Loek van Wely hoopt over een maand Jorden van Foreest als Nederlands kampioen te onttronen. Op weg naar Schiphol legde hij nog snel even uit hoe hij tegen de komende krachtmeting aankijkt: “Eigenlijk zijn er maar drie kanshebbers. Jorden, Ivan en ik.” Benjamin Bok niet? “Op dit moment niet. Benjamin komt meestal in tijdnood en dan gaat er af en toe van alles mis. Dat issue moet hij eerst aanpakken.” Gaat Jorden niet gewoon opnieuw de titel pakken? “Niet zonder meer. Jorden heeft natuurlijk veel talent maar er gebeuren in zijn partijen af en toe hele vreemde dingen. Die kunnen hem tegen betere spelers cruciale punten kosten.” Dan blijven jij en Ivan over. “Laat ik het zo zeggen. Ivan mag blij zijn als hij wit tegen me heeft.”

Ivan Sokolov, één van de veteranen in het deelnemersveld, miste door een drukke agenda een paar keer op rij het NK maar dat betekent niet dat zijn ambitie om de Nederlandse titel nog een keer te veroveren, verdwenen is. Vorig jaar in Hoogeveen wist hij een spectaculaire match tegen Nederlands kampioen Jorden van Foreest nipt in zijn voordeel te beslissen en daarna leverde hij nog een degelijke prestatie tijdens de Rilton Cup in Zweden. Voor hem is het NK 2017 vooral een testcase of hij nog altijd in staat is die jeugd van tegenwoordig voor te blijven en tegelijkertijd Loek van Wely van zich af te houden.

Bij Erwin l´Ami is de afgelopen jaren de nadruk wat minder op zijn eigen prestaties komen te liggen. Als (belangrijkste) secondant van Anish Giri zijn de persoonlijke ambities er nog wel maar moet hij ze af en toe naar beneden bijstellen. Dat geldt echter niet voor zijn ambities met betrekking tot het NK 2017, mede omdat Giri daar door een drukke agenda dit jaar niet aan de start verschijnt. En omdat l´Ami in het verleden op tal van plaatsen (onder andere in Wijk aan Zee, Hoogeveen en in het buitenland) prima prestaties boekte maar nog nooit tijdens een NK een prestatie neerzette die hem tot tevredenheid stemde. Wellicht komt daar in juni nu eindelijk eens verandering in.

Jorden van Foreest ging na zijn onverwachte zege tijdens het NK van 2016 in Amsterdam allerminst op zijn lauweren rusten. In de maanden daarna was hij de actiefste Nederlandse topspeler die bijna 100 partijen afwerkte die voor de FIDE rating meetelden. Het Tata Steel Chess Tournament in januair 2017 eindigde in een teleurstelling voor de Groninger, daarna werden de resultaten weer beter. In april in Reykjavik maakte hij het Nederlandse succes compleet door achter Anish Giri als tweede te eindigen. Dat Van Foreest geen eendagsvlieg is, dat is zeker aldus de kenners, maar dat betekent niet dat hij zijn huzarenstukje van 2016 in een veld met onder anderen Van Wely en Sokolov al direct in 2017 kan herhalen.

Benjamin Bok boekt met regelmaat resultaten die zijn grote talent bewijzen. Positieve uitschieter in de afgelopen 12 maanden was zijn optreden tijdens het open toernooi op Isle of Man waar hij onder anderen won van Hikaru Nakamura en remise speelde tegen Wesley So. Het lukte de Veldhovense grootmeester in de maanden daarna niet dat niveau structureel vast te houden. Wel speelde Bok veel en boekte hij de afgelopen maanden solide resultaten, onder andere bij sterk bezette open toernooien in Rusland. Om Nederlandse kampioen te worden zal hij echter opnieuw een tandje hoger moeten schakelen.

Toen Erik van den Doel in 2016 na een lange afwezigheid zijn rentree bij het NK Schaken maakte, bleek hij nog altijd mee te kunnen draaien in de subtop. Toegegeven, hij verloor van de latere kampioen Jorden van Foreest, maar dat was alleen maar omdat hij in een stelling die hij volledig onder controle had een (onverantwoorde) winstpoging deed. Van den Doel gaat in juni een nieuwe gooi naar een hoge klassering doen in een jaar waarin hij in competities en wat kleinere toernooien zijn rating stabiel rond de 2575 hield.

Sipke Ernst plaatste zich voor het NK 2017 via de plaatsingslijst. Omdat enkele gerechtigden boven hem (onder anderen Jan Timman en Dimitri Reinderman) afzegden, kreeg hij op basis van zijn ranking van januari een startbewijs. Ernst heeft de taak een betere prestatie dan in 2016 neer te zetten. Vorig jaar begon hij solide met vier remises maar besloot hij het toernooi met 3 nederlagen. Zoals altijd was Ernst de afgelopen maanden bijzonder actief. Hij deed mee aan verschillende competities en bracht een bezoek aan Zuid-Afrika.

Twan Burg plaatste zich als laatste voor het NK 2017 door het kwalificatietoernooi in april in Delft te winnen. Dat deed hij in kenmerkende stijl. Burg schuwde het nemen van risico´s niet en kwam dan ook regelmatig slecht tot verloren te staan. Wél zorgde hij er consequent voor de kritieke fases van zijn partijen met beduidend meer bedenktijd dan zijn tegenstanders aan te vangen. Die tactiek wierp zijn vruchten af want regelmatig kreeg hij dan hele en halve punten in de schoot geworpen. Of die tactiek ook in het NK werkt is nog even afwachten.

Zhaoqin Peng doet voor de 19de keer mee aan het NK Vrouwen. De Hoofddorpse pakte in het verleden al 13 keer de titel en lijkt met het wegzakken van Anne Haast op de ratinglijst toch weer de grote favoriet voor de eindzege. Pengs sterkste eigenschap is haar wedstrijdmentaliteit, vindt collega-grootmeester Loek van Wely. Afwachten tot het moment gekomen is om toe te slaan, dat kan ze als geen ander in het deelnemersveld. Gelijke stellingen met wit of met zwart proberen te winnen is daarom één van haar specialiteiten en gaat ze daarom net als Magnus Carlsen niet uit de weg.

Tea Lanchava handhaaft zich onveranderd aan de Nederlandse top bij de vrouwen ondanks het feit dat ze nauwelijks meer speelt sinds ze lang geleden voor een maatschappelijke loopbaan koos. Zo leverde ze vorig jaar goede prestaties op het NK en tijdens de olympiade. Op rating (2295) als tweede geplaatst voor het komende NK is ze niet direct een van de favorieten maar wellicht wel een van de gevaarlijkste outsiders voor de titel die ze in het verleden één keer wist te bemachtigen.

Mariska de Mie deed in 2009 voor de laatste keer mee aan het NK Vrouwen, toen dat eenmalig in Haaksbergen werd gehouden. Een overwinning op veelvuldig kampioene Peng in het begin van dat toernooi leidde tot publiciteit maar niet tot een topklassering. Daarna werd het wat stil rond de tactisch sterke voormalige Meisjeskampioene van Nederland. Vorig jaar pakte ze de draad weer op en speelde De Mie in korte tijd en paar open toernooien met dermate goede resultaten dat ze daarvoor door de organisatie van het NK met een wildcard beloond werd. Met haar rating nadert ze inmiddels de 2300 en is ze de nummer drie op de huidige ranglijst.

Anne Haast leek twee jaar geleden de positie van Zhaoqin Peng als onbetwiste nummer één van Nederland over te nemen. Ze had voor de tweede keer op rij de Nederlandse titel veroverd en ook op de FIDE wereldranglijst waarop ze met 2390 piekte, was ze Peng (en de rest) voorbij. De kentering kwam in de winter van 2016. Enkele mindere resultaten deden de rating van Haast weer terugvallen naar rond de 2300 en tot nu toe wist ze haar oude vorm niet te hervinden ondanks het feit dat ze vorig jaar voor de derde keer op rij de Nederlands kampioen werd. Dat zal waarschijnlijk wel nodig zijn voor haar vierde titel op rij want Peng doet weer mee en is op basis van de rating is die de huizenhoge favoriet voor de eerste plaats.

De vraag is niet zozeer of maar wanneer Anna-Maja Kazarian Nederlands kampioen bij de Vrouwen zal worden. Het talent grossierde in het verleden al in jeugdtitels en was succesvol bij uitzendingen naar internationale toernooien. Bij voorgaande edities van het NK bewees ze steeds beter op te kunnen tegen de gevestigde orde. Daarentegen ging ze qua rating niet meer vooruit na haar spectaculaire piek van 2320 in april 2016. Haar fans hoeven echter niet te wanhopen: zoals bekend gaat de ontwikkeling van schaaktalenten in sprongen.

Even leek het erop dat het NK voor Vrouwen van 2016 voor Arlette van Weersel op een deceptie uit zou lopen. Maar met 1 uit 4 rechtte ze haar rug en won met zwart een fraaie partij van de latere kampioene Anne Haast. Voor Van Weersel is vorm van cruciaal. Heeft ze de goede te pakken, is ze voor iedereen gevaarlijk. Uit vorm is ze blundergevoelig en komen ongelukken ook al vroeg in de partij voor. In 2017 speelde ze nog niet veel dus voor haar fans is het nog even afwachten.

Lisa Hortensius zal nog wel eens met gemengde gevoelens aan het NK Vrouwen van 2016 terugdenken. Haar derde plaats met 4,5 uit 7 was een prima prestatie en haar beloning was deelname aan de editie van 2017 maar na haar imponerende start van 4 punten uit 5 partijen had er wellicht nóg meer ingezeten. In de zesde ronde verloor ze echter mede door tijdnood – het cruciale duel met Anne Haast. De kans dat ze haar prestatie van vorig jaar kan herhalen, lijkt niet groot maar het is niet onmogelijk voor de op één na laagst gerate speelster van de groep.

Maaike Keetman plaatste zich voor het NK Vrouwen door als enige Nederlandse mee te doen aan de hoofdgroep van het Open NK in Dieren. Daarmee was ze `min of meer direct ook de beste Nederlandse in die groep waardoor ze nu haar debuut mag maken op het hoogste niveau. Overigens speelde ze volgens de kenners een verdienstelijk Open NK waarin ze met 4,5 uit 9 maar liefst 70 ratingpunten zou winnen. Keetmans maakte eerder in haar loopbaan indruk met een 9 uit 9 score in de KNSB-competitie maar wisselt volgens de kenners goede resultaten nog te vaak met slechte af.