Schaakrubrieken weekend 8 april 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
So’s wonderjaar
Vorig jaar juli begon voor de Amerikaan Wesley So (23) een geweldig jaar waarin hij alles won wat er te winnen viel. Eerst de Sinquefield Cup in St. Louis, toen op de olympiade in Bakoe de gouden medaille met het Amerikaanse team en het individuele goud voor de beste score aan het derde bord. Daarna won hij de London Chess Classic en vervolgens het Tata Steel toernooi in Wijk aan Zee. Nu speelt hij in het Amerikaans kampioenschap. Na de ronde van afgelopen donderdag had hij sinds juli 2016 een reeks van 64 partijen zonder nederlaag achter de rug. Je kunt zeggen, om een uitdrukking te lenen van Amerikaanse politieke chauvinisten, dat we in het schaken een tweede Amerikaanse eeuw beleven. Bij de eerste denk je aan Bobby Fischer, maar er was meer. Van 1931 tot 1937 wonnen de Verenigde Staten vier keer achter elkaar de olympiade. In 1945 kwam er een ruw ontwaken toen de Sovjet-Unie de radiomatch tegen de Verenigde Staten won met 15½ – 4½.
De Amerikanen vechten weer in de voorste gelederen. So is tweede op de wereldranglijst, Caruana derde en Nakamura zesde. Ze wonnen in 2016 de olympiade en de volgende generatie trappelt al. De zestienjarige Amerikaanse grootmeester Jeffery Xiong werd in 2016 jeugdwereldkampioen. In de zesde ronde van het Amerikaanse kampioenschap dreigde de ongeslagen reeks van So onderbroken te worden door Varuzhan Akobian. Ze hadden misschien nog een appeltje te schillen, want in het kampioenschap van 2015 had So reglementair verloren nadat Akobian bij de wedstrijdleider had geklaagd dat So aantekeningen op zijn notatieformulier maakte, zoals ‘let op je tijd’. Die fout maakt So niet meer, maar toch ontsnapte hij nu ternauwernood aan een nederlaag.
Wesley So – Varuzhan Akobian, kampioenschap VS, St. Louis 2017
1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 Le7 4. cxd5 exd5 5. Lf4 c6 6. e3 Lf5 7. g4 Le6 8. h4 Pd7 9. g5 h6 10. g6 fxg6 11. Ld3 Pf8 12. Pf3 Lg4 Een sterk nieuwtje.
13. Tg1 Pf6 14. Tg3 Wit brengt zich in gevaar. Met 14. Dc2 Lxf3 15. Lxg6+ kon hij remise maken. 14…g5 15. hxg5 hxg5 16. Lxg5 Th1+ 17. Lf1 Dc8 18. Db3 Eerst 18. Lxf6 gxf6 en dan 19. Db3 was nauwkeuriger. 18…P8h7 Hier had zwart met 18…Ld6 19. Pe5 Lxe5 20. dxe5 en nu de prachtzet 20…Df5, met de dreiging 21…Dd3, in groot voordeel kunnen komen. 19. Lxf6 gxf6 20. 0-0-0 Ld6 21. Txg4 Dxg4 22. Dxb7 Wit heeft het ergste achter de rug.22…Tc8 23. Da6 Tc7 24. Le2 Txd1+ 25. Kxd1 Df5 26. Pd2 Pg5 27. f4 Nu komt zwart weer in groot voordeel. 27…Ph3 28. Lf3 Lb4 29. Pxd5 cxd5 30. Db5+ Kf7 31. Dxb4
31…Dd3 Ook dit lijkt sterk, maar het is net niet goed genoeg. 32. Lxd5+ Kg7 33. Db3 Pf2+ 34. Ke1 Tc1+ 35. Kxf2 Dxd2+ 36. Kf3 Wit is veilig, en nu definitief.
36…Te1 37. Lc4 Dh2 38. Db7+ Kh6 39. De7 Dh1+ 40. Kf2 Dh4+ 41. Kf3 Dh1+ 42. Kf2 Dh4+ 43. Kf3 Dh3+ 44. Kf2 Dh4+ 45. Kf3 Dh3+ Remise
So lang verschoond van de pijn van de nederlaag
José Raúl Capablanca vestigde een eeuw geleden een record dat nooit meer zal worden gebroken. De Cubaan werd tussen 1916 en 1924 niet alleen wereldkampioen door in 1921 Emanuel Lasker te onttronen, hij bleef ook acht jaar lang ongeslagen. Het enige vlekje op het record is dat hij in die periode slechts 63 serieuze toernooi- en matchpartijen speelde. Op de moderne topspelers, die veel meer spelen dan hun verre voorvaderen, maakt een ongeslagen reeks van 63 partijen weinig indruk. Vladimir Kramnik overtrof Capablanca ruimschoots door rond de eeuwwisseling 82 maal achtereen niet te verliezen. Niet slecht, maar net iets minder indrukwekkend dan de serie van 93 van Michail Tal in de jaren 1973/74.
De langste reeks van dit moment staat op naam van Wesley So. Vorig jaar verloor hij op 14 juli voor het laatst een partij (van Magnus Carlsen). Sindsdien won hij alle grote toernooien waaraan hij deelnam en bleef hij verschoond van de pijn van de nederlaag. Halverwege het lopende toernooi om het Amerikaans kampioenschap in St. Louis staat de teller op 62 partijen.
In de eerste ronden in St. Louis kreeg So tweemaal hulp van een beschermengel. Tegen Fabiano Caruana redde hij een precair eindspel en Varuzhan Akobian kreeg twee grote kansen om So’s ongeslagen reeks te breken.
So – Akobian St. Louis, kampioenschap VS 2017
1. c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 Le7 4. cxd5 exd5 5. Lf4 c6 6. e3 Lf5 7. g4 Le6 8. h4 Pd7 9. g5 h6 10. g6 fxg6 11. Ld3 Pf8 12. Pf3 Lg4! Een sterk nieuwtje dat de angel uit wits agressieve openingsspel haalt. 13. Tg1 Pf6 14. Tg3? Nu komt wit in moeilijkheden. Hij kon remise maken met 14. Dc2 Lxf3 15. Lxg6+ Pxg6 16. Dxg6+ Kd7 17. Df5+ Ke8 18. Dg6+ met eeuwig schaak. 14 … g5! 15. hxg5 hxg5 16. Lxg5 Th1+ 17. Lf1 Dc8! 18. Db3
Volle agenda
Naast de vele ludieke evenementen die met de schaaksport mogelijk zijn (zo hield ik gisteren een inleiding bij de film Magnus in het Filmtheater te Zaandam, ontving het boek Het geheim van de studie van Kasparjan via een openbare veiling en wordt de schaaksport bezongen bij een komend festival Kunst in Sport), loopt de mondiale agenda ook vol met het zwaardere denkwerk. Dit keer een greep uit wat China, Amerika en de Verenigde Arabische Emiraten te bieden hebben. De dubbelrondige zeskamp in China is overtuigend gewonnen door Liren Ding. In de slotronde nam hij nog meer afstand:
P. Harikrishna – L. Ding
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 0-0 8.a4 De anti-Marshall variant in het gesloten Spaans om die typische centrumopstoot d7-d5 te voorkomen. 8…b4 9.d4 d6 10.dxe5 Pxe5 11.Pxe5 dxe5 12.De2 a5 13.Lg5 Lc5 14.Pd2 Lg4 15.Pf3 De7 16.h3 Lh5 De loper kon ook naar c8 of e6. Zwart laat vrijwillig zijn loper opsluiten (g4) en vertrouwt op de kansen door die verzwakking van de pionnenstructuur. 17.Tad1 Tad8 18.g4 Lg6 19.h4 h6 20.h5 Lh7 21.Lh4 Td6 22.Txd6 cxd6 23.Pd2 Kh8
25…Kg7 26.Pc4 Db7 27.Dd3 Pxe4 28.Pxa5 Dc7 29.Txe4 Dxa5 30.Dd5 Lxe4 31.Dxe4 Ld4 32.Df5 Dc5 33.a5 Dxa5 34.c3 bxc3 35.Lc2 Th8 36.Lb3 Dc7 37.bxc3 Lxc3 en met twee pionnen en een kwaliteit meer won zwart makkelijk (alhoewel Harikrishna het nog tot zet 53 volhield, dat doet hij vaker, dat irritante doorspelen in totaal verloren stelling).
Eindstand Shenzhen 2017
1.Ding 6,5 2.Giri, Svidler 5,5 4.Yu, Harikrishna 4,5 6.Adams 3,5
In Sharjah, de derde grootste staat van de zeven staten die de Verenigde Arabische Emiraten vormen, werd een groot Open Toernooi gehouden. 230 Deelnemers, een prijzenfonds van 60.000 dollar en onder patronage van Sjeik Sultan bin Mohammed al Qasimi, die aan het hoofd staat van zowel de stad als het emiraat Sharjah. Vanuit Nederland was alleen Benjamin Bok naar het sprookjesachtige land vertrokken. Niet minder dan zes spelers eindigden op de gedeelde eerste plaats met 7/9: Wang Hao (Chi), Adhiban en Sethuraman (Ind), Kravtsiv en Kryvonochkyo (Oek) en tot grote vreugde van de organisatie ook Saleh Salem van eigen bodem. Bok eindigde op 6 punten maar wel met een mooie ervaring rijker.
In Amerika loopt momenteel het nationaal kampioenschap met maar liefst drie toptienspelers: Wesley So (2!), Fabiano Caruana (3) en Hikaru Nakamura (6). Hun onderlinge partijen zijn altijd clashes.
W. So – F. Caruana
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.0-0 Pxe4 5.d4 Pd6 6.Lxc6 bxc6 7.dxe5 Pf5 8.Dxd8 Kxd8 De Berlijnse Muur in het Spaans waarmee Kramnik de titel behaalde op Kasparov in 2000. Wit heeft een pion meer op de koningsvleugel en toch blijkt het zwarte tegenspel volwaardig.
9.h3 Ke8 10.Pc3 h5 11.Lg5 Le6 12.Tad1 Le7 13.b3 h4 14.Tfe1 a5 15.Td3 Td8 16.Txd8 Kxd8 17.Pe2 Ld5 18.Lxe7+ Kxe7 19.Ped4 Pxd4 20.Pxd4 Le6 Hoe meer materiaal wit ruilt hoe beter, het pionneneindspel is tenslotte gewonnen. Maar zover komt het nooit. 21.c4 a4 22.c5 axb3 23.axb3 g6 Zwart had ook kunnen gaan voor 23…Ta8 24.Te4 Ta5 en wie staat er beter? 24.Te4 Ld5 25.Tg4 Th5 26.f4 Th8 27.f5 gxf5 28.Tf4 Kd7 29.Txf5 Tg8 30.Tf2 Tg5 Zwart heeft het initiatief overgenomen, zoals zo vaak in deze catenaccio-verdediging. Wit moet oppassen. 31.Kh2 Txe5 32.Tf4 Tg5 33.Tg4 Txg4 34.hxg4 Ke7 35.g3 Kf6 36.gxh4 Ke5 37.Pf5 Lxb3 38.h5 Kf6
Meer praktische kansen geeft 38…f6 39.h6 Lg8 en de zwarte pionnen zijn gevaarlijker dan de witte. 39.Kg3 Kg5 40.h6 Kg6 41.g5 Lc2 42.Pd4 Lb1 43.Kf4 f6 44.gxf6 Kxf6 45.Pb3 b6 46.Pd4 bxc5 47.Pxc6 Kg6 48.Ke5 Kxh6 49.Kd5 c4 50.Kxc4 en de spelers moesten wel remise geven. Volgende week weten we wie de nieuwe kampioen van de USA is geworden en de invloed daarvan op de actuele ranking.
Er zijn talloze schaaktijdschriften in omloop waarin men vooral geïnformeerd wordt over de schaaktechnische kant van het spel. Maar zeer interessant vind ik de tijdschriften die zich bezighouden met alle culturele kanten, zoals Karl, das Kulturelle Schachmagazin, dat vier keer per jaar verschijnt, iedere keer gewijd aan een thema. Dat kan zijn een wereldkampioen, maar bijvoorbeeld ook shaken in films, damesschaak, schaken en ouderdom enz. Boeiend ook het nummer over 1966, midden in de roerige jaren zestig maar ook het jaar van de WK-match Petrosjan-Spasski en het legendarische Piatigorsky-toernooi met de beroemde partij tussen Fischer en Spasski, door de laatste gewonnen – jaren later kwam op IJsland de revanche toen Fischer Spasski onttroonde als wereldkampioen. De verbinding tussen de maatschappelijke aardverschuivingen van de jaren zestig en schaken komt nergens sterker naar voren dan bij de Olympiade in Havana, op Cuba, het land van Fidel Castro en Che Guevara, beiden fanatieke schaakspelers, maar ook omstreden revolutionairen die de dictator Batista verdreven hadden en daarna in een politiek en militair conflict waren gekomen met de Verenigde Staten. Vooral bij ‘links’ waren beide heren mateloos populair en het lied Hasta siempre comandante werd alom aangeheven. Ook nu nog klinkt bij oude knarren de uitvoering van Nathalie Cardone. Net zoals bij de match Fischer-Spasski later, ging het bij deze teamwedstrijden dus niet alleen om het schaken maar ook om aan te tonen wie er superieur was en dit keer won de USSR ruim voor de VS. Nederland won trouwens de B-groep mede dankzij Donner, van wie Karl ons meedeelt dat hij laatste werd in de Piatigorsky Cup, daar continu aan het bord rookte en het hele toernooi slechts één T-shirt gebruikte. Kortom, weer een leuk nummer van Karl, met natuurlijk ook partijen uit de genoemde evenementen met deskundig commentaar. Overigens wordt ook altijd de nodige informatie gegeven over het actuele schaak van het voorgaande kwartaal. Abonneren kan via site www.karlonline.org of mail harry_schaack@karlonline.org. Interessant was onlangs de match tussen twee opkomende schaaknaties: China en India. China won, vooral door de talentvolle Wei, hier tegen Karthikeyan 1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.Pc3 a6 4.Le2 Pc6 5.d4 cxd 6.Pxd4 Dc7 7.0-0 Pf6 8.Le3 Lb4 9.Pxc6 bxc 10.Dd4 c5 11.Dc4 0-0 Er is nog weinig gebeurd maar langzaam staat wit beter 12.Pa4 d6 13.a3 Ld7 zoekt tactische motieven maar dan moet de stelling wel beter zijn. Gewoon La5 was nodig. 14.e5 Lb5 15.Dh4 dxe5 16.axb4 Lxe2 17.Tfe1 Lb5 18.Pxc5 Pd7 19.c4 Lc6 20.Pxa6 te materialistisch, beter Ta3 20..Db7 21. Dg3 f5 22.Pc5 Dxb4 een zwakke fase van beiden en dat zonder tijdnood, het speeltempo was 90 minuten p.p. 23.Pxe6? (Lh6!) Tf7 nu gelijke stand 24.Txa8† Lxa8 25. Ta1 Lc6? (beter Lb7) 26.Lh6 eindelijk Dxb2 27.Tf1 e4 28. Pd8 Tf8?? (f4) zwart staat verloren 29.Pxc6 Df6 30.Dc7 Pc5 opgeven kan ook 31.Pe7† 1-0 (Kh8 32.Dxc5).
Probleem 2625 is een 2-zet van Mansfield:
Bij En Passant zijn vrouwen even de baas
Opvallendste uitslag vorige week in de achtste ronde van de KNSB-competitie: landskampioen En Passant (Bunschoten-Spakenburg) verloor thuis met 1,5-8,5 van LSG (Leiden), dat daardoor nog een kleine kans heeft op de titel. Oorzaak van de harde nederlaag: sponsorprobleem en daardoor veel invallers. De bijzondere uitslag leidde de aandacht af van een curiosum. Voor En Passant won Anna-Maja Kazarian van Rudy van Wessel. Zhaoqin Peng speelde remise tegen Eelke Wiersma. De twee vrouwen zorgden dus voor de anderhalve punten, de acht mannen van En Passant verloren allemaal. Een bijzondere ervaring voor Henk Vedder, die zich er lang op liet voorstaan dat hij nooit van een vrouw verloor. Dat deed hij zaterdag ook niet (hij verloor van Edwin van Haastert), maar zijn visie op vrouwenschaak kreeg een aardige kanttekening. Prettige bijkomstigheid voor de dames is dat Vedder een olifantengeheugen heeft.
De Bunschoters zullen het succes van de vrouwen wel degelijk met plezier hebben begroet. En Passant behoort tot de clubs met op het hoogste niveau de meeste vrouwen. Behalve de genoemde twee behoren Sopiko Guramishvili (echtgenote van Anish Giri) en Alina l’Ami tot de teamleden, zij het dat ze incidenteel meespelen. In het verleden speelden Tea Lanchava en Marlies Bensdorp mee. En Passant behoort daarmee met (nu en in het verleden) De Stukkenjagers, Utrecht 2 en DSC Delft tot de teams met de meeste vrouwen op hoog niveau.
Daaraan zou je Koningsclub Bergen mogen toevoegen, waarvan het tweede team in 1985 helemaal uit vrouwen bestond. Dat duurde echter kort. Na drie nederlagen besloot de omstreden sponsor Arnfried Pagel dat vrouwen leuk zijn, maar dat punten leuker zijn en dat er dus weer mannen moesten komen. Met zijn sponsoring stopte hij toen hij vanwege drugssmokkel in een Engels cachot werd gesmeten. Dat zal hem leren.
Een mooie overwinning voor LSG kwam van Arthur Pijpers, die bekendstaat als een groot kenner van openingstheorie. Arie van den Hoogen kende ook veel zetten, maar misschien niet de bedoeling.
Pijpers-Van den Hoogen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Pa5 10.Lc2 c5 11.d4 Pd7 12.Pbd2 exd4 13.cxd4 Pc6 14.d5 Pce5 15.a4 Tb8 16.axb5 axb5 17.Pxe5 Pxe5 18.f4 Pg6 19.Pf3 Lh4 Deze manoeuvre lijkt wat onnatuurlijk, maar het is theorie. En dan schijnt het goed te zijn.
20.Tf1 Lg3 21.f5 Pe5 22.Pg5
Hier begon Van den Hoogen zelf na te denken. Het voorgaande had hij allemaal gespeeld omdat het zo hoort. Pijpers kende het nog iets verder en wist wat de bedoeling was: een moordende koningsaanval.
22…h6
Zwart heeft het stuk toch genomen en staat meteen verloren. 26…Pg6
Zwart doet opeens een ontdekking: na 28…fxg6 29.f7+ Kh7 30.Dxd8 Txd8 31.f8D blijft hij een toren achter. Bovendien dreigt wit Lh7+ en mat op de volgende zet. Zwart moet zijn dame inleveren.
28…Dxf6 29.Txf6 gxf6 30.Dxf6 fxg6 31.Dxg6+ Kh8 32.Dh6+ Kg8 33.Dg5+ Kh7 34.De7+ Kg8 35.Ta3
Heel subtiel afgerond. Zwart geeft het op.
Voor beginners A7293
Voor gevorderden B7293
In de serie over de wittelijnenthematiek is de tweezet 912 van Ahues een schitterend voorbeeld van het Somov-thema of het thema B. Als wit het paard van d4 verplaatst dreigt er 2. Td4 mat. De oplosser moet zoeken naar het veld waar dit paard naartoe gaat voor de juiste sleutelzet. Als wit 1. Pb3? Probeert, dan weerlegt zwart met 1. …Th7! Zwart pent de witte dreigtoren. Wit moet dus met zijn sleutelzet een mat gaan maken als zwart 1. … Th7 speelt. Probeert wit 1. Pf5? dan komt er na 1. …Th7 2. Pfe3 mat. Dit is een thema B variant. De zwarte toren opent de diagonaal c8-e6, zodat veld e6 nu extra dekking heeft van de witte loper. Wit kan daarom de toren-lijn e2-e6 interfereren, omdat veld e6 nog gedekt blijft staan door de loper. Dit moet wit wel juist doen, want na 1. …Pce3 werkt het niet, omdat dan veld e5 ongedekt is. Zwart weerlegt met 1. …d8D! Normaal zal dan 2. Dg5 mat zijn, maar deze lijn is bezet door het sleutelpaard. De derde verleiding is 1. Pc2? Nu weerlegt zwart met 1. …Txc4!, want 2. Dxc4 mat is niet meer mogelijk. Op 1. …Th7 komt nu 2. Pce3 mat, als thema B variant. 1. Pf3? is ook nog een mogelijkheid. Omdat veld e5 daarmee extra gedekt wordt, is er na 1. …Th7 2. Pe3 mat mogelijk. De weerlegging is 1. …Lf2!, helaas is 2. Dh1 mat onmogelijk geworden. De sleutelzet is 1. Pc6! Er dreigt 2. Td4 mat. Op 1. …Th7 komt 2. Pe3 mat, ook nu is veld e5 extra gedekt. Na 1. …d1D is 2. Dg5 mat, na 1. …Txc4 is 2. Dxc4 mat en na 1. …Lf2 is 2. Dh1 mat.
De tweezetten 913 en 914 zijn op te lossen voor de liefhebbers. In beide problemen worden het thema A en het thema B met elkaar verweven. Over twee weken zullen deze problemen worden uitgelegd.
In het vermakelijke artikel van Sosonko in Matten nr. 1 over de opkomst van de Koningsclub uit Bergen staat te lezen dat Pagel al op 15 december 1985 op last van de FIOD door de politie gearresteerd werd en een jaar in Nederland in de gevangenis zat.
In Trouw schreef Herman Grooten: Iedere schaker kent het verhaal van de Duitse miljonair Arnfried Pagel, indertijd woonachtig in het Noord-Hollandse Bergen, die een schaakclub oprichtte, De Koningsclub geheten. Met ingekochte spelers begon hij onderaan, klom langzaam op naar de hoofdklasse door alle wedstrijden te winnen. Maar Pagel bleek zijn financiële zaakjes niet naar behoren geregeld te hebben. Tenminste, niet zoals de Nederlandse fiscus dat graag wenste te zien. Net toen De Koningsclub het lang verwachte duel aanging met landskampioen Volmac/Rotterdam, kwam de FIOD bij Pagel op bezoek en besloot om hem achter de tralies te zetten.
Inderdaad, hij heeft in Nederland een jaar in de gevangenis gezeten. Engeland was later. In 1991 werd hij daar veroordeeld tot 14 jaar cel vanwege het leiding geven aan een organisatie die voor 40 miljoen aan hasj gesmokkeld had. Hij heeft niet zijn hele straf uitgezeten maar heeft in Engeland wel veel langer vastgezeten dan in Nederland. Die informatie heb ik uit het jubileumboek van de schaakclub Bergen (niet Koningsclub) en de schrijver daarvan is heel wat beter gedocumenteerd dan Sosonko. Maar wat ik in mijn rubriek schrijf klopt inderdaad niet, ik haal twee detenties door elkaar.
Pagel in het zwarte schaap: www.youtube.com/watch?v=htM-A9aohiQ