Schaakrubrieken weekend 17 juni 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Zware dagen voor Carlsen
Vorige week zaterdag twitterde Anish Giri dat het een mooie dag voor het Nederlandse schaak was. Benjamin Bok had zich bij het EK in Minsk geplaatst voor het toernooi om de World Cup, in september in Georgië, en Giri zelf had die dag in Stavanger van oud-wereldkampioen Anand gewonnen. Daarna won Giri ook van Maxime Vachier-Lagrave. Het gevaar dat hij de jonas van het toernooi zou worden, waar Magnus Carlsen in het begin een vileine grap over had gemaakt, was geweken. Vorige week moest ik bekennen dat ik in de eerste drie ronden van Stavanger geen spectaculaire partijen had gevonden, maar vlak daarna sprong het toernooi bliksemsnel open met waaiers van vuur. Levon Aronian won een waarlijk schitterende partij van wereldkampioen Carlsen. Daarna versloeg Aronian ook oud-wereldkampioen Vladimir Kramnik. Als hij donderdag ook van Anand had gewonnen, was het game, set en match geweest tegen de drie wereldkampioenen, maar die partij tegen Anand werd remise.
Een dag eerder had ook Kramnik van Carlsen gewonnen, waardoor Carlsen met twee verliespartijen en nog geen enkele winstpartij twee ronden voor het eind op de met Vachier-Lagrave gedeelde laatste plaats stond. Wie leek er toen de jonas van het toernooi? Na zijn eerste nederlaag had Carlsen niet de contractueel verplichte gang naar de internationale media gemaakt, maar hij ging nog wel naar de Noorse televisie. Na zijn nederlaag tegen Kramnik liet hij zich daar ook niet meer zien. Donderdag won hij dan eindelijk een sensationele schwindelpartij van Sergej Karjakin. Hij kon zich weer onder het volk vertonen en werd in de tv-studio van de Noren met opgelucht applaus ontvangen.
Levon Aronian-Magnus Carlsen, Stavanger 2017
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. e3 a6 6. b3 Lb4 7. Ld2 Pbd7 8. Ld3 0-0 9. 0-0 De7 10. Lc2 Een nieuw idee. Na 10…e5 wilde wit waarschijnlijk met 11. Pxd5 cxd5 12. Lxb4 Dxb4 13. dxe5 een stuk offeren. 10…Td8 Wie kon hier al beseffen dat zwart straks het vluchtveld d8 voor zijn dame nodig heeft? Zelfs Carlsen niet. 11. a3 Een schitterend idee. 11…Lxa3 Zwart laat het zich bewijzen, maar hij had zich beter met 11..Ld6 bescheiden terug kunnen trekken. 12. Txa3 Prachtig. Eerst een pionoffer, dan een kwaliteitsoffer. 12…Dxa3 13. c5 b6 14. b4 Pe4 Was dit nodig? Zwarts dame zat lelijk in het nauw, maar misschien ging 14…Db2 nog. 15. Pxe4 dxe4 16. Lxe4 Tb8
Een goede dag voor het Nederlandse schaken
In december beloofde Anish Giri zijn volgers dat hij in 2017 minder zou twitteren en meer zou winnen. Hoe het met dat winnen gaat, laat ik even in het midden, maar aan het andere goede voornemen houdt hij zich voorbeeldig. Eind april beperkte hij zich tot drie woorden: ‘Won Reykjavik Open.’ Vorige week zaterdag, na zijn overwinning op Anand in Stavanger, volgde een ander kort bericht: ‘Good day for Dutch chess. Benjamin Bok.’
Het was attent van Giri om op de dag van zijn eigen succes te wijzen op de prestatie van Benjamin Bok in het toernooi om de Europese titel in Minsk. In een veld van bijna vierhonderd spelers, onder wie 171 grootmeesters, eindigde Bok op de vijftiende plaats. Daardoor kwalificeerde hij zich voor het lucratieve knock-out wereldbekertoernooi dat in september zal plaatsvinden in de Georgische stad Batoemi.
Het EK mag in het schaken minder uitstraling hebben dan in andere sporten, het is wel degelijk een zwaar toernooi, waarin elf ronden lang om elk half punt wordt gevochten. Bok was geduldig. Na twee vroege winstpartijen hield hij tegen sterke oppositie de defensie gesloten en wachtte hij rustig op zijn kansen. Hij was slagvaardig toen die in de slotfase van het toernooi kwamen tegen de Let Kantans en de Rus Chismatoelin.
22. Txc4! b5 23. cxb6 ep! Txc4 24. Txc4 Txc4 25. b7 Tb4 Na 25 … Txa4 26. b8D Txa2 27. b3 Pd4 28. Lxd4 Lxd4+ is winst voor wit problematisch.
26. Pb6! Txb2 27. b8D axb6 28. Da8 Nu zijn de omstandigheden veel gunstiger voor wit. Dankzij uitstekende techniek won Bok de partij bij de 49ste zet.
Giri completeerde de goede dag voor het Nederlandse schaken met een overwinning op een speler voor wie hij grote bewondering heeft.
Giri-Anand Stavanger 2017
1. c4 e5 2. Pc3 Lb4 3. Pd5 Lc5 4. e3 Pf6 5. b4 Pxd5 6. bxc5 Pf6 7. Pf3 Pc6 8. Le2 0-0 9. Lb2 d6 10. cxd6 cxd6 11. 0-0 Te8 12. a4 b6 13. d3 Lg4 14. h3 Lh5 15. g4 Lg6 16. Ph4 Tc8 Na 16 … Pxg4 17. Pxg6 Ph6! 17 . Lf3 Tc8 18. Pxe5 dxe5 is wits voordeel beperkt.
17. Pxg6 hxg6 18. Lf3 g5 19. Lg2 Pd7 20. f4 gxf4 21. exf4 Pc5 22. fxe5 dxe5 23. Ld5 Tf8 24. Df3 Dd7 25. Lc3 Pe6 26. Tae1 Pe7 27. Txe5 Pxd5 28. Txd5 Dxa4 29. g5 Wit wint overtuigend met 29. Th5! (dreigt 30. Df5) 29 … Tc5 30. Le5 f6 31. Df5 Pg5 32. d4.
29 … Tc5 30. h4 Txd5 31. cxd5
32. g6 Dd7 33. Lb4 Met de dodelijke dreiging 34. d4. Zwart geeft op.
De sprong van Bok
Grootmeester Benjamin Bok, 22 jaar, heeft de beste prestatie neergezet in zijn jonge leven. Bij het EK in Minsk behaalde hij ongeslagen 7,5 punt uit elf partijen: vier overwinningen en zeven remises. Hij eindigde daarmee op de vijftiende plaats en dat was voldoende voor plaatsing voor de WorldCup (in september) de eerste stap op weg naar het wereldkampioenschap 2018. Bok won met deze indrukwekkende prestatie 20 Elo-punten en komt daarmee op de vijfde plaats op de Nederlandse ratinglijst. Dus is hij gelijk ook kandidaat voor nationale teamwedstrijden zoals de Olympiade. Bok verdient serieuze ondersteuning want maar een handvol Nederlanders zijn zo ver gekomen. Wellicht kan hij meelopen in de trainingsstages van leeftijdgenoot Anish Giri, voor wie de laatste jaren door de KNSB het geld voor topsportbegeleiding van NOC*NSF werd gebruikt.
Vorige week hebben we de eerste toernooihelft (ronden 1-6) van Bok besproken. De volgende vijf partijen waren niet minder zwaar want de tegenstand bleef van hoog niveau omdat Bok in de kop van het peloton bleef meedraaien. In de zevende ronde kreeg de hoogst geplaatste speler David Navarra uit Tsjechië (nummer 20 op de wereldranglijst) geen kans om gevaarlijk te worden: remise. In de achtste ronde kwam Bok dicht in de buurt van winst tegen Kyrill Shevchenko uit de Oekraïne maar de kwaliteit meer bleek net niet voldoende. In de negende ronde bracht een mooie tactische finesse de overwinning.
26…Txb2 27.b8D axb6 28.Da8 Tb4 29.a3 Tb3 30.Da4 Tb2 31.Dc4 b5 32.Dd5 b4 33.a4 b3 34.a5 Ta2 35.Dxb3 Txa5 36.h3 h5 37.Kf3 Ta6 38.g4 hxg4 39.hxg4 Td6 40.Lf2 Kg7 41.Db1 Pd4+ 42.Lxd4 fxg4+ 43.Kxg4 Txd4 44.e4 Kf7 45.Db7 Lg7 46.Db3+ Kf8 47.Kg5 e5 48.Db8+ Kf7 49.Dc7+ en zwart gaf op, als g6 valt wint wit zo hij wil. De tiende ronde bracht een correcte remise tegen de Russische grootmeester Aleksander Rakhmanov. Toen kon het alsnog fout gaan maar zijn uitstekende toernooi kreeg voor Bok een klaterend slot.
B. Bok – D. Khismatullin
De Russische grootmeester Denis Khismatullin heeft op dit moment nog meer Elo (2650) maar hij, 34 jaar, wordt minder (Elo 2715 in 2014) en Benjamin is juist aan het groeien. 1.Pf3 c5 2.e4 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le3 e5 7.Pf3 Le7 8.Lc4 0-0 9.0-0 Dc7 10.Lb3 Le6 11.Ph4 Is in de mode, wit ging vaak verder met 11.De2 en 12.Td1 om d5 goed onder controle te houden. Zwart wil Pf5 nu niet toelaten. 11…g6 12.Lh6 Te8 13.Dd2 Pg4 14.Lg5 Lxg5 15.Dxg5 Dd8 16.Pf3 Dxg5 17.Pxg5 Lxb3 18.axb3 h6 Zwart wil kennelijk door grootscheepse ruil op remise afkoersen maar d6 en d5 blijven aanvalsvelden. In Goldenberg-Gao laaide de strijd op na 18…Td8 19.h3 Pf6 20.f4 Pbd7 21.Tad1 h6 22.Pxf7 Kxf7 23.Txd6 exf4 24.Txf4 Ke7 25.e5 Tf8 26.Tdxf6 Pxf6 27.exf6+ Ke6 en remise na 56 zetten. 19.Pf3 Pbd7 20.Tfd1 Te6 21.Pd2 Pb6 22.Pd5! Doorgaans is dat niet de aangewezen voortzetting maar Bok heeft dieper gezien. 22…Pxd5 23.exd5 Te7 24.Pe4 f5 Zwart verliest ook een pion na 24…Td7 25.h3 f5 26.hxg4 fxe4 27.Te1. 25.Pxd6 Td8 26.Pc4 Pf6 27.Pb6 Tc7 28.Tac1 Td6 29.Pc4 Txd5 30.Txd5 Pxd5 31.Pxe5 Pf4 32.Kf1 Kg7 33.g3 Pe6 Het is een zware klus want de zwarte stukken zijn actief maar een pion is een pion. Bok werkt het technisch correct af. 34.b4 Kf6 35.Pd3 g5 36.c3 h5 37.Te1 Th7 38.Te5 h4 39.Td5! Nu zijn ook alle witte stukken actief. 39…hxg3 40.hxg3 Th1+ 41.Ke2 f4 42.Td6 fxg3 43.fxg3 Th2+ 44.Kf3 Ke7 45.Tb6 Pd8 46.Kg4 Kd7 47.Tf6 Td2 48.Pc5+ Kc7 49.b3 Tc2 50.Tf3 Ta2 51.Kxg5 en wit won soepel. Benjamin Bok is door dit resultaat kanshebber op het komende NK (volgende week) samen met regerend kampioen Jorden van Foreest en de oud-kampioenen Loek van Wely en Ivan Sokolov.
Natuurlijk begin ik niet weer over het ND-schaaktoernooi van 1 juli in de Martuskerk te Amersfoort (opgeven bij H.W.Veenstra, 0341-261188 of h.w.veenstra@gmx.com) want dan begint het op drammen te lijken. Dus maar snel naar So, de wereldtopper die de laatste maanden veel aandacht trekt. Winst in Wijk aan Zee, de Amerikaanse titel, meer dan zestig partijen ongeslagen, zou hij serieus Carlsen kunnen bedreigen? Nu een partij uit het kampioenschap van de VS:
Xiong-So
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.g3 d5 4.Lg2 Le7 5.Pf3 0-0 6.0-0 dxc 7.Dc2 a6 8.a4 Ld7 9.Td1 Lc6 10.Pc3 Lxf3 11.Lxf3 Pc6 12.Lxc6 bxc 13.Lg5 Tb8 de stelling is nog steeds theorie en veel gespeeld 14.e3 c5 So wijkt nu af. 15.dxc5 De8 16.Td4 Pd7 17.Lxe7 Dxe7 18.c6 Pe5 19.De4 Dc5 20.Pd5 Xiong toont geen angst voor zijn sterke tegenstander maar als het om tactische grollen gaat is So natuurlijk helemaal in 20..Pd3 21.Pxc7 Pxf2 daar heb je al het gegooi in de glazen 22.Kxf2? Wit had toch echt even diep moeten nadenken, het is tenslotte geen dammen, om de zet 22.Pxa6 te vinden grote complicaties over en weer. Nu komt de storm over de witte stelling. 22..Txb2 23.Kf1 Dh5 24.Dg4 Dxh2 25.Df3 c3 dit ‘kreng’ is ook een probleem voor wit 26.Tc1 e5 27.Th4 hier had de toren toch echt naar c4 gemoeten om de c-pion te observeren. Xiong zal zijn keuze voor tactiek hier al wel betreurd hebben na 27..Dd2 28.Td1 Td8!! 29.Pd5 wit probeert toch nog een valletje: 29..Txd5 30.Td4 Txd4 (de val was 30..exd4 31.c7 met dreiging achter de paaltjes) 31.exd Dxd1 en wit geeft op (32.Dxd1 c2 33.Dd2 Tb1† 34.Ke2 c1D 35.Dx1 Txc1 met winnend voordeel voor zwart).
Je moet een beetje zuinig zijn met de term standaardwerk maar toch dringt die zich op bij het zien van het lijvige boekwerk van Victor Bologan, verschenen bij New In Chess, Bologan’s King’s Indian (€ 29,95), meer dan vierhonderd pagina’s met alle systemen en varianten van deze zeer populaire opening die pas sinds het eind van de negentiende eeuw in zwang is en geliefd bij clubspelers, maar ook bij wereldkampioenen als ‘onze’ Euwe, als wapen van zwart tegen de zet 1.d4.
De oudst bekende partij ging met de Vier Pionnen Variant: 1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.f4 die nu minder wordt gespeeld maar in het boek toch 3 hoofdstukken krijgt, één minder dan het nu populaire 5.f3, de Sämisch, vooral geliefd bij wit-spelers die voor de winst willen gaan, waaruit blijkt dat de ondertitel: A Modern Repertoire for Black net zo goed voor wit kan gelden. Meestal gebruikt Bologan twee methodes om de zaak aan te pakken maar bij de Bayonet-variant, gekenmerkt door wits aanval op de damevleugel, zelfs drie. Strategische en tactische motieven krijgen bij alle varianten de aandacht, een opwindend studieboek over een spectaculaire opening. Nog een detail: meer dan tachtig diagrammen waarbij de lezer zichzelf kan testen, gelukkig ook met vervolgens de uitleg. Vooral voor de studiose clubspeler die geen zin heeft in het schermpje …
Probleem 2635 is een 2-zet van Bwee:
Het stikmat dat iedereen moet kennen
“Abhishek Pillai had de kans om een klassiek stikmat uit te voeren, maar ging in plaats daarvan groot materiaal ophalen.” Deze zin komt uit een rondeverslag van het Open kampioenschap van Utrecht (OKU), het jaarlijkse weekendtoernooi van Paul Keres dat vorig weekend werd gespeeld. Iedere schaker hoort dan direct te begrijpen wat er wordt bedoeld. Dameoffer op g1 of g8, waarna het paard mat geeft op f2 of f7. Kan ook op de damevleugel, maar daar is het heel zeldzaam.
De partij werd gespeeld in de C-groep, een groep voor wat minder geoefende spelers.
Rutjens-Pillai
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Lc4 d6 5.Pxd4 Pf6 6.Lg5 Le7 7.Pxc6 bxc6 8.0-0 h6 9.Lh4 Pxe4 10.Lxe7 Dxe7 11.Te1 0-0 12.f3 d5 13.Lb3 Dc5+ 14.Kh1
16…Pf2+ 17.Kg1 Pd3+ 18.Kh1 Pxe1 19.Pc3 Df2 Wit geeft het op. Wat hij ook verzint, hij staat op de volgende zet mat.
Een onbeduidend partijtje en je kunt het de zwartspeler niet kwalijk nemen dat hij een dame en een toren wilde winnen, waarna hij ook nog eens mat kon geven. Maar hij had op zijn club aanmerkelijk meer furore kunnen maken als hij de partij had afgemaakt met 15…Ph3+ 16.Kh1 Dg1+ 17.Txg1 Pf2 mat. Het klassieke stikmat, dat iedere schaker moet kennen.
Deze partij werd zaterdagmorgen gespeeld. Die avond kwam het thema nog een keer aan bod en wel op het hoogste niveau, namelijk boven in de A-groep. Grootmeester Roeland Pruijssers won een week eerder het weekendtoernooi in Maastricht, was ook op deze plaats te lezen. Frans Konings is een ervaren speler van het niveau eerste klasse KNSB-competitie. Hem hoef je niet te vertellen wat het klassieke stikmat is. In deze partij zag hij het inleidende offer echter over het hoofd.
Konings-Pruijssers
1.d4 f5 2.Pf3 Pf6 3.g3 g6 4.Lg2 Lg7 5.0-0 0-0 6.b3 a5 7.c4 e6 8.La3 d6 9.Pbd2 Pc6 10.Dc2 Pb4 11.Db1 e5 12.dxe5 dxe5 13.Td1 De7 14.Lb2 e4 15.Pe5 Na andere paardzetten is e4-e3 onaangenaam, maar op e5 staat het paard ongelukkig.
15…Ph5 16.f4 g5 17.e3 gxf4 18.gxf4 Lxe5 19.Lxe5 Pd3 20.Lc3
20…Phxf4 Wit geeft het op. Na 21.exf4 komt het klassieke stikmat 21…Dc5+ 22.Kh1 Pf2+ 23.Kg1 Ph3+ 24.Kh1 Dg1+ 25.Txg1 Pf2 mat. Wit is niet verplicht op f4 te slaan, maar er dreigt Pe2+ met stukwinst en na 21.Dc2 Pxg2 22.Kxg2 Dg5+ 23.Kf1 Dxe3 is de zwarte aanval beslissend.
Het toernooi werd gewonnen door de Hongaarse grootmeester Csaba Horvath, samen met Julian van Overdam. Horvath had een aanmerkelijk sterker programma gehad, daarom werd zijn naam op de beker bijgeschreven. De geldprijzen werden gedeeld. Horvath was naar Utrecht gekomen samen met zijn broer Joszef, ook grootmeester. Hij werd derde, gelijk met nog zeven spelers. Daaronder Pruijssers en de grootmeesters Bogdan Lalic en Twan Burg. Ook Hugo ten Hertog eindigde in dat peloton. Dat was geen verrassing, hij is de sterkste speler van het organiserende Paul Keres. Wel een verrassing was dat de jonge Oele Dijkhuis zich daarbij schaarde. Tot nu toe keek iedereen naar zijn vier jaar oudere broer Tycho, maar we moeten nu dus twee Dijkhuizen in de gaten houden.
Het is leuk om in oude schaakboeken te neuzen. Ook vroeger werden er mooie schaakproblemen bedacht. Zie diagram 1.
Het is simpele stof, maar een mooie weergave van een Romein in een miniatuur, een stelling met maximaal zeven stukken. De Duitse componist W.Massmann wilde meer en breide het probleem uit. Hij maakte diagram 2 in 1962, ook een miniatuur.
Hoe dus iets eenvoudigst als van Hultberg ingewikkeld als van Massmann kan worden! De afloop na 1. Pf6! nog: 1. …Ta8+ 2. Pe8 Ta3 (Txe8+ Kh7) 3. Kh8! en 1. …Th3+ 2. Ph5 Ta3 (Txh5+ Kg8) 3. Kh7!
