Top-40 Nederlandse schakers. 35: Hoan Liong Tan
Hij kwam plotseling op, werd in 1961 Nederlands kampioen en verdween toen weer. Zo wordt in de Nederlandse schaakgeschiedenis Hoan Liong Tan herinnerd. Ik voeg er een paar jaar aan toe.
Hoan Liong Tan met zijn nationale kampioenstrofee in 1961. Foto: Nationaal archief.
Tan werd op 20 augustus 1938 geboren in Indonesië. In 1956 kwam hij met zijn ouders naar Nederland, Amsterdam, waar hij zijn middelbare school afmaakte en verzekeringswiskunde ging studeren. In 1958 debuteerde hij met VAS in de hoofdklasse. In het seizoen 1960-61 zakte hij af naar het eerste bord van het tweede team, dat het huzarenstukje uithaalde als enige reserveteam in de geschiedenis kampioen van Nederland te worden.
Een enorme prestatie behaalde Tan op de Olympiade van 1960 in Leipzig. In het team van Indonesië won hij de individuele gouden medaille aan het vierde bord, met een score van 16,5 uit 20.
Voor het Nederlands kampioenschap van 1961 had Tan zich met de hakken over de sloot geplaatst. Al in de eerste ronde zorgde hij echter voor een enorme sensatie door Hein Donner te verslaan, de kampioen van de voorgaande drie edities. Hij stond zijn voorsprong niet meer af en werd kampioen met anderhalf punt voorsprong op de nummers twee. Het was het zwakste NK sinds jaren, Euwe, Bouwmeester, Van Scheltinga, Prins, Kramer en Cortlever waren afwezig. Dat deed weinig af aan de sensatie: Hoan Liong Tan had Donner onttroond. Door zijn tijdgenoten werd hij omschreven als ondoorgrondelijk en vindingrijk. Nederland had er opeens een zeldzaam talent bij gekregen.
Opvolger van Donner?
Op het NK volgde het eerste IBM-toernooi. Tan werd ‘slechts’ vierde, maar won wel opnieuw van Donner en ook van toernooiwinnaar Kick Langeweg. Een jaar later won hij het IBM-toernooi samen met de Israëliër Czerniak. Nu speelde Tan remise tegen Donner, maar hij bleef hem wel voor. Donner was nog niet zo lang de opvolger van Euwe als nummer één van Nederland en nu diende Tan zich opeens aan als opvolger van Donner. Die sloeg terug door het Hoogovenstoernooi van 1963 te winnen, een legendarisch succes. Tan eindigde iets onder de vijftig procent, maar in het sterke gezelschap was dat wel genoeg voor zijn tweede meesternorm en daarmee de titel.
Tan tussen Donner en Hartoch tijdens het door hem gewonnen IBM-toernooi van 1962. Foto: Nationaal archief.
Afgegleden
En toen. Ja, toen? Er is iets aan de hand, gonsde het door schakend Amsterdam. Tan zwierf over straat, hij werd opgepakt voor een fietsendiefstal, hij was aan de drank. Hij werd onderzocht in de psychiatrische kliniek in Santpoort en bleek schizofreen te zijn. Zijn ouders, die inmiddels weer in Indonesië woonden, haalden hem op en brachten hem terug naar zijn geboorteland. Ook daar werd hij onderzocht, verpleegd en liefdevol opgevangen door een religieuze organisatie. Schaken deed hij af en toe alleen nog voor de lol.
In september 2009 overleed Hoan Liong Tan, toen hij zich tijdens een maaltijd verslikte in een botje. Ik zet hem niet hoger dan 35, want hij werd niet wat hij had moeten worden: een grootheid in de Nederlandse schaakgeschiedenis.
Wat er na Tans vertrek uit de schaakwereld met hem is gebeurd, is onderzocht door Peter Hoomans. Hij sprak hiervoor met familieleden van Tan en schreef een uitgebreid artikel in de nieuwsbrief van het Max Euwe Centrum, in december 2014.
33 …
34 …
35 Hoan Liong Tan
36 Haije Kramer
39 Rudy Douven
40 Rob Hartoch
De top-40 is niet gebaseerd op ratings en titels, maar op de positie en prestaties van Nederlandse schakers ten opzichte van hun tijdgenoten, nationaal en internationaal.
