Schaakrubrieken weekend 1 april 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Paleisrevolutie
Afgelopen maandag meldde de FIDE-site dat president Kirsan Iljoemzjinov zou aftreden. Je zou denken dat het tijd werd, na alle schandalen in zijn ambtsperiode sinds 1995. Maar een dag later sprak hij het bericht tegen. In interviews had hij het over een coup en een samenzwering van het bestuur met de Amerikaanse schaakbond. Andere FIDE-bestuursleden lieten vervolgens weten dat Iljoemzjinov op de laatste vergadering driemaal had gezegd dat hij af zou treden. Drie keer, dat zegt iets, maar wat? Driemaal kraaide de haan, drie corners was in het straatvoetbal van mijn jeugd een pienantie, driemaal zeggen dat je je vrouw verstoot betekent in sommige gebieden een scheiding en driemaal dezelfde stelling is remise. Maar was Iljoemzjinov officieel afgetreden door het drie keer aan te kondigen? Het is duidelijk dat er een paleisrevolutie is uitgebroken. Heel lang konden de andere bestuurders van de FIDE onder de patronage van Iljoemzjinov in grote luxe de gebraden haan uithangen, maar sinds Iljoemzjinov in 2015 werd getroffen door Amerikaanse sancties wegens zijn contacten met de Syrische president Assad, kunnen ze hem missen als kiespijn. Wie zou hem op moeten volgen? De naam van Sepp Blatter is al gevallen, een verwante geest die weinig te doen heeft. De partij van de week is uit een internetduel tussen viertallen uit de hele wereld. De finale ging tussen de St. Louis Arch Bishops met Wesley So en de Norway Gnomes met Magnus Carlsen. Nummer één en twee van de wereld tegen elkaar. Het was maar een rapidpartij, maar indrukwekkend en heel karakteristiek voor Carlsen. Er leek niet veel te gebeuren, maar langs lijnen van geleidelijkheid was de positie van So opeens verloren. Ondanks So’s verlies werden de aartsbisschoppen kampioen.
Wesley So – Magnus Carlsen, finale Pro League, internet 2017
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 Lb4+ 4. Ld2 a5 5. a3 Lxd2+ 6. Dxd2 b6 7. Pc3 Lb7 8. g3 0-0 9. Lg2 Pe4 10. Pxe4 Lxe4 11. 0- 0 a4
Een nadeel van 5. a3. Wits damevleugel is vastgelegd.12. De3 Lb7 13. Dd3 f5 14. Pe5 Lxg2 15. Kxg2 d6 16. Pf3 Df6 17. e4 Pc6 18. Tae1 Ta5 Hij wil een keer met zijn toren naar f5. 19. d5 Wit verhindert dat, maar krijgt daardoor een zwakke pion op d5.
19…fxe4 20. Dxe4 exd5 21. cxd5 Pe7 22. Td1 Df5 23. Dxe7 Dxf3+ 24. Kg1 Tc5 Zwart staat beter, maar het is nog geen ramp.
25. Td2 h6 26. Te1 Tf5 27. Te3 Wesley So zei later dat hij hier zijn kans op gelijkspel had gemist, die lag in 27. De8+ Kh7 28. Dxa4. Helemaal gelijk zou het na 28…Tfxd5 nog niet zijn. Zwart zou nog steeds iets beter staan.
27…Tc1+ 28. Te1 Txe1+ 29. Dxe1 Te5 30. Dc1 b5 31. h3 Kf8 32. h4 Een riskante zet, omdat zwart hierna met g7-g5 de koningsvleugel open kan breken.
32…Ke8 Hij heeft geen haast. 33. Kh2 Kd8 34. Dh1 Db3 35. Dg2 Te1 36. Dh3 Df3 37. Dg2 Df5
Een opwindende gooi-en-smijtpartij
Grote blijdschap maakte zich meester van de schaakgemeenschap, toen begin deze week het bericht kwam dat FIDE-president Iljoemzjinov was afgetreden. Prompt werd gespeculeerd over een stralende toekomst met een door iedereen gerespecteerde leider aan het roer van de bond. ‘Tijd voor popcorn’, twitterde Nigel Short, een van Iljoemzjinovs felste tegenstanders. De vrolijkheid maakte snel plaats voor verwarring. In een officiële verklaring noemde Iljoemzjinov het bericht van zijn afscheid nepnieuws. Tijdens een bestuursvergadering had hij alleen gezegd dat hij bereid was af te treden als dat noodzakelijk was voor het belang van de FIDE. Toen andere bestuursleden met grote stelligheid volhielden dat de president wel degelijk was opgestapt, werd duidelijk dat een paleisrevolutie was uitgebroken die Iljoemzjinov niet zal kunnen bezweren.
De vrolijke feestvierders hoeven zich geen illusies te maken. Iljoemzjinov zal niet worden opgevolgd door een onkreukbare leider, maar door een van zijn adjudanten, die hun sporen hebben verdiend in het sluiten van duistere deals en het manipuleren van verkiezingen. De Griek Makropoulos, een man van niet geheel onbesproken gedrag, is de meest voor de hand liggende kandidaat. Voordat het conflict binnen het FIDE-bestuur naar buiten kwam, werd vorig weekend de Pro Chess League beslist in twee spannende halve finales en een eenzijdige finale. Nadat de Norway Gnomes, een door Magnus Carlsen gedragen collectief uit Noorwegen, zaterdag de finale hadden bereikt moest het afscheid nemen van twee topspelers, die zondag andere verplichtingen hadden. Met een veel zwakker team hadden de Noren te weinig in te brengen tegen de St. Louis Archbishops van Wesley So (7-9).
In de finale verloor So het prestigeduel van Carlsen, maar hij versloeg de drie andere Noren. Opwindend was een gooi-en-smijtpartij tegen Kjetil Lie.
Lie – So Pro Chess League finale 2017
1. c4 c5 2 .g3 g6 3. Lg2 Lg7 4. Pc3 Pc6 5. a3 e6 6. Tb1 Pge7 7. b4 cxb4 8. axb4 0-0 9. Pf3 d5 10. cxd5 exd5 11. b5 Pa5 12. La3 d4 13. Pe4 Pc4 14. Lb4 Te8 15. Db3 Le6 16. Pfg5 Ld5
Vol zelfvertrouwen neemt So de uitdaging aan. Hij kon de complicaties uit de weg gaan met 17 … Pxd6 18. Lxd5 Pxd5 19. Dxd5 Te5 20. Dxd6 Dxg5, waarna zwart uitstekend staat. 18. Pgxf7 Dd7 19. Pxe8 Jammer. Met de briljante stille zet 19. f3! kan wit de loper op g2 afsluiten van de verdediging.Na de computervariant 19 … Pf5 20. Dxc4 De6 21. Dxe6 Txe6 22. Pxf5 Kxf7 23. Pxg7 Kxg7 24. Tg1 Lxf3 25. Kf2 Lxe2 26. Tge1 d3 27. Tec1 staat het ongeveer gelijk. 19 … Txe8 20. Pd6 Lxh1 21. Pxe8
22. Pxg7 Pxd2 23. Dd3 Pxb1 24. Dxd4 Dc8 25. f3 Dc4 26. Db2 Db3 27. Dd4 Pa3 28. Kf2 Pc2 29. Df6 Dxb4 30. Pe8 Dd4+
Wit geeft op.
China
Geen 1 aprilgrap: China is hoogstwaarschijnlijk het sterkste schaakland. Tot pakweg tien jaar geleden was Rusland het sterkste schaakland. Ik heb er al eerder over geschreven in deze rubriek, sinds Max Euwe zo’n veertig jaar geleden onze versie van het schaakspel naar China bracht heeft een ongekende inhaalslaag de balans structureel veranderd (en inderdaad, vele goede Russische schakers zijn sindsdien over de wereld uitgewaaierd). China heeft meer dan dertig grootmeesters waaronder enkele jonge WK-kandidaten en won de tweejaarlijkse schaakolympiade van 1998-2006 en eindigde vanaf 2010 achter Rusland op de tweede plaats. Bij de vrouwen is het helemaal duidelijk: de huidige wereldkampioene is Zhongyi Tan en daarvoor hadden we Hou Yifan (2010-2012 en 2013-15 en 2016-2017), Xu Yuhua (2006-2008), Zu Chen (2001-2003) en Xie Jun (1999-2001 en 1991-1996). Er loopt momenteel een sterke dubbelrondige zeskamp met de deelnemers: Liren Ding en Yangyi Yu, Anish Giri, Michael Adams (Eng), Peter Svidler (Rus) en Pentala Harikrishna (Ind). De eerste turnus van vijf ronden bracht slechts drie beslissingen.
Na een gelijk opgaande strijd zou wit met de centralisatie van zijn stukken de balans volledig in evenwicht houden: 36.Dd5 Df5 37.Lc4 Kg7 38.De4 Dh3 39.Dd5 Df5 40.De4 maar wit blundert zijn stelling weg 36.Df1? Pc6! Plotseling gaat e5 verloren door de dreiging Dd4+. Adams vlucht in een eindspel dat ogenschijnlijk overlevingskansen biedt maar toch niet echt. 37.Dd3?! Dxd3 38.Kxd3 Pb4+ 39.Kc4 Pxa2 40.Kb5 Pb4 41.Kxb6 Pd3 42.Kxa5 Pxb2 43.h4 gxh4 44.gxh4 Kg7 45.h5 Kh6 46.Kb5 c4 47.Kb4 c3 48.Kxc3 Pxa4+ 49.Kd4 Kxh5 50.Kd5 Pb6+ en wit gaf op.
Natuurlijk staat wit beter met zo’n open stelling en het loperpaar. De verdediging is een lange lijdensweg ook na bijvoorbeeld 37…Tc7 38.Ld4 Pc6 39.Lc3 Ta7 40.Txa7 Pxa7 41.g4 Pc8 42.Kg3 Pb6 43.f3 Kg6 44.h4 Pd5 45.h5+ en de penningen blijven ongehinderd hinderlijk terwijl de witte koning via een omweg mee kan helpen met de aanval. Het partijverloop geeft de indruk dat zwart te snel door de knieën gaat.
37…Tc2 38.Ta7 Pc4 39.Ld4 Pd6 40.Td7 Pb5 41.Txf7+ Kg8 42.Lxf6 Txa2 43.Tg7+ Kf8 44.Tb7 en wit gaf op, er gaan nog meer pionnen verloren.
Anish Giri maakte vier keer op solide wijze remise en sloeg een keer hard toe.
P. Harikrishna – A. Giri
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.f3 e5 6.Pb3 d5 7.Lg5 Le6 8.Lxf6 gxf6 9.exd5 Dxd5 10.Dxd5 Lxd5 11.Pc3 Le6 12.0-0-0 Pc6 13.Lb5 Tc8 14.Pd5 f5 15.Pa5 Lh6+ 16.Kb1 Kf8 17.Pb3 Experiment mislukt. Het natuurlijke 17.Pxb7 Pd4 pakt voordelig uit voor zwart evenals 17.Pxc6 bxc6 18.La6 cxd5 19.Lxc8 Lxc8 20.Txd5 e4!, het beste was vermoedelijk 17.Lxc6 bxc6 18.Pb4 c5 19.Pbc6 e4 en we hebben weer zo’n verhouding twee lopers tegen twee paarden wat ook hier goed is voor de lopers. 17…Kg7 18.The1 Thd8 19.Pc3 Txd1 20.Pxd1 Kf6 21.Lxc6 Txc6 22.Pf2 Tc4 23.Te2 b6 24.Pc1 Lf8 25.Pcd3 Ld6 26.b3 Tc8 27.g4 Ld5 28.Pe1 Lb4 29.gxf5 Kxf5 30.Pg2 La8 31.c4 f6 32.Pe4 Ke6 33.Pe3 f5! 34.Pg5+ Kf6 35.Tg2 Tc7! Giri speelt het allemaal krachtig, de paarden staan doelloos in het veld en f3 dreigt (h6) ook nog verloren te gaan. 36.Pc2 Lc5 37.b4 Lf8 38.Ph3 Lxf3 39.Tg8 Lh6 40.c5 bxc5 41.b5 Tb7 42.a4 a6 43.Tc8 axb5 44.a5 Ta7 45.Txc5 Txa5 46.Pf2 Lf8 47.Tc7 Le7 48.Pe3 f4 49.Peg4+ Lxg4 50.Pxg4+ Ke6 51.Pf2 Ta4 52.Tb7 Tb4+ 53.Kc2 f3 54.Pd3 Tc4+ 55.Kd1 Td4 56.Kc2 b4 en wit gaf eindelijk op.
Tussenstand na 5 ronden
1.Giri, Ding 3 3.Yu, Harikrishna 2,5 5.Adams, Svidler 2
Als boekensneuper vind ik het altijd leuk al bladerend door een boek, iets aan te treffen; als schaker is iets schakerigs natuurlijk extra leuk. Geloof het of niet, maar op de markt bleek in het boek Het raadsel van ons leven van dr. H. Bavinck (een bekende gereformeerde theoloog uit de dagen van Olim) een met de hand geschreven weergave te zitten van de partij Prins-Kotov. Via het internet bleek die van een Interzonetoernooi uit 1952 te zijn. In het boek, natuurlijk van Kok Kampen, vergelijkt de hooggeleerde heer ons leven en de hele wereldgeschiedenis met een schaakpartij waarin God met wit speelt en de beslissende zetten doet. Niet erg origineel overigens, want zo schreven de theologen al in de middeleeuwen. Of dr. H. zelf de partij heeft overgeschreven, moet nader onderzoek uitwijzen. In ieder geval mag schaakles niet ontbreken op de vele Dr. H. Bavinck-scholen. Het is een partij met een verrassende uitslag, want Kotov was een top-grootmeester uit USSR.
1.d4 Pf6 2.c4 d6 3.Pc3 e5 4.dxe5 dxe 5. Dxd8 Kxd8 6.Lg5 Le7 7.Pf3 Pbd7 8. Lh4 c6 9.0-0-0 Pg4 wit heeft wat ontwikkeling meer. 10. Lg3 f6 11.Ph4 Ph6 verhindert Pf5 12.e4 Lb4 13.Le2 Ke7 14.f4 maakt gebruik van de ontwikkelingsvoorsprong exf 15. Lxf4 g5 16.Le3 Pe5 17. Pf3 Pg4 18. Lg1 Le6 19. Pd4 Lxc3 20.bxc Ph6 21.Pxe6 Kxe6 22. c5 Thd8 beter Tad8,dat zal blijken: 23. Ld4 Phf7 24.Thf1 Ke7 25.Tf2 Tdf8 moet weer terug 26. Lh5 de aanval langs de f-lijn stelt zwart voor grote problemen, de lopers overheersen de paarden 26…Ph8 27.Lxe5 fxe 28.Tf5 Txf5 29. exf Tf8 30. g4 een gedekte vrijpion b6 31.Td6 Tf6 32.Txf6 Kxf6 33. Kd2 Pg6? met deze zet onderschat zwart het gebeuren op de damevleugel 34. fxg6 hxg 35.cxb axb 36. c4 gxh5 37. c5 b5 (bxc5 38.a4) 38.gxh g4 39. Ke3 Kg5 40. Ke4 Kxh5 41. Kxe5 Kh4 42. Kf6! Kh5 43.a3 en 1-0 briljant eindspel van Prins.
De gemiddelde clubschaker wil natuurlijk ook leren en vooruitkomen, maar heeft het probleem dat veel boeken net wat te moeilijk zijn. Welnu: licht aan de horizon dankzij het boek Training with Moska, practical chess exercises, door Viktor Moskalenko (Uitg. New in Chess, ISBN 978-90-5691-676-3, € 27,95). Moskalenko heeft briljante schaakboeken afgeleverd, maar die vielen vaak in de moeilijke categorie. Nu heeft hij geput uit de talloze door hem gegeven schaaklessen en met behulp van meer dan 500 stellingen kan de lezer aan het oefenen slaan. Een apart soort humor maakt alle commentaren en uitleggingen van de oplossingen aangenaam leesbaar. Hij legt veel nadruk op de vaardigheid om vanuit het diagram de te bereiken stand te visualiseren en vooral de mogelijke tegenzetten te berekenen. Het betreft precies de problemen van de gemiddelde clubspeler (tot ongeveer 2100). Overduidelijk is dat ieder die aan gevorderden lesgeeft, in dit boek een ware Fundgrube heeft. Na een deel over tactiek volgt een tweede over strategie en tot slot het eindspel, vaak juist uit de eigen partijen; tenslotte is Moska ook een ervaren grootmeester. Het is een instructieboek van grote klasse.
Probleem 2624 is een driezet van Ebner:
Chinezen waren sterker dan gedacht
Anish Giri speelt momenteel een toptoernooi in China. Dat is een van de sterkste schaaklanden ter wereld, maar nog niet zo lang, wilde ik schrijven. Toen ik de feiten opzocht om deze stelling te staven, kwam ik tot een wonderlijke ontdekking. Pas in 1978 nam China voor het eerst deel aan de Olympiade, maar al in 1986 werd het land zevende. In de edities erna werd de plaats in de top tien bevestigd. Liet mijn geheugen me zo in de steek?
Dat viel mee, ontdekte ik bij verder wroeten. Die zevende plaats in 1986 werd behaald met drie meesters in een team van zes spelers, geen grootmeesters. Een extreme prestatie. In 1990 speelde de eerste Chinese grootmeester mee: Rongguang Ye, die later in de jaren negentig in Nederland vele weekendtoernooien won. Pas in 2006 bestond het team helemaal uit grootmeesters en dat kwam overeen met mijn herinnering. China behaalde toen zilver. In 2014 won China de Olympiade.
China is pas relatief kort een sterk schaakland volgens de Elo-statistieken, maar had allang sterke schakers. Die waren echter geen grootmeester, waarschijnlijk omdat ze te weinig in het buitenland kwamen. Maar ze konden wel sterk schaken en als je dat niet wist, kon je je erop verkijken. Het eerste bekende slachtoffer was onze eigen Hein Donner, in die Olympiade van 1978 in Argentinië, waar China debuteerde. Zijn tegenstander had 200 Elo-punten minder dan onze grootmeester en droeg geen titel, maar veegde de grote Donner genadeloos van het bord.
Liu Wen Che-Donner
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 4.Le2 Lg7 5.g4 h6 6.h3 Als je een dergelijke aanval wilt opzetten, is het logischer de h-pion voorop te zetten.
6…c5 7.d5 0-0 8.h4 Nu dan toch. 8…e6 9.g5 hxg5 10.hxg5 Pe8 11.Dd3 exd5 Vreemd dat zwart een wit paard op d5 toelaat. Veel beter was 11…Pc7 12.Dh3 Te8 13.Dh7+ Kf8 en wit komt niet verder. 12.Pxd5 Pc6 Ook hier had zwart nog Pc7 moeten spelen. 13.Dg3
17.Lh5+ Kh7 18.Lf7+ Lh6 19.g6+ Kg7 20.Lxh6+ Zwart geeft het op.
Donner bleef nog lang doodstil aan zijn bord zitten, hief toen zijn armen in de lucht en sprak de historische woorden: “Ik word de Kieseritsky van de twintigste eeuw.” Kieseritsky was een sterke schaker, die echter alleen bekend is van een nederlaag tegen een briljante tegenstander.
Van Liu Wen Che is nooit meer iets vernomen, maar hij is wel een legende in het Chinese schaakleven, dankzij deze partij. Rongguang Ye speelde in 2005 zijn laatste toernooi. Jaren later kwam hij tot ieders verbazing in Wijk aan Zee bij het Tata-toernooi binnenstappen als fotograaf. Ye is vice-voorzitter van de Nederlands-Chinese Fotografie Society. Momenteel staan er acht Chinezen in de mondiale top honderd (en slechts twee Nederlanders), van wie geen in de top tien. Maar enkelen worden toch gezien als kroonprinsen van Carlsen. De acht heten Ding, Yu, Wei, Li, Bu, Wang, nog een Wang en Ni. Zelfs Tom Bottema, perschef van het Tata-toernooi, gaf onlangs toe dat hij ze niet uit elkaar kan houden.
Voor beginners A7287
Voor gevorderden B7281
In het Chinese Shenzhen wordt een grootmeestertoernooi gehouden waarin Anish Giri mee speelt. Na vier ronden gaat Giri gedeeltelijk aan kop. Een overwinning in de derde ronde met zwart tegen de Indiase grootmeester Harikrishna mag een prestatie worden genoemd. In het toernooi spelen ook de Chinese toppers Ding en Yu mee, evenals Svidler uit Rusland en van Europese kant Adams uit Engeland.
Harikrishna – Giri
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. f3 (Al een vroege afwijking op de gebruikelijk voortzetting in deze Siciliaan. De opening lijkt straks op een Svesnikov) 5. … e5 6. Pb3 d5 7. Lg5 Le6 8. Lxf6 gxf6 9. exd5 Dxd5 10. Dxd5 Lxd5 11. Pc3 Le6 12. O-O-O Pc6 13. Lb5 Tc8 14. Pd5 f5! (Het is niet goed om het schijnbaar sterke witte paard te ruilen voor zwarts sterke loper.) 15. Pa5 Lh6+ 16. Kb1 Kf8 17. Pb3 (Het gretig nemen op b7 loopt voor wit niet goed af wegens 17. …Pxd4!) 17… Kg7 (Giri is goed uit de opening gekomen. Met de laatste zet worden de torens verbonden.) 18. The1 Thd8 19. Pc3 Txd1+ 20. Pxd1 Kf6 21. Lxc6 (Wit moet hier wel zijn tweede loper inleveren. Er dreigde 21. …Lxb3 axb3 en 22. Pd4!) 21…Txc6 22. Pf2 Tc4 23. Te2 b6 (Giri heeft de partij in zijn handen. De bedoeling van de zet is om een pionnenmars op de a-lijn voor te bereiden en het paard van b3 minder activiteit te gunnen.) 24. Pc1 Lf8! 25. Pcd3 Ld6 (Het mag duidelijk zijn dat het loperpaar van zwart van veel meer waarde is dan het paardenpaar van wit.) 26. b3 Tc8 27. g4?
Twee correcties op mijn eigen rubriek, waar Tim Krabbé me op wees.
1. Donner zei niet “Ik word de Kieseritsky van de twintigste eeuw”, maar “Ik word de Kieseritsky van China”.
2. Dat van Liu Wen Che (zelf schreef hij Liu Wenzhe) nooit meer iets is vernomen, is een onverklaarbare fout van mij. Op de volgende twee Olympiades speelde hij aan het eerste bord. Later werd hij coach van het Chinese vrouwenteam en schreef hij een goed en bijzonder boek.
Correctie op rubriek Bab Wilders:
De briljante winst van Prins tegen Kotov was niet uit het Interzonetoernooi in 1952, maar uit de Olympiade in 1954 gespeeld te Amsterdam.
In 1952 speelden beide heren inderdaad ook tegen elkaar in het interzonale toernooi te Stockholm, waarbij Kotov won met zwart.
Beide partijen zijn hier te vinden: www.chessgames.com/perl/ezsearch.pl?search=prins+kotov