Geweldig spektakel in Londen
Vandaag was er in de Londen Classic volop spektakel. Drie partijen kwamen tot een beslissing en dat hadden er evengoed meer kunnen zijn. De partij van de dag was die tussen Fabiano Caruana en Hikaru Nakamura. De twee Amerikanen vlogen elkaar naar de keel in een hyperscherpe variant van de Najdorf toen Caruana plotseling een dame offerde voor twee stukken.
Nakamura (rechts) heeft zojuist opgegeven tegen Caruana.
Onze landgenoot Anish Giri had anders eventueel aanspraak kunnen maken op het predicaat ‘partij van de dag’. Want ook hij had zich bediend van de Najdorf tegen Viswanathan Anand. En na een sterk nieuwtje had hij de Indiër verleid tot een foutief offer. Hoewel Giri naar eigen zeggen sterk verrast was, reageerde hij uitstekend. Hij offerde het stuk terug en gooide zijn stukken in de aanval. Die aanval had hij kunnen laten doorslaan als hij een klein nuanceverschil had aangebracht in de volgorde van zijn zetten. Het zag er allemaal veelbelovend uit, maar helaas bleek er – zoals Giri het speelde – niet meer in te zitten dan een zettenherhaling. Had hij het anders gedaan, had hij zijn welverdiende eerste volle punt mogen laten noteren. Het mag dus weer niet zo zijn.
Koploper Wesley So bleef aan kop omdat hij ditmaal met zwart gehakt maakte van Veselin Topalov. Ook hier een regelrechte koningsaanval die uitmondde in een schitterend matbeeld. En of de koek nog niet op was, ging ook Levon Aronian onderuit tegen Maxime Vachier-Lagrave. De Fransman speelde een uitstekende partij. Daarmee werd de stand na zes ronden:
GM Maurice Ashley (rechts) interviewt voor het publiek in de zaal en de kijkers van de livestream zowel Anish Giri als Viswanathan Anand over hun partij van vandaag.
Anand, Viswanathan – Giri, Anish
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6
- h3
De mode tegenwoordig. Ooit ook door Bobby Fischer gespeeld. Kennelijk had de Amerikaan een neusje voor interessante voortzettingen in de opening.
6…e6
Van Giri mag je verwachten dat hij zijn huiswerk goed heeft gedaan. 6…e5 is ook een belangrijk systeem. Maar de remisetendenzen zijn vrij groot hier. Omdat Giri van zijn trainer Tukmakov scherper moet spelen, kiest hij voor de Scheveninger opbouw. Er zit echter een belangrijk idee achter dat we zo dadelijk zullen zien.
- g4 Le7 8. g5 Pfd7 9. h4
Hier komt het eigenlijke idee tot uiting. In de Engelse aanval (met 6. Le3) kan zwart ook kiezen voor de Scheveningenopbouw, maar daar speelt wit de zet h2-h4 in één zet. Zwart heeft dus een belangrijk tempo extra. Het is natuurlijk de vraag in hoeverre hij dat werkelijk gebruik van kan maken.
9…b5
9…Pc6 10. Le3 O-O 11. Le2 Pxd4 12. Dxd4 b5 13. O-O-O Da5 is nog bekend uit een partij Topalov-Gelfand, 2012 en Ducarmon-Van Overdam, 2014.
- a3 Lb7 11. Le3 Pc6 12. Dd2 De twee jonge Nederlandse grootmeesters Van Kampen en Bok kozen allebei ooit voor 12. Pxc6 maar de ervaringen hiermee waren niet overdreven goed te noemen…
12…O-O
Giri kiest voor de logische zet om eerst de torens te verbinden. 12…Tc8 Hovhannisyan-Zhigalko, 2013 eindigde in een overwinning voor zwart na 13. O-O-O b4 14. axb4 Pxb4 15. Pb3 Lxe4 16. Pxe4 Txc2+ 17. Dxc2 Pxc2 18. Kxc2 O-O met grote verwikkelingen.
- O-O-O
13…Pc5
Een nieuwe zet in een stelling die redelijk vaak op het bord is gekomen. Het is grappig dat de engine dit in het begin niet zo’n goede voortzetting vindt, maar na verloop van tijd hem toch gaat waarderen. Hij vindt wit beter staan en dat staat die optisch ook. Maar uit de praktijk weten we dat zwarts stelling heel veerkrachtig is. Giri zal de stelling ongetwijfeld van te voren bestudeerd hebben en geoordeeld hebben dat het allemaal wel meevalt voor zwart. De ruil op d4 13…Pxd4 was de keuze van Topalov in zijn partij tegen Vallejo Pons in 2012. 14. Lxd4 Tc8 Maar na 15. Tg1 Pe5 16. De3 Pc4 17. Lxc4 Txc4 18. f4 Te8 19. f5 Lf8 20. f6 e5 21. Lb6 Dd7 22. fxg7 Lxg7 23. Lc5 had zwart de nodige problemen en hij verloor dan ook. Het alternatief is 13…Tc8 maar ook daar scoort zwart niet bijster goed mee.
- f3 Tb8 15. Tg1
Dekt pion g5 nogmaals om zo h4-h5 voor te bereiden. Dat moest omdat zwart anders op d4 zou ruilen waarna de dekking van g5 wegvalt. In aanmerking komt ook het wat profylactische 15. Kb1 maar na 15…Pxd4 16. Lxd4 Lc6 kan zwart toch gaan werken aan zijn eigen actie op de damevleugel. Wit zal het moeten hebben van een aanval op de koningsvleugel maar die is bepaald niet gemakkelijk te realiseren. Zelfs als hij h4-h5 en g5-g6 heeft doorgezet is dat nog altijd niet het einde van de wereld voor zwart.
15…Dc7
Een volkomen normale zet, maar wellicht zal hij het vervolg niet zo ingeschat hebben. De vraag is eigenlijk of zwart op dit moment niet beter 15…b4 kon spelen. 16. axb4 [ Na 16. Pxc6 Lxc6 17. axb4 heeft zwart sterk 17…Db6 bij de hand. Je moet dan wel zien dat hij na 18. Pa2 ( Een chaotische variant is dan 18. Dd4 maar na 18…e5 19. Pd5 exd4 20. Pxb6 Txb6 21. bxc5 dxc5 (zie analysediagram)
heeft zwart niets te klagen.) 18…a5! kan spelen met groot voordeel!] 16…Pxb4 is niet slecht voor zwart.
- b4
Een ‘lelijke’ zet waar veel spelers die Siciliaans spelen nauwelijks naar zullen kijken. Wit verzwakt de velden op de c-lijn. Maar Anand heeft er een concrete bedoeling mee.
16…Pd7
De kritieke stelling. Hij had Anand ook kunnen verrassen met 16…Pe5!? want dan is 17. bxc5 dxc5 niet goed voor wit. 18. Pdxb5 [ 18. Pb3? c4 19. Pd4 Lxa3+ 20. Kb1 b4 en zwart wint.] 18…axb5 19. Pxb5 Dc6 en zwart staat er riant voor met de dreigingen … Pxf3 en … c4.
- Pdxb5?
Een foutief offer, maar Giri was ‘shocked’ zoals hij na afloop eerlijk aangaf.
17…axb5 18. Pxb5 Dc8 19. Pxd6 19…Lxd6 20. Dxd6 Td8
Wit heeft drie pionnen voor het stuk, maar zijn stukken werken niet optimaal samen en hij heeft behoorlijke gaten in zijn pionnenstructuur.
- b5
Het is moeilijk een goed alternatief aan te geven.
21…Pde5!
Vooralsnog doet Giri het uitstekend. Hij geeft het stuk terug voor een regelrechte koningsaanval tegen de witte koning. Daarmee heeft hij in feite wits opzet weerlegd. Stel dat hij zijn materiaal had willen behouden met 21…Pf8 dan krijgt wit een beetje zijn zin na 22. Dh2 Txd1+ 23. Kxd1 Dd8+ 24. Kc1 Pa5 25. Le2 De zwarte stukken doen hier niets terwijl de witte stukken beginnen te coördineren. Daarbij kunnen de de drie pionnen van wit op de damevleugel zo langzamerhand ook een macht gaan vormen.
- Dc5 Txd1+ 23. Kxd1
23…Pxf3!
Wederom vindt Giri in deze complexe stelling de juiste weg.
- bxc6 24…Lxc6 25. Tg3
25…Tb1+
Wie zou dat ook niet gedaan hebben? En het is ook niet slecht. Maar helaas was er nog een veel betere mogelijkheid. Het was misschien heel lastig te zien dat 25…Dd8+! de correcte manier was om de aanval tegen de witte koning vorm te geven. 26. Ld3 [ 26. Ke2? Lxe4 en nu dreigt er dodelijk … Tb1. Zelfs na 27. Txf3 wint 27…Tb1!] 26…Lxe4 27. Ke2 Lxd3+ 28. cxd3 Pxh4 (zie analysediagram)
en zwart staat fantastisch. Hij heeft een schitterend veld op f5 voor zijn paard gekregen terwijl de klopjacht tegen de witte koning ook nog voort gaat. Behalve als wit dameruil afdwingt met 29. Dd4 Dxd4 30. Lxd4 maar dan komt wit in een troosteloos eindspel terecht. Zwart kan bijvoorbeeld 30…Pf5 31. Tg4 Pxd4+ 32. Txd4 Ta8 33. a4 g6 spelen. Hij dreigt dan … Ta5 en hij kan weldra gaan rennen met zijn eigen pionnen.
- Ke2 Da6+
Giri ging ervan uit dat zijn aanval over de witte velden wel zou eindigen in een mataanval. Maar helaas kwam hij erachter dat hij weliswaar de heerschappij heeft over de witte velden, maar dat wit hetzelfde kan zeggen van de zwarte velden! De juiste zet was 26…Pxh4 en dan had Giri nog altijd uitstekende perspectieven gehad. Overigens kan wit zich nog wel verdedigen met 27. Kf2
- Kxf3 Dxf1+ 28. Lf2 Dh1+ 29. Ke3 Dc1+ 30. Kf3 Dd1+ 31. Ke3 31…Dc1+ 32. Kf3 Dh1+ 33. Ke3 Dxe4+ 34. Kd2
Je zou toch zweren dat zwart hier iets moet hebben, maar het zit er domweg niet in.
34…Df4+ 35. Kc3 Tb8 36. Td3 Tc8 37. Kb2 h5
Anand heeft zich uitstekend verweerd in deze netelige situatie. Daarom berustte Giri – ongetwijfeld tot zijn teleurstelling – in zijn zoveelste remise.
½ – ½
En dan is hieronder de ‘partij van de dag’, volgens GM Yasser Seirawan zelfs de ‘partij van het toernooi’ tot dusver.
Caruana, Fabiano – Nakamura, Hikaru
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5
Caruana liet in het interview na afloop met GM Maurice Ashley weten dat hij weinig had voorbereid voor dit toernooi. Maar gezien het feit dat ‘Naka’ hem ging ‘opzoeken’ in de Najdorfvariant had volgens hem te maken met het feit dat zijn landgenoot vocht voor zijn laatste kans om nog wat te bereiken in het totaalklassement. ‘Daar wilde ik wel in meegaan’, liet de voormalige Amerikaan weten.
6…e6 7. f4 h6
Met 7…Db6 kan zwart ingaan op de zogenaamde ‘Vergiftigde pion variant’. De theorie van die variant is inmiddels – mede door de computer – al in sommige varianten tot voorbij de 40ste zet uitgeanalyseerd…
- Lh4 Db6
Een soort variatie op de ‘Poison pawn’ variant zou je kunnen zeggen. Die stond ook op het repertoire van Bobby Fischer en ook hier bleek de illustere wereldkampioen een neusje voor interessante openingssystemen te hebben.
- a3
Zo vermijdt wit het pionverlies.
9…Le7
9…Dxb2 faalt natuurlijk op 10. Pa4 en de dame is ingesloten.
- Lf2
Op deze manier wordt de dame weer verdreven van het actieve veld b6. Dat moet ook wel want wit kon zijn dame niet ontwikkelen met Dd2, want dan zou zwart wel op b2 slaan.
10…Dc7 11. Df3 Pbd7 12. O-O-O b5 13. g4 g5 14. h4 gxf4 15. Le2 b4
Nakamura offert een pion en het is niet eenvoudig te zien wat daar de pointe van is. 15…Tg8 was nog een partij eerder dit jaar tussen Giri en Vachier-Lagrave, een van de zeldzame nederlagen van onze landgenoot. Die pointe komt naar voren na 15…Pe5 hetgeen nog was voorgekomen in twee andere partijen. 16. Dxf4 Zwart staat nu klaar voor een schijnoffer: 16…Pexg4 17. Lxg4 e5 18. Pd5 [ Hier is 18. Dxf6 mogelijk maar dat zien we straks!] 18…Pxd5 19. Df3 Lxg4 20. Dxg4 (zie analysediagram)
En nu zou het fijn zijn voor zwart als er … b5-b4, a3xb4 zou zijn ingelast. Dan kon hij nu … Pd5xb4 spelen met groot voordeel.
- axb4 Pe5 17. Dxf4 Pexg4 18. Lxg4 e5
Caruana vertelde dat hij deze stelling al eens eerder had bekeken, maar dan vanuit de zwarte stukken. Met zijn trainer/ sparringpartner moest hij zich verdedigen tegen het volgende dameoffer en het was hem opgevallen dat zwart in een troosteloze positie is geraakt.
- Dxf6!!
Een dameoffer, op zijn ‘Bosbooms’ zouden we hier in Nederland zeggen. Wit krijgt twee stukken en drie pionnen voor de dame (hetgeen materieel ongeveer gelijk is) maar vooral de suprematie over de witte velden.
19…Lxf6
- Pd5 Dd8 21. Pf5!
Het nieuwe idee en eigenlijk ook niet zo moeilijk. Caruana zei na afloop dat hier weer eens blijkt dat computerevaluaties heel bedrieglijk zijn. Alle sterke engines denken aanvankelijk dat het ongeveer gelijk staat. Maar volgens hem valt zwarts stelling niet te spelen en kan wit doen wat hij wil. Mijn Stockfish 8 geeft wel degelijk een fors voordeel voor wit. Je zou kunnen denken dat het terugwinnen van de dame de bedoeling is, maar juist na 21. Pc6 Lxg4 22. Pxd8 Lxd8 23. Td2 leeft zwart nog.
21…Tb8?
Eigenlijk al de beslissende fout. Relatief beter is 21…Lxf5 22. Lxf5 Tb8 maar dan vervolgt wit met 23. Td3
- Pxf6+ 22…Dxf6
- Txd6?! Veel simpeler wint 23. Pxd6+!
23…Le6 24. Thd1 Hier is 24. Le3! nauwkeuriger
24…O-O 25. h5 Dg5+?
Nakamura heeft het niet meer… 25…Tfe8 26. Lh4 Dh8 is ook geen lolletje maar zwart kan zich hier toch beter verdedigen. Bijvoorbeeld 27. Pe7+ Txe7 28. Lxe7 Lxg4 29. Td8+ Txd8 30. Txd8+ Kh7 31. Txh8+ Kxh8 en wit moet het nodige bewijzen.
- Le3! 26…Df6 27. Pxh6+ Kh8 28. Lf5
Geen slechte zet maar er was beter. Caruana gaf aan dat hij een rekenfout had gemaakt, want hij had uiteraard 28. Pxf7+! wel gezien. 28…Txf7 29. Lxe6 [ 29. Txe6 Dh4 30. Lf5] 29…Df3 30. Lh6 wint voor wit.
28…De7?
Dit maakt het heel erg meteen. 28…Dh4 was ook geen oplossing maar nu moet wit 29. Tg1 Dxh5 30. Pxf7+! nog vinden.
- b5
Gemakzucht. Het was om de b-lijn af te sluiten. Opnieuw wint 29. Pxf7+ direct. Bijvoorbeeld: 29…Txf7 30. Txe6 Dxb4 31. Th6+ Kg7 32. Tg1+ Kf8 33. Th8+ Ke7 34. Txb8 Dxb8 (zie analysediagram)
- Lc5+! en dit wint de dame.
29…De8 30. Pxf7+ Txf7 31. Txe6 Dxb5 32. Th6+
Hier gaf Nakamura zich gewonnen. Wat een partij!
1-0
(De foto’s zijn snapshots van de livestream)
Het “nieuwe” idee van Caruana is volgens mij nog bekend uit een correspondentieschaakpartij. Ik heb de partij Nadeev(2426)-Janisch(2335) 1-0 uit 2015 in mijn database staan en de stelling na 21.Pf5 zelf ook eens online op het bord gehad…
Mij valt het sowieso op dat de laatste tijd de topspelers wel eens een idee “lenen” uit het correspondentieschaak… Het zou natuurlijk ook puur toeval kunnen zijn dat ze op dezelfde zetten stuiten in hun eigen analyse… Maar het gebeurd mij iets te vaak het laatste jaar 😉