Gespot 81: Het verschil tussen Te7 en Te8
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Een aantal keer kwam ik in de situatie dat er in de laatste ronde van een toernooi gestreden moest worden voor een titelnorm. In een partij, die ik helaas niet meer heb terug kunnen vinden, ging het om het verschil tussen een bepaalde torenzet. Als ik de toren een veldje minder ver had gezet, had ik gewonnen. In de partij ‘schoot’ die toren net even door en toen werd het remise. Dat was het verschil tussen wel of niet een IM-norm. U begrijpt dat toen dat na de partij was geconstateerd, ik daar wel een halve nacht wakker van heb gelegen.
Hans Ree (anno 2016). De foto is van Frans Peeters tijdens de wedstrijd Stukkenjagers – Caissa uit het vorige seizoen.
Nadat ik dat fragment in het clubblad van mijn toenmalige vereniging (de Eindhovense Schaakvereniging) had gezet, was er gelukkig een clublid die het eindspel nog eens uitvoerig analyseerde. Zijn conclusie was dat ik toch rustig had kunnen slapen, omdat de partij in beide gevallen – bij de beste verdediging – in remise had moeten eindigen.
Dit gevalletje riep bij mij automatisch de associatie op met een voorval dat de Nederlandse grootmeester Hans Ree in 1979 in Lone Pine (Verenigde Staten) overkwam. Ree, die toen nog een sterke IM was en zijn grootmeesternormen telkens op een haar na miste, zat in de laatste ronde tegen de Joegoslaaf Sahovic wederom voor een GM-norm te spelen. Op de 48ste zet moest hij een belangrijke beslissing nemen. Wat was beter? 48. Te7 of 48. Te8 ? Ree speelde de eerste van deze twee mogelijkheden en de partij eindigde in remise. Na afloop werd gevonden dat het tweede alternatief wel gewonnen had. Weg grootmeesterresultaat en ook weg 8000 dollar, indertijd (en nu ook nog) een fors bedrag. Uiteraard werd dit wrede lot uitgebreid beschreven in het blad Schaakbulletin.
Nu, na zoveel jaren, kwam ik deze partij weer tegen omdat ik een les rondom toreneindspelen aan het voorbereiden was. En warempel: met een sterke engine op de achtergrond blijkt dat ook nu beide zetten in remise moeten eindigen bij correct spel. We kunnen wel vaststellen dat zwart na de tweede mogelijkheid (48. Te8) maar één goed antwoord heeft, maar daarna is de stelling ook remise. Kortom: hierbij kunnen we Ree alsnog geruststellen!
Hieronder een gedeelte uit de artikelen uit Schaakbulletin van daar jaar (met dank aan Johan Hut):
Ree, Hans – Sahovic, Dragutin
1. c4 Pc6 2. d4 d5 3. Pf3 Lg4 4. Pc3 e6 5. e3 Pf6 6. h3 Lxf3 7. Dxf3 Lb4 8. cxd5 exd5 9. Ld3 O-O 10. O-O Te8 11. Ld2 a6 12. Tfc1 Dd6 13. a3 Lxc3 14. Lxc3 Pe4 15. Le1 Te6 16. b4 Pe7 17. a4 Pg6 18. Dh5 Tae8 19. b5 axb5 20. axb5 Pf8 21. Ta7 Tb8 22. Dd1 Tee8 23. Dc2 Te7 24. La5 b6 25. Le1 c5 26. Txe7 Dxe7 27. Lxe4 dxe4 28. dxc5 bxc5 29. Dxc5 Dxc5 30. Txc5 Pe6 31. Te5 Pc7 32. Txe4 Pxb5 33. Tb4 f6 34. f3 Kf7 35. Lg3 Tb7 36. Kf2 Ke6 37. e4 Kd7 38. f4 Kc6 39. f5 Ta7 40. e5 fxe5 41. Lxe5 Pd6 42. g4 Kd5 43. Lxd6 Kxd6 44. Te4 g6 45. Kg3 gxf5 46. gxf5 Kd5 47. Te6 Ta4
Wit staat een mooie pion voor, waarbij zijn pluspion de vrije f-pion is. Daarbij is de zwarte koning verticaal afgesneden. Maar is het genoeg om te winnen? Twee tegen een pion is doorgaans te weinig om te winnen in een toreneindspel. Voorlopig staat ook nog zijn koning afgesneden over de vierde rij. En zonder koning wordt het lastig om de vrijpion te kunnen benutten. Maar als wit ook nog pion h7 kan veroveren of de zwarte toren kan weglokken van zijn ‘vierde rij’-verdediging, liggen de zaken ineens heel anders!
48. Te7
Later werd hier aangegeven dat Ree hiermee de winst vergooit en daarmee een grootmeesterresultaat en 8000 dollar! Volgens de analyses na afloop had wit de winst kunnen binnenhalen met 48. Te8! Nu zoveel jaar na dato was ik nieuwsgierig of de winst inderdaad vergooid was met de gespeelde zet. Vandaar dat ik hem – nu met moderne engines – onder de loep nam. 48…h5! Deze werd echter niet aangegeven, maar het lijkt mij dat zwart met een blauw oog wegkomt nu. [ Men gaf in Schaakbulletin de variant 48…Ta6 49. Kf4 Ta4+ ( Je kunt ook nog kijken naar 49…h6 maar dat gaat snel mis na 50. Te5+ Kd4 51. Te6) 50. Kg5 (zie analysediagram)
En de witte koning dringt onweerstaanbaar naar binnen. Daarmee ondersteunt hij zijn f-pion, hetgeen de winst betekent.] 49. Kf3 [ Niets levert nu 49. f6 op. Zwart antwoordt met 49…h4+ 50. Kf3 Ta6 en de pion is ten dode opgeschreven na] 49…h4 (zie analysediagram)
En ik zie niet hoe wit vorderingen kan boeken. Kortom, hiermee is vastgesteld dat het ‘drama’ geen drama is geweest. Er was feitelijk geen verschil in het resultaat tussen 48. Te7 en 48. Te8, hoewel je altijd maar moet hebben afgewacht of de zwartspeler de juiste verdediging zou hebben gevonden!
48…h6 49. Te2 Ta6 50. Kg4 Tb6 51. Te8 Ta6 52. h4
52…Tb6
Hier werd remise overeengekomen. 52…Tb6 53. Kh5 [ 53. Tg8 Tb4+ 54. Kh5 Ke5 En het is duidelijk dat het eindspel afglijdt naar een dode remisestelling.] 53…Tf6
½ – ½
Door nieuwsgierigheid gedreven, heb ik de stelling van Ree eens in de Lomonosov tablebase gezet. Hieruit komen enkele aanvullende bevindingen:
(a) De conclusie dat zowel 48.Te7 als 48.Te8 bij correct spel tot remise leidt, is juist. Het is echter niet waar dat zwart na 48.Te8 slechts één zet heeft die tot remise voert; het zijn er om precies te zijn vijf: 48…h5, 48…Tb4, 48…Tc4, 48…Kc6 en 48…Kd6.
(b) Schaakbulletin, vermoedelijk Ligterink, schrijft in 1979: “Na een zeer goed gespeeld middenspel had Ree al een keer de winst gemist…” — Het is juist dat Ree in het gehele middenspel zéér goed stond (ca. +1.3 tot +1.5 in computertermen), maar waar nu precies die dirécte winst zat, heb ik nog niet kunnen vinden. Ik vermoed althans dat Ligterink niet doelde op de situatie die ik hieronder als (c) zal beschrijven.
(c) Door anderen is al eerder aangegeven dat Ree niet op de 48ste maar op de 47ste zet de directe winst heeft gemist! In plaats van 47. Te6?? had het niet onlogische 47.Kf4 gespeeld moeten worden, wat leidt tot mat in ten hoogste 37 zetten.
(1.Kf4 Kd6 2.h4 Ra8 3.h5 Rg8 4.Re6+ Kd7 5.Ke5 Rf8 6.h6 Rc8 7.Rb6 Ke7 8.Rb7+ Kf8 9.Rxh7 Rc5+ 10.Kf6 Rc6+ 11.Kg5 Rc2 12.Kg6 Kg8 13.Rg7+ Kh8 14.f6 Rg2+ 15.Kf7 Rf2 16.Rg4 Kh7 17.Ke6 Kxh6 18.f7 Kh7 19.Rg8 Re2+ 20.Kd5 Rd2+ 21.Ke4 Rf2 22.f8R Re2+ 23.Kf4 Rd2 24.Re8 Rf2+ 25.Kg3 Rd2 26.Rg4 Rd3+ 27.Kf4 Rh3 28.Re2 Rh1 29. Kf5 Rf1+ 30.Ke6 Rh1 31.Rf2 Re1+ 32.Kf7 Rh1 33.Rf6 Rh2 34.Kf8 Rh1 35.Rg7+ Kh8 36.Rff7 Rg1 37.Rh7# 1-0)
Beste Eric, dit zijn mooie aanvullingen. Ik heb die Lomonosov-tablebases niet geraadpleegd, handig dat dat nu wel gebeurd is.
Anderhalve week geleden stond er op chess.com een leuk artikeltje over waarom schaken zo aan populariteit heeft verloren, zie https://www.chess.com/article/view/are-super-tournaments-dead
Hierin werd vermeld dat schaken zijn mystieke heeft verloren. Vroeger kon met makkelijk 2 jaren of meer een interessante partij analyseren. Vandaag weet je al live wie er beter staat dankzij de computer. Schaken is gedegradeerd tot een langzaam en vervelend videospel (de woorden van GM Gregory Serper).
Bovendien is het zo dat je zo goed als alle oude analyses in de prullenmand kunt gooien. Persoonlijk maak ik alle analyses ouder dan 5 jaar opnieuw als ik die nodig heb en over voldoende tijd beschik. Het hoppen tussen valse waarheden beschreef ik in mijn artikel: http://schaken-brabo.blogspot.be/2014/01/de-valse-waarheid.html
Dat is inderdaad een aardig artikel van Serper, maar ik trek er toch andere conclusies uit. Serper beweert niet dat schaken in zijn algemeenheid aan populariteit heeft verloren (en ik denk ook niet dat dat waar is). Maar Serper beweert wel dat de belangstelling voor wéér een “super-toernooi” is afgenomen, omdat er (a) teveel van dit soort toernooien zijn met steeds dezelfde spelers, (b) er veel remise wordt gespeeld, en (c) het niet spannend en mysterieus meer is wanneer je het toernooi live volgt met een engine erbij.
Ik ben het eens met (a) en (b). Organisatorisch is de oplossing eenvoudig, maar of dat ook commercieel haalbaar is, weet ik niet. Gewoon minder vaak, maar wel een groter en langer toernooi organiseren en de bekende remiseschuivers niet meer uitnodigen.
Wat (c) betreft – dat is een keuze. Serper adviseert de toernooien te volgen zonder engine: dan wordt het weer spannend en mysterieus. Er zijn ook commentatoren die live commentaar geven zónder engine. Die commentaren vind ik zelf ook leuker. Aan de andere kan zijn er ook veel schakers die het júíst leuk vinden met de engine aan. Daar is totaal geen bezwaar tegen en ik kan niet geloven dat daardoor de populariteit van het schaken afneemt – eerder het omgekeerde.
Je kunt het ook niet goed vergelijken met vroeger, want toen was het überhaupt onmogelijk om een toernooi live te volgen, tenzij je zelf in de speelzaal ging kijken. Er is in de tijd van teletekst een overgangsperiode geweest, waar ik merkwaardigerwijs nog wel nostalgische herinneringen aan bewaar. Met een schaakbord voor de televisie wachten tot er weer een zet van Timman doorkwam!
Op http://www.danamackenzie.com/blog/?p=4490 maar ook andere bronnen vertellen ons dat er over de gouden medaille voor het Amerikaans team op de Olympiade buiten 1 schandalig artikel niets is gepubliceerd in de mainstream media. Zoiets was volstrekt onmogelijk geweest 30- 40 jaar geleden.
Er mogen vandaag meer schakers globaal zijn dan ooit er geweest zijn maar naar het brede publiek stelt het schaken niets meer voor. Enkel schandalen worden nog opgepikt. Serper concentreert zich op de toptornooien waarover ook vandaag niets meer in de pers verschijnt.
Dat artikel in de NY Times bevat weinig interessante informatie, maar schandalig vind ik het niet. Caruana is kennelijk met een flinke som geld overgehaald om op de Olympiade voor de USA uit te komen. Aangezien Caruana naast het Amerikaanse paspoort ook een Italiaans exemplaar heeft, had hij ook voor dat land kunnen spelen. En dan waren de USA hoogstwaarschijnlijk geen kampioen geworden.
Dat de mainstream media zich niet of nauwelijks bezighouden met de schaaksport is logisch. De schaaksport heeft namelijk zijn eigen media in de vorm van een breed aanbod aan speciaal op het schaken gerichte websites. De mainstream media hebben daar nauwelijks wat aan toe te voegen. Hoe het in België is, weet ik niet, maar in Nederland hebben de meeste grote kranten nog wel een wekelijkse schaakrubriek en zeer incidenteel ook wel eens een actueel bericht doordeweeks. Dat die schaakrubrieken er nog zijn, vind ik mooi, maar eerlijkheidshalve lees ik er zelden iets in dat ik nog niet wist (omdat ik niet dat eerder op internet had gelezen).
Wat ik bij de schaakrubrieken in de krant opvallend en ook wel ergerlijk vind, is de slechte kwaliteit van de vormgeving in vergelijking met vroeger. Je zou verwachten dat door de technische vooruitgang de vormgeving juist beter zou worden, maar vreemd genoeg is het omgekeerde het geval. Zo zijn in de Volkskrant de diagrammen veel te groot en met een te lage resolutie. In de NRC zijn de diagrammen weer wazig en onscherp. Inhoudelijk vind ik de artikelen van Ligterink en Ree altijd wel zeer interessant.
So is toch vorig jaar bij de Filippijnen weggeplukt? Ze wilden gewoon graag met Shankland, Robson en Naka in de hogere regionen meedoen. Dan konden ze inderdaad wel wat versterking gebruiken! Qua Nederland is Ivan Sokolov ook een paar keer gehopt. Ik wacht ook al jaren op een aanbod van de Thaise schaakbond 🙂
“Dat de mainstream media zich niet of nauwelijks bezighouden met de schaaksport is logisch. De schaaksport heeft namelijk zijn eigen media in de vorm van een breed aanbod aan speciaal op het schaken gerichte websites. De mainstream media hebben daar nauwelijks wat aan toe te voegen.”
Voetbal, wielrennen, motosport,… hebben ook hun eigen websites, magazines, boeken,… De mainstream media kan daar ook nauwelijks iets aan toevoegen maar toch wordt er veelvuldig over gerapporteerd. Het verschil zit gewoon in de populariteit. Schaken is nooit groot geweest maar vroeger was schaken nog een niche. Vandaag is het gedegradeerd voor het grote publiek tot een spelletje.
De meeste kranten in Belgie hebben geen schaakrubriek meer. De kosten (plaatsverlies t.o.v. andere artikels) wegen niet op tegen de winst (te weinig extra lezers voor het schaken). Het is trouwens een trend die de laatste jaren niet meer te stoppen is zie bv. https://en.chessbase.com/post/dylan-mcclain-on-the-ny-times-chess-column
Een link kan eenvoudig in het commentaar worden opgenomen. www.danamackenzie.com/blog/?p=4490
Als ik een link probeer toe te voegen, krijg ik steeds een CAPTCHA controle waarna de site vastloopt en de commentaar niet wordt gepost.