Top-40 Nederlandse schakers. 36: Haije Kramer
Tot in de jaren zestig was het voor een schaker van buiten de Randstad moeilijk door te dringen tot de Nederlandse top. Haije Kramer was een uitzondering, hij slaagde er uitstekend in.
Haije Kramer tegen Max Euwe, de man tegen wie in die tijd geen Nederlander op kon
De Fries werd geboren op 24 november 1917. Hij leerde pas schaken op z’n vijftiende, maar werd ruim een jaar later al kampioen van Friesland! Misschien zegt dat ook iets over Friesland. Maar het bleef snel gaan. Vlak voor de oorlog richtte de Friese schaakpromotor Waling Dijkstra het Kramer-comité op, vergelijkbaar met het Euwe-comité. Het organiseerde matches tegen nationale topspelers. Daaronder een match in 1940 tegen Euwe, waarin Kramer een partij won, drie verloor en vier remise speelde. Zover kwam niemand in die tijd, maar een jaar later won Euwe de tweede match met 7-1.
Achter Euwe
Van 1942 tot 1957 nam Kramer aan alle zeven Nederlandse kampioenschappen deel en in 1969 nog een keer. Zijn beste prestatie was een tweede plaats in het kandidatentoernooi van 1948, waarvan de winnaar Euwe mocht uitdagen. In die periode zou ik hem met Prins, Van Scheltinga, Cortlever en later Donner tot de sterkste schakers achter Euwe rekenen. Hij gold van die spelers als de theoretisch best onderlegde, mede door zijn medewerking aan de Losbladige Schaakberichten, een soort Informator avant la lettre. In die tijd boekte Kramer ook zijn grootste internationale successen. In 1949 won hij een toernooi met veertien deelnemers in Vimperk (Tsjecho-Slowakije) en in 1954 scoorde hij in het zonetoernooi in München 11,5 uit 19, wat hem de meestertitel opleverde. Van 1950 tot en met 1962 vertegenwoordigde hij Nederland op alle zeven de Olympiades. Hij scoorde vijftig procent en won in 1958 een bronzen bordmedaille.
Over relatief weinig Nederlandse schakers is een boek geschreven. Remco Heite verleende Kramer die eer in 2007.
Finest hour
In Friesland is Haije Kramer een legende. Hij werd twintig keer kampioen van de Friese Schaakbond en schreef zestig jaar de schaakrubriek in de Leeuwarder Courant. Al in 1947 kreeg hij zowel de rubriek als de verslaggeving van het Algemeen Dagblad erbij, waardoor hij van schaken zijn beroep kon maken. De rubriek in het AD hield hij 22 jaar vol, Kramer is de meest productieve Nederlandse schaakjournalist in de geschiedenis.
Misschien wel zijn finest hour was de landstitel voor Philidor Leeuwarden in 1967, na een heroïsche kampioenswedstrijd tegen Philidor Leiden. Kramer speelde aan het eerste bord. Later verruilde hij het bord voor het correspondentieschaak, waarin hij in 1990 grootmeester werd. Haije Kramer overleed op 11 juli 2004 en zal nog heel lang worden gezien als grootste Friese schaker aller tijden.
Toch zet ik, op het gevaar af dat ik door de Friezen gekielhaald word, hem op 36 en komt er in deze lijst nog een Fries die ik groter vind.
34 …
35 …
36 Haije Kramer
39 Rudy Douven
40 Rob Hartoch
De top-40 is niet gebaseerd op ratings en titels, maar op de positie en prestaties van Nederlandse schakers ten opzichte van hun tijdgenoten, nationaal en internationaal.
De ouderen onder ons herinneren zich de serie middenspel boekjes van Euwe en Kramer — waarvan naar verluidt Kramer eigenlijk de hoofdauteur was. Nog steeds erg instructief!