Gespot 84: Giri en Reykjavik en…
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Anish Giri voor de Nachtwacht in het Rijksmuseum (foto Frans Peeters)
Zoals u ongetwijfeld weet, won onze landgenoot Anish Giri nog niet zo lang geleden het open toernooi in Reykjavik. Deze zege werd op meerdere sites breed uitgemeten omdat dit zo’n beetje het eerste toernooi was, waar hij het als elitespeler niet tegen andere elitespelers hoefde op te nemen. Vaak zie je dat het helemaal niet zo goed afloopt met gedoodverfde favorieten. We hoeven alleen maar het dramatische optreden van ex-wereldkampioen Viswanathan Anand in Gibraltar vorig jaar in herinnering te nemen. De Indiër moesten halve en hele punten toestaan aan spelers waar hij waarschijnlijk nog nooit van gehoord had.
Giri bleek van een heel ander slag te zijn. Hij won het toernooi overtuigend met 8½ uit 10 en daarmee won hij zelfs Elopunten. In sommige verslagen kom ik de fraaie slotzet tegen die hij in achtste ronde tegen Donchenko op het bord bracht. In mijn verslag had ik die fraaie kruispenning ook al naar voren gehaald.
Donchenko, Alexander – Giri, Anish
In deze stelling dacht wit wellicht dat hij zich gered had, maar Giri had een prachtige wending achter de hand.
43…Df7!!
Een fantastische kruispenning, die de witspeler tot onmiddellijke opgave dwingt. Na 43…Df7 loopt wit mat: 44. Lxf7 [ 44. Lxa8 kost de dame 44…Dxa2] 44…Lxe4+ 45. Kg1 e2+ 46. Tf2 e1=D#
0-1
Als schaaktrainer ben ik natuurlijk extra geïnteresseerd in een dergelijk fraaie motief. Vandaar dat ik erop gespitst ben als ik zo’n kruispenning tegen kom in een partij. Ergens vaag en ook heel ver in mijn herinnering stond me bij dat Giri nogmaals met een kruispenning een partij had gewonnen. En daarom ging ik op zoek. Hier blijkt Schaaksite een prachtig medium te zijn, want door het woord ‘kruispenning’ als zoekopdracht mee te geven, verwijst de site automatisch naar artikelen waar dit thema genoemd wordt. Zelfs als de zoekterm alleen in de viewer staat (complimenten aan de webmaster!).
Wat schetst mijn verbazing! Giri won inderdaad een partij met een kruispenning in 2015 tegen niemand minder dan Alexei Shirov. Driemaal raden waar die partij gespeeld werd: juist, in Reykjavik bij het EK-landen!
Giri, Anish – Shirov, Alexei
Hier speelde Giri sterk
- Te3
Daarmee wil wit de zwarte dame even terugjagen om daarna te proberen op de koningsvleugel iets voor elkaar te krijgen. Shirov trapt met open ogen in de valstrik.
30…Td3?? 31. Td1!!
Een geweldige zet en opnieuw een mooi voorbeeld van een kruispenning. De toren op d3 staat in twee richtingen gepend en gaat daarom verloren. Hier blijkt ook waarom Giri een paar zetten eerder de witte koning naar g2 speelde. Dan zou … Txd1 namelijk met schaak gaan! Nu moet Shirov een volle toren inleveren. 31. Td1 Txe3 [ 31…Txd1 32. Txc3] 32. Txd8+ Lf8 33. Dxe3
1-0
Het aantal kruispenningen waarnaar verwezen wordt, werd me zelfs wat te veel. Omdat ik het niet kan laten, haal er nog een paar naar voren, waarin een afgeleid mechanisme wordt getoond. Voor zover ik kan nagaan is de wereldberoemde Troitzky in de volgende studie de bedenker van een paar herhaalde kruispenningen:
Studie van Troitzky 1930
Wit staat maar liefst drie pionnen achter, maar hij heeft een aanval met een dame en een loper tegen de vijandelijke koning. Hij begint met een schaakje dat er op het eerste gezicht onschuldig uitziet:
- Lc5+ Ld6
Er gaan nu rode lampjes branden! Er is namelijk een kopstuk (Ld6), een staartstuk (Kf8) en een stuk dat de penning geeft (Lc5) op het bord verschenen. En dus valt er daarmee voor wit iets te halen. Uiteraard ging 5…Ke8 niet vanwege 6. De7#
- De5!
Een bijzonder verrassend en heel fraaie wending die we een kruispenning noemen. De loper op d6 staat namelijk in twee richtingen gepend. In de ene richting mag de loper niet wijken (… Lxe5 kan niet omdat dan de koning schaak komt te staan), in de andere richting (… Lxc5) is het niet verstandig omdat de zwarte dame van het bord valt. 6. Dh6+ levert niets op na 6…Ke7
6…Kg8
De enige zet om de partij te kunnen voortzetten.
- Lxd6
Wit heeft een stuk veroverd, maar onder ‘normale’ omstandigheden zou de stelling nog steeds in remise moeten eindigen. Dame plus loper tegen dame wint in principe niet voor de sterkere partij.
7…Dd8
Gedwongen, want er moest een bijzonder sterk schaak op g5 gepareerd worden. Wit jaagt nu echter de koning van zijn tegenstander de hoek in met
- Dg3+ Kh8
Vervolgens geeft hij schaak met
- Le5+
dat alleen met
9…f6
opgevangen kan worden. Op het eerste gezicht lijkt de aanval van wit bezworen, maar een gewaarschuwd man telt voor twee. Er staat een kopstuk en een staartstuk op het bord, dan is er sprake van een penning. Door het kopstuk nog eens extra aan te vallen, geven we de doodsteek met
- Dg5!
De ongelukkige pion op f6 is in twee richtingen gepend. De dreiging Lxf6 kost zwart de dame. Merk op dat wit met zijn laatste zet ’toevallig’ ook het dreigende tegenschaak op d2 heeft gepareerd.
1-0
De volgende twee studiecomponisten maken dankbaar gebruik van de getoonde winstvoering. Het betere jatwerk, zullen we maar zeggen:
Studie Infantozzi 1969
Gebaseerd op het laatste instructievoorbeeld begint wit de vijandelijke koning op te jagen met
- La5+ Helemaal niets brengt 1. Df6+ Kc8 en zwart staat op winst met zijn grote materiële voorsprong.
1…Lb6
Gedwongen. Na 1…Ke8 of 1… Ke7 volgt 2. De5+ Kf8 3. Lb4+ Kg8 4. Dg5+ Kh8 5. Df6+ [ Niet 5. Lc3+? wegens 5…Ld4] 5…Kg8 6. Lc3 en de dubbele matdreiging (Dh8 en Dd8) valt niet allebei te pareren. 6…Kf8 7. Dd8#
- Dc5!
De eerste kruispenning die we uit het eerste voorbeeld kennen.
2…Db8 Op 2…Ke8 3. Lxb6 Db8 volgt een zetverwisseling met de hoofdvariant.
- Lxb6+
Wit heeft de loper gewonnen, maar zwart heeft nog bijzonder veel pionnen.
3…Ke8 4. De3+
Het is telkens deze dameterugzet die het hem doet.
4…Kf8 5. Lc5+ d6 6. De5!
De tweede kruispenning.
6…Dd8 7. Lxd6+ Kg8 8. Dg3+ Kh8 9. Le5+ f6 10. Dg5!
En de derde kruispenning brengt de beslissing. Een fraai geheel!
1-0
Studie van Bron 1963
Opnieuw wordt een zwarte koning het hele bord over gejaagd. In deze studie moet de monarch eerst naar de damevleugel en van daaruit komt hij in een spervuur van kruispenningen waarmee wit hem opnieuw naar de andere hoek jaagt.
- Lc3+ Ke7
1…Ke6 2. De5# is meteen mat!
- De5+ Kd8
2…Kf8 gaat natuurlijk sneller mat: 3. Lb4+ Kg8 4. Dg5+ Kh8 5. Lc3+ en het is gedaan.
- La5+ b6
Vanaf hier begint het feest!
- Dc5!
Kruispenning nummer 1.
4…Db8 5. Lxb6+ Ke8 6. De3+ Kf8 7. Lc5+ d6 8. De5!
Kruispenning nummer 2.
8…Dd8 9. Lxd6+ Kg8 10. Dg3+ Kh8 11. Le5+ f6 12. Dg5!
En Kruispenning nummer 3.
1-0
In een simultaanseance tegen Peng kwam ik het thema zelf ook tegen 🙂
www.viewchess.com/cbreader/2017/5/10/Game616162343.html
Bedankt voor de leuke ideeën; ze zitten uiteraard allebei vanaf nu in de trainingsdatabase 🙂