Krantenrubrieken weekend 3 december 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een rijk leven
Niet dat ik uitgekeken ben op het wereldkampioenschap, maar er gebeurt nog meer in de schaakwereld. Vorige week overleed Mark Taimanov in St. Petersburg, 90 jaar oud. Hij had een rijk leven. Taimanov was een van de laatste topschakers die volwassen werden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De laatste is de Rus Joeri Averbach, nu 94. Hij is de enige overlevende van het fameuze kandidatentoernooi van 1953 in Zürich. Zo’n toernooi kan nu niet meer. Vijftien schakers die tweemaal tegen elkaar speelden, 28 partijen ieder. Geen wonder dat Max Euwe, 52, in de tweede helft instortte.
Taimanov was een groot schaker en hij schreef vele boeken, waarvan dat over het Nimzo-Indisch door sommige schakers als een bijbel werd beschouwd. Helaas werd hij vooral bekend als de man die in 1971 een kandidatenmatch tegen Bobby Fischer met 6-0 verloor.
De Sovjetautoriteiten beschouwden dat als een blamage en de gevolgen waren ernstig. Zijn stipendium en zijn titel van ‘Geëerd sportmeester’ werden ingetrokken en hij mocht tijdelijk niet in het buitenland schaken. Taimanov zei: „Ik heb mijn muziek nog.” Inderdaad. Hij vormde met zijn eerste vrouw Ljoebov Broek een internationaal vermaard pianoduo, dat opgenomen is in de serie van Philips Great Pianists of the 20th Century. In die nare tijd na het verlies tegen Fischer scheidde Broek van hem. Gelukkig was Taimanov altijd een rasoptimist.
Hij trouwde vier keer, de laatste keer met een vrouw die 35 jaar jonger was, de liefde van zijn leven. In 2004 kreeg hij, 78, met haar een tweeling, een jongen en een meisje. Hij zei eens dat vrouwen zijn grote passie waren, daarna schaken en muziek. Zijn Nadesjda zei toen dat een vriendin had verteld dat haar zoon op school naast een leuk meisje zat, en dat dat misschien wel Marks volgende vrouw was. „Een aardig grapje, maar zo zal het niet gaan”, zei Mark en hij had gelijk.
Mark Taimanov-Tigran Petrosian, kandidatentoernooi Zürich 1953
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 c5 5. Ld3 0-0 6. Pf3 d5 7. 0-0 Pc6 8. a3 Lxc3 9. bxc3 b6 10. cxd5 exd5 11. Pe5 Dc7 12. Pxc6 Dxc6 13. f3 Wit bereidt volgens het recept van zijn leermeester Botwinnik de opmars e3-e4 voor. 13…Le6 14. De1 Pd7 15. e4 c4 Meteen 15…f5 was flexibeler. 16. Lc2 f5 17. e5 Tf7 18. a4 a5 19. f4 b5 20. axb5 Dxb5 21. La3 Pb6 22. Dh4 De8 23. Tf3 Pc8 Dit kost materiaal, maar zwarts stelling was niet goed meer te verdedigen. 24. La4 Mooi. Na 24…Dxa4 komt 25. Dd8+ en na 24…Ld7 komt 25. e6. 24…Td7 Petrosian werd beroemd om zijn kwaliteitsoffers, maar dit is een machteloze noodsprong. 25. Tb1 Dd8 26. Lxd7 Een mooi dameoffer. 26…Dxd7 Na 26…Dxh4 zou wit met 27. Lxe6+ Kh8 28. Lxd5 Ta7 29. Tb8 winnen. 27. Tg3 Pa7 28. Le7 Lf7 29. Dg5 Lg6 30. h4 Wit heeft niet alleen een kwaliteit meer, hij heeft ook een winnende aanval. 30…Pc6 31. La3 Pd8 32. h5 Pe6 33. Dh4 Lf7 34. h6 g6 35. Df6 Dd8 36. Le7 Dc7
Voor altijd de man die verloor van Bobby Fischer
Mark Tajmanov was een veelzijdig man. Hij was een topgrootmeester, die kampioen van de Sovjet-Unie werd en tweemaal het kandidatentoernooi bereikte. Hij was ook een gevierd concertpianist, die met zijn eerste echtgenote, Ljoebov Bruk, een duo vormde dat wereldfaam verwierf. Maandag overleed hij in Sint.- Petersburg, 90 jaar oud. Tajmanov heeft vaak moeten uitleggen hoe hij in twee vakgebieden het hoogste niveau wist te bereiken. Zijn verklaring was simpel: vermeng de twee nooit. Als hij concerten gaf, rustte hij uit van het schaken, en als hij schaakte, rustte hij uit van de piano. Hoewel hij als schaker vele successen behaalde, werd Tajmanov vooral bekend als verliezer. In de eerste ronde van het kandidatentoernooi in 1971 verloor hij in Vancouver met 6-0 van Bobby Fischer. Het was een debacle met grote gevolgen. Bij zijn terugkeer in het vaderland ontdekte de douane dat Tajmanov een niet toegestane hoeveelheid dollars bij zich had en, erger nog, het boek De Goelag Archipel van Aleksandr Solzjenitsyn. Tajmanovs straf voor die twee overtredingen en vooral voor de vernederende nederlaag tegen een Amerikaan was zwaar. De pers maakte hem zwart, hij raakte zijn staatssalaris kwijt en hij mocht niet meer naar het buitenland. Tot overmaat van ramp strandde zijn huwelijk met Bruk. Pas twee jaar later werden de beperkingen opgeheven. Hij bleef een succesvol toernooispeler, die tweemaal wereldkampioen bij de senioren werd. Maar zijn rol op het hoogste niveau was uitgespeeld. Tajmanovs naam zal voortleven in een door hem ontwikkelde variant van het Siciliaans, de opening die hij zijn boek Taimanov’s Selected Games ‘mijn vriend’ noemt. In de volgende partij uit een interzonaal toernooi kiest hij een andere variant van zijn favoriete opening. De aantekeningen zijn gebaseerd op die van de winnaar.
Unzicker – Tajmanov Stockholm 1952
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 d6 6. Le2 e5 7. Pf3 h6 8. 0-0 Le7 9. Te1 0-0 10. h3 a6 11. Lf1 b5 12. a3 Sterker is 12. a4 b4 13. Pd5.
12 … Lb7 13. b3 Tc8 14. Lb2 Tc7 15. Pb1 Opnieuw een te passieve zet. Tajmanov geeft 15. Pd5 Pxd5 16. exd5 Pb8 17. Tc1 als sterker.
15 … Da8 16. Pbd2 Pd8 17. Ld3 Pe6 18. Tc1 Tfc8 19. Ph2 Pd7 20. Phf1 Pdc5 21. Pg3 g6 22. Pe2
Zwart vermijdt terecht de pionwinst 22 … Pxe4 23. Pxe4 Lxe4 24. Lxe4 Dxe4 25. Pc3, gevolgd door 26. Pd5, waarna wit uit de problemen is.
23. Pc3 Pd4 Niet 23… Pxd3? 24. cxd3 Pc5 25. De2 Lxd2 26. Dxd2 Pxb3 27. Dxh6 Txc3? 28. Lg5 met mataanval.
24. Pcb1 d5 25. exd5 Pxd3 26. cxd3 Txc1 27. Lxc1 Lxd5 28. f3 Tc2 29. a4 Na 28. Txe5 wint 29 … Dc6 30. Te1 Txc1 31. Dxc1 Dxc1 32. Txc1 Pe2+.
29 … b4 30. Kh1 Dc6
Carlsen prolongeert titel
Wat in de reguliere serie van twaalf partijen maar niet wilde lukken, lukte in de tiebreak wel: Magnus Carlsen versloeg Sergei Karjakin overtuigend en blijft de komende twee jaar wereldkampioen. Velen zullen na die uitslag opgelucht adem halen: de nummer één van de wereld sinds 2010, de beste speler aller tijden, de regerend kampioen won en niet de nummer negen die met vallen en opstaan uitdager werd. Toch had het niet veel gescheeld of Karjakin had met zijn indrukwekkende verdedigingskunsten succes gehad. De eerste zes partijen waren in het voordeel van Carlsen maar de tussenstand was slechts 3-3. In de tweede serie was Karjakin de betere, hij liet echter enkele goede kansen lopen. Dus volgde bij 6-6 een tiebreak met eerst vier rapidpartijen van een half uur per speler per partij en als dat geen beslissing zou brengen snelschaakpartijen van vijf minuten. Zover is het gelukkig niet gekomen. Een WK dat uit-gevluggerd wordt…
De rapid partijen waren van hoog niveau en er gebeurde wat. De eerste partij gaf hetzelfde beeld als de serieuze partijen en was van hetzelfde niveau: een Spaanse partij met een rustige opzet van wit, een gepointeerd tegenspel van zwart en na een algehele afruil van de damevleugel een logisch einde: remise. Toch was het al duidelijk dat Karjakin meer tijd nodig had: in de slotfase had hij minder dan een minuut en Carlsen nog tien minuten. In de tweede partij zagen we eindelijk, feitelijk voor de eerste keer, een Carlsen in zijn element. Met sterk en fantasievol spel bereikte hij vanuit de Italiaanse opening deze stelling:
Karjakin had hier nog 40 seconden en Carlsen vijf minuten. Als g7 valt, stort de stelling in. Wit kan dat afdwingen met 62.Kf7 Tb2 63.Lf8 Tb7+ 64.Kg6 f5 (anders 65.Lf7) 65.Lc5 Tc7 66.Ld4 Te7 67.Lf7 en wint.
62.Lg4 Te8 63.Lf5 Kg8 64.Lc2 Te3 65.Lb1 Kh8 66.Kf7 Tb3 67.Le4 Te3 68.Lf5 Tc3 69.g4 Tc6 70.Lf8 Tc7+ 71.Kg6 Kg8 72.Lb4 Tb7 73.Ld6 Kh8 74.Lf8 Kg8 75.La3?
Hier laat Carlsen zijn een na laatste kans lopen maar het was al moeilijk met beperkte bedenktijd: 75.Lc5! Kh8 76.Le6 Tb8 77.h5 Ta8 78.g5! hxg5 79.h6! gxh6 80.Le7 en mat volgt.
75…Kh8 76.Le6?
Dit was zijn laatste kans: 76.Lf8 Kg8 77.Lc5 zie vorige aantekening.
76…Tb6 77.Kf7 Tb7+ 78.Le7 h5! 79.gxh5 f5! 80.Lxf5 Txe7+! 81.Kxe7 Kg8
met een loper van de verkeerde kleur kan wit niet winnen.
82.Ld3 Kh8 83.Kf8 g5 84.hxg6 e.p. pat.
Karjakin blij, Carlsen gefrustreerd. Maar daar was niets van te merken in partij 3.
Carlsen komt met een mooi, diep, positioneel concept:
30…e4!! 31.dxe4 Lxc3 32.Txc3 De5 33.Tc1 Ta8 34.h3 h6 35.Kh2 Dd4 36.De1 Db2 37.Lf1 Ta2 38.Txc7 Ta1
Wit geeft op, wat een dodelijke invasie was dat.
In de vierde partij zette Carlsen zijn stelling in beton op en wachtte totdat Karjakin, die moest winnen om verlenging af te dwingen, zich stuk liep.
Men verwachtte 49.Dg3 of 49.Tg1 om de matdreiging er uit te halen waarna wit het eindspel vanzelf wint. Carlsen zag in een paar seconden een waardig einde voor deze tweestrijd.
49.Tc8+ Kh7 50.Dh6+!! Een dameoffer met mat tot gevolg, overtuigender kan niet.
Ook al imponeerde Carlsen niet in de reguliere partijen, hij is de terechte winnaar. Deze match zal niet veel bladzijden krijgen in de geschiedenisboeken. Alleen als dit het begin zal blijk van een volgende versnelling in de totale bedenktijd voor serieuze partijen.
Oplettende lezers herinneren zich wellicht dat ik eerder de loftrompet liet schallen over het nieuwe tijdschrift Caïssa, het Tijdschrift voor de Geschiedenis van Schaak- en Bord-spelen. Nu is nummer 2 verschenen met opnieuw vele interessante artikelen. Voor € 14,90 krijgt men zo’n negentig grote bladzijden die daarmee zijn gevuld. Het is een uitgave van Verlag Chaturanga o.l.v. Dr Mario Ziegler en wie meer over publicaties van deze uitgeverij wil weten vervoege zich op www.chaturanga.de.
Persoonlijk was ik nogal ingenomen met het verhaal van Arie v.d. Stoep over het middeleeuwse schaak maar nog meer met de psychologische uitleg van mijn lievelings partij uit het boek Murphy van Samuel Becket door Prof. Dr.Bernd-Peter Lange. Ik had er al veel over gelezen maar Lange heeft mij volledig bevredigd. Om u nieuwsgierig te maken naar artikel en Caïssa hier de partij: Murphy (verpleger in een psychiatrische inrichting) tegen Endon (patiënt) 1.e4 Ph6 2.Ph3 Tg8 3.Tg1 Pc6 4.Pc3 Pe5 5.Pd5 Th8 6.Th1 Pc6 7.Pc3 Pg8 8.Pb1Pb8 9.Pg1 e6 10.g3 Pe7 11.Pe2 Pg6 12.g4 Le7 13.Pg3 d6 14.Le2 Dd7 bent u er nog? 15.d3 Kd8 16.Dd2 De8 17.Kd1 Pd7 18.Pc3 Tb8 19.Tb1 Pb6 20.Pa4 Ld7 21.b3 Tg8 22.Tg1Kc8 23.Lb2 Df8 24.Kc1 Le8 25.Lc3 Ph8 26.b4 Ld8 27.Dh6 Pa8 28.Df6Pg6 29.Le5 Le7 30.Pc5 Kd8 31.Ph1 Ld7 32,Kb2! Th8 33.Kb3 Lc8 34.Ka4 De8† 35.Ka5 Pb6 36.Lf4 Pd7 37.Dc3 Ta8 38.Pa6 Lf8 39.Kb5 Pe7 40.Ka5 Pb8 41.Dc6 Pg8 42.Kb5 Ke7 43.Ka5 Dd8 en wit geeft op. Meer weten? Ga naar www.caïssa-journal.de.
Er zijn tijden geweest dat het eigenlijk moeilijker was om kampioen van Rusland/USSR te worden dan wereldkampioen, immers, deelnemers waren vele potentiële wereldkampioenen. Die tijd is voorbij maar de gemiddelde ELO’s zijn natuurlijk nog indrukwekkend genoeg. Grischuk en Svidler waren favorieten maar de titel ging verrassend naar Alexander Riantsev. Niet minder dan 70 procent van de partijen eindigde in remise behalve in de laatste ronde (4 van de 6 in winst) en dat lijkt een beetje op het voetballen waar men ook in de eindfase ineens aan het doelgemiddelde gaat werken. Maar winst in de 1e ronde telt net zo hard mee! Hier een partij van de kampioen:
Riantsev-Bocharov
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3 0-0 5.Ld3 d5 6.Pf3 c5 7.cxd exd 8.dxc Lxc5 9.0-0 Pc6 10.h3 a6 11.b3 d4 tot hier is de computer helemaal tevreden over het volgen van de theorie 12.exd Pxd4 hier zou Lxd4 beter zijn. 13.Lb2 Pe6 14.Pe4 Le7? waarom niet gewoon Pxe4? 15.Dc2 Pd5 16.Pc3 Pf6 zwart heeft moeite goede zetten te vinden, hier was Kh8 geboden 17.Tad1 Da5 Stockfish geeft aan dat wit veel beter staat. 18.Tfe1 Td8 beter h6 19.Te5 b5 vreemd, logisch is Dc7 20.Pd5 een beslissende tactische aanval Pxd5 21.Lxh7† Kf8 22.Texd5 (nog beter was Tdxd5) Txd5 eerst Lb7 was geboden hoewel ook dan wit gaat winnen 23.Txd5 Lb7 24.Tf5 nu houdt f6 de ondergang nog even tegen maar 24..Tc8?? 25.Txf7† Kxf7? wit gaat van +3 naar +13…26. Dg6† Kf8 27.Dxe6 Lf6? 28.Lg6 1-0.
Probleem 2609 is een tweezet van Valuska:
Beste schaker is ook gewoon wereldkampioen
Magnus Carlsen is dus wereldkampioen gebleven. Toch. Na zijn nederlaag in de achtste partij stond hij voor de loodzware opgave in vier partijen te doen wat hem in de eerste zeven niet was gelukt: superverdediger Sergei Karjakin verslaan en dat onder loodzware druk. Het lukte hem in de tiende partij. De match eindigde in een gelijkspel en na de barrage van rapidpartijen mocht Carlsen zich woensdag opnieuw tot wereldkampioen laten kronen. Veel schaakliefhebbers zijn daar blij mee. De wereldkampioen is de sterkste schaker van de wereld, die aantrekkelijk schaak speelt, en niet een saaie verdedigend spelende Rus. Zo hoort het.
Vorige week was ik gekomen tot en met de achtste partij, die door Karjakin was gewonnen na remises in de eerste zeven partijen. Twee dagen later kon hij ook de negende partij winnen, maar op de 39e zet miste hij een winstweg. Makkelijk was die niet, maar op het allerhoogste niveau mogen we dat een speler aanrekenen. In de tiende partij sloeg Carlsen zoals gezegd terug, in een lange laveerpartij. Er leek weinig te gebeuren, maar de Noor had geen keus, hij moest zijn kleine voordeel aangrijpen om de match gelijk te trekken. Er volgde nog een redelijk spannende remise en een teleurstellende korte remise in de slotpartij. De spelers lieten het op de barrage aankomen. Hieronder de door Carlsen gewonnen tiende partij.
Carlsen-Karjakin
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3 0-0 6.Lg5 h6 7.Lh4 Le7 8.0-0 d6 9.Pbd2 Ph5 10.Lxe7 Dxe7 11.Pc4 Pf4 12.Pe3 Df6 13.g3 Ph3+ 14.Kh1 Pe7 15.Lc4 c6 16.Lb3 Pg6 Zwart hoopt een beetje op aanval. Met de nadruk op beetje. 17.De2 a5 18.a4 Le6 19.Lxe6 fxe6 20.Pd2 d5 Peter Svidler liet tijdens de partij op internet zien hoe 20…Pxf2+ 21.Kg2 Ph4+ 22.Kg1 (22.gxh4 Dg6+) 22…Ph3+ 23.Kh1 Pf2+ tot zetherhaling en dus remise zou leiden. 21.Dh5 Pg5 22.h4 Pf3 23.Pxf3+ Dxf3+ 24.Dxf3 Txf3 25.Kg2 Tf7 26.Tfe1 h5 27.Pf1 Kf8 28.Pd2 Ke7 29.Te2 Kd6 30.Pf3 Taf8 31.Pg5 Te7 32.Tae1 Tfe8 33.Pf3 Ph8 34.d4 exd4 35.Pxd4 g6 36.Te3 Pf7 37.e5+ Wit heeft het initiatief overgenomen. 37…Kd7 38.Tf3 Ph6 39.Tf6 Tg7 40.b4 axb4 41.cxb4 Pg8 42.Tf3 Ph6 43.a5 Pf5 44.Pb3 Kc7 45.Pc5 Kb8 46.Tb1 Ka7 47.Td3 Tc7 48.Ta3 Pd4 49.Td1
Wit speelt op twee vleugels en het zwarte paard moet kiezen. Na 49…Pb5 50.Tf3 gevolgd door Tf6 staat wit al bijna gewonnen.
50.Kh3 Ph6 51.f3 Tf7 52.Td4 Pf5 53.Td2 Th7 54.Tb3 Tee7 55.Tdd3 Th8 56.Tb1 Thh7
Karjakin ga na afloop aan dat dit de beslissende fout was en dat hij Ph6 had moeten spelen. Het hoe en waarom is heel subtiel.
57.b5 cxb5 58.Txb5 d4
59…Tc7 60.Pxe6 Tc3 61.Pf4 Thc7 62.Pd5 Txd3 63.Pxc7 Kb8 Moet wel, na 63…Td1 64.Pb5+ Ka8 (op Kb8 volgt a6) 65.Tf6 wordt zwart mat gezet.
64.Pb5 Kc8 65.Txg6 Txf3 66.Kg2 Tb3 67.Pd6+ Pxd6 68.Txd6 Te3 69.e6 Kc7 70.Txd4 Txe6 71.Td5 Th6 72.Kf3 Kb8 73.Kf4 Ka7 74.Kg5 Th8 75.Kf6
Zwart geeft het op. Wit gaat Kg7 spelen en de h–pion gaat verloren, waarna wit eenvoudig wint, omdat op Tg8 wit Tg5 tussendoor heeft.
Voor beginners A7187
Voor gevorderden B7187
Twee weken geleden waren specifieke Duitse problemen met witte lijnthema’s aan de orde. Het Thema A kreeg de aandacht.
Inmiddels heeft Magnus Carlsen de tweekamp om het wereldkampioenschap gewonnen. Het kwam, tot een barrage en in de rapidpartijen sloeg hij toe in de derde en vierde partij. De Noor blijft dus wereldkampioen. Eerder schreef hij al de tiende partij op zijn naam, waardoor hij weer dezelfde aantal punten als zijn uitdager Karjakin had. De elfde partij was een zwaarbevochten remise en de twaalfde partij een zeer snelle remise.
De laatste zet van de tweekamp, de slotzet van Carlsen in de vierde rapid-partij, is een plaatje waard.
