Schaakrubrieken weekend 1 oktober 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een eindspelboek onder het kussen
Maandag was er voor het begin van de eerste ronde van het Tal Memorial in Moskou een minuut stilte, omdat die dag bekend was geworden dat Mark Dvoretsky was overleden. Hij was 68 jaar en ongeveer zes jaar geleden was bij hem darmkanker geconstateerd, die ook na enkele operaties niet verdwenen was. Maar hij reisde nog de wereld rond als trainer en bij het Tal Memorial werd hij verwacht als gast. Dvoretsky was de supertrainer van de internationale schaakwereld. Al heel vroeg had hij zijn eigen schaakcarrière opgegeven om coach te worden. Onder de vele grote schakers die hij tijdelijk onder zijn hoede had, worden zelfs de wereldkampioenen Kasparov, Anand en Topalov genoemd. Dvoretsky schreef boeken die alleen nuttig waren voor sterke spelers die bereid waren om hard te werken. Maar dan had je ook wat. Anish Giri twitterde: ,,Zijn eindspelhandboek ligt altijd onder mijn kussen.’’
Het tiende MichailTal Memorial wordt gespeeld in het Museum van het Russische impressionisme, dat een paar maanden geleden opende. Doordat de Russische schaakbond wordt geleid door de kunstverzamelaar Andrei Filatov is het daar al een traditie geworden om belangrijke schaaktoernooien in belangrijke musea te houden. Anish Giri had zijn laatste acht partijen op de olympiade in Baku remise gespeeld en zijn eerste partij in Moskou, tegen Anand, werd ook weer remise. Hij werd er zelf ook een beetje gek van; de flauwe grapjes die er steeds weer gemaakt werden waren nog zijn minste zorg. Dinsdag won hij eindelijk weer eens een partij en als de leeuwin in de fabel die maar een kind had, zou hij toen kunnen zeggen: één, maar een leeuw. Het was een mooie partij met eerst een pionoffer – ,,ik dacht dat ik anders weer aan de goede kant van weer een remise terecht zou ko m e n’’ – en daarna een kwaliteitsoffer en tenslotte een mataanval. Donderdag kwam de tweede winst. In de derde ronde versloeg Giri Jevgeny Tomasjevski door in een lang eindspel van bijna niets iets te maken.
Boris Gelfand – Anish Giri,Tal Memorial Moskou 2016
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 0-0 5. Pc3 Pc6 6. e3 Misschien wilde Gelfand het Grünfeld-Indisch na 6. Pf3 d5 vermijden. 6…d6 7. Pge2 e5 8. 0-0 exd4 9. exd4 Pe7 Deze ongewone zet bracht Gelfand tot lang nadenken. 10. Lf4 Pf5 11. Dc1 Te8 12. h3 c6 13. g4 Pe7 14. Lh6 d5 15. c5 b6 16. cxb6 axb6 17. Te1 Lh8 18. Df4 Pd7 19. Dd2 Pf8 20. Pf4 Pe6 21. Pce2 c5 Na kalme manoevres van beide kanten brengt Giri nu de partij tot leven met een pionoffer. 22. dxc5 bxc5 23. Pxd5 Wit had beter met 23. Pf4 de pion nog even kunnen laten staan. 23…Lb7 24. Pec3 Pxd5 25. Pxd5 Ld4 Zwart heeft mooie compensatie voor de pion. 26. Pc3 En hierna komt wit in moeilijkheden, omdat zijn loper straks wordt afgesneden, wat na 26. Pf4 niet het geval zou zijn. 26. Lxg2 27. Kxg2 g5 Nu is wits Lh6 in gevaar. 28. h4 Een noodgreep. Misschien viel 28. Txe6 Txe6 29. Lxg5, met twee pionnen vor de kwaliteit, te verkiezen. 28…gxh4 29. Pe4 Dd5 30. f3 Opgepast. Wit dreigt 31. Pf6+ met damewinst. 30…Tad8 31. Tad1 Kh8 32. Lg5 f5
Schakers zijn nooit zo goed in het eren van hun helden
Zelden slaagt een land erin zijn grootste speler uit het verleden blijvend te eren in een jaarlijks terugkerend toernooi. Eigenlijk is het alleen gelukt in Cuba en Polen, waar de aartsvaders Capablanca en Rubinstein al meer dan vijftig jaar op waardige wijze worden herdacht. In Nederland zijn initiatieven om een traditioneel toernooi ter nagedachtenis aan Max Euwe in stand te houden steeds gestrand. Het bleek te moeilijk sponsors te vinden die bereid waren hun bedrijfsnaam op te offeren ten gunste van die van de oud-wereldkampioen.
Ook met het Michail Tal-memorial in Moskou leek het na een serie prachtige toernooien in de periode 2006-2013 verkeerd af te lopen. In 2014 verhuisde het toernooi als snelschaakwedstrijd naar Sotsji ter omlijsting van de WK-match Carlsen – Anand. De traditie leek ten einde, toen het toernooi vorig jaar van de kalender verdween.
Maar zie, onverwacht keerde het Tal-memorial in zijn vertrouwde gedaante terug. In Moskou spelen als vanouds tien grootmeesters in een toernooi van de hoogste categorie. Een van hen is Anish Giri die ondanks een lichte terugval op de wereldranglijst tot de vaste invités van de elitewedstrijden blijft behoren.
Giri is goed begonnen in Moskou. Na een ruime remise tegen Vishy Anand versloeg hij in de tweede ronde Boris Gelfand in een elegante koningsaanval. De Russische commentatoren noemden het de eerste partij van het toernooi die in de stijl van Tal was gevoerd.
Gelfand – Giri Moskou 2016
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 0-0 5. Pc3 Pc6 6. e3 d6 7. Pge2 e5 8. 0-0 exd4 9. exd4 Pe7 De gebruikelijke zet is 9 … Lf5. Giri’s idee om een paard naar veld f5 te brengen komt zeer in aanmerking. 10. Lf4 Pf5 11. Dc1 Te8 12. h3 c6 13. g4 Wit verdrijft het lastige paard, verovert ruimte en verzwakt zijn stelling. Niet goed is nu 13 … Ph4 14. Lh1, waarna het paard op h4 in moeilijkheden is. 13 … Pe7 14. Lh6 d5! 15. c5 b6 16. cxb6 axb6 17. Te1 Lh8 18. Df4 Pd7 Een sterke manoeuvre. Het paard is op weg naar veld e6. Wits beste reactie was misschien 19. b4 Pf8 20. b5.19. Dd2 Pf8 20. Pf4 Pe6 21. Pce2 c5! 22. dxc5 bxc5 23. Pxd5
23 … Lb7 24. Pec3 Beter is 24. Pdc3. 24 … Pxd5 25. Pxd5 Ld4 26. Pc3 Gaandeweg komt wit in grote moeilijkheden. Sterker is 26. Pf4.
26 … Lxg2 27. Kxg2 g5! Nu is naast wits koning ook de loper op h6 in gevaar. 28. h4 gxh4 29. Pe4 Dd5 30. f3 Tad8 31. Tad1 Kh8 32. Lg5
Een meesterwerk
Naar aanleiding van de geboortedag van Jan Hendrik Marwitz (1915-1991) organiseerde eindspelstudievereniging ARVES een toernooi. Marwitz werd geboren en overleed in Dalfsen, Overijssel, en was een van de beste Nederlandse componisten van schaakstudies. Volgens de jury waren de inzendingen van hoge kwaliteit. Omdat de computer gebruikt wordt om foutjes op te sporen, dacht de jury minder werk te hebben. Tot zijn verbazing vond toernooidirecteur Yochanan Afek toch nog elf incorrecte studies en vier studies met alternatieve oplossingen.
De derde prijs ging naar Jan Timman.
Ik mag graag de studies van Timman oplossen want er zit altijd iets van humor in. Wit wil zijn b7-pion promoveren dus met 1.a3 Tb6 2.h5 zijn er twee kandidaten maar na 2…Lh3! dreigt zwart met Tf6+ ook wat met zijn g-pion. 3.e5 c5 en nu verwacht je 4.e4 om veld f5 te controleren maar dat is niet goed vanwege ingewikkelde blokkades en antiblokkades: 4.e4 f5!5.Lc6 dxc6 6.exf5 c4 7.f6+ Kf7 8.h6 Lf5 of 4.e4 f5 5.Lxd7 Kxd7 6.e6+ Ke7 7.e5 f4 8.h6 Lf5 9.Th8 Kxe6! ‘met remise’ maar dat is best de moeite waard om te checken. Daarom 4.h6 Lf5 en nu zijn de verleidingen 5.Lxd7? Kxd7 6.Tf8 Kc7 en 5.h7? Lxh7 6.Th8 Txb7 7.Txh7 c4 met beide keren niet meer dan remise. Daarom komt wit met een prachtige zet 5.e6!, die kan op vijf manieren worden genomen maar dan is er altijd iets geblokkeerd. Het beste is 5…fxe6 6.Tg8 Txb7. De opgave zit in het laatste stadium en nog steeds is het spannend! Na het ogenschijnlijk briljante 7.Lc6? g1D+ 8.Kxg1 c4 9.Lxb7 c3 wint zwart! Wit moet eerst nog een krachtzet doen: 7.e4! Lxe4 8.Lc6! dxc6 9.Tg7+ Kd6 10.Txb7 c4 11.h7 Lxh7 12.Txh7 c3 13.Th3 en wint.
Als je nog eens naar de beginstelling kijkt, dan had zwart veel bescherming over de zevende rij. Met subtiel spel heeft wit die zevende rij opengemaakt. Beide partijen hebben twee veropgerukte vrijpionnen die al naar gelang de gekozen variant beslissend kunnen zijn. Een indrukwekkende studie.
De tweede prijs ging naar het duo Martin Minski (Duitsland) en Steffen Nielsen (Denemarken).
De jurering van kunst is ook een zaak van persoonlijke voorkeur en met alle respect, deze studie is mij te gekunsteld. De inderdaad bijzondere slotstelling zal wel de reden voor de hoge eindklassering zijn maar oordeelt u zelf.
1.Dg6 Pf6 2.Dg2+ Ld5 3.Pxd5 b1P+ 4.Ke2 f1D+ 5.Dxf1 Te8+ 6.Pe5+ Texe5+ 7.Te3 Pc3+ 8.Ke1 Txf1+ 9.Kxf1 Tf5+ 10.Tf3 Txf3+ 11.Kg2 remise!
De winnaar: het Russische duo Oleg Pervakov en Mikhael Gromov.
Gedurende de oplossing zijn er vele zijpaden, bruggetjes en tunnels te bewandelen, elk met zijn eigen charme en voetangels en klemmen. Vanwege ruimtegebrek kunnen we maar een paar keer stilstaan. 1.Th2 Tb6+ omdat 2.Kxa8 b2 3.Tg3 Ta6+ en zwart promoveert met schaak. 2.Ka7! b2 3.Tg3 Lg2! 4.Tgxg2 Tb7+ 5.Ka6 Tb6+ 6.Ka5 Tb5+ 7.Kxa4 Tb4+ 8.Ka5 Tb5+ 9.Ka6 Tb6+ 10.Ka7 Tb7+ 11.Ka8 Tb8+ 12.Kxb8 b1D+ Toren en loper geofferd voor de promotie maar er is geen eeuwig schaak na 13.Tb2 De4 14.Th1+ Dxh1 15.Tb1+ Ke2 16.Txh1
Deze stelling is een studie op zich, met twee vertakkingen:
16…Kf2 17.h4! Kg2 18.Th3!! en wint en 16…Kf3 17.Tf1+! Kg3 18.Tg1+ Kxh3 19.Txg5 h4 20.Kc7 Kh2 21.Kd6 h3 22.Ke5 Kh1 23.Kf4 h2 24.Kg3 en wint. Een waar meesterwerk.
De clubspeler die, ongeacht de leeftijd, nog aspiraties heeft om het niveau van een meester te bereiken (zeg 2200 ELO), heeft baat bij het boek van Peter Kurzdorfer: Reaching the top. Het verscheen bij Russell Enterprises (978-1-941270-17-2, ₠ 22). De auteur gebruikt veel van zijn eigen partijen om te demonstreren hoe de lezer het gestelde doel kan bereiken. Voor drie voorwaarden is zelfs geen studiezin nodig: liefde voor het schaken, discipline en concentratie.
Het boek bevat veel concrete aanwijzingen, al waag ik te betwijfelen of ze ook van belang zijn voor ons dagelijkse leven zoals de schrijver in een vorig boek beweerde. Belangrijk, vooral voor de beginnende schaker, is de gedachte dat het openingsrepertoire moet aansluiten bij je karakter: houd je van wat chaos op het bord of wil je vanuit de strategie opbouwen? Dat heeft wel weer met het echte leven te maken. Aan de hand van 98 partijen en 59 partijstellingen komt vrijwel elk aspect van een schaakpartij aan de orde. Het moeilijkste blijft natuurlijk het middenspel, door de complexiteit en het rekenwerk. Hier gaat ook de intuïtie een rol spelen: waar moet je op letten wanneer er ongelijk materiaal op het bord staat? En als het niet goed is gelopen, hoe kun je dan nog proberen de executie te ontlopen?
Leuk was het weer eens Estrin-Berliner tegen te komen, een correspondentiepartij, wellicht de mooiste ooit. Kortom, weer levert www.russellenterprises.com een boek af voor de gemiddelde schaker dat ook als lesmateriaal voor jongeren gebruikt kan worden.
Na Giri is er een nieuwe ster aan het Nederlandse schaakfirmament verschenen: Jorden van Foreest (17), stammend uit een roemrucht schaakgeslacht.
Onlangs werd hij kampioen van Nederland. Goed, Giri was er niet, maar wel Van Wely en andere grootmeesters, zoals L’Ami die als volgt verloor: 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd 4. Pxd4 (geen gambiet dus met Lc4 4) …Pf6 5.Pxc6 bxc 6.e5 De7 7.De2 Pd5 8.c4 Pb6 9.Pc3 a5 10.Ld2 a4 11.De4 g6 12.Ld3 Lg7 13.0-0 0-0 14.Tae1 Lb7 15. Lf4 beter De2 Tae8 (hier was direct Db4 overtuigender) 16.De2 Db4 (zo komt alles toch nog goed, wit staat minimaal beter) 17. Pe4 Te6 (staat hier niet zo goed verschenen bij) 18.De3 La6 19.b3 axb 20.axb d5 (natuurlijk ging Dxb3 niet vanwege Pc5, maar ook dit is te optimistisch) 21.exd6 e.p Tfe8 22.Lh6 Lc3 (beter Lh8) 23. Dc1 Lxe1 24. Txe1 Pd7 (wit staat veel beter, zeker vanwege de voor zwart pijnlijke diagonaal a1-h8, vandaar het kwaliteitsoffer) 25.dxc f6 (Nu volgen beiden vijf zetten alle aanbevelingen van de computer, maar het leidt wel tot een voor zwart verloren stelling) 26. Da1 Lc8 27.Te3 De7 28.c5 Pe5 29.Pd6 Pxd3 30. Pxe8 Txe3 31.fxe3 (na Pxc5 of Pe5 had zwart nog kunnen spartelen maar) 31..g5? (31..Dxe8 32. Dxf6) 32. Pxf6† Kf7 33. Lxg5 Kg6 (De5) 34. Pe4 De6 35. Dd4 (alles wint maar Dh8 lag voor de hand) …Pe1 36.Lf4 zwart geeft op en niet te vroeg …
Probleem 2600 is een tweezet van Kacnelson:
En de sleutelzet van 2598: 1.De8!
Dvoretsky bracht zijn liefde over
Over de schaakwereld viel maandag even een diepe stilte, toen het nieuws bekend werd van het overlijden van Mark Dvoretsky. Hij was 68 jaar geworden. Dvoretsky was ziek geweest, zo meldden bronnen, maar heel bekend was dat niet. Op de sociale media waren vooral korte, bedroefde reacties te zien.
Het is niet vreemd als lezers nu denken: Mark Dvoretsky? Die naam hebben we hier nog niet eerder gezien. Nee dat klopt, het gaat hier meestal over topschakers en niet over de mensen eromheen. Dvoretsky was een trainer en volgens velen de grootste. Dat zeggen mensen niet omdat hij nu overleden is.
Mark Dvoretsky werd geboren op 9 december 1947 in Moskou. Hij leek voorbestemd een wereldtopper te worden, toen hij in 1974 vijfde werd in het kampioenschap van de Sovjet-Unie. Een jaar later won hij met overmacht de B-groep van het Hoogovenstoernooi. Hij gaf ook training en in dat jaar bereidde hij zijn pupil Valery Checkov voor op het wereldjeugdkampioenschap. Dat noemde Dvoretsky later als aanleiding voor de overstap, al op jonge leeftijd, naar het trainerschap. Behalve de aanleiding was er ook een reden. In een partij moet je varianten doorrekenen en beslissingen nemen. Dvoretsky vond dat wel belangrijk, maar was ook altijd op zoek naar de essentie van een positie, verborgen mechanismen, het hoe en waarom van een stelling, de waarheid en de schoonheid. Hij hield van het spel en wilde dat overbrengen. Dat is iets anders dan het spelen van een partij.
Artur Yusupov heeft gezegd dat hij alleen dankzij zijn trainer Dvoretsky de nummer drie van de wereld kon worden. Dvoretsky werkte later met grootheden als Anand, Topalov en Lautier. Hij schreef vele leerboeken. ‘Dvoretsky’s Endgame Manual’ is een klassieker. Mark Dvoretsky had een wereldtopper kunnen worden, maar in plaats daarvan bracht hij zijn liefde voor het schaken over op anderen.
Toen hij nog een hemelbestormer leek, speelde hij in het kampioenschap van de Sovjet-Unie de volgende partij.
Kupreitchik-Dvoretsky
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.d4 Pxe4 4.Ld3 d5 5.Pxe5 Ld6 6.Pc3 Pxc3 7.bxc3 Pd7 8.0-0 0-0 9.f4 c5 10.c4 Dvoretsky noemt dit ongerechtvaardigde agressie omdat het openen van de centrumlijnen in zwarts voordeel is. De praktijk, zo schrijft hij ook, wijst echter uit dat wit ook niet op andere manieren voordeel kan bereiken.10…cxd4 11.cxd5 Pf6 12.Lc4 Lc5 13.Df3 Lf5 14.Te1 Da5 15.Lb2 d3+ Volgens Dvoretsky had wit veel eerder Kh1 moeten spelen. Deze pion loopt nu hard door. 16.Kh1 d2
17…Lxc2 18.Pg4 Pxg4 19.Dxg4 g6 20.Dg5
20…La3 Met de belangrijke pointe 21.Lxa3 Dxa3 22.Txd2 Dc3 en zwart wint een volle toren. 21.Le5 Lc1 22.h3 Na 22.Txd2 Dxd2 23.h3 Le4 komt wit niet meer aan Df6 toe. 22…d1D+ 23.Kh2 Tae8 24.d6 Lxf4+ 25.Dxf4 Dxe2 26.Lb2 Wit geeft het op, zonder het antwoord (bijvoorbeeld Dad2) af te wachten.
Voor beginners A7133
Voor gevorderden B7133
De schaakolympiade voor landenteams die deze maand werd gehouden in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, heeft bij de heren een gouden medaille voor Amerika opgeleverd. Het land kan de laatste tijd bogen op enkele zeer sterke wereldtoppers, zoals Caruana, Nakamura en So, drie namen uit de top 7 van de wereld. So won op bord drie een gouden medaille voor het beste persoonlijke resultaat op dat bord. Op bord één behaalde de Georgische grootmeester Jobava het beste resultaat (acht punten uit tien partijen) en won daarmee ook een gouden plak. Jobava staat bekend als een van spectaculaire partijen.
In de wedstrijd tegen Oekraïne, dat als tweede eindigde, won hij in een korte partij van Ponomarjov.
Baadur Jobava (Georgië) – Ruslan Ponomarjov (Oekraïne)
1. d4 Pf6 2. Pc3 d5 3. Lf4 (Een systeem dat niet veel gespeeld wordt op dit niveau. Jobava experimenteert wel vaker met bijzondere openingssystemen, daarmee voorkomt hij dat hij in voorbereide systemen komt van de tegenstander.) 3…c5 4. e3 cxd4 5. exd4 a6 (Zwart moet wel even Pb5 tegenhouden.) 6. Ld3 Pc6 7. Pge2 e6 8. Dd2 b5 9. 0-0 Le7 10. a3 Ld7 11. h3 0-0 12. Tfe1 Pa5 13. Tad1 Db6?! (Deze zet laat de dekking van loper e7 los. Zwart richt zich op een actie op de damevleugel. Waarschijnlijk is dit beter voor te bereiden met 13. …Tc8.) 14. Pg3 Tfc8?
Volgens mijn engine wint zwart (en dus niet wit!) in de eindstelling van de studie van Timman uit de Telegraaf met 13… c2. Ik denk dat wits 13e zet in de oplossing dus bxc3 moet zijn ipv het verliezende Th3…
Dat is juist Arjo1982, de studie houdt op na 11.h7