Schaakrubrieken weekend 12 november 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Donald tegen Clarsyn
Onder de voorverhalen over de match tussen Magnus Carlsen en Sergej Karjakin stond de opvallendste in het laatste nummer van het Noorse weekblad Donald Duck, dat bijna geheel over schaken gaat. Een hulpvaardige Noorse dame scande het voor me en vertaalde het een en ander. Niet alleen Donald en Guus Geluk schaken, ook de Grote Boze Wolf, de biggetjes, Mickey Mouse en zijn neefjes Puk en Max, en verder is er een ‘schaakschool met Magnus’. Wereldkampioen Makspuls Clarsyn (Maximale polsslag Helderziend) komt naar Duckstad voor een simultaansé- ance. Donald en Guus moeten meedoen, al kunnen ze niet schaken. Guus vertrouwt op zijn geluk, Donald op Willie Wortel, die een apparaatje heeft om gedachten te lezen.
Natuurlijk wint de geweldige Clarsyn toch al zijn partijen. De Noorse dame, die zelf niet door het schaakvirus is aangetast, zei giechelend aan de telefoon dat het wel duidelijk was hoe schaakgek haar land was geworden. Donderdag was de openingsceremonie van de echte match in het Plaza Hotel in New York. FIDE-president Kirsan Iljoemzjinov kon er niet bij zijn. Hij was in Moskou bij een conferentie over economische integratie van Eurazië, maar dat zal niet de belangrijkste reden van zijn afwezigheid zijn geweest. Hij staat door zijn contacten met Saddam Hoessein en Moammar Gaddafi op een zwarte lijst van het Amerikaanse ministerie van Financiën en onheil wacht hem als hij dat land betreedt. Iljoemzjinov groette de schakers in New York via Skype. Je zou bijna medelijden krijgen.
De FIDE wilde absoluut dat de match in New York kwam, en dan kan de baas er niet bij zijn. De eerste matchpartij was toen ik dit schreef nog niet begonnen, maar net als in Almelo is ook in de schaakwereld altijd wat te doen, in dit geval het Europese clubkampioenschap in de Servische stad Novi Sad. In de wedstrijd tussen En Passant (Nederland) en Padova (Italië, maar met zware buitenlandse versterkingen als Vachier-Lagrave, Aronian en Gelfand) liet Friso Nijboer in tijdnood een zware vis ontsnappen.
Friso Nijboer (En Passant) – Boris Gelfand (Padova), ECC Novi Sad 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 Pbd7 7. Lc4 Db6 8. Lb3 e6 9. Dd2 Le7 10. 0-0-0 Pc5 11. De2 Dc7 12. f4 b5 Gelfand is een expert in de Najdorfvariant, maar hier komt hij niet goed uit de opening.
13. e5 Een nieuwe zet. 13…dxe5 14. fxe5 Pd5 15. Lxe7 Pxe7 16. Pe4 Pxe4 17. Dxe4 Tb8 18. h4 Ld7 Zwart gaat het zonder de rochade spelen en komt in groot nadeel. Hij kon hier 18…0-0 doen.
19. h5 h6 20. Th3 a5 21. a3 Db6 Zwarts aanval stokt. Na 21…b4 komt 22. a4 en na 21…a4 22. La2 b4 23. axb4 gaat 23…Txb4 niet wegens 24. Pxe6. Na de gespeelde zet dreigt 22…a4 gevolgd door 23…b4 wel.
22. c3 b4 23. axb4 axb4 24. c4 Db7 25. Dg4 Ta8 26. Kb1 Ta5 27. Dxg7 Tg8 28. Dh7 Hij kon ook met 28. Dxh6 de tweede pion pakken.
28…Da7 29. Pc2 Lc6 30. Thd3 Wit staat gewonnen. 30…Dc7 31. Pxb4 Lxg2 32. c5 Ta8
33. c6 Dxe5 34. Dxh6 Na 34. La4 Le4 35. c7+ zou wit nog steeds gewonnen staan. 34…Le4 35. De3 En hier bood 35. Lc2 nog lichte tegenstand. 35…Tg3 Helaas, in een paar zetten heeft zwart de aanval volledig overgenomen. Na bijvoorbeeld 36. Dc1 wint zwart met 36…Da5. 36. Db6 Tb8 Wit gaf op.
Leuk uitstapje naar Novi Sad levert individueel succes op
Net als in de Champions League van het voetbal regeert het geld in het toernooi om de Europa Cup van de schakers. Het rijkst en dus het sterkst is het Russische team Syberia met Kramnik, Giri en Grisjoek aan de eerste drie borden. Ook lang niet slecht is het Italiaanse Padova dat VachierLagrave, Aronian en Gelfand kan opstellen. Het spreekt vanzelf dat de overgrote meerderheid van de 62 ingeschreven teams tegen dit geweld niets heeft in te brengen. Een andere overeenkomst met de Champions League is dat Nederland een onbetekenende rol speelt.
Voor de vier deelnemende clubs is het toernooi in Novi Sad een nuttige training en vooral een leuk uitstapje met goede vrienden. Ook als ze het sterkst mogelijke team hadden afgevaardigd, zou een klassering in de subtop het hoogst haalbare zijn geweest. Een opvallend individueel succes is natuurlijk wel mogelijk. In de eerste ronde ging het Groningse Sissa tegen een sterk zestal uit Israël geheel volgens verwachting ten onder met 1,5-4,5. Aan het eerste bord kwam nationaal kampioen Jorden van Foreest er niet aan te pas tegen Vassili Ivantsjoek, maar een bord lager won broer Lucas een formidabele partij tegen de Oekraïner Andrei Volokitin, de uitblinker van de recente Olympiade met een score van 8,5 uit 9.
Volokitin – Lucas van Foreest Novi Sad 2016
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 0-0 8. c3 d5 9. exd5 Pxd5 10. Pxe5 Pxe5 11. Txe5 c6 Het Marshall Gambiet geldt tegenwoordig als een remisewapen. In het beste geval mag wit hopen op licht eindspelvoordeel. 12. d3 Ld6 13. Te1 Lf5 14. Df3 Te8 15. Txe8+ Dxe8 16. Pd2 De1+ 17. Pf1 Lg6 18. h4 Dubieus. Sterker is 18. g3. 18 … Pf6 19. Ld1? Dit is vragen om moeilijkheden. Riskant is 19. Dxc6 Td8, maar wit kon zich redden door de gambietpion terug te geven met 19. Dd1 Dxd1 20. Lxd1 Lxd3. 19 … Pg4! 20. De2 Lh2+ 21. Kh1
24 … Pf2! 25. d4 Te8 26. a4 f5 Vooral niet 26 … Txe3? 27. Lxe3 Pg4+ 28. Kh3 Pxe3 29. axb5 cxb5 30. Te1 en wit wint.
27. axb5 axb5 28. h5 f4 29. Pd1 Pg4+ 30. Kh3 Lxh5 31. Lxf4 h6 32. Kh4 Pf6 33. Le5 g5+ 34. Kh3 Pg4 35. Lg3 Tf8 36. Ld6 Tf1 37. Kg3 Pf6 38. Ta8+ Kh7 39. Pf2 Le2 40. Tf8 Kg7 41. Le7 Ph5+ 42. Kh2 g4 Alles even sterk gespeeld. Wit moet een stuk geven.
54. Kf2 Pd5 55. g4 Pb4 56. Ke3 Kd5 57. Kf4 Kxd4 58. g5 hxg5+ 59. Kxg5 Kxc5 60. Kf6 Kd4 61. Ke6 Kc3 62. Kd6 Kb3 Wit geeft op.
Record blindschaken
Eind deze maand zal de Amerikaanse grootmeester Timur Garejev proberen het wereldrecord blind simultaan schaken te verbeteren door het op te nemen tegen 50 tegenstanders. Hij zit dan met een blinddoek voor en krijgt de zetten mondeling door gegeven. Zoiets spreekt tot de verbeelding en de media springen er terecht bovenop. Men vraagt de laatste tijd: ‘Hoe kun je nou 1600 stukken, met alle mogelijke zetten en daar weer alle mogelijke antwoorden op in je hoofd hebben, word je dan niet gek?’
Eerst een kort overzicht van het fenomeen blindschaken. In 1265 (in de tijd dat het schaakspel door de Kerk verboden was maar daarover wellicht een andere keer) speelde de Iraniër Buzecca in Florence aan twee borden blind. Dat record hield 518 jaar stand tot François Philidor (de grondlegger van theorieën over pionnenstructuren) in 1783 in Londen het tegen drie tegenstanders opnam. Een regelrechte sensatie! In 1858 stelde de ongekroonde kampioen Paul Morphy het record weer scherper: tegen de acht sterkste schakers van Frankrijk won hij blind zes partijen en remiseerde twee keer. Vanaf daar wordt het snel meer: Harry Pillsbury 1902 in Moskou tegen 22 tegenstanders en wereldkampioen Alexander Aljechin in 1933 in Chicago aan 32 borden. George Koltanowsky (sprak zeven talen vloeiend, was voorzitter van de Amerikaanse schaakbond en was beter in blindschaken dan in ziend schaken!) zette in 1937 in Edinburgh het record op 34 (24 winst en 10 remises in dertien uur). “Hoe is het mogelijk!”, reageerde zijn vrouw, “hij kan nog niets eens een brood onthouden als ik hem om een boodschap stuur.”
Dit record staat op sommige lijstjes nog steeds bovenaan. Er zijn blind-simultaans bekend tegen meer tegenstanders maar daar worden vraagtekens bij gezet: Miguel Najdorf speelde in Sao Paulo in 1947 tegen 45 man maar hij kreeg de zetten op een papiertje door en bij de Hongaar Janos Flesch, Budapest 1960 52 tegenstanders, werd te veel gesproken.
Een (blind)simultaan moet bij recordpogingen aan enkele criteria voldoen. Het gemiddelde niveau van de tegenstand mag niet te laag zijn en verder zijn de duur en eindscore belangrijk. Daarnaast mag de simultaangever op geen enkele manier informatie krijgen, vandaar die blinddoek. Dus ook het aantal ‘foute zetten’ moet bijgehouden worden want dat geeft indirect informatie.
De kunst bij blindsimultaan schaken is niet zozeer de partijen zelf maar welke partij zit waar? Wat is je gedachte-haak? Ons damfenomeen Ton Sijbrands bracht in 2014 het record blinddammen op 32: in 48 uur 14 winst en 18 remises. Een indrukwekkende prestatie! Bij het uniforme dammen heb je nog minder houvast dan bij de diversiteit van de schaakstukken. Sijbrands had als enig houvast dat hij aan de borden 1, 9, 17, 25 dezelfde openingszet speelde, een andere openingszet aan de borden 2, 10, 18, 26 en zo voorts. Het is niet veel maar het is wat.
Het is te hopen dat de organisatie van de komende poging van Garejev alle criteria goed in de gaten houdt, zodat we een officieel record kunnen noteren. Als voorbeeld een mooie blindsimultaanpartij uit 1929 van Koltanowsky tegen Arthur Dunkelblum, die in 1957 de Meester-titel kreeg en in 1970 en 1971 kampioen van België was.
G. Koltanowsky – A. Dunkelblum
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.0-0 Pf6 5.d4 exd4 6.e5 d5 7.exf6 dxc4 8.Te1+ Le6 9.Pg5 Dd5 10.Pc3 Df5 11.Pce4 Lb4 12.c3 dxc3 13.bxc3 La5 14.g4! Dg6 15.Pxe6 fxe6 16.f7+ Kxf7 17.Pg5+ Kg8 18.Txe6 Dd3 19.De1 Tf8 20.Te8 Dd7 21.Txf8+ Kxf8 22.La3+ Pe7
23.Td1! Dxg4+ 24.Kf1 Dxg5 25.Td5! Dh4 26.Th5! Df6 27.Tf5! zwart geeft op.
Het goed visualiseren komt onder andere voort uit veel ervaring: twee chirurgen of twee automonteurs kunnen aan de bar ook doorpraten en alternatieven opperen over een operatie of mankement. Daar hebben ze geen lichaam of auto voor nodig.
Dat was schrikken eind september, bij het toernooi ter ere van Tal in het Museum voor Russisch Impressionisme in Moskou: drie zeges van Giri achter elkaar. Geïnspireerd door de omgeving? In Rusland worden veel toernooien in musea gehouden, zoals we op de interessante officiële site (www.ruchess.ru) bij de Tal Memorial konden zien. Met één van zijn slachtoffers maakten we kennis in de vorige rubriek: Boris Gelfand en zijn vrouw Maya met haar heerlijke recepten die ze voor haar man klaarmaakt. Welnu, na deze partij tegen Giri moet het minimaal gefilte Fish geweest zijn want Gelfand overkwam waar hij in zijn boek ook over klaagde: een ‘worst slip’.
Gelfand-Giri
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4.Lg2 0-0 5.Pc3 Pc6 6.e3 d6 7.Pge2 e5 8.0-0 beter d5 8..exd 9.exd Pe7 10.Lf4 Pf5 11.Dc1 Te8 gelijke stand 12.h3 c6 13.g4 Pe7 14.Lh6 d5 15.c5 b6 16.cxb axb 17.Te1 Lh8 Hoewel de computer niet alle zetten van Giri waardeert, ook deze niet (Lxh6) geeft hij nu voordeel voor zwart aan. 18.Df4 Pd7 19.Dd2 Pf8 20.Pf4 Pe6 21.Pce2 c5 22.dxc bxc 23.Pxd5 Lb7 24.Pec3 Pxd5 25.Pxd5 Ld4 nu is de stand weer helemaal gelijk. Maar weer een zwakkere zet van Gelfand: 26.Pc3 (Pf4!) Lxg2 27.Kxg2 g5 28.h4? Nodig was 28.Txe6 Txe6 29.Lxg5 Nu komt van Giri 28..gxh (maar beter was Pf4†) 29.Pe4 Dd5 wit zit in grote problemen 30.f3 Tad8? Het voordeel van Giri verdampt, sterker Ted8 31.Tad1 Kh8 32.Lxg5 f5 33.Lxd8 Txd8 zwart iets beter maar dan 34.gxf5?? Maya, gooi de suikerbieten maar in de pan! 34..Dxf5 verpletterend 35.Kh1 Tg8 36.Tf1 Le5 0-1. Uiteindelijk werd Giri 2e maar wat een kansen weer gemist op meer … het blijft onbegrijpelijk.
Een blad dat met grote regelmaat uitvoerig verslag doet van zulke grote toernooien is Chess, bijvoorbeeld over de Sinquefield Cup waar grootmeester So schitterde en natuurlijk de Tal Memorial; dat gaat natuurlijk ook gebeuren over de match om de wereldtitel en het belangrijke toernooi in Londen in december. Waar veel schakers ternauwernood van hun werk/hobby kunnen leven is er voor de grootmeesters aan de top heel wat te schnabbelen, bijvoorbeeld via simultaans of het schrijven van boeken, waarbij we maar moeten geloven dat ze die inderdaad zelf produceren.
Bij chess.co.uk kan men ook kennis maken met vele mooie schaakparafernalia, voor de liefhebber. Uiteraard veel partijen in het blad voor degene die graag partijen naspeelt. Ik zag een boeiend artikel van Steve Giddins over wat er met een schaker kan gebeuren wanneer die zich plotseling realiseert dat hij of zij in zijn berekeningen iets heeft gemist. Elke speler zal dat herkennen. Find the winning moves, diagrammen van stellingen ‘waarin iets aan de hand is’, als altijd verdeeld in Warm up puzzles, For the Club Player en Harder Puzzles, is ook één van de leuke en leerzame rubrieken, net als How good is your Chess van Daniel King. Al met al redenen genoeg om Chess te bekijken.
Probleem 2606 is een 3-zet van Goumondy:
Sleutelzet 2604:1.Pd3!
Amateurs zoeken stunts in Europacup
Een actuele discussie in de voetbalsport zou je ook in de schaaksport kunnen voeren. Bij het wereldkampioenschap voetbal wordt het aantal deelnemende landen steeds hoger. Het aantal kansloze teams wordt dus ook steeds hoger. Wat heeft een land als Zuid-Korea te zoeken… oeps, ongelukkig voorbeeld. Bij de Europacup voor clubteams in Novi Sad (Servië) zijn de Nederlandse teams En Passant (Bunschoten-Spakenburg), LSG (Leiden), Sissa (Groningen) en Kennemer Combinatie (Haarlem) kansloos voor een hoge klassering. Maar ze hebben er wel iets te zoeken. Plezier, ervaring, internationale ontmoetingen en noem nog maar een paar leuke, sportieve elementen. Een van de leukste elementen is dat de Nederlandse amateurs (en een paar profs) zomaar tegenover de sterkste schakers van de wereld kunnen komen te zitten.
Twee jaar geleden won Manuel Bosboom (En Passant) van Peter Leko, die je een absolute topper mag noemen sinds hij in 2004 een match speelde om het wereldkampioenschap. Bosboom zette Leko hardhandig van het bord en de schaakwereld maakte weer eens kennis met de Bosboom bij wie alles mogelijk is. Zijn teamgenoot Henk Vedder speelde in de Europacup eens tegen Alexei Sjirov, ooit de nummer drie van de wereld. Sjirov offerde een toren en Vedder snapte er niets van, maar dacht direct: het is Sjirov, dus het klopt. Uiteraard nam hij het offer wel aan, je moet je niet laten afbluffen door een grote naam. Enkele zetten later werd Vedders gedachte bevestigd: het klopte en hij moest opgeven. De Spakenburger vindt dat nog steeds een onvergetelijke gebeurtenis.
In het toernooi dat nu bezig is, kreeg Friso Nijboer een kans op onsterfelijkheid tegen Boris Gelfand, WK-finalist in 2012. Nijboer is een sterke grootmeester met een enorme staat van dienst, maar toch van een andere orde dan Gelfand. Het werd een spectaculaire partij, waarvan in eerste instantie bleef hangen: Nijboer had moeten winnen. Het zal niet lang duren voordat nuchtere commentatoren zullen zeggen: maar dat heeft hij niet gedaan. Hij heeft zijn kans niet gegrepen.
Nijboer-Gelfand
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 Pbd7 7.Lc4 Db6 8.Lb3 e6 9.Dd2 Le7 10.0-0-0 Pc5 11.De2 Dc7 12.f4 b5 De spelers denken best over deze zetten na, maar het is allemaal heel gebruikelijk in het Siciliaans. Zo ook de volgende opstoot. 13.e5 dxe5 14.fxe5 Pd5 15.Lxe7 Pxe7 16.Pe4 Pxe4 17.Dxe4 Tb8 18.h4 Ld7 19.h5 h6 20.Th3 Intussen begint wel op te vallen dat zwart nog niet heeft gerokeerd. Wat wil wit eigenlijk op de koningsvleugel? 20…a5 21.a3 Db6 22.c3 b4 23.axb4 axb4 24.c4 Db7 25.Dg4 Ta8 26.Kb1 Ta5
De balans is plotseling omgeslagen. Zwart gaat op d3 cashen en daarna ook op c6. 36.Db6 Tb8
Wit geeft het op. Nu hangt bijna alles bij hem.
Voor beginners A7169
Voor gevorderden B7169
De ontmoeting tussen wereldkampioen schaken Magnus Carlsen en uitdager Sergej Karjakin is gisteren geopend. Vanavond zal de eerste partij worden gespeeld. De match gaat over twaalf partijen en vindt plaats in New York.
In het najaar van 2014 behield Carlsen zijn wereldtitel tegen Viswanathan Anand. Hij won deze match met 6,5-4,5. Om in de sfeer van het wereldkampioenschap te komen, de laatste partij uit deze tweekamp, waarin Carlsen won.
M. Carlsen –V. Anand
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. 0-0 Pxe4 5. d4 Pd6 6. Lxc6 dxc6 7. dxe5 Pf5 8. Dxd8+ Kxd8 9. h3 (De “Berlijnse muur” wordt op dit niveau meer gezien. Het is een bekend remisewapen voor zwart.) 9… Ld7 10. Pc3 h6 11. b3 Kc8 12. Lb2 c5 (12. …b6 13. Tad1 Pe7 14. Rfe1 c5 is ook bekende remisevariant.) 13. Tad1 b6 14. Tfe1 Le6 15. Pd5 g5 16. c4 Kb7 17. Kh2 a5 18. a4 Pe7 19. g4 Pg6 20. Kg3 Le7 (Het is allemaal redelijk goed te volgen, wit en zwart spelen normale logische zetten. Als Carlsen nu 21. Pxe7 Pxe7 22. Pd2 Tad8 23. Pe4 Pg6 speelt, komt hij er niet meer door.) 21. Pd2 Thd8 22. Pe4 Lf8 23. Pef6 b5!? (Anand zoekt naar wat complicaties, want het zal mooi zijn als hij deze partij won, om gelijk te komen. Veiliger is 23…c6 24. Pe3 Pf4 en zwart kan naar d3, maar meer dan remise wordt het niet.) 24. Lc3 bxa4 25. bxa4 Kc6 26. Kf3 Tdb8 27. Ke4 Tb4? (Aangewezen was 27. …Tb3 wat goed remise te houden is.) 28. Lxb4 cxb4 29. Ph5 Kb7 30. f4 gxf4 31. Phxf4 Pxf4 32. Pxf4 Lxc4 33. Td7 Ta6 34. Pd5 Tc6 35. Txf7 Lc5
