Schaakrubrieken weekend 31 december 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Geen rubriek dit weekend.
Anish Giri krijgt concurrentie van 17-jarige Van Foreest
De jury die de onderscheiding voor de Nederlandse schaker van het jaar mag toekennen, is het meestal snel eens. Ik kan erover meepraten, want ik ben zelf lid van die jury. Omdat Anish Giri veruit de sterkste speler is, gaat de discussie eigenlijk alleen over de vraag of er aanleiding is de voorspelbaarheid te doorbreken en hem een keer niet te laten winnen. Meestal kunnen we niet om Giri heen, maar als zijn ontwikkeling tijdelijk stagneert, maken we van de gelegenheid gebruik een ander in het zonnetje te zetten. In 2012 ging de prijs naar Ron Langeveld, die wereldkampioen correspondentieschaak was geworden, en in 2013 bekroonden we Dimitri Reinderman, de nationale kampioen van dat jaar. Binnenkort moeten we beslissen of Giri voor de zesde maal de schaker van het jaar wordt. Omdat hij geen toernooizeges behaalde en dit jaar 26 ratingpunten kwijtraakte, is het lang niet zeker. Misschien krijgt hij concurrentie van de 17-jarige Jorden van Foreest, die in augustus voor een grote verrassing zorgde door als debutant het NK-toernooi te winnen. Na die spectaculaire triomf is het rustig geworden rond Van Foreest. In de toernooien die hij speelde deed hij wat op grond van zijn rating van hem mocht worden verwacht, maar een nieuwe grote stap voorwaarts bleef uit. Soms stonden tegenslagen in de laatste drie ronden nieuwe successen in de weg, zoals vorige week in Sitges, waar hij zijn laatste toernooi van 2016 speelde. Na acht naar wens verlopen ronden wierp een onnodige nederlaag tegen de Rus Romanov hem ver terug in het klassement. Uit het toernooi in Sitges komt een partij van licht kaliber die Van Foreest won van een talentvolle Amerikaanse jeugdspeler.
Van Foreest – Awonder Liang Sitges 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Pbd7 8. De2 Een goed alternatief voor de traditionele zet 8. Df3.
8 … Dc7 9. 0-0-0 Le7 10. g4 b5 11. Lg2 Lb7 Ik vermoed dat deze vaak gekozen zet te laconiek is. Misschien kan zwart beter zijn toevlucht nemen tot het kwaliteitsoffer 11 … b4 12. e5 bxc3 13. Lxa8 Db8 14. bxc3 Dxa8 15. exf6 gxf6. 12. e5 dxe5 13. fxe5 Pd5 14. Lxe7 Pxc3 Geen keus. Na 14 … Pxe7 heeft wit de kleine combinatie 15. Pdxb5 axb5 16. Pxb5 Db6 17. Lxb7 Txa2 18. c4.
15. bxc3 Kxe7 16. Lxb7 Dxb7 17. Dd2 The8
18 … fxe6 19. Thf1 Kd8 20. Tf7 Ta7 21. Df2
Er is geen verdediging. Na 21 … Db8 is 22. Tf8, met de dreiging 23. Df7, het sterkst, Bijvoorbeeld 22 … Tb7 23. Td6! Kc7 24. Df7 Td8 25. Dxe6 Tb6 26. De7.
22. Tdxd7 Dxd7 23. Dxa7 Dc6 24. Txg7 h6 25. h4 Td8 26. g5 hxg5 27. hxg5 Zwart geeft op.
Terugblikken
Een goede dag om terug te blikken op dit jaar.
De belangrijkste gebeurtenis was natuurlijk de WK-tweekamp tussen Magnus Carlsen en Sergei Karjakin. De eerste twaalf reguliere partijen brachten niet wat de miljoenen fans van de schaaksport verwachtten. Naderhand werden er vele suggesties aangedragen om meer spanning af te dwingen: wel een prijzenpot maar een aftrek bij slappe remises; er moet minstens drie keer gewonnen worden; bij remise wordt er direct nog een partij gespeeld met verkorte bedenktijd en wordt dat weer remise dan wéér een partij met nog minder bedenktijd totdat een winnaar per ronde is bepaald; de WK-tweekamp afschaffen en naar een toernooivorm gaan (opmerkelijk genoeg is Carlsen daar zelf ook een voorstander van). Omdat de tiebreak met vier rapidpartijen wel spektakel gaf werd er hier en daar ook geopperd om de totale bedenktijd van serieuze partijen (gemiddeld zo’n vijf uur) in te korten. Carlsen werd alom als terechte winnaar gezien want ook al verdedigde Karjakin soms briljant, niemand wil een wereldkampioen die alleen maar uitzonderlijk goed kan verdedigen.
De Grand Chess Tour 2016 is beëindigd, een serie van vier toptoernooien (feitelijk zou dit zo’n alternatieve WK-formule kunnen zijn). In Parijs, Leuven, Saint Louis en Londen speelde de wereldtop tegen elkaar. Overall winnaar werd de Amerikaans/Filippijn Wesley So die daarmee een slordige 300.000 euro verdiende. Op de tweede plaats de Amerikaan/Japanner Hikaru Nakamura en op de derde plaats de Amerikaan/Italiaan Fabiano Caruana. Alle drie toptien spelers. Carlsen deed niet mee vanwege het WK maar heeft al aangekondigd in de volgende cyclus weer van de partij te zijn. Dat zou wel eens ten koste kunnen gaan van de deelname van onze topspeler Anish Giri en dat is jammer want hij hoort wel bij die elite. In Londen eindigde hij helaas weer met negen remises ook al stond hij een paar keer zeer goed tot gewonnen; het lukte weer net niet (hij sloot het kandidatentoernooi 2016 af met veertien remises). Het goede nieuws daarbij is dat hij zich volledig staande weet te houden. Voor nog een volgende stap moet hij zich beraden. Een nieuwe trainer/coach? Iets mentaals? Hij is nu 22 jaar, het kan nog.
V. Topalov – W. So
Veselin Topalov, de Bulgaarse wereldkampioen in 2005, was in Londen onherkenbaar. Hij begon met 1/8 en wist zijn eer pas te redden in de slotronde met winst op Levon Aronian.
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 c5 4.c3 Pf6 5.d3 a6 6.a4 d6 7.Lg5 La7 8.Pbd2 h6 9.Lh4 g5 10.Lg3 0-0 11.0-0 Ph7 12.h3 h5 13.d4 exd4 14.Pxd4 g4 15.hxg4 hxg4 16.Pxc6 bxc6
Wit is redelijk uit deze Italiaanse opening gekomen en kan met 17.Pb3 Dg5 18.Pd4 Ld7 19.Te1 verder gaan.
17.e5 d5 18.Le2?! Speelt zwart in de kaart. Nog steeds was er niets mis met 18.Ld3 Dg5 19.Pb3 f5 20.exf6 e.p. Pxf6 21.Pd4 met interessant spel.
18…Dg5 19.a5
19…f5! 20.exf6 e.p. Pxf6 21.Ta4 Tf7 22.Te1 Ph5 23.Lxg4 Pxg3 24.Te8+ Kg7 25.Txc8 Lxf2+ 26.Kh2 De5 27.Kh3 Pe2 en vanwege het komende mat gaf wit op.
Twee grote schakers zijn ons ontvallen: Viktor Kortsjnoi (1931) en Mark Taimanov (1926), wereldtopspelers gedurende tientallen jaren en beiden speelden tot op hoge leeftijd nog opmerkelijk goed.
M. Taimanov – V. Kortsjnoi, Leningrad 1950
1.d4 e6 2.g3 f5 3.Lg2 Pf6 4.Pf3 Le7 5.0-0 0-0 6.c4 d6 7.Pc3 De8 8.Dc2 Dh5 9.b3 Pc6 10.Lb2 Ld7 11.a3 Tae8 12.d5 Pd8 13.Pd4 e5!
Zwart maalt niet om een pion, al zijn stukken zijn ontwikkeld, hij gaat voor de aanval.
14.Pb5 Pf7 15.Pxc7 Tc8 16.Pe6 Lxe6 17.dxe6 Pg5 18.Pd5 Pxd5 19.Lxd5 f4 20.f3 fxg3 21.hxg3 Dh3 22.Kf2 Pxf3! 23.Ke3 Pd4 24.Dd1 Dxg3+ 25.Tf3 Pxf3 26.exf3 b5 27.Dh1 bxc4 28.bxc4 Tb8 29.Lc3 Tb3 30.Kd3 Df2 31.De1 e4+! 32.Lxe4 Txf3+ 33.Lxf3 Dxf3+ 34.Kc2 Txc3+! 35.Kb2 Tb3+
wit gaf op, hij gaat mat.
Geen rubriek dit weekend.
Het jaar van nieuwe en oude reuzen
Was 2016 het jaar van Anish Giri? Ja en nee. Na een zeer goed 2015 begon hij het jaar op de derde plaats van de wereldranglijst, maar inmiddels staat hij op tien, na een tussenstop op veertien. Hij kreeg hoon over zich heen nadat hij bij het WK-kandidatentoernooi al zijn veertien partijen remise had gespeeld en deze maand in Londen al zijn negen partijen. Maar Giri had wel gevochten. Zelf zei hij over dat kandidatentoernooi: “Ik geloof niet dat er iets systematisch mis met me is. Het is meer een wetenschappelijk wonder, al die remises.” Jan Timman viel hem bij en merkte op dat Giri niet alleen de enige was die geen partij verloren had, maar ook in geen enkele partij in gevaar was geweest. Giri kan gewoon goed mee met de absolute wereldtop. Zijn daling op de ranglijst is te wijten aan twee slechte toernooien halverwege het jaar. Nadat hij voor het eerst vader was geworden, ging het opeens weer beter.
Het was absoluut het jaar van Jorden van Foreest. Rond de jaarwisseling won hij het open toernooi in Groningen, in de zomer een toernooi in Vaujany (Frankrijk) met een reuzenscore en vervolgens het Nederlands kampioenschap, als jongste winnaar ooit, op Giri na. De zeventienjarige Groninger behaalde ook indrukwekkende tweede en derde plaatsen in Schwäbisch Gmünd, Stockholm en Maastricht en staat nu zesde op de Nederlandse ranglijst.
Het was het jaar van Sergei Karjakin, die tot veler verrassing het WK-kandidatentoernooi won. En natuurlijk van Magnus Carlsen, die vervolgens de WK-match tegen Karjakin won en dus wereldkampioen bleef. Het was het jaar waarin we grootheden verloren. In de eerste plaats Viktor Kortchnoi, de oude reus, maar ook toptrainer Mark Dvoretsky en voormalig wereldtopper Mark Taimanov, de op een na oudste grootmeester ter wereld.
Twee weken geleden eerden we onze eigen oude reus, Jan Timman, om zijn 65e verjaardag. Nu laat ik voor de verandering eens een studie zien, iets waarin Timman ook uitblinkt. Wit begint en wint, luidt de opgave. Hij componeerde hem voor de zestigste verjaardag van curiosakoning Tim Krabbé. Zoals Hans Böhm opmerkte: een studie van Timman heeft vaak een komisch element.
Jan Timman, 2003
De eerste verleiding is niet goed voor wit: 1.Tg6+ e6 2.Pdf6 gxf6 3.Txg8 exf5+ en zwart krijgt twee lichte stukken voor de toren.
1.0-0-0
Een studie mag geen nevenoplossingen hebben. Straks zullen we zien waarom 1.Td1 niet hetzelfde effect heeft. Wit dreigt nu Pdf6+, dus zwart heeft geen keus.
1…cxd5 2.Txd5+ Kc6 3.Txc5+! Kxc5 4.f6+
Lijkt meteen te winnen, deze pion wint een toren en promoveert tot dame. Toch is dat nog niet zo. Een leuke zijvariant is nu 4…Kxc4 5.f7 e6 6.fxe8D La3+ 7.Kc2 Txe8 8.Pe3 mat! Dit soort grappen maken een studie leuk. Daarom moest de witte koning van e1 naar c1 en was 1.Td1 dus niet de oplossing.
4…Kc6
5.Tc5+!
Nog een toren.
5…Kxc5 6.f7
Nu is a3 onbereikbaar voor de loper, maar er is nog een diagonaal.
6…g6 7.fxg8D Lh6+ 8.Pxh6 Txg8 9.Pxg8
Wit wint dit eindspel eenvoudig.
Voor beginners A7209
Voor gevorderden B7209
Geen rubriek dit weekend. Daarom nogmaals aandacht voor de winterpuzzel.
Op lange winteravonden is het een goede bezigheid om puzzels op te lossen. Het oplossen van schaakproblemen is vaak ook met een puzzel in de weer zijn. Puzzelen om de goede oplossing te vinden van een schaakprobleem past dus prima in dit Winterpuzzelboek. Voor schakers die graag puzzelen met schaakstukken mag het een uitdaging zijn om aan deze schaakpuzzel deel te nemen. U wordt daarvoor van harte uitgenodigd.
Maak zelf een schaakprobleem
De zes diagrammen die zijn afgedrukt, dienen alle zes opgelost te worden. De eerste drie problemen zijn tweezetten (wit begint en zet zwart mat op de volgende zet). Men dient de juiste sleutelzet (eerste zet van wit) iedere keer op een leeg bord te plaatsen en zodoende krijgt men een nieuw probleem. De problemen vier tot en met zes zijn driezetten (wit zet mat in maximaal drie zetten); ook nu is de sleutelzet nodig om het nieuw te maken probleem te krijgen.
De zes sleutelzetten worden op een leeg bord geplaatst. Indien alle problemen goed zijn opgelost, is de nieuwe stelling een tweezet geworden. Er ontbreekt aan dit probleem echter een zwarte koning. Die dient u op veld d5 neer te zetten.
Het is nu de bedoeling dat de zelfgemaakte tweezet wordt opgelost. De sleutelzet van deze tweezet is de oplossing van de schaakpuzzel.
De oplossing van de tweezet kan tot 14 januari 2017 opgestuurd worden naar Henk Prins, Reinenweer 42, 3363 XR Sliedrecht (email: hprins@solcon.nl). Onder de goede inzenders zullen enkele schaakboeken worden verloot. De uitslag van de wedstrijd zal geplaatst worden in de schaakrubriek van het RD.
Diagram 1 : H. Prins, tweezet
Diagram 2: M. Kovacevic, tweezet
Diagram 3: F. Pachl, tweezet
Diagram 4: A. Feoktistov, driezet
Diagram 5: J. Vladimirov, driezet
Diagram 6: J. Tuovinen, driezet.
Voor mij is Jorden van Foreest de schaker van het jaar. Hij heeft een verfrissende, aanvallende stijl, waardoor het een genot is zijn partijen na te spelen. Het zal voor hem best nog lastig worden het niveau van Anish Giri te halen, maar hij heeft nog een paar jaar de tijd. Zelf ben ik lid van een schaakclub geworden in de tijd dat Michael Tal met zijn briljante stukoffers de sterren van de hemel speelde. Dat avontuurlijke mis ik toch wel in het spel van Giri, van wie ik me geen enkel spectaculair offer kan herinneren. Maar goed in 1958 was het schaken ook nog niet zo geëvolueerd, als in deze tijd met al die engines.