Schaakrubrieken weekend 15 oktober 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Weer een wonderkind
In de tijd dat het Britse kampioenschap nog open stond voor spelers uit alle landen waar ooit de Union Jack op de overheidsgebouwen had gewapperd, werd het door boze Engelse schakers soms de ‘Indian takeaway’ genoemd. Wij zouden zeggen de afhaalchinees. Die Engelsen bedoelden niet dat zij zelf iets konden afhalen, maar dat de spelers uit India er met hun prijzengeld vandoor gingen.
In feite is dat Brits kampioenschap maar vijf keer door een Indiër gewonnen. Omstreeks 1930 drie keer door de fabuleuze Mir Sultan Khan en in 2002 en 2003 door twee minder bekende Indiërs. Daarna mochten ze niet meer meedoen.
Het ging de boze Engelsen niet zozeer om de Indiase kampioenen, maar om de massaliteit van de Indiase deelname. Er zijn er daar veel die goed zijn.
Aan het toernooi op het Isle of Man, waarover ik vorige week al even schreef, deden 26 schakers uit India mee. Je kunt er uit afleiden dat er veel sponsorgeld beschikbaar is voor buitenlandse schaakreizen, vooral voor jonge talenten.
De meest opvallende van die jongeren was R. Praggnanandhaa, een jongen van elf jaar die eind mei van dit jaar, toen hij nog maar tien was, internationaal meester werd, de jongste uit de geschiedenis. Daarvoor stond het record op naam van Judit Polgar, die elf was toen ze de meestertitel veroverde.
Praggnanandhaa is geboren in Chennai, waar ze niet doen aan voornaam en familienaam, dus net als zijn stadgenoot Anand heeft hij maar één naam. De R aan het begin is de eerste letter van zijn vaders naam. Om zijn moeilijke naam te onthouden helpt het om te bedenken dat het woord anand er in is opgesloten. We zullen de naam nog vaak tegenkomen.
Zijn rating is 2442 en met zijn score van 5½ uit 9 was zijn prestatierating in het Isle of Man Open 2529, het niveau van een grootmeester. Hieronder staat zijn partij uit de laatste ronde tegen de Duitse grootmeester Axel Bachmann.
Het is waar dat Bachmann wel eens beter heeft gespeeld dan in deze partij. Het valt ook niet mee om tegen een kind van elf te spelen. Ik moest denken aan het Ohra-toernooi in Amsterdam in 1989, toen ik tegen een meisje van dertien moest spelen en op de dertiende zet al de beslissende fout maakte. Ze heette Judit Polgar en ik was niet de enige speler in dat toernooi die moeite had met haar jeugd.
Axel Bachmann – Praggnanandhaa, Isle of Man 2016
1. d4 Pf6 2. Lf4 g6 3. Pc3 d5 4. Dd2 Lg7 5. Lh6 0-0 6. Lxg7 Kxg7 7. 0-0-0 Met zijn laatste drie zetten heeft wit laten merken dat hij met h2-h4-h5 een koningsaanval wil ondernemen. Het zal er niet van komen. 7…c5 8. e3 Pc6 9. f3 Misschien was 9. dxc5 een betere poging om een voordeeltje te bereiken. 9…c4 Veel interessanter dan het makke 9…cxd4. Zwart bereidt een stormloop op wits koningsstelling voor. 10. e4 b5 11. exd5 Na 11. Pxb5 Tb8 heeft zwart goede aanvalskansen. 11…Pb4 12. Pxb5 Ook nu is dit riskant. Voorzichtiger was 12. g4 Pfxd5 13. Pge2. 12…Pxa2+ 13. Kb1 Dxd5 14. Pa3 Misschien had wit vertrouwd op 14. Pc7, maar na 14…Db7 15. Lxc4 (niet 15. Pxa8 c3 en zwart wint) Tb8 zou zwart een zeer sterke aanval hebben. Wat wit doet is overigens ook slecht. Hij moest 14. Pc3 spelen, al blijft zijn koningsstelling na 14…Pxc3 15. Dxc3 La6 niet geheel veilig. 14…c3 15. bxc3 Een laatste kleine kans was 15. Df4, al heeft zwart dan na 15…Le6 16. Lc4 Db7 een winnende aanval. 15…Tb8+ 16. Ka1 Da5 17. Kxa2 Pd5 18. Pe2 Le6
Wordt ‘Praggu’ (11 jaar) de jongste grootmeester?
Toen de twaalf jaar en zeven maanden oude Sergey Karjakin in 2002 de jongste grootmeester aller tijden werd, dacht ik dat dit record niet lang zou standhouden. Het lag voor de hand dat ambitieuze trainers in China of India erin zouden slagen een van hun pupillen zo op te leiden dat hij de eerste plaats op de leeftijdranglijst zou overnemen. Tot nu toe is dat niet gelukt. Hoewel velen de afgelopen tijd in hun 14de of 15de levensjaar tot grootmeester zijn benoemd, heeft niemand Karjakins prestatie weten te benaderen. Binnenkort zou het record wel eens kunnen sneuvelen.
De 11-jarige Indiër Praggnananandhaa Rameshbabu, heeft er nog ruim een jaar de tijd voor. Ook als we de overenthousiaste berichten van Indiase journalisten met een korreltje zout nemen, lijkt Praggu, zoals hij meestal wordt genoemd, een goede kans te maken. Hij werd al tweemaal wereldkampioen in de leeftijdscategorieën tot 8 en 10 jaar. Begin dit jaar vestigde hij zijn eerste record door de jongste internationale meester te worden. In het toernooi in Douglas op het eiland Man maakten de topgrootmeesters kennis met Praggu. In de strijd om de ereplaatsen speelde hij geen rol, maar hij maakte wel indruk met een veegpartij tegen Axel Bachmann, een sterke grootmeester uit Paraguay die in het afgelopen jaar zeer succesvol was in het opentoernooiencircuit.
De eerbiedwaardige, 87 jaar oude Engelsman Leonard Barden, al 60 jaar schaakmedewerker van The Guardian, liet zich ten onrechte verleiden Praggu’s partij te vergelijken met de wonderschone overwinning die de 13-jarige Bobby Fischer in 1956 behaalde op Donald Byrne in het Rosenwald toernooi in New York. Dat is veel te veel eer, al mag Praggu best trots zijn op zijn partij.
Bachmann – Praggu Douglas 2016
1. d4 Pf6 2. Lf4 g6 3. Pc3 De eigenzinnige Georgiër Jobava heeft bewezen dat met deze wat lompe opbouw mooie zeges kunnen worden behaald. Het is slechts weinigen gegeven zijn voorbeeld succesvol te kopiëren. 3 … d5 4. Dd2 Lg7 5. Lh6 0-0 6. Lxg7 Kxg7 7. 0-0-0 c5 8. e3 Ik vermoed dat Jobava 8. dxc5 Da5 9. Kb1 zou hebben gespeeld. 8… Pc6 9. f3 c4 10. e4 b5 Een verantwoord pionoffer. Na 10. Pxb5 Tb8 11. Pc3 Db6 heeft zwart een gevaarlijke aanval. 11. exd5 Pb4
Nederlandse successen
Nederland schaakt zich behoorlijk in de kijker de laatste tijd!
Anish Giri beëindigde het supertoernooi ter herdenking aan ex-wereldkampioen Michael Tal op een indrukwekkende ongedeelde tweede plaats. Er had zeker nog meer ingezeten want hij stond tegen de uiteindelijke winnaar de Rus Ian Nepomniachtchi zeer goed en in de laatste ronde stond hij zelfs gewonnen tegen de Chinees Li Chao maar beide partijen eindigden in remise. Kijkt u nog eens rustig naar de eindstand, de vertrouwde namen geven de topklasse van het toernooi goed weer: 1.Nepomniachtchi 6 2.Giri 5,5 3.Aronian, Anand 5 5.Svidler, Li, Kramnik 4,5 9.Tomashevsky 3,5 10.Gelfand 2
Het wordt tijd dat Giri TataSteel 2017 op zijn naam schrijft.
In Moermansk, precies honderd jaar geleden gesticht boven de Poolcirkel in Noord-Rusland, speelden Anatoli Karpov en Jan Timman hun honderdste partij. Ze waren de nummers één en twee op de wereldranglijst in 1980 en speelden drie keer een tweekamp in het kader van de WK-cycli. Alle keren won Karpov maar in Moermansk nam Timman eindelijk revanche: hij won de vriendschappelijke match met 2,5-1,5. Een memorabele overwinning!
A. Karpov – J. Timman
Alleen in deze derde partij werd het evenwicht verbroken.
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pf3 Lg7 4.g3 0-0 5.Lg2 d6 6.0-0 c6 7.Pc3 Lf5 8.Pe1 Le6 9.d5 cxd5 10.cxd5 Ld7 11.Db3 In de eerste partij koos Karpov hier voor 11.h3, dus hij had de tekstzet voorbereid. 11…Pa6 12.Pd3 Db6 13.Dxb6 Hier begint de partij een eigen leven. Wit bereikte niets na 13.Da3 Pg4 14.Lg5 Tfe8 15.h3 Pe5 16.Pxe5 Lxe5 17.Le3 Db4 Szalai-Baklan 2012. 13…axb6 14.Lg5 Pc5 15.Pb4 h6 16.Ld2 Tfc8 17.Tfc1 Lf5 18.f3 g5 19.Pd1 Het lijkt alsof wit Lf5 voorgoed kan opsluiten maar dat is schijn: 19.e4 Lg6 20.g4 Pfd7 21.Lf1 Ld4+ 22.Kg2 Pe5 23.Le2 f6 en wit is zwak op de zwarte velden en Lg6 kan desgewenst via e8 weer in het spel komen.
19…Pfd7 20.Lc3 Pe5 21.b3 Lg6 22.f4 gxf4 23.gxf4 Pg4 24.Lxg7 Kxg7 25.h3 Pf6 26.Pe3 Kh7 27.Kh2 Le4 28.Pg4 Pfd7 29.Pf2 Lxg2 30.Kxg2 f5!
31.Pc2? Pxb3! 32.axb3 Txa1 33.Txa1 Txc2 34.Ta7 Pf6 35.Txb7 Pxd5
Pion meer, betere stukken en b3 gaat ook nog eens vallen. Het is plotseling totaal verloren.
36.Kf1 Tc1+ 37.Kg2 Pxf4+ 38.Kh2 Pd5 39.e4 fxe4 40.Pxe4 Kg6
De eerste tijdcontrole gehaald en opgegeven. Deze overwinning smaakt zoeter dan nectar en blijft nog jaren nasmaken.
In het sterk bezette Open toernooi op het eiland Man speelden onze jonge helden Benjamin Bok en Jorden van Foreest mee. Zij hielden goed stand tegen de gevestigde orde. Bok won van Nakamura en Jorden schoof Leko van het bord.
H. Nakamura – B. Bok, na 20.g5
Nakamura, nummer zeven van de wereld, heeft de partij scherp opgezet maar het tegenspel is van onverwacht niveau.
20…Pfg4! 21.Pe4 Lf5 22.Pf6+ Txf6! 23.gxf6 Lxf6 24.Pc3 Lxh4 25.Taf1 Lg5 26.h4 Omdat 26.fxg4 Le4+ 27.Pxe4 Dxe4+ 28.Tg2 Dxg2+! niet kan. 26…Lh6 27.fxg4 hxg4 28.Txf4 Dh5 29.Tg2 Dxh4+ 30.Kg1 Pf6 31.Txf5 Lxd2 32.Txg4 Lxc3 33.bxc3 De1+ 34.Lf1 Kg7 35.Tfg5 Db1 wit gaf op, slaan op g6 lost niets op.
Slotstand aan kop Isle of Man:
1.Caruana, Eljanov 7,5 3.Naiditsch 7 6.o.a. l’Ami, Nakamura, Shirov 6 17.o.a. Bok, Van Foreest 5,5
Met weemoed denken we terug aan de jaren tachtig, toen Edition Olms uit Zürich fraai uitgevoerde prachtbanden op ons losliet. Ik kan zo het boek van Hans Kmoch over Rubinstein voor me halen, met die mooie foto op de voorkant. Het waren klassiekers in een nieuw jasje. Maar helaas zijn er nieuwe ontwikkelingen op de (schaak-)boekenmarkt, denk maar aan de e-books en dus: ’t is weer voorbij die mooie zomer. Gelukkig komt er van www.edition-olms.com af en toe nog iets wat de moeite waard is, zoals het boek van Helmut Pfleger ZEIT Schachwunder (ISBN 978-3-283-01025-6, € 16.80). De beroemde Duitse grootmeester doet veel om de schaaksport te promoten, onder meer door een wekelijkse rubriek in de kwaliteitskrant Die Zeit, steeds volgens dezelfde formule: een amusant verhaal, anekdotes uit de schaakwereld of daarbuiten en aan het slot een partijstelling die de lezer mag oplossen. Uit de periode 2009/2015 zijn er 120 geselecteerd en dat levert een fraai boek op dat men uiteraard met mate moet consumeren. Zeer geschikt voor de huis- en clubschaker en bij les aan de jeugd.
Wanneer we kijken naar de huidige wereldranglijst komt de vraag naar voren of de komende strijd tussen Carlsen en Karjakin in New York wel enige spanning gaat brengen. Het kan natuurlijk zijn dat de Rus zich verstopt maar in de volgende partij wordt hij wel erg makkelijk overspeeld:
Carlsen-Karjakin
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.c3 Pf6 4.Le2 g6 5.0-0 Lg7 6.Lb5† twijfelachtig of dit ook in New York op het bord komt. Pc6 ook Ld7 is mogelijk 7.d4 Db6 8.La4 cxd 9.cxd 0-0 10.d5 Pb8 gezien de latere paardmanoeuvre was Pa5 wel zo makkelijk geweest. 11.Pc3 Lg4 12.h3 Lxf3 13.Dxf3 Pbd7 14.Tb1 Tfc8 15.Lc2 Pe5 16.De2 Pfd7 zwart staat niet slecht 17.Lg5 h6 18.Lh4 wit slaat niet op e7 i.v.m. f6 18..g5 controleert wel de zwarte velden maar na 19.Lg3 Da6 20. Dd1 – uiteraard ruilt wit niet – komt Karjakin met 20..Tc4 en het zal blijken dat zijn spel op de damevleugel zinloos is gezien wat Magnus aan de andere kant uitspookt. 21.Kh1 Tac8 22.f4 gxf 23.Lxf4 Db6 24.Dh5 de dreigingen nemen toe Pf6 25.Df5 Dd8 26.Ld3 Td4 27.Lxe5 dxe 28.Tbd1 Dd7 29.Df3 Tb4 deze toren heeft nog niet veel bereikt. 30.Td2 Tf8 steuntje voor f7 31.g4 de stormloop begint. 31..a5 Dit kan zwart zich natuurlijk niet veroorloven, deze zet doet niets aan de problemen op de andere vleugel. 32.Tg2 Ph7
33.h4 Tb6 34.g5 Kh8 een vlucht die niet veel helpt, misschien Tg6 35.Tfg1 f5 36.Dh3 Tb4 de toren volhardt in zinloze zetten (opnieuw Tg6) 37.gxh Lxh6 38.Dg3 Pf6 39.Dg6 Pg4 40.Txg4 en 1-0.
Zoals gezegd, we mogen hopen dat Karjakin de vorm van het Kandidatentoernooi terugvindt anders is de match in New York gauw afgelopen. Vorm is bij schaken sowieso een ongrijpbaar iets, zie de terugval van Giri die in hetzelfde toernooi in Bilbao ook voor het eerst van Carlsen verloor. In ieder geval zou m.i. een match tussen Carlsen en Caruana of Vachier Lagrave meer spanning meebrengen. We zullen het zien.
Probleem 2602 is een tweezet van Szwedowski:
Sleutelzet van 2600: 1.Ph6!
Nieuw bloed in top tien was broodnodig
Twee nieuwe namen in de Nederlandse top tien zijn hier al aan bod geweest. Jorden van Foreest werd in augustus kampioen van Nederland en Benjamin Bok was de Nederlandse uitblinker op de Olympiade. Hun nieuwe status bevestigden ze vorige week in het jaarlijkse open toernooi op het eiland Man, tussen Engeland en Ierland. Wat zij daar deden was bijna ongelofelijk. Van Foreest hield de wereldtoppers Hikaru Nakamura en Laurent Fressinet op remise en won vervolgens van Peter Leko. Bok won zelfs van Nakamura, die een jaar geleden tweede stond op de wereldranglijst en nu zevende. Vervolgens speelde Bok remise tegen Wesley So en Alexei Sjirov. De twee Nederlandse jongeren kunnen opeens mee in de top tien van de wereld, zo lijkt het wel. Beiden sloten het toernooi wel af met een paar magere resultaten.
Daarover kun je speculeren. Hebben de wereldtoppers de voor hen onbekende Nederlanders onderschat en deden de volgende tegenstanders dat niet? Dat is mogelijk, al zoeken ook zij in hun databank alles op wat ze over hun tegenstanders kunnen vinden. Er kunnen ook andere psychologische oorzaken zijn, zoals gewoon een terugval na opzienbarende prestaties.
Van Foreest en Bok eindigden op een gedeelde twintigste plaats maar boekten beiden uiteraard wel ratingwinst. Zij zijn welkom in de Nederlandse top, waaruit nogal wat grote talenten lijken weg te vallen. Robin van Kampen (student), Jan Smeets (econoom) en Wouter Spoelman (dokter) spelen bijna alleen nog competitiewedstrijden, nauwelijks of geen toernooien. Daniel Stellwagen schaakt helemaal niet meer. Jorden van Foreest en Benjamin Bok, we hadden ze nodig. Nu maar hopen dat ze blijven.
Nakamura-Bok
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.f3 e6 4.e4 c5 5.d5 d6 6.Pe2 Lg7 7.Pec3 a6 8.a4 Ph5 9.Le3 exd5 10.cxd5 f5 11.exf5 gxf5 Dit lijkt een gedurfde opzet, maar de witte koning staat ook nog in het midden en zwart heeft op de koningsvleugel geen problemen. 12.Dd2 0-0 13.Le2 Pd7 14.0-0 f4 Nu krijgt zwart een mooi paard op e5. Maar als wit zelf f4 had gespeeld, had zwart een mooi paard op f6 gekregen. 15.Lf2 Dg5 16.g4 Pe5 17.Kh1 Pf6 18.Tg1 Dg6 19.Lh4 h5 20.g5
Nakamura zei na afloop dat zwart hier al geweldig stond, ook na het logische 22.Pbc3. Toch had hij dat maar moeten spelen. 22…Txf6 23.gxf6 Lxf6 Met zijn kwaliteitsoffer heeft zwart beslissend voordeel gekregen. Na 24.fxg4 Le4+ 25.Tg2 Lxh4 wint zwart en 24.Lxf6 Pf2+ is meteen mat. 24.De1 Te8 is voor zwart een iets langzamere winstgang. 24.Pc3 Lxh4 25.Taf1 Lg5 26.h4 Lh6
Voor beginners A7145
Voor gevorderden B7145
In mei behaalde de toen 10-jarige R. Praggnenandhaa uit India de titel internationale meester.
Hij werd de jongste internationaal meester ooit. Deze week deed deze jongste meester opnieuw van zich spreken. Praggnenandhaa speelde een spectaculaire partij tegen een veel sterkere grootmeester in de laatste ronde van het internationaal schaaktoernooi op het eiland Man in de Ierse Zee. De partij valt onder de miniaturen, want grootmeester A. Bachmann, een van de sterkste grootmeesters van Zuid-Afrika, werd met zwart door de inmiddels 11-jarige Praggnenadhaa in maar achttien zetten, en binnen het uur, van het bord geveegd. De partij is op weg om een historische lading te krijgen, want op diverse schaaksites wordt een vergelijking gemaakt met de partij van ex-wereldkampioen Fischer tegen D. Byrne, die Fischer op 13- jarige leeftijd op spectaculaire wijze won.
Bachmann – R. Praggnenandhaa
1. d4 Pf6 2. Lf4 g6 3. Pc3 Het is waarschijnlijk geen goede keuze van Bachmann om niet- bekende systemen te spelen. 3. …d5 4. Dd2 Lg7 5. Lh6 0-0 6. Lxg7 Kxg7 7. 0-0-0 Op het eerste gezicht heeft wit betere aanvalskansen op de koningsvleugel door bijvoorbeeld te gaan stormen met de h-pion, echter Praggnenandhaa begint al met aanval. 7. … c5! 8. e3 Na 8. dxc5 kan volgen 8. …Da5 9, Kb1 Pc6 10. Pxd5? Dxd2 11. Txd2 Pe4 en zwart wint. 8. … Pc6 9. f3 Het is waarschijnlijk toch beter om te nemen op c5. 9. … c4?! 10. e4! Dit is het plan van Bachmann 10. … b5! En Praggnenandhaa gaat gewoon door met zijn aanval. 11. exd5 Pb4 12. Pxb5? Bachmann onderschat de gevaren van de jonge aanvaller. Beter is 12. g4 Pfxd5 13. Pge2. 12. … Pxa2+! Het lijkt dat het paard niet meer terug kan en gewonnen kan worden door wit. 13. Kb1 Dxd5! Indirecte dekking van het paard op a2. Als wit neemt kost dat zijn dame door c3+. 14. Pa3? Beter is 14. Pc3 maar dat geeft ook voor zwart kansen genoeg voor de winst. 14. … c3! Het is wat ongelofelijk dat Bachmann deze zet niet heeft gezien. Zwart wint nu geforceerd. 15. bxc3 Tb8+ 16. Ka1 Da5 17. Kxa2
Axel Bachmann…de beste man speelt al jaren voor Paraguay. Waarschijnlijk bedoelt Henk Prins Zuid-Amerika en niet Zuid-Afrika. En hij is dus ook geen Duitse grootmeester (meer), meneer Ree!
Verder: is het nu PraggnEnandhaa of PraggnAnandhaa? Het laatste zou leuker zijn, want zoals Ree schrijft zit er dan Anand in de naam
Wel grappig dat de tegenstander van R. Praggnenandhaa, 3 nationaliteiten heeft volgens de scribenten.
Axel Bachmann Schiavo is geboren op 4 november 1989 in Ciudad del Este, de tweede stad van Paraguay. Er zijn in de 19e en 20e eeuw veel Duitsers naar Zuid-Amerika geëmigreerd, vandaar die Duitse naam. De toevoeging is waarschijnlijk de naam van de moeder.
Chess News geeft als naam R. Praggnanandhaa. Dat lijkt me logisch, want veel Indiase namen eindigen op ananda, wat gelukkig betekent. De schrijfwijze is dan een beetje afhankelijk van de manier, waarop het Indiase schrift naar een Europese taal wordt omgezet.