Jorden van Foreest wil altijd winnen

In 2013 Europees kampioen tot veertien jaar, in 2014 meester, in 2015 grootmeester en in 2016 Nederlands kampioen. Zo kunnen we het schaakleven van Jorden van Foreest kernachtig samenvatten. Ter gelegenheid van zijn verrassende nationale titel duik ik ietsje verder in dat leven voor een overzicht van wat de jonge schaker tot dusver heeft bereikt.

 

Jorden van Foreest werd geboren op de Koninginnedag van 1999, als oudste kind van een Gronings gezin dat uiteindelijk zes kinderen zou tellen. Dat (zucht, daar hebben we ze weer) zijn betovergrootvader en diens broer in de negentiende eeuw elk drie keer kampioen van Nederland waren, was natuurlijk niet de reden dat het gezin zich massaal op het schaken stortte. Zijn ouders vonden het een leuke sport en opa was ook een verdienstelijk schaker.

 

Het basisonderwijs kregen de kinderen thuis van hun ouders. Vader Nicky zei deze maand in een radio-interview voor de regionale omroep dat daarbij meespeelde dat de kinderen zo veel mogelijk tijd aan schaakstudie konden besteden.

 

Jorden, Lucas en de kleine Machteld bleken supertalenten, de andere drie zullen we liefhebbers noemen. In datzelfde radioprogramma zei Jorden over een van zijn broertjes: “Hij vindt het leuk om op internet te schaken, maar hij studeert niet.”

Extreem zelfvertrouwen

In 2013 werd Jorden Europees kampioen tot veertien jaar. Europese jeugdkampioenen in diverse leeftijdscategorieën waren voor hem John van der Wiel, Dennis de Vreugt en Marc Erwich geweest. Die opsomming is al relativerend: supertalenten, maar het kon nog elke kant op gaan.

Het Max Euwe Centrum riep Jorden – niet verbazend – uit tot ‘talent van het jaar 2013’. Bij die gelegenheid schreef Gert Ligterink in de Volkskrant op grond van zijn eigen waarneming als teamgenoot: “Op zijn tussenrapport krijgt hij bijna uitsluitend positieve waarderingen. Openingen: heel behoorlijk. Eindspel: opmerkelijk goed. Rekenen: buitengewoon, zonder meer zijn sterkste punt. Strategisch inzicht: steeds beter, maar nog lang niet volleerd. Zelfvertrouwen: jaloersmakend groot. Er kleeft een nadeel aan dat extreme zelfvertrouwen. Soms is Van Foreest zo optimistisch over zijn kansen dat zijn gevoel voor gevaar hem in de steek laat.”

Meester en grootmeester

In 2014 werd Jorden internationaal meester in een tempo dat misschien geen record is, maar veel sneller kon het niet. Hij scoorde zijn normen in februari in het Batavia-toernooi in Amsterdam, in maart op Mallorca en in juli in de Franse wintersportplaats Vaujany. De grootmeesternormen in 2015 kwamen weer snel op elkaar: in maart in het Aeroflot-toernooi in Moskou, in augustus in Lueneburg (Duitsland) en in september in het wereldjeugdkampioenschap tot twintig jaar.

Toernooizeges

Eind 2015 won Jorden zijn eerste grote toernooi in Nederland, het aloude kerstfestival in zijn thuisstad Groningen. In de eerste helft van 2016 volgden veel goede resultaten. Zijn ratinggrafiek was natuurlijk al continu stijgend, maar in dat halfjaar wel heel hard. Wat tweede en derde plaatsen maar in juli weer een mooie toernooizege. Hij won dit keer het hem al bekende open toernooi van Vaujany. Jorden won in de laatste ronde van topfavoriet Christian Bauer en scoorde 8 uit 9. In Vlissingen scoorde hij vervolgens matig, maar dat liet hij volgen door het tot nu tot grootste succes uit zijn carrière.  Jorden mocht bij het Nederlands kampioenschap in Amsterdam op het laatste moment invallen voor Sergei Tiviakov. Meteen bij dit debuut werd hij al kampioen, op zeventienjarige leeftijd, met 5,5 uit 7 voor Loek van Wely en een handvol andere Nederlandse toppers.

 

Ambitie

Sensationeel, maar op basis van Elo-ratings geen wonder. Jorden staat nu vijfde op de Nederlandse ranglijst, achter Anish Giri, Loek van Wely, Robin van Kampen en Ivan Sokolov. Van die vier was alleen Van Wely er in Amsterdam bij. De kampioenstitel kwam net te laat om Jorden nog op te nemen in de olympiadeploeg. Over twee jaar zal hij er gewoon bij zijn, schreef Hans Ree in NRC Handelsblad. Dat is wat we de komende tijd zullen zien. Heeft hij zijn top bereikt en blijft hij nu op het niveau van bijvoorbeeld Erwin l’Ami en Robin van Kampen? Of gaat hij serieus  in de richting van onze nationale trots Anish Giri? Dat is misschien iets te veel gevraagd, maar een stevige plek hoog in de top honderd van de wereld is de ambitie van Jorden. Na zijn vwo-examen wil hij daar twee jaar aan werken, begeleid door zijn trainer Sergei Tiviakov. Daarna is hij nog jong genoeg om eventueel te switchen naar een academische studie. Dat is echter wel plan-B.

Altijd op winst

Wat is Jorden van Foreest voor een schaker? In de eerste plaats heel actief, bijna hyperactief. Het is ongelofelijk hoe hij naast zijn schoolwerk zo veel toernooien kan spelen. Bij een toernooi in Duitsland speelde hij zelfs ’s morgens in de kroongroep en ’s middags in het open toernooi. Tiviakov schreef me desgevraagd dat hij dat niet van tevoren wist en het zijn pupil zeker zou hebben afgeraden. Jorden verloor ’s middags alle Elo-punten die hij ’s morgens had gewonnen.

Positief aan dat actieve is, dat hij ook altijd op winst speelt. Op remise spelen kan hij helemaal niet, menen diverse volgers. Op het NK wilde hij tegen Van Wely in de voorlaatste ronde graag een remise, maar het leek alsof hij niet wist hoe dat eigenlijk moest. Ree omschreef dat in NRC Handelsblad als volgt: “Het leek of de voor hem ongewone gedachte dat remise ook een goed resultaat kan zijn, zijn spel verlamde. Normaal heeft hij een levendige aanvallende stijl. Een andere deelnemer aan het NK, Sipke Ernst, die een aantal jaren zijn trainer is geweest, noemde hem een ‘vieze speler’. Misschien een Groningse schaakuitdrukking, in ieder geval was het bedoeld als een groot compliment. Ernst bedoelde dat het  spel van Van Foreest vol zit met scherp berekende venijnige tactische wendingen.”

Misschien wel het mooiste compliment kwam van Hans Böhm als publiekscommentator ter plaatse op de slotdag, geciteerd door Ligterink in de Volkskrant: “Je zou hopen dat Giri in zijn spel iets meer van de bravoure van Van Foreest heeft.”

Een attractieve speler die graag risico’s neemt, omdat hij altijd wil winnen. Daarmee is Jorden van Foreest een enorme aanwinst voor wat we nu misschien al de Nederlandse top vijf mogen noemen.