Krantenrubrieken weekend 7 januari 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Planeet Ivantsjoek
Wat doe je als je net wereldkampioen bent geworden? Vasili Ivantsjoek had zijn laatste partij van het wereldkampioenschap rapidschaak in Qatar gewonnen en hij was dus de beste. Het was maar rapidschaak, maar bijna de voltallige wereldtop had meegedaan. Hij had wereldkampioen Magnus Carlsen verslagen en in de dagen daarna zou hij dat nog eens doen, in het wereldkampioenschap blitz. Een ander zou zijn geliefde snikkend in de armen vallen of een bel luiden voor een rondje voor de hele zaak. Ivantsjoek liep kalm naar de laatste partij die nog aan de gang was en bleef daar aandachtig kijken of onze Nederlandse vertegenwoordiger Benjamin Bok een eindspel van toren en loper tegen toren van de Georgiër Baadur Jobava kon winnen. Dat kon Bok niet, want tegen een correcte verdediging kan niemand dat. Ivantsjoek zei dat hij geluk had gehad. Toch moet hij trots zijn geweest, want bij de prijsuitreiking rende hij stralend naar het podium en hij maakte een fikse sprong naar de standplaats voor nummer 1. Aan niemand werd het wereldkampioenschap zo gegund als aan Ivantsjoek (47), die al vanaf 1991, toen hij het elitetoernooi in Linares won, de gedoodverfde kroonprins van Kasparov was. Geen moderne schaker is zo vaak een genie genoemd als hij. Een verslaggever met een dubieus gevoel voor verhoudingen schreef zelfs dat het jaar 2016 gered werd door het kampioenschap van Ivantsjoek. Behalve zijn medaille kreeg hij op het podium een bosje bloemen. Hij rook er aan en dacht na. Hij rook nog een paar keer en bleef met zijn vinger aan zijn kin in gedachten verzonken. Toen zwaaide hij met een vinger in het rond alsof hij op een schaakbord een paar velden aangaf, en knikte tevreden. Hij was als een mimespeler die een schaker nadoet, maar wat beeldde hij uit? Volgens zijn collega’s woont hij op Planeet Ivantsjoek, die nog ondoorgrondelijker is dan planeet Jupiter.
Benjamin Bok – Radoslaw Wojtaszek, World Rapid Qatar 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. Lb5+ Pd7 4. d4 cxd4 5. Dxd4 a6 6. Lxd7+ Lxd7 7. 0-0 Pf6 8. Lg5 e6 9. Pbd2 Lc6 10. Pc4 b5 Beter was 10….Lxe4 11. Lxf6 (of 11. Pb6 Tb8 12. Lxf6 gxf6) Dxf6 12. Dxe4 d5 met ongeveer gelijk spel. 11. Pb6 Tb8 12. Pd5 exd5 Ook als zwart het stukoffer weigert met 12…Le7 is wit in het voordeel. 13. exd5 Lb7 14. Tfe1+ Kd7 Ook 14…Le7 15. Lxf6 gxf6 16. Dxf6 Tg8 17. Txe7+ Dxe7 18. Te1 is goed voor wit. 15. a4 Le7 16. axb5 axb5 17. Dd3 Dc7 18. Pd4 Dc4 Het was bijna onmogelijk om te zien dat 18…Dc5 hardnekkiger was. 19. Dh3+ Met zwarts dame op c4 kon wit snel winnen met 19. Df5+ Kd8 20. Txe7 Kxe7 21. Lxf6+ gxf6 22. Te1+ Kd8 23. Dxf6+ Kc7 24. Te7+, een variant die niet zou werken als zwart pion d6 gedekt had. 19…Kd8 20. Pf5 Te8 Er is onenigheid in mijn computerpark over de stelling na het sterkere 20…Lf8. Stockfish geeft wit winnend voordeel, maar de altijd wat conservatievere Komodo vindt het nog meevallen voor zwart. 21. Pxg7 Nu is er overeenstemming. Wit staat gewonnen. 21…Tg8 22. Txe7 Het begin van een koningsjacht waar geen ontkomen aan is. 22…Kxe7 23. Lxf6+ Kxf6 24. Dh6+ Ke5 25. Te1+ Kxd5 26. Td1+ Dd4 27. Dg5+ Kc4 28. b3+ Kc3
Voetbaltelling heeft mooie en minder mooie kanten
In 2012 eindigde Magnus Carlsen in een vijfkamp in Biel met een score van 7 uit 10 bovenaan, althans zo leek het. In werkelijkheid ging de eerste prijs naar de Chinees Hao Wang, die een half punt minder had verzameld en tweemaal van Carlsen verloor. Omdat in het toernooi de voetbaltelling gold, waarbij een winstpartij drie punten oplevert, was het rendement van Wangs vijf overwinningen en drie nederlagen groter dan dat van Carlsens scorelijst zonder verliespartijen. Er zijn spelers die zich beklaagd zouden hebben over de voetbalregels, maar Carlsen schikte zich zonder morren in zijn lot. Hij wist dat reglementen even vaak voordelig als nadelig uitpakken. Een half jaar later eindigde hij in het kandidatentoernooi in Londen naast Kramnik bovenaan. De tiebreakregels wezen hem als winnaar aan, omdat hij, net als Wang in Biel, meer partijen had gewonnen. Toch zal ook de pragmaticus Carlsen even hebben moeten slikken tijdens het WK rapid- en blitzschaak in Qatar. De gedeelde eerste plaats in beide disciplines leverde hem slechts een bronzen en een zilveren medaille op. In het rapidtoernooi verwees het reglement hem naar de derde plaats na Ivantsjoek en Grisjoek en bij het veel snellere blitzschaak had Karjakin de betere tiebreakscore. Met de rapid-eindzege van Ivantsjoek had Carlsen vrede, al was het maar omdat hij er in de onderlinge partij niet aan te pas was gekomen. Zijn commentaar: ‘Tegen mij was Ivantsjoek geweldig op dreef. Ik weet niet wat hij tegen de anderen heeft gedaan, maar ook als hij tegen hen half zo goed heeft gespeeld, verdient hij zonder meer de eindzege.’ Minder te spreken was Carlsen over de tweede plaats in het blitztoernooi achter Karjakin. Hoofdschuddend keek hij toe hoe de Pool Wojtaszek in de voorlaatste ronde een geheide remisestand vergooide tegen zijn concurrent. Na die tegenvaller moest hij in de slotronde een voorsprong van een half punt zien te behouden. Dat lukte niet. Terwijl Karjakin eenvoudig won van de Georgiër Jobava, slaagde Carlsen er niet in met zwart de solide Hongaar Leko te verslaan. De mooiste partij uit de rijke oogst van dit WK-toernooi was de overwinning van de Azerbeidzjaan Radjabov op de Oekraïner Bortnik.
Radjabov – Bortnik Doha, rapid WK 2016
1. Pf3 d6 2. d4 Pf6 3. g3 g6 4. Lg2 Lg7 5. b3 0-0 6. Lb2 Lf5 7. c4 Dc8 8. h3 c5 9. Pc3 Pc6 10. Tc1 Lh6 11. d5 Een verantwoord kwaliteitsoffer in ruil voor de controle over de lange diagonaal. 11 … Lxc1 12. Dxc1 Pd4 13. g4 Ld7 14. Dh6 Pxf3+ 15. Lxf3 Pe8 16. Pe4 f6 17. h4 Lxg4
Schaakrubriek 7 januari
Vooruitblikken
Deze eerste rubriek in het nieuwe jaar beginnen we met de beste wensen en veel plezier op en rond het schaakbord. Er zit al veel in het vat 2017. Van 13-29 januari het mooiste en grootste evenement: het TataSteel schaaktoernooi met de absolute wereldtop en zo’n twee duizend schakers van over de hele wereld. We zijn benieuwd naar de prestaties van onze vertegenwoordiging. Kan Anish Giri het juk van de remise afwerpen? Kan Loek van Wely ons verrassen met een grote scalp? Kan Jorden van Foreest, onze verrassende nationale kampioen, een volgende stap maken in zijn indrukwekkend stijgende prestatiecurve? Hoe zullen de uitstapjes van de hoofdgroep uitpakken naar het Feyenoord-stadion (19 januari) en de Philharmonie in Haarlem (25 januari)? Komt dat zien en meemaken!
Dan is het altijd boeiend om de resultante te zien van alle komende toernooien en evenementen en dat wordt heel goed uitgedrukt in de Elo-rating, een van de beste wiskundige systemen voor ranglijsten. We gaan dit nieuwe jaar in met deze top tien:
1.Carlsen 2840 2.Caruana 2827 3.Kramnik 2811 4.So 2808 5.Vachier-Lagrave 2796 6.Anand 2786 7.Nakamura, Karjakin 2785 9.Aronian 2779 10.Giri 2773
Carlsen is dus teruggezakt van zijn record 2882 uit 2014, toen was hij trouwens kampioen in alle categorieën. Het veld is sindsdien dichter op elkaar gekomen. Dat uit zich ook in de einduitslag voor de WK’s met versneld tempo dat eind vorig jaar verspeeld werd. De nieuwe wereldkampioen bij rapid (half uur partijen) is Vassily Yvanchuk en bij snelschaken (vijf minuten) Sergei Karjakin.
Een partij uit het snelschaaktoernooi:
S. Karjakin – V. Yvanchuk
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Lg5 e6 7.Dd2 a6 8.0-0-0 h6 9.Pxc6 bxc6 10.Lf4 d5 11.De3 Lb4 12.Le2 0-0 13.e5 Pd7 14.h4
14…c5?! 15.Lxh6! gxh6? Dit kan de stelling niet meer hebben, nu gaat het snel mis. Zwart moest verder gaan met 15…Lxc3 16.bxc3 f6 17.Th3 Tf7 en door die pionnenstructuur kan zwart nog vechten. 16.Dxh6 Pxe5 17.Th3 Lxc3 18.bxc3 Ta7 19.Tg3+ Pg6 20.h5 Dh4 21.Tg4 Dh2 22.Ld3 zwart gaf op.
Jan Timman werd in december 65 jaar en dat wordt op waardige wijze gevierd in de schaakwereld. Op schaaksite.nl kwamen tien verhalen als eerbetoon aan zijn rijke carrière, zowel als bordspeler als als studiecomponist. Eindspelstudievereniging ARVES haakte op beide disciplines in en schreef twee J.T.65-toernooien uit. Het eerste toernooi heeft een vrij thema maar is alleen toegankelijk voor titelhouders. Aan het tweede toernooi mag iedereen meedoen maar er is wel een thema: mat door een loper of het voorkomen hiervan. Studies insturen voor 1 juli naar toernooidirecteur Harold van der Heijden, heijdenharold@gmail.com . De prijsuitreiking valt op 14 december 2017, als Jan 66 wordt.
1.c6 dxc6 2.c5 e3 3.Lb4 Want 3.Kxe3 Kb3 4.Lc1 Kc4 werkt niet. De loper concentreert zich op zijn eigen c-pion en houdt tegelijkertijd de zwarte koning goed in de gaten. 3…Kb3 4.La5 Kc4 5.Lb6 Kd4 6.La7 Ke4 7.Lb8 Kd4 8.Ld6 Ke4 9.Le7 Kd4 10.Lf8 Ke4 11.Lh6 en wit wint.
Het schaakjaar 2017 is begonnen, de drie koningen zijn weer op de terugweg maar volgende week zijn er in De Moriaan in Wijk aan Zee weer honderden koningen waarvan velen zowel letterlijk als figuurlijk zullen worden omgelegd: het Tata Steel Toernooi, ook wel het Wimbledon van de schaakwereld genoemd. Met veertien spelers in de hoofdgroep, onder wie de wereldkampioen Carlsen en zijn uitdager Karjakin, maar ook So, in topvorm, topspeler Aronian en natuurlijk Giri van wie we mogen hopen dat hij niet streeft naar dertien remises. Andere Nederlander in de groep is Van Wely die vast weer een verrassende partij gaat spelen. De spelers wijken ook nog een keer uit naar Haarlem en Rotterdam (De Kuip); men kan het allemaal vinden op de site van het toernooi.
Het mooiste onderdeel van het schaakspel is het eindspel, vooral als het nog aardig gelijk staat en beide spelers voor de winst gaan.
Helaas is op de club de beslissing vaak al in het middenspel gevallen en zelfs de grootmeesters wagen zich er vaak niet aan. Zo groeit er een geslacht op met gebrek aan kennis; gelukkig heeft eindspel-genie Capablanca dit niet meer hoeven meemaken. Maar in de rubriek van 22 oktober meldden we al dat Chess Evolution in samenwerking met de FIDE er iets aan gaat doen: Csaba Balogh en Adrian Mikhalchishin gaan in negen delen alles wat daar woelt en wemelt doorspitten. Na de dames komen in de nu verschenen delen de paarden en de lopers aan bod en wie gek is op eindspelen loopt het water in de mond bij de vele voorbeelden van bijvoorbeeld de strijd tussen paard en loper. Zowel theoretische als praktische juweeltjes waarvan men op ieder niveau veel kan leren (deel 1 en 2, beide € 24.95). Soms zijn het studies maar het meeste komt uit partijen. Op chess-evolution.com meer informatie over dit project en andere nieuwe boeken van deze uitgeverij. Vast een voorproefje uit één van deze boeken: altijd leuk voor de gewone man als een grootmeester een oor aangenaaid krijgt door iemand met 300 ELO minder en dat niet in een simultaan dus nu
Samsonkin-Nakamura: 1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.Pc3 a6 4.d4 cxd 5.Pxd4 Dc7 6.Ld3 Le7 een wat ongebruikelijke zet maar het kan 7.0-0 Pf6 8. a4 b6 9.De2 d6 10.f4 Lb7 11.Ld2 Pbd7 12.Tae1 Pc5 13.b4 een nieuwe maar sterke zet, normaal was Df3. 13..Pxd3 14.cxd Pd7 hier had zwart beter eerst kunnen rokeren want na 15.Tc1 en het volgende zwakke 15..Dd8 komt de majesteit niet meer uit de vuurlinie. 16.f5 e5 17.Pe6 het is altijd leuk om in de Siciliaan dit thematische offer te kunnen brengen. 17..fxe 18.Dh5† g6 19.fxg Pf6 20.g7† (ook Txf6 is winnend) Kd7 21.Df7 De8 22.gxh8P Dxh8 23.Pe2 b5 24.Lg5 Dg8 het speelt allemaal heerlijk voor wit 25. Txf6 Dxg5 26.Dxe6† Kd8 27.Tc7 De3† haast al een schaak der wrake 28.Kf1 (Kh1 was ook goed) Dxc7 29.Dxe7† Kb6 30.Dxd6† Ka7 31.Dc7 Tb8 Nakamura is zo sportief het mat toe te laten, een zeldzaamheid 32.Txa6† Kxa6 33.Da5 mat.
Probleem 2612 is een driezet van Matthews:
Wordt Casper Schoppen onze nieuwe ster?
In het laatste grote Nederlandse toernooi van 2016, het kerstfestival in Groningen, is er weer een jonge held opgestaan: Casper Schoppen. De veertienjarige Utrechter was in de herfstvakantie al opgevallen met een meesternorm in Hoogeveen. Nu steeg hij daar ver bovenuit. In de derde en negende ronde speelde hij remise tegen de uiteindelijke toernooiwinnaars, de Chinese grootmeester Jinshi Bai en tweevoudig Nederlands kampioen Sergei Tiviakov. In de zevende ronde versloeg Schoppen de Russische grootmeester Mikhail Ulybin. Hij speelde ook nog remise tegen Hing Ting Lai, die de laatste twee jaar Nederlands jeugdkampioen was. Dat is dan belangrijk voor de hiërarchie in de Nederlandse jeugd, maar de resultaten tegen de grootmeesters waren natuurlijk indrukwekkender. Schoppen was naast de twee winnaars de enige die ongeslagen bleef en eindigde op een nette derde plaats. Door dit resultaat stijgt zijn rating van 2337 naar 2394, wat hoog is voor een veertienjarige. Daar ging wel een periode van stabiliteit aan vooraf, dus het is de vraag of hier sprake is van een korte opleving of dat we de tiener binnenkort in de Nederlandse subtop zien. Beide is mogelijk.
Uiteraard heeft Casper Schoppen al wat Nederlandse titels op zijn naam staan. Hij was kampioen tot en met tien en twaalf en heeft ook al wat Europese kampioenschappen gespeeld. Hij is opgeleid bij Moira Domtoren in Utrecht, stapte over naar Paul Keres in dezelfde stad en speelt sinds dit seizoen in de Meesterklasse bij LSG (Leiden). De 22-jarige Hugo ten Hertog speelde voor dezelfde clubs in Utrecht en geldt ook als een groot talent. Hij is al meester. De overwinning van Schoppen op Ten Hertog in de voorlaatste ronde in Groningen heeft daarom symbolische waarde. Er wordt in Utrecht veel van Ten Hertog verwacht, maar zou de acht jaar jongere Schoppen hem nu al voorbij zijn?
Schoppen-ten Hertog
1.Pf3 d6 2.d4 Pf6 3.g3 g6 4.Lg2 Lg7 5.0-0 0-0 6.a4 Pc6 7.a5 Een originele opzet, waarvan de bedoeling nog niet duidelijk is.
7…Ld7 8.Pc3 b6 9.a6 Tb8 10.e4 Pb4 11.De2 Pe8 12.Pd5 Pxd5 13.exd5 Pf6 14.Pe1 Te8 15.Pd3 e6 16.dxe6 Lxe6 17.Dd1 Het is duidelijk dat wit geen voordeel uit de opening heeft gehaald. 17…c5 18.Te1 Dd7 19.dxc5 bxc5 20.Pf4 Lg4 21.Txe8+ Txe8 22.Lf3 Df5 23.Lxg4 Pxg4 24.h3 Pe5 25.Ta3 g5 26.g4 De4 27.Ph5 Pc4 28.Td3
31.Dd5 Een grapje en meteen dodelijk.31…Dc8 32.Dxg5+ Kf8 Ook na 32…Kh8 33.c3 is het afgelopen. 33.Dh6+ Kg8 34.c3 Zwart geeft het op. Hij kan Dg7 mat niet verhinderen.
De toernooizege van Sergei Tiviakov is er een in een lange reeks, over de hele wereld behaald. Op de Nederlandse ranglijst wordt hij de laatste tijd door jongeren voorbijgestreefd. Maar toernooizeges zijn mooier dan ratingcijfers.
Voor beginners A7215
Voor gevorderden B7215
Zowel de witte dame als de witte loper van h8 dekt veld d4. Om op het vlak van thema A te komen, zal er een dreiging van een paard op f6 of c3 gemaakt moeten worden. Zwart kan zijn paarden zowel op b2 als op e5 tussen plaatsen om de dreigingen van thema A te pareren. Het eerste waarnaar gekeken zal worden, is de verleiding 1. Pd5? Het maakt niet uit welk paard naar d5 gaat. Er dreigt dan zowel 2. Pf6 als 2. Pc3 mat. Het paard kan genomen worden: 1. …exd5 2. Lf5 mat. De weerlegging is 1. …Lb2!, die voor de eerste dreiging het thema A laat zien. De zwarte loper interfereert namelijk de diagonaal a1-d4, waardoor 2. Pf6 niet meer mat staat, omdat dit paard de witte loperlijn h8-d4 interfereert, hetgeen betekent dat veld d4 niet meer is gedekt.
Voor de tweede dreiging 2. Pc3 dekt de zwarte loper dit veld. Normaal komt er na 1. …Lb2 2. Da8 mat, maar dit gaat nu niet, omdat er een paard op d5 staat. Een duidelijker verleiding is 1. Pe8? Nu dreigt wit alleen 2. Pf6 mat. Zwart gaat nu op b2 tussen plaatsen om de dreiging te dwarsbomen. Na 1. …Pcb2 komt dan 2. Pd6 mat. Op 1. …Lb2 is 2. Da8 mat. Zwart weerlegt met 1. …Pdb2! De derde verleiding is 1. Pxb5? zorgt voor de tweede dreiging 2. Pc3 mat. Nu gaat thema A over de andere diagonaal. Zwart houdt de dreiging tegen met 1. …Pce5, waarop 2. Pd6 tot mat leidt. Na 1. … Lb2 komt weer 2. Da8 mat. Zwart weerlegt nu met 1. … Pde5! Ook de sleutel 1. Pg4? werkt niet. Er dreigt 2. Pf6 mat. Op de thema A variant 1. … Pdb2 komt het mat 2. Pf2.
Nu gooit de andere thema A variant (1. … Pcb2!) roet in het eten. Het lijkt dat 2. Te3 mat is, maar het sleutelpaard staat in de lijn van de loper en veld f5 raakt dan ongedekt. De sleutelzet is 1. Pd1! De dreiging is 2. Pc3 mat. Op 1. …Lxd1 is een mooi mat 2. exd3 voorzien. Het gaat natuurlijk om de thema A varianten: 1. …Pde5 2. Pf2 mat, 1. … Pce5 2. Te3 mat en 1. …e5 2. Lf5 mat. Ook 1. …Lb2 is een variant, maar geen thema A, het mat 2. Da8 was al bekend.
