Schaakrubrieken weekend 10 september 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Wraak op Albion
Een Engelse journalist schreef op een van de eerste dagen van de olympiade in Baku dat het contact met de harde werkelijkheid meestal omstreeks de vierde ronde komt. Hij had het over het Engelse team en zijn woorden waren profetisch, want in de vierde ronde verloor Engeland met 3½ – ½ van Nederland. Anish Giri, de enige die een half punt had afgestaan, twitterde dat hij teleurgesteld was dat hij een mooie uitslag had bedorven. Zo dacht ik er ook over. Ik dacht aan de olympiade in Luzern in 1982, toen we met 4-0 van Engeland verloren. Ik was eigenlijk niet opgesteld in die vervloekte wedstrijd en had de avond daarvoor lang feest gevierd, maar ’s ochtends werd ik opgebeld door teamcaptain Frans Kuijpers, die zei dat Genna Sosonko niet kon spelen, omdat hij uit zijn slaap was gehouden door een kerkklok. Ik nam zijn plaats in en ging met de rest van het team voor de bijl. De wraak van 3½-½ op het perfide Albion deed me plezier, maar er ontbrak toch iets aan, een half punt. Nederland kreeg in de vijfde ronde een waarschuwing. De overwinning op Wit-Rusland, een land dat duidelijk zwakker is dan Nederland, was kantje boord en de enige besliste partij, die van Benjamin Bok, was een schitterende komedie van dwalingen, gewonnen door de man die de voorlaatste fout maakte. Maar goed, op de rustdag na vijf ronden stond Nederland bovenaan, met evenveel matchpunten als India en Oekraï- ne, maar met meer bordpunten. Alle wedstrijden waren gewonnen. Donderdag kwam het contact met de werkelijkheid. Nederland verloor met 2½-1½ van India. Een grote ramp was het nog niet, want het team kwam op een gedeelde derde plaats achter India en de Verenigde Staten en mocht in de zevende ronde tegen Letland, niet de vervaarlijkste tegenstander. De paringen zijn tot nu toe vrij gunstig, maar dat kan verkeren.
Kirill Stupak (Wit-Rusland) – Benjamin Bok, Olympiade Baku 2016
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 c6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. e3 g6 8. e4 dxe4 9. Pxe4 Lb4+ 10. Ke2 Dg7 11. c5 0-0 12. Da4 Pa6 Dit kwam met zwarts dame op e7 voor in Jobava – Saric, Tata Steel 2015. 13. Ke3 Voorwaarts, met doodsverachting. Wit dreigt 14. Lxa6 met stukwinst. Na 13. a3 zou zowel 13…Lxc5 als 13…Pxc5 goed zijn voor zwart.
13…b5 14. cxb6 axb6 15. Dxc6 f5 Een kwaliteitsoffer. Rustig 15…Tab8 was minstens zo goed. 16. Dxa8 Pc7 17. Pf6+ Wit verhindert de dodelijke opening van de f-lijn.
17…Dxf6 18. Dc6 Pd5+ 19. Ke2 Td8 Voor de geofferde kwaliteit heeft zwart goed spel tegen de witte koning. 20. g3 Een goede zet als wit tot Lg2 zou komen, een zware verzwakking als dat niet lukt. 20…Lc5 Sterk. Na 21…dxc5 Dxb2+ 22. Pd2 Pb4 wint zwart op slag.
21. Da4 Pb4 Met 21…Lxd4 kon zwart groot voordeel bereiken, maar de varianten zijn erg ingewikkeld. De mooiste is 22. Pxd4 Pb4 23. Dxb4 Txd4 24. Db5 La6 25. Dxa6 De5+ en mat.
22. Td1 Lb7 23. Td2 Ta8 24. Dd1 Lf8 25. a3 e5 Het mooie is er van af voor zwart en daarom bonkt hij nu met de kop tegen de muur.
26. axb4 exd4 27. Db3+ Kh8 28. Td1 Na 28. Lg2, om veld f1 vrij te maken, staat wit gewonnen. 28…Te8+ 29. Kd2 Lxf3 30. Dxf3 Wie zou dat in tijdnood niet doen? Maar 30. Lb5 was beter. 30…d3
31…Lxb4+ 32. Kxd3 De6 33. Kc2 Tc8+ 34. Dc3+ Lxc3 35. bxc3 Dc6 Wit gaf op.
Nederlandse ploeg verrast ook zichzelf op Olympiade
Het Nederlandse team werd op de Olympiade in Bakoe niet tot de favorieten gerekend. Giri won deze zomer geen enkele partij, L’Ami en Bok speelden een moeizaam NK en Van Kampen beperkte zich tot clubwedstrijden. Boven alle twijfel verheven was alleen de vorm van Van Wely na diens sterke optredens in Vlissingen en Amsterdam. Maar na vijf ronden maakte de twijfel plaats voor verbazing. Nederland won al zijn wedstrijden en stond naast India en Oekraïne op de eerste plaats. Soms kwamen de successen overtuigend tot stand, zoals tegen Engeland (3,5- 0,5). Soms zat het mee, zoals tegen Wit-Rusland, toen een dreigende nederlaag in het vierde speeluur werd omgezet in een 2,5- 1,5-zege. De grote afwezige is drievoudig olympiadewinnaar Armenië, dat op last van de autoriteiten heeft afgezien van de trip naar het land van de aartsvijand. Oekraïne, tweemaal winnaar, maakte in de eerste ronden de meeste indruk met overwinningen op onder andere Rusland en China. De Oekraiense ploeg treedt ditmaal aan zonder vaste kopman Vassili Ivantsjoek, die de voorkeur gaf aan een damtoernooi in Polen. Uit de wedstrijd Nederland – WitRusland komt de volgende gooi-ensmijtpartij van Benjamin Bok, die met een score van 4 uit 4 zeer tevreden zal zijn over zijn olympiadedebuut.
Stoepak – Bok Bakoe 2016
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 c6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. e3 g6 8. e4 Het idee om onder opgave van de rokade in twee stappen e2-e4 te spelen is minder gek dan het lijkt. Zwart heeft met 7 … g6 zijn stelling enigszins verzwakt. 8 … dxe4 9. Pxe4 Lb4+ 10. Ke2 Dg7! 11. c5 0-0 12. Da4 Pa6 13. Ke3 b5 14. cxb6 axb6 15. Dxc6 Geen keus. Na 15 … Lxa6? c5! heeft zwart een geweldige aanval. 15 … f5 16. Dxa8 Pc7 17. Pf6+! Niet 17. Dc6? Pd5+ 18. Kd3 fxe4+ 19. Kxe4 Df6. Nu blijft de f-lijn gesloten.
17 … Dxf6 18. Dc6 Pd5+ 19. Ke2 Td8 20. g3 Lc5! Een briljante vondst, die een passend vervolg had verdiend. Na 20. dxc5 Dxb2+ 21. Pd2 Pb4 is wits koning weerloos.
21. Da4
22. Td1 Lb7 23. Td2 Ta8 24. Dd1 Lf8 25. a3 e5 Een speculatief stukoffer in wederzijdse tijdnood. Na andere zetten heeft wit het gemakkelijker.
26. axb4 exd4 27. Db3+ Kh8
28 … Te8+ 29. Kd2 Lxf3 30. Dxf3 d3! 31. Tb1? Wit kon vechten met 31. Kxd3 Dxb2 32. Dc6 Td8+ 33. Ke3 Txd1 34. Kf3.
31 … Lxb4+ 32. Kxd3 De6! 33. Kc2 Tc8+ 34. Dc3+ Lxc3 35. bxc3 Dc6 Wit geeft op.
NK-vrouwen
De strijd om de nationale titel bij de vrouwen was dit jaar spannender dan we de laatste twintig jaar gewend zijn. In 1997 werd grootmeester Zhaoqin Peng voor de eerste keer Nederlands kampioene en zij domineerde ons vrouwenschaak. De laatste jaren (2014 en 2015) is Anne Haast de beste en zij won ook nu in 2016 maar overtuigend was het dit keer allerminst. Bij het ingaan van de laatste ronde waren er van de acht deelnemers nog vijf kanshebbers op de eindzege, dat zegt genoeg. De koplopers waren toen Anne Haast, Iosefina Paulet en Lisa Hortensius met 4 punten, gevold door Arlette van Weersel en Smaranda Paduariu met 3 punten. Daar was het volgende drama uit de tweede ronde aan vooraf gegaan.
Wit stond al zo’n twintig zetten gewonnen en kon het nu, met twee pluspionnen, direct afmaken met 54.Txd5 exd5 55.Kf5 Te1 56.g6+ Kh6 57.Lg5+ Kg7 58.c6 Te8 59.Lf6+ Kh6 60.c7 Tc8 61.g7 Kh7 62.Le5, in plaats daarvan bleef ze wachten tot de huizenhoog gewonnen stelling zelf voor haar won. Maar dat gebeurde niet en het drama dat volgt is niet met droge ogen na te vertellen.
54.h4 Kg6 55.Kg4 Tg2+ 56.Kh3 Te2 57.Td3 Te4 58.Tc3 Lc6 59.Tg3 Txb4 60.Lc3 Tc4 61.Le1 Tc1 62.Te3 Ld5 63.Lc3 Kh5 64.Kg3 Tg1+ 65.Kf2 Tg2+ 66.Kf1 Tc2 67.Tg3 Lc4+ 68.Kg1 Kxh4 69.Le1 Tc1 70.Te3+? Kxg5 (dat was nummer drie) 71.Kf2 Tc2+ 72.Kg3 Ld5 73.Lc3 Tg2+ 74.Kh3 Kf4 75.Td3 Tc2 76.Tg3 e5 77.Tg4+ Kf5 78.Tg3 Tc1 79.Te3? Kf4 en wit gaf walgend op.
Ook tegen de andere rivale in ronde zes zat het Haast mee.
De stelling is in evenwicht na 28…Lh6 maar Anne brengt daarentegen een incorrect stukoffer.
28…Lxe5? 29.dxe5 d4 30.g3? Dat verhoogt de aanvalskansen over de lange diagonaal aanzienlijk. Met 30.Txf7 Txf7 31.Lc4 dxe3 32.Lxe6 Dd4 33.Lxf7+ Kxf7 34.Te2 Dxe5 35.Db3+ Kf6 36.Txe3 krijgt wit winnend voordeel. 30…Dd8 31.Txf7 Txf7 32.Lxa6? En nu wordt het zelfs precair. De remise was te behalen met 32.Lf4 g5 33.Lxa6 Lxa6 34.Txa6 gxf4 35.De4 en wit houdt dat wel.
32…Lxa6 33.Txa6 dxe3 34.Ta2 Td7 35.Kg2? Td2+ 36.Kf3 Dd5+ 37.Kxe3 Txa2 wit geeft op.
Uiteindelijk bracht de slotronde twee winnaars: Haast en Paulet.
Volgens de reglementen moeten dan snelschaakpartijen de beslissing brengen. Dat werd een mooi spektakel. Het ging om series van twee partijen. De eerste won Haast maar ze stond in het middenspel verloren. De tweede won Paulet maar ook uit verloren positie. Drama en spanning en nog steeds geen kampioene. Er was even een kwartiertje pauze en toen volgde de volgende serie van twee partijen. De eerste won Haast overtuigend en de tweede had ze ook kunnen winnen maar de zenuwen gierden haar door de keel en blokkeerden de hersenvaten terwijl Paulet juist haar kalmte bewaarde en geraffineerd tegenspel bood. En ja hoor, na vier partijtjes nog steeds geen beslissing. Weer een kwartiertje bijkomen voor spelers en publiek. Scheidsrechter Mark Huizer had het druk, hij legde ten overstaan van de zaal en de inmiddels groggy spelers uit wat de volgende ronde inhield. “We doen vier partijen sudden-death, wit krijgt vier minuten en zwart vijf, zodra een beslissing valt is het afgelopen, bij remise gaan we door. Wat we daarna gaan doen zien we dan wel weer. En ik vraag u wederom op de mobieltjes te letten.” Goeie scheids. In de eerste de beste sudden-death-partij hield Haast een klein plusje goed vast en ze won. Voor het derde achtereenvolgende jaar is zij de kampioene. Gefeliciteerd!
Slotstand NK vrouwen 2016
1.Haast, Paulet 5 2.Hortensius 4,5 3.Kazarian 3,5 4.Van Weersel, Paduariu 3 7.Jap Tjoen San 2,5 8.Middelveld 1,5
Helaas zijn er haast geen grootmeesterpartijen meer die in mat eindigen, maar ook in de onderbond geven schakers liever op als ze zien dat het gaat gebeuren. Maar zo kun je ook winnen en daarom verdient het aanbeveling kennis te nemen van het interessante boek van Antonio Gude Fundamental Checkmates (978-1-910093-80-1, € 26,95). Systematisch legt de auteur uit hoe men de tegenstander moet vastzetten voordat je de beslissende klap uitdeelt. Wat zijn de karakteristieke patronen, afhankelijk van de combinatie van de stukken bijvoorbeeld dame+loper, anders dan dame+paard, of bijvoorbeeld toren+loper, en bedenkt u de rest maar zelf. Verhelderend, vooral de offers en de tactische grapjes, gevolgd door ruim driehonderd oefeningen, over dubbele offers en sensationele matzetten. Wie dit boek bestudeert zal sneller in de stelling opmerken dat er een matcombinatie in zit. Bijna 400 pagina’s over wat nog altijd het hoogtepunt van een schaakpartij kan zijn. Het boek verscheen bij Gambit Publications (www.gambitbooks.com).
Bij dezelfde uitgever een boek dat goed zal vallen bij de liefhebbers van het naspelen van partijen. Of eigenlijk miniaturen: partijen van 25 zetten of minder, vaak spectaculair eindigend, mede door een misser van de verliezer. De titel van Alper Efe Ataman’s boek Instructive Chess Miniatures geeft aan dat het de auteur niet alleen gaat om plezier maar ook om het leren van kenmerkende situaties (978-1-910093-88-7, € 13,95). Het is moeilijk kiezen uit de 53 mooie voorbeelden maar toen zagen we de naam Fischer in combinatie met het gambiet van Evans:
Fischer-Fine ook geen kleine jongen 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.b4 de gambietzet 4..Lxb4 5.c3 La5 6.d4 exd 7.0-0 dxc Hier is zwart iets te hebberig, ontwikkelen was geboden 8.Db3 aanval op f7. 8..De7 Ook hier was een betere zet nl. Df6. 9. Pc3 Pf6 Het lijkt er op dat Fine de essentie van het Evansgambiet niet aanvoelt, Lxc3 is beter. 10.Pd5 een dwingende zet Pxd5 10..Dxe4 11.Pg5 11.exd5 Pe5 12.Pxe5 Dxe5 13. Lb2 de ontwikkelingsvoorsprong van wit wordt beslissend Dg5 14.h4 Dxh4 zwart moet wel 15.Lxg7 niet om een pionnetje terug te pakken maar om f6 te beheersen Tg8 16.Tfe1† Kd8 16..Lxe1 17.Te1† maakt geen verschil 17.Dg3! een zet die zo uit het boek van Gude kon komen: overbelasting: Dxg3 18.Lf6 mat.
Eveneens van Gambit, van Sam Collins A simple Chess Opening Repertoire for White waarin de witspeler klaar wordt gestoomd voor vele reacties op de nog altijd populaire zet 1.e4. Natuurlijk veel 1..e5 maar ook informatie over 1.e4 c5 2.c3 waarop weer verschillende reacties van zwart, ook het Frans, 1..e6 en de Caro Kann, 1..c6 passeren de revue. Geschikt boek voor wie zonder al te veel ingewikkelde varianten wat openingen wil bestuderen (isbn 978–1-910093-82-5, € 17,55). Met een aantal illustratieve partijen waarbij ook andere aspecten van het schaakspel aan de orde komen.
Probleem 2597 is een driezet van Casa:
Nederland spectaculair van start
Nooit is het Nederlandse team de Olympiade zo goed van start gegaan als dit jaar. De schaakolympiade, een van de grootste sportevenementen ter wereld met 180 deelnemende landen. In een ver verleden was Nederland een keer tweede en een keer derde, toen de Sovjet-Unie nog bestond. Sinds die uiteenviel, is het opboksen tegen de afzonderlijke staten als Rusland, Oekraïne en het nu organiserende Azerbeidzjan. Tel daarbij deze keer de Verenigde Staten met de toptienspelers Caruana, Nakamura en So plus China, dat allang met Rusland kan wedijveren om wie eigenlijk het sterkste schaakland van de wereld is. Maar zie, na vijf ronden stond Nederland op de eerste plaats, met vijf gewonnen wedstrijden. Alleen Oekraïne en India hadden dat ook gepresteerd, maar Nederland leidde op grond van een ingewikkeld tie-breaksysteem. In de eerste twee ronden had Nederland nog eenvoudig met 4-0 gewonnen van Marokko en het team van de dovenschaakbond. Daarop volgde een krappe overwinning van 2,5-1,5 op Vietnam (Anish Giri won als enige) en een sensationele zege van 3,5-0,5 op het sterke Engeland. In de vijfde ronde wonnen de Nederlandse mannen van Wit-Rusland, weer krap met 2,5-1,5. Drie remises en een overwinning van Benjamin Bok. Die vervulde tegen Kirill Stupak werkelijk een heldenrol. Twee Nederlanders hadden al remise gespeeld, een derde puntendeling tekende zich af en Bok stond een toren achter en zou dus voor het verlies van de wedstrijd zorgen. Een toren achter, dan geef je toch op? Normaal gesproken wel, maar in tijdnood en met een onveilige positie van de koning van de tegenstander bleef Bok rommelen en draaide hij de rollen plotseling om. Met een score van vier uit vier (er staat iedere wedstrijd een speler naast de ploeg) was hij na vijf ronden sowieso de grote held.
De mooiste overwinning in de eerste vijf ronden kwam van Anish Giri tegen de veteraan Yehuda Gruenfeld van het doventeam.
Giri-Gruenfeld
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.h3 e5 7.Pde2 h5 8.g3 Pbd7 9.a4 Le7 10.Lg2 b6 11.Pd5 Pxd5 12.Dxd5 Tb8 13.Pc3 Lb7 14.Dd2 Tc8 15.h4 Pf6 16.Dd3 0-0 17.0-0 Dd7 18.Lg5 Tfd8 19.Tfd1 Zodra wit op f6 ruilt, zal hij dominant zijn op het veld d5 en over de d-lijn. Genoeg voor winst is dat nog lang niet, maar je moet ergens beginnen. 19…g6 20.Td2 Kf8 21.Tad1 Tc6 22.Lxf6 Lxf6 23.Pd5 Le7 24.De3 b5 25.axb5 axb5 26.Lf1 Als zwart zo krampachtig moet verdedigen, dan kun je erop wachten dat er een combinatie in de stelling komt. Die komt na zwarts volgende zet. Maar ja, hij moet zijn b-pion verdedigen en 26…La6 27.Pb4 is ook geen optie.26…Tc5
Voor beginners A7115
Voor gevorderden B7115
In het Tropentheater in Amsterdam werd de 17-jarige Jorden van Foreest de afgelopen maand schaakkampioen van Nederland 2016. Van Foreest eindigde met 5,5 punt uit zeven partijen en wist daarmee een half punt boven meervoudig kampioen Loek van Wely te komen. Een prachtige prestatie van deze jonge schaker, die onverwacht als invaller mocht meedoen. Van de kampioen een winstpartij uit de derde ronde.
Benjamin Bok – Jorden van Foreest
1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 e5 De Philidor-verdediging, ook wel De Leeuw-opening genoemd. 4. Pf3 Pbd7 5. Lc4 Le7 6. a4 O-O 7. O-O exd4 Een zet die Van Foreest thuis uitgebreid heeft bestudeerd. Normaal speelt men hier 7. …c6. 8. Pxd4 Pe5 9.La2 9. Le2 is volgens Van Foreest beter. 9… Pc6! Dit paard wil naar b4 en heeft dan al vier zetten gespeeld in de prille opening. Boekjes van Euwe geven hierover een slecht advies, Van Foreest bereikt er wel wat mee zoals uit het vervolg blijkt. 10. h3 Pb4 11. Lb3 Nu blijkt het nadeel van wits achtste zet. Bok verliest een tempozet met zijn loper. 11. … c5 12. Pde2 Le6 Zwart heeft een goede stelling opgebouwd en gaat met vertrouwen het middenspel in. 13. Pf4 Wits idee is om veld d5 te veroveren. 13… Lxb3 14. cxb3 Te8 15. f3 Lf8 Achteraf vond Van Foreest 15…d5! een betere zet. Zwart offert tijdelijk een pion om daarmee zijn stukken zeer actief te krijgen. 16. Pfd5? Nauwkeuriger is 16. Pcd5. 16. … Te5! Met deze zet bereikt zwart dat wit veld d5 niet kan behouden. 17. Pxb4 Na 17. Lf4 komt 17. …Pfxd5 18. Lxe5 en de paardvork 18. … Pe3! 17… cxb4 18. Pb5 Ph5!
