dat nog wel in de Najdorf! Kortom, weer een nummer dat er zijn mag. Voor informatie, ook over andere producten: www.chessinformant.org.
Probleem 2595 is een driezet van Selder:
De sleutelzet van 2593 was 1.Lb7!
Van Foreest het best uit startblokken
In de eerste ronde van het Nederlands kampioenschap eindigde slechts een van de vier partijen in een beslissing. Jorden van Foreest won van Erwin l’Ami. Een verrassing, was mijn eerste reactie. De 31-jarige L’Ami speelt zijn dertiende NK, de zeventienjarige Van Foreest debuteert. Zo dacht ook Herman Grooten, die in zijn verslag op Schaaksite sprak van een ‘daverende verrassing’. Even later realiseerde ik me dat Van Foreest geen aanstormende tiener meer is, maar dat je hem al bijna een gearriveerde grootmeester mag noemen. Hij heeft nota bene vrijwel dezelfde Elo-rating als L’Ami. Laatstgenoemde had een goede generale repetitie met een tweede plaats in Dieren, maar de jonge Groninger won een paar weken geleden een open toernooi in Vaujany (Frankrijk) met acht punten uit negen partijen. Twee Nederlandse topgrootmeesters dus en dan kan Van Foreest met wit gewoon winnen. Al merkte Grooten terecht op dat de degelijke L’Ami ook voor wereldtoppers moeilijk omver te krijgen is. Deze keer werd hij echter hardhandig onder de voet gelopen.
Van Foreest-l’Ami
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pxc6 bxc6 6.e5 De7 7.De2 Pd5 8.c4 Pb6 9.Pc3 a5 10.Ld2 a4 11.De4 g6 12.Ld3 Lg7 13.0-0 0-0 14.Tae1 Tot hier toe is het allemaal eerder gespeeld. Wit is beter ontwikkeld, zwart moet zijn stelling een keer openbreken met d5. Ook wil wit ooit iets over de a-lijn. Zwarts volgende zet is nieuw, maar niet bijzonder. 14…Lb7 15.Lf4 Tae8 16.De2 Db4 17.Pe4 Te6 18.De3 Dreigt Pc5. Na 18…Pxc4 19.Dc5 Dxc5 20.Pxc5 Pxb2 21.Le2 wint wit materiaal, al krijgt zwart wel nogal wat compensatie voor de kwaliteit. 18…La6 19.b3 axb3 20.axb3 d5 21.exd6 Tfe8 Het tegenspel moet over de e-lijn komen. Na 21…f5 22.Dd2 wint zwart echter geen stuk. 22.Lh6 Lc3
23…Lxe1 24.Txe1 Pd7 25.dxc7 f6 26.Da1 Lc8 27.Te3 De7 28.c5 Dreigt zowel Pd6 als Lc4. Zwart wordt nu onder de voet gelopen. 28…Pe5 29.Pd6 Pxd3 30.Pxe8
Het NK duurt kort, er zijn slechts acht deelnemers en dus zeven ronden. Morgen wordt in het Tropentheater (naast het Tropenmuseum) in Amsterdam de laatste ronde gespeeld. In de jaren zeventig telde het toernooi veertien deelnemers en dan kwam aan het eind meestal wel de sterkste bovendrijven. Met acht deelnemers ben je na een nederlaag al bijna uitgeschakeld voor de titel. Het omgekeerde geldt ook. Omdat er meestal veel remises vallen, is iedere overwinning van cruciaal belang. Jorden van Foreest won in de tweede ronde alweer, nu van Erik van den Doel. De debutant werd plotseling titelkandidaat en dat was wel een ongekende verrassing. Volgende week vertel ik over de afloop.
Voor beginners A7102
Voor gevorderden B7102
Onlangs kwam onderstaande eindspelcompositie tegen van de Belgische studiecomponist Ignaas Vandecasteele aan mij voorbij. Met maar zes stukken op het bord laat de componist iets moois zien. De compositie valt in het genre van de miniaturen, dat maximaal zeven stukken voorschrijft.
Opgave van de studie is: wit begint en wint.
