Schaakrubrieken weekend 1 juli 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Naar het tolhuis
Het eigenwijze eendje uit het gelijknamige Gouden Boekje keek naar links, het keek naar rechts, maar het goede paadje kon het niet vinden. Dat eendje deed Willem Frederik Hermans altijd als hij zijn zoontje uit het boekje voorlas aan zijn vriend Henk Hofland denken. Ook de mensen die sinds 2014 het NK organiseren hebben de afgelopen jaren naar links en naar rechts uitgekeken naar een goede locatie, maar anders dan het eendje hebben ze wel het goede paadje gevonden. Eerst naar het Amsterdamse Manor Hotel (het vroegere Burgerziekenhuis), daarna naar het Tropentheater en dit jaar naar de Tolhuistuin aan de noordelijke IJ-oever. De overkant van het IJ lijkt voor veel Amsterdammers nog steeds ver weg, maar soms hoor je dat daar het nieuwe hart van de stad ligt. Het menu is hetzelfde gebleven. Er is een cultureel programma met lezingen en voorstellingen en behalve het reguliere kampioenschap zijn er alternatieve kampioenschappen, zoals het NK voor zielzorgers of voor schaakcafé’s. Voor de liefhebbers zijn er wedstrijden met vreemde regels. Het was waarschijnlijk toeval, maar twee dagen voor dit NK begon werd het NK Internet gespeeld, met onder de deelnemers zeven van de acht spelers die nu aan het echte kampioenschap meedoen. Loek van Wely won het en behalve hij speelden Ivan Sokolov, Erwin l’Ami en Jorden van Foreest in de halve finales. Net de vier mensen die in het reguliere kampioenschap dat dit weekeinde afloopt als de sterkste spelers worden beschouwd. De kampioen van vorig jaar Jorden van Foreest zien we hier eerst als een spectaculaire overwinnaar van L’Ami (maar het had anders kunnen gaan) en dan in de opgave als het slachtoffer van een brute actie van zijn voormalige coach Sipke Ernst.
Jorden van Foreest – Erwin l’Ami, NK 2017 Amsterdam
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. Pc3 e6 5. g4 Lg6 6. Pge2 Le7 7. Le3 Pd7 8. Dd2 h5 9. Pf4 hxg4 10. Pxg6 fxg6 11. 0-0-0 Ph6 12. Le2 Pf5 13. Lxg4 Da5 14. a3 b5 15. Lg5 Lf8 16. Pe2 b4 In het eindspel staat wit beter, dus zwart speelt op aanval. 17. Pf4 Pb6 18. b3 Dxa3+ 19. Kb1 Tb8 20. Pxg6 Nu krijgt zwart een kans. Met 20. Dc1 kon wit duidelijk voordeel krijgen. 20…Th7 Zwart mist zijn kans. Hij kon meteen offeren met 20…Pa4 21. bxa4 b3 22. c3 b2 23. Lxf5 (wit heeft veld e3 nodig voor zijn koning om eeuwig schaak te ontwijken) en na de prachtige computerzet 23…Txh2 wordt het waarschijnlijk remise. De volgende ochtend vertelde L’Ami dat zijn supercomputer ’s nachts had gevonden dat zwart met 20…Pc4 zelfs had kunnen winnen. 21. Lxf5 exf5 22. e6 Pa4 Nu is het te laat. 23. bxa4 b3 24. c3 b2
Verrassende opening blijkt schot in de roos
Aan het vervolgverhaal Erwin L’Ami en het mislukte NK leek al na de eerste dag van het toernooi in Amsterdam een nieuwe aflevering te worden toegevoegd. Het lag voor de hand dat een nederlaag vanuit licht inferieure, maar alleszins houdbare stand tegen Erik van den Doel de inleiding zou zijn tot alweer een teleurstellend optreden in de nationale titelstrijd. Het is immers vaak zo gegaan. L’Ami speelt altijd en overal uitstekend, behalve tijdens het NK. Wie het noodlot wil afwenden, moet ongewone maatregelen nemen. Soms is het een goed idee een korte remise in te lassen om de pijn van de nederlaag te laten smelten, maar een toernooi van slechts zeven ronden laat geen ruimte voor zo’n luxe. L’Ami nam een andere rigoureuze beslissing. Hij liet zijn reguliere repertoire in de steek en opende zijn tweede partij tegen Loek van Wely met 1. e2-e4, een zet die hij hoogstens tweemaal per jaar kiest. Het bleek een schot in de roos. Van Wely liet zich een passieve stand opdringen, miste een keer de juiste verdediging en werd toen overrompeld door een dameoffer in de stijl van de oude meesters. Of L’Ami het tij definitief heeft weten te keren, is overigens hoogst onzeker. In de derde ronde verloor hij een wisselvallige partij tegen Jorden van Foreest.
L’Ami – Van Wely NK, Amsterdam 2017
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 c×d4 4. P×d4 Pc6 5. Pc3 d6 6. Le3 Pf6 7. f4 e5 8. Pf3 Pg4 9. Dd2 P×e3 10. D×e3 e×f4 11. D×f4 Le7 12. 0-0-0 0-0 13. Pd5 Te8 14. Kb1 Lf8 15. Lc4 Le6 16. Thf1 Tb8 17. Pg5 Pe5 18. Lb3
Tijdens de partij zag ik dat de computer sympathie had voor de zet 18. Dg3. Het kostte enige tijd om te begrijpen waarom. Na 18 … P×c4 (juist is 18 … Kh8) 19. Pf6+ Kh8 volgt niet 20. Dh4? h6, maar 20. Dh3! h6 (20 … L×h3 21. P×f7 mat) 21. D×e6! D×f6 22. P×f7+ Kh7 23. T×f6 T×e6 24. T×e6 Kg8 25. P×d6 L×d6 26. Te×d6 P×d6 27. T×d6 en wit wint.
18 … Le7 19. Pf3 L×d5 De inleiding tot de beslissende fout. 20. P×e5 Lg5?
Natuurlijk was dit zwarts bedoeling. Toch had hij geen keus en moest hij zich schikken in de onaangename, maar niet duidelijk verloren stand na 20 … L×b3 21. a×b3 f6 22. Pc4.
Met schaakjes verwijdert wit eerst het zwarte materiaal dat in de weg staat.
23 … Kh8 24. Pf7+ Kg8 25. P×d6+ Kh8 26. Pf7+ Kg8
En nu zet hij met deze prachtige zet de kroon op het werk.
27 … De7 28. T×e8+ T×e8 29. Pd6+ Kh8 30. P×e8 D×e8 31. e5 h5 32. e6 Kh7 33. a4 b5 34. a×b5 D×b5 35. Te1 Db4 36. c3 De7 37. Lc2+ Kg8 38. c4 Kf8 39. Lg6 h4 40. c5 Kg8 41. Lc2 Kf8 42. c6 Ke8 43. c7 D×c7 44. e7 Dc6 45. Te4 Zwart geeft op.
Schaakrubriek 1 juli
Tussenstand
Volgende week komen we met een terugblik op het NK, dat morgen afloopt. Vandaag de hoogte- en dieptepunten uit de eerste ronden. Titelhouder Jorden van Foreest begon met een valse start.
Jorden speelde tegen zijn voormalige trainer Sipke Ernst. De Italiaanse opening: wit moet op zijn hoede zijn voor de concentratie zwarte stukken op de koning. Met 24.Kh1 wordt dat irritante zetje Ph4 eruit gehaald (25.g3).
24.Dc5? b6! 25.Dxb6
Na 25.Dxc6 Ph4 26.Pe3 Pfxg2 27.Pxg2 Pf3+ 28.Kh1 Pxd2 is het verband uit de witte stelling.
25…Tab8 26.Dxa6 Ph4 27.Pe3 Txb2 28.g3 Ph3+ 29.Kf1 f5!
Hierna doen alle zwarte stukken mee. Ernst speelt het allemaal energiek en sterk, tot het eind toe.
30.Tab1 Dxe3!! 31.fxe3 fxe4+ 32.Pf3 Txf3+ 33.Ke1 Pg2+
en wit gaf op, hij verliest te veel materiaal om mat te voorkomen.
Wit heeft een kwaliteit maar zwart heeft voldoende tegenspel. Bijvoorbeeld 50…Ke7 51.Dxg2 Dxc4 52.De4 Dxe4 en de remisemarge is groot.
50…Kg7 51.Dxg2 Dxc4?
Geeft alles in een keer weg. Met 51…Lc7 52.Df3 Dxc4 53.Txd8 Lxd8 wordt winst moeilijk.
52.Db2+! Kf8
Door dat schaakje (daarom 50…Ke7) loopt de aanval snel. Op 52…Kg8 53.Txd6 Txd6 54.Db8+.
53.Dh8+ Ke7 54.Df6+ Ke8 55.Td2 Lc7 56.Th2 Td4 57.Th8+ Kd7 58.Dxf7+ Kd6 59.Th7
en zwart gaf op. In de tweede ronde kwam Jorden gelijk terug.
B. Bok – J. van Foreest
1.Pf3 d5 2.g3 Lg4 3.Lg2 Pc6 4.d4 Dd7 5.0-0 0-0-0 6.c4?! Dat speelt de zwarte opzet in de kaart. Mogelijk is 6.c3 gevolgd door 7.b4 en wit krijgt spel op de damevleugel. 6…dxc4 7.Le3 e5 8.d5 Pge7 9.Pc3 Pxd5 10.Pxd5 Dxd5 11.Dc2?
De hele opzet was al discutabel. De laatste kans was: 11.Da4 Lxf3 12.Lxf3 e4 13.Tad1 De6 14.Txd8+ Pxd8 15.Lg2 a6 16.Tc1 met overlevingskansen dankzij het loperpaar. 11…Lxf3 12.Lxf3 De6 13.Tfc1 a6 14.Lxc6 Dxc6 15.Df5+ Td7 16.Dxe5 Le7 17.Dxg7 Lf6 18.Dg4 h5 19.Df4 Thd8 20.f3 Lxb2 21.Txc4 Le5 22.Dh4 De6 23.Tac1 Lxg3 24.De4 Dh3 en wit geeft op en Bok was geen titelkandidaatmeer. Er is wel altijd wat te beleven bij Jorden.
J. van Foreest – E. l’Ami, na 19…Tab8
Wit kan een beter middenspel afdwingen met 20.Dc1 maar Jorden gaat voor meer:
20.Pxg6? Nu moet zwart niet treuzelen: 20…Pa4! 21.bxa4 b3 22.c3 b2 23.Pxh8 Da1+ 24.Kc2 Dxa4+ met remise en op 28.Lxf5 Txh2! met gelijkwaardig spel (sorry, geen ruimte voor de onderbouwing). L’Ami treuzelde wel en verloor alsnog:
20…Th7? 21.Lxf5 exf5 22.e6 Pa4 23.bxa4 b3 24.c3 b2 25.h4 Ld6 26.Kc2 Dxa4+ 27.Kd3 Dc4+ 28.Ke3 Tb3 29.Kf3 Txc3+ 30.Kg2 Db3 31.Tb1 Tc2 32.Th3! Dc4 33.Da5 Le7 34.Pxe7 Txf2+ 35.Kxf2 Dc2+ 36.Dd2 zwart geeft op.
Stand na vier van de zeven ronden:
1.Van Foreest, Van Wely, Ernst 2,5 4.Van den Doel, Sokolov, Burg 2 7.l’Ami 1,5 8.Bok 1
De folder Sportbücher van uitgeverij Verlag Die Werkstatt bleek een schier eindeloze hoeveelheid te bevatten over Koning Voetbal. Alle clubs uit de Bundesliga 1 en 2 hebben vaak meerdere publicaties en ook wat in het moderne voetbaljargon de ‘godenzonen’ heet, komt uitvoerig aan bod in de bijna 150 titels, soms opmerkelijke zoals Der FC Bayern und seine Juden. Maar dan eindelijk toch ook vier schaakboeken en eigenlijk hele leuke, zoals van Martin Breutigam Todesküsse am Brett. Dezelfde auteur is ook verantwoordelijk voor Genies in Schwarzweiss, over alle wereldkampioenen van Steinitz tot en met Carlsen. Met mooie partijen en veel leuke anekdotes zoals over een onwaarschijnlijke blunder van Capablanca die zou zijn veroorzaakt doordat hij ineens zijn echtgenote de speelzaal zag binnenkomen, hij waande haar ver weg en, charmeur als hij was, had hij net wat leuks met een plaatselijk dame aangeknoopt. Interessant zijn ook partij-fragmenten (net als de partijen met goed commentaar) en de foto’s. Leuk is ook het hoofdstuk Frauen im Schach waarin niet alleen aandacht wordt besteed aan de vrouwelijke wereldkampioen maar ook aan de penibele kwestie waarom er minder vrouwen en meisjes schaken (al is in China en India een kentering te zien) en nog penibeler: waarom nog nooit een vrouw algeheel wereldkampioen is geworden (hoewel Judith Polgar wel degelijk aan de top meedeed). Het antwoord op deze vragen kent vele varianten van het plagerige Donner-verhaal: vrouwen kunnen nu eenmaal niet schaken, via fysieke/psychologische uitleg tot de politiek correcte versies als de verklaring via het ‘piramide-effect’: veel meer mannen schaken dus dan is uiteraard ook de top hoger. De auteur houdt zich, verstandig, enigszins op de vlakte want je wordt tegenwoordig snel een doelwit in de media van de toorn der vrouwen. Kortom, een leuk en goed geschreven boek over schaakgeschiedenis. En dat voor slechts €14.90, zoals de meeste boeken van Verlag Die Werkstatt verbijsterend goedkoop zijn. Dan nu een mooie partij uit het boek van één van de spectaculairste kampioenen:
Kasparov-Topalov
1.e4 d6 2.d4 Pf6 3.Pc3 g6 4.Le3 Lg7`5.Dd2 c6 6.f3 b5 7.Pge2 Pbd7 8.Lh6 Lxh6 9.Dxh6 Lb7 10.a3 e5 11.0-0-0 De7 12.Kb1 a6 13.Pc1 0-0-0 geen tegengestelde aanvallen dus 14.Pb3 exd 15.Txd4 c5 16.Td1 Pb6 17.g3 Kb8 18.Pa5 La8 19.Lh3 d5 riskant en Kasparov broedt op een weerlegging 20.Df4† Ka7 21.The1 d4 22.Pd5 Pbxd5 23.exd5 Dd6 24.Txd4 deze dus, zie zet 19. cxd4? beter Kb6 25.Te7†!! (25..Dxe7 26.Dxd4† Kb8 27.Db6† Lb7 28.Pc6† Ka8 29.Da7) 25..Kb6 26.Dxd4†! Kxa5 27.b4† Ka4 28.Dc3 Dxd5 29.Ta7 Lb7 30.Txb7 Dc4 beter The8 31.Dxf6 Kxa3 ook het schaak op d1 had niet geholpen. 32.Dxa6† Kxb4 33.c3† Kxc3 34.Da1† Kd2 35.Db2 Kd1 36.Lf1! Td2! (36..Dxf1 37.Dc2†) 37.Td7! Txd7 38.Lxc4 bxc 39.Dxh8 één van de fascinerendste partij-fases is over, de rest is techniek: 39.Td3 40.Da8 c3 41.Da4† Ke1 42.f4 f5 43.Kc1 Td2 44.Da7 1-0
Probleem 2637 is een 2-zet van Matthews:
Sipke Ernst geniaal tegen zijn pupil
Van het Nederlands kampioenschap dat maandag begon, wordt morgen al de laatste ronde gespeeld. Zeven ronden, zo gaat het al een paar jaar. In de jaren zeventig waren er NK’s met veertien deelnemers. Toen kon je je nog een nederlaag permitteren en toch kampioen worden. Dat kan nu ook en is ook wel gebeurd, maar dan moet je in de andere zes ronden echt een wereldprestatie neerzetten. Iedereen kan kampioen worden en iedereen kan onder zijn niveau presteren. Eén onverwachte nederlaag kan over zeven ronden echt al het verschil maken. In polls werd hoog gegokt op topfavoriet Loek van Wely en titelverdediger Jorden van Foreest. Maar Van Wely verloor in de tweede ronde van Erwin l’Ami, die nooit goed presteert op het NK maar nu opeens met een spectaculair dameoffer de hoogste ratinghouder van het bord blies. Overigens wel nadat hij in de eerste ronde al bijna net zo verrassend van Erik van den Doel had verloren. Van Foreest verloor in de eerste ronde van Sipke Ernst, die in de polls nauwelijks punten kreeg. Ernst is grillig, zijn resultaten gaan op en neer. Hij is ook onvoorspelbaar, je kunt je niet goed op hem voorbereiden. Maar andersom kan Ernst zich wel eens heel goed op Van Foreest hebben voorbereid, hij is namelijk zijn trainer geweest. Dat is hij niet meer, Van Foreest is inmiddels namelijk sterker dan Ernst. Maar in de partij kreeg Ernst een plotselinge vlaag van genialiteit.
Van Foreest-Ernst
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 d6 6.a4 a6 7.0-0 La7 8.Lg5 h6 9.Le3 0-0 10.Pbd2 Pe7 11.Ph4 c6 12.Lb3 Lg4 13.De1 g5
Dit kun je geen verzwakking van zwarts koningsvleugel noemen. Van wit heeft hij daar niets te vrezen.
14.Phf3 Pg6 15.Lxa7 Txa7 16.De3 Ta8 17.Tfe1 Kg7 18.Pf1 Le6 19.Lc2 Ph5 20.d4 g4 21.P3d2 Phf4 22.dxe5 dxe5 23.Ted1 Dg5 24.Dc5 b6
Zwart offert een pion en tijdelijk een tweede om de witte dame van de koningsvleugel weg te leiden. 25.Dxb6 Tab8 26.Dxa6 Ph4 27.Pe3 Txb2 Dreigt bijvoorbeeld 28…Phxg2 29.Pxg2 Txc2, maar er zijn ook ernstiger varianten. 28.g3 Ph3+ 29.Kf1
Het HSG Open in Hilversum werd vorige week gewonnen door Hugo ten Hertog, Thomas Beerdsen en Quinten Ducarmon. De meeste aandacht ging uit naar Rosa Ratsma, een twintigjarige studente uit Voorschoten. Zij kreeg een punt cadeau van Roeland Pruijssers, die in gewonnen stelling niet naar zijn klok keek en zomaar zijn tijd overschreed. Rosa Ratsma speelde vervolgens een paar puike partijen en eindigde op de vierde plaats. Ze wist niet wat haar overkwam.
In Amsterdam heeft deze week het Deloitte Nederlands Kampioenschap voor mannen en vrouwen plaats. Zowel bij de vrouwen als bij de heren strijden er acht personen om de titel. Al in de eerste ronde bij de heren ging de kampioen van vorig jaar, Jorden van Foreest, onderuit. In de tweede ronde overkwam dit de hoogste ratinghouder, Loek van Wely.
L’Ami, Erwin – Van Wely, Loek
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 d6 6. Le3 Pf6 7. f4 e5 (Lijkt op tempoverlies. Zwart wil vroeg duidelijkheid in het centrum.) 8. Pf3 Pg4 9. Dd2 (L’Ami staat toe om zijn mooie loper te ruilen voor het zwarte paard. Dit past in zijn plan: snelle ontwikkeling, lang rokeren en koningsaanval.)
9…Pxe3 10. Dxe3 exf4 11. Dxf4 Le7 12. O-O-O O-O 13. Pd5 Te8 (13. …Le6 is de meest gangbare zet in deze stelling.) 14. Kb1 Lf8 15. Lc4 Le6 16. Thf1 Tb8 (Een nieuwe zet. 16. …Tc8 lijkt de meest logische zet.) 17. Pg5 (Dit ziet er best gevaarlijk uit voor zwart. De computer geeft aan dat wit beter staat.) 17…Pe5 (Dit paard heeft een mooi veld gevonden, waarvan hij niet kan worden verjaagd.)
18. Lb3 Le7 (Van Wely wil het paard op g5 weg hebben. Dit gaat ten kosten van nogal wat tempoverlies. Ook met 18. …h6 zal het paard weg moeten, die lijkt wat logischer. Het beste had geweest de start van een tegenactie op de damevleugel met 18. …b5 of 18. …a5.) 19. Pf3 Lxd5?!
Deze ruil pakt in de partij verkeerd uit. Wits loper wordt straks ijzig sterk. De computer geeft al beste 19. ….Pxf3 aan.) 20. Pxe5 (Van Wely had gehoopt dat L’Ami 20. Lxd5 had gespeeld waarna 20. …Lf6 wel afgewikkeld kon worden naar remise.) 20…Lg5
Bij de oppgaven van AD de kleuren van de speler aan zet veranderen aub. Eerste diagram wit aan zet,tweede diagram zwart aan zet
Alternatieve oplossing bij de makkelijke opgave: 1 Pa7+, Kb7 2 Txb8!
Dat Ernst geen trainer meer is van Van Foreest omdat de laatste inmiddels sterker is, is niet zo vanzelfsprekend. Vergelijk het trainerschap van Furman. en.m.wikipedia.org/wiki/Semyon_Furman
De vanzelfsprekendheid waarmee ik het opschrijf is inderdaad kort door de bocht. Ook in Nederland zijn er wel trainers met wie je nog een tijd door kunt gaan nadat je ze in actieve speelsterkte bent gepasseerd. Sipke is geen naam die me daarbij te binnen schiet. Chuchelov wel.
Iets anders is, dat ze allebei actief zijn in Nederlandse toptoernooien. Dan is het onlogisch om trainer te blijven. Al komt secondant wel regelmatig voor, zoals Giri/l’Ami. Trainer en secondant zit dicht bij elkaar. Chuchelov was secondant van Van Wely en trainer van Van Kampen en nog een paar jonge talenten, toen ze al heel ver waren.
Furman is een interessante grootmeester, die een heel reeks van wereldkampioenen en kandidaten tijdens één van zijn twaalf Sovjet Kampioenschappen versloeg. Hij speelde nooit tegelijk met Karpov om dat kampioenschap, maar was wel ongeveer van zijn sterkte, toen hij hem in 1969 begon te trainen. In 1972 eindigde de 52 jarige Furman nog gedeeld 8e in het Sovjet kampioenschap. Karpov was in 1970 gedeeld 6e en in 1971 gedeeld 4e.
Het gaat er natuurlijk om of iemand je nog iets kan leren. Het zal waarschijnlijk niet lang meer duren tot Jorden over Karpov heenspringt in de ratinglijst. Toch zou hij nog zeer veel van de Rus kunnen leren op positioneel gebied. Ook Tukmakov is zwakker dan Giri.
In de Sovjet-Unie liepen secondantschap en trainerschap vaak door elkaar heen. Zie de trainingsmatches die Botwinnik veel speelde.