Train Your Chess Pattern Recognition
Het boek Train Your Chess Pattern Recognition is het vervolg op Improve Your Chess Pattern Recognition. In dit vervolg komt auteur Arthur van de Oudeweetering op de proppen met ‘More Key Moves and Motifs in the Middlegame’, aldus de ondertitel. Het eerste boek is goed ontvangen in de schaakliteratuur en al vertaald naar het Duits. Het vervolg, Train Your Chess Pattern Recognition, biedt qua inhoud meer van hetzelfde. Het boek bevat 37 korte hoofdstukken met verrassende ideeën. De hoofdstukken zijn ondergebracht in zes delen met verschillende thema’s.
Originele manier om het middenspel te bestuderen
In Train Your Chess Pattern Recognition wordt het middenspel op een andere manier bestudeerd dan in de meeste middenspelboeken. Laatstgenoemde boeken beginnen vaak met een breder concept zoals aanval en verdediging, ruimtevoordeel of bijvoorbeeld open lijnen. Gaandeweg wordt steeds meer in detail getreden. Het is echter algemeen bekend dat je besluitvorming tijdens een partij beïnvloed wordt door de kennis van verworven patronen. Vandaar ook dat Van de Oudeweetering er bewust voor kiest om het middenspel aan de hand van patronen te bestuderen.
Deel I: Typical Manoeuvres
Deel I van het boek bevat acht hoofdstukken die betrekking hebben op typische manoeuvres van de dame, de toren, het paard of zelfs de koning. Bij de naamgeving van elk hoofdstuk is creatief te werk gegaan. Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over ‘Réti’s Rifle’ (een dame op a1 en een loper op b2) en ‘Alekhine’s Gun’ (twee torens op dezelfde lijn met een dame erachter). Dit zijn manoeuvres die je wellicht vaker bent tegengekomen. Maar wat te denken van onderstaand voorbeeld, uit het hoofdstuk ‘Ladies First’?
Navara-Timman, Wijk aan Zee 2015
Arthur van de Oudeweetering. Foto: New in Chess.
Zwart heeft zijn koningsstelling verzwakt met …g7-g6 om het klassieke loperoffer op h7 uit de stelling te halen. Met h4-h5 heeft wit de druk opgevoerd, maar hoe nu verder?
14.Dd2!?
Dit schendt de basisregels van de ontwikkeling, aldus Van de Oudeweetering. 14.Lh6 is de normale ontwikkelingszet, en ook nog eens met tempo! Toch is er in deze stelling een goede reden om de dame vroegtijdig in het spel te betrekken. Wit heeft in plaats van een loper namelijk liever een dame op h6. Dan wordt pijnlijk duidelijk dat de zwarte koning verdedigers te kort komt. Timman ziet de bui al hangen en kiest ervoor de stelling te compliceren.
14…Pxe5?
Dit werkt niet, maar het alternatief 14…g5 is eveneens onaantrekkelijk na 15.Lc2 en Dd3.
15.Pxe5 Dd5 16.Pf3 g5 17.Pxg5 f5 18.Th3 Dxg2 19.Lf1 1-0.
Deel II: Sacrificial Patterns
Dit deel, bestaande uit zeven hoofdstukken, gaat over offers: (kleine) kwaliteitsoffers, pionoffers en stukoffers. Hierbij gaat het niet om combinaties waarbij het geofferde materiaal direct wordt terug gewonnen. De nadruk ligt op offers met langetermijncompensatie. De hoofdstukken bevatten gemiddeld zeven illustratieve partijfragmenten. De partijfragmenten (soms hele partijen) nemen vaak niet meer dan één pagina in beslag. Wat kun je in dit deel verwachten?
Li Chao-Rajpara Ankit, Graz 2014
Deze stelling komt uit het hoofdstuk ‘Don’t Move! (Your Knight)’. Wit speelt dus niet het gebruikelijke 10.Pa4, waarna zwart met 10…c3 een gedekte vrijpion creëert.
10.bxc4!?
Kost dit niet gewoon hout?
10…bxc3 11.Tb1
Wit krijgt volgens Van de Oudeweetering een sterk initiatief voor het geofferde stuk. Zwart heeft veel zetten met zijn b-pion gedaan en is dus onderontwikkeld. Daarnaast staat de loper op b7 onder druk. Een ander treffend voorbeeld in dit hoofdstuk komt uit het Koningsgambiet, waarbij wit zijn paard in laat staan na …g5-g4.
Deel III: Breaking Pawn Moves
Zoals de titel al aangeeft, gaat dit deel over breekzetten met pionnen. In zes hoofdstukken passeren bekende en mindere bekende breekzetten de revue. Van de Oudeweetering geeft er de voorkeur aan om voorbeelden te gebruiken die niet veelvuldig in de schaakliteratuur terug te vinden zijn. Liever gebruikt hij origineel materiaal, met een verwijzing naar de klassiekers. De klassieke partijen moet de lezer maar in de (online) database opzoeken. Dit betekent niet dat er geen gebruik wordt gemaakt van oude partijen. Integendeel! Het moet dan wel gaan om minder bekende voorbeelden. Zoals in het hoofdstuk ‘The Other Dynamic Pawn Sac’.
Kotov-Euwe, Zurich Candidates’ 1953
In dit soort stellingen zie je vaak de breekzet 8.b3 (te vinden in Improve Your Chess Pattern Recognition, hoofdstuk 23 ‘A Dynamic Pawn Sac’). Hier is dat niet goed, omdat zwart reageert met 8…Ld6. Na 9.bxc4 Lxe5 staat de toren op a1 aangevallen. Daarom kiest Kotov voor:
8.d3 cxd3 9.Pxd3
Het paard op d3 controleert het zwakke veld c5 en met e2-e4 kan het zwarte paard van d5 worden verjaagd. Daarnaast is wit beter ontwikkeld en heeft hij een sterke loper op g2. In zijn analyses verwijst Van de Oudeweetering regelmatig naar standaardwerken. Zo wordt er in dit geval verwezen naar Zurich International Chess Tournament 1953 van Bronstein. Ook het minder bekende boek van Najdorf, Zurich 1953: 15 Contenders for the World Chess Championship, wordt aangehaald.
Deel IV: Material Matters
Deel IV bestaat uit vijf hoofdstukken. Hierin wordt uitgelegd hoe een middenspel zonder dames moet worden behandeld. Ook komt het middenspel met enkel dames en torens (‘de vierde fase’) aan bod. Verder valt te lezen over het loperpaar als compensatie voor een pion, ongelijke lopers in het middenspel en het verloren paard. Aan het eind van alle 37 hoofdstukken volgt een korte samenvatting met de belangrijkste aandachtspunten.
Deel V: Play With Your Pieces! Stop the Counting
Zoals de titel al aangeeft gaat dit deel over ongelijke materiaalverhoudingen. Van de Oudeweetering vraagt zich hardop af of hier wel sprake is van een patroon. Hij concludeert dat er in ieder geval sprake is van een opvallend kenmerk, met bijbehorende algemene richtlijnen. In zeven hoofdstukken worden verschillende materiaalverhoudingen behandeld, zoals dame tegen twee torens, dame tegen lichte stukken, twee lichte stukken tegen een toren en drie pionnen tegen een stuk. Deel V wordt, zoals elk deel, afgesloten met een aantal opgaven.
Ponkratov-Kryvoruchko, Berlin Wch rapid 2015
Dit is bijvoorbeeld opgave 27, waarbij naar zwarts eenvoudigste plan wordt gevraagd. De volgorde van opgaven loopt grotendeels gelijk met de volgorde van hoofdstukken (dus opgave 27 hoort bij hoofdstuk 27, ‘Queen or Two Rooks: How to Choose?’). Dit maakt het oplossen van de opgaven een stuk eenvoudiger. In Improve Your Chess Pattern Recognition stonden de opgaven nog per deel gehusseld, waar mijn voorkeur naar uit zou gaan. De oplossing van opgave 27 is:
26…Tf4 27.Db5 Pa5
Part VI: Bad Patterns
Het laatste deel, onderverdeeld in vier hoofdstukken, gaat over slechte patronen. Hoe moet het niet! In de eerste plaats is het nuttig om slechte patronen te herkennen. Op deze manier kunnen ze voorkomen worden in de praktijk. Daarnaast kunnen er ook positieve kanten zitten aan een slecht patroon. Deze slechte patronen worden op instructieve wijze behandeld door Van de Oudeweetering en en passant komen we ook te weten hoe schaakclub Het Paard van Ree aan zijn naam is gekomen.
Conclusie
Train Your Chess Pattern Recognition is een erg leerzaam middenspelboek. De manier waarop Van de Oudeweetering het studiemateriaal presenteert draagt hieraan bij. De relatief korte hoofdstukken met veel partijfragmenten zorgen ervoor dat de lezer bekend raakt met een hoop verschillende patronen. De opgedane kennis kan vervolgens worden getoetst met behulp van de opgaven. Het enige wat resteert is de patronen herkennen en toepassen in je eigen partijen. Dit leidt niet meteen tot gewonnen stellingen, maar je zult zien dat de tactische verwikkelingen vaker in je voordeel uitpakken als je de positionele troeven in handen hebt.
Kortom, een aanrader voor iedereen die zijn positionele wapenarsenaal wil uitbreiden! En ook nog eens leuk om te lezen.
Meer informatie en bestelmogelijkheden:
De webshop van New in Chess
Verzendhuis De Beste Zet
Schaak- en go-winkel Het Paard
