Schaakrubrieken weekend 16 september 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Barbaar van de FIDE
Het toernooi om de World Cup in Tbilisi laat zien dat niet alleen de topspelers kunnen schaken en dat zelfs wereldkampioen Magnus Carlsen kan worden verslagen door iemand van veel lagere stand. Van de 128 spelers aan het begin zijn er nog acht over. Nog maar drie van de toptien van de wereldranglijst. De andere zeven zijn niet door hun gelijken geëlimineerd, maar door hun minderen.
Vorige week schreef ik dat Anand eruit lag. In de volgende ronde gebeurde er iets akeligs met zijn overwinnaar, de Canadees Anton Kovalyov. Die kwam de speelzaal binnen en drie minuten voor het begin van zijn partij zei een arbiter tegen hem dat zijn broek, die tot beneden de knie ging maar niet tot zijn enkel, in strijd was met de (overigens nooit geformuleerde) kledingvoorschriften van de FIDE, en dat hij iets anders aan moest trekken. Kovalyov zei dat hij al zes dagen in die broek liep en dat hij ook in de World Cup van 2015 zo’n broek had gedragen, zonder dat iemand zich eraan had gestoord. Toen ging Zurab Azmaiparashvili zich ermee bemoeien.
Azmai is een bedrieger die een heel toernooi dat hij zogenaamd won uit zijn duim heeft gezogen, met verzonnen partijnotaties erbij, en een verleden heeft dat rijk is aan agressie en zelfs geweld. Hij is ook een van de hoogste bazen van de FIDE en als Georgiër was hij in Tbilisi op eigen erf. Hij ging zo tegen Kovalyov tekeer dat die meteen in zijn hotelkamer zijn rugzak pakte, afrekende bij de hotelbalie en een vlucht naar huis boekte.
Op diezelfde dramatische dag verloor Magnus Carlsen van Bu Xiangzhi, niet door een ongelukje maar door mooi en sterk spel van de Chinees, en werd Vladimir Kramnik uitgeschakeld door Vasili Ivantsjoek.
Voor onze troef Anish Giri viel een paar dagen later ook de bijl, die wederom gehanteerd werd door Ivantsjoek.
Magnus Carlsen-Bu Xiangzhi, World Cup Tbilisi 2017
1. e4 e5 2. Lc4 Pf6 3. d3 Pc6 4. Pf3 Le7 5. 0-0 0-0 6. Lb3 d6 7. c3 Le6 8. Te1 Dd7 9. Pbd2 Tab8 10. Lc2 d5 Zwart speelt een soort Marshallgambiet. 11. h3 h6 12. exd5 Pxd5 13. Pxe5 Pxe5 14. Txe5 Ld6 15. Te1 Met 15. Te4 was zwarts volgende offer voorkomen. 15…Lxh3 Nu is dit stukoffer correct.
Hoe één moment van overmoed Carlsen vloert
Na de derde ronde van de World Cup zei Anish Giri dat het er in een knock-outtoernooi niet toe doet wie sterker of zwakker is: ‘Een goed zenuwgestel helpt, maar is niet strikt noodzakelijk. Veel belangrijker is het geluk te hebben.’ Giri wist waarover hij sprak. In de tweede ronde had hij de Rus Motylev in een nerveuze tiebreak verslagen en in de derde ronde was hij tegen de Indiër Sethuraman door een wonder ontsnapt uit een verloren stand. In de vierde ronde kwam een eind aan zijn geluk. Tegen de 48-jarige Vassili Ivantsjoek, verreweg de oudste van de zestien overgebleven deelnemers, speelde hij bijzonder matig en werd hij niet gered door fouten van de tegenstander. De uitschakeling betekent dat hij volgend jaar maart niet zal meedoen aan het kandidatentoernooi in Berlijn. Er waren meer prominenten die voortijdig sneuvelden. Anand en Karjakin lagen eruit na de tweede ronde en in de derde volgden Kramnik, Nakamura en Caruana. Toch was hun vertrek klein nieuws vergeleken met de eliminatie van Magnus Carlsen. De man die bereid is zijn wereldtitel in een knock-outwedstrijd op het spel te zetten, ondervond tegen de Chinees Bu Xiangzhi hoe wreed deze toernooivorm kan zijn. Eén moment van overmoed kan fataal zijn.
Carlsen – Bu XiangzhiTbilisi 2017
1. e4 e5 2. Lc4 Pf6 3. d3 Pc6 4. Pf3 Le7 5. 0-0 0-0 6. Lb3 d6 7. c3 Le6 8. Te1 Dd7 9. Pbd2 Tab8 10. Lc2 d5 Een pionoffer. Na 11. exd5 Lxd5 12. Pxe5 Pxe5 13. Txe5 Ld6 14. Te1 Tbe8 heeft zwart behoorlijke compensatie. 11. h3 h6 12. exd5 Nu neemt wit de uitdaging wel aan. 12 … Pxd5 13. Pxe5 Pxe5 14. Txe5 Ld6 15. Te1
Dit stukoffer zal geen verrassing voor Carlsen zijn geweest.
16. gxh3 Dxh3 17. Pf1
Een minder ambitieuze speler zou 17. Df3 hebben gespeeld, waarna zwart niet beter heeft dan 17 … Lh2+ 18. Kh1 Lg3+ 19. Kg1 Lh2+ met remise door eeuwig schaak. Maar je bent niet voor niets wereldkampioen. Carlsen zei dat hij zich niet had kunnen bedwingen op winst te spelen, al wist hij hoe gevaarlijk de stelling voor wit is. 17 … Tbe8 18. d4 f5! Verhindert de manoeuvre Lc2-e4-g2. 19. Lb3 De computer noemt het onmenselijke 19. f4 wits beste verdedigingskans. 19 … c6 20. f4 Kh7 21. Lxd5? Dit is een echte fout. Met 21. Te2, gevolgd door 22. Th2 kan wit de dames ruilen. 21 … cxd5 22. Te3 Txe3 23. Lxe3 g5 Zwarts aanval is beslissend. Na 24. fxg5 komt 24 … f4 25. Dc2+ Tf5. 24. Kf2 gxf4 25. Df3 fxe3+ 26. Pxe3 Dh2+ 27. Kf1 Tg8 28. Dxf5+ Tg6 29. Ke1 h5 30. Kd1 Kh6 31. Pc2 h4 32. Pe1 h3 33. Pf3 Dg2 34. Pe1 Dg4+ 35. Dxg4 Txg4
De Worldcup
De Worldcup (WC) 2017 wordt gespeeld van 2-27 september in Tbilisi, Georgië. Het is een van de belangrijkste toernooien op de kalender van de FIDE en het wordt groots aangepakt. De Ministeries van Economie, Sport en Cultuur en Toerisme zijn nauw betrokken en het hele project loopt onder de noemer Check in Georgia. De grote sponsor die alles mogelijk maakt is SOCAR Energy, dat staat voor State Oil Company of Azerbeidzjan Republic. De wereldpers zal goed vertegenwoordigd zijn want aan de start verschijnen 128 spelers uit 48 verschillende landen. Ze spelen tweekampjes van slechts twee partijen en bij gelijke stand beslist eerst rapid en dan snelschaak. En onder al die spelers zijn de eerste vijftien van de wereldranglijst. Dus ook onze kampioen Magnus Carlsen en dat is zowel een noviteit als opmerkelijk. Want de finalisten van de WC plaatsen zich rechtstreeks voor het kandidatentoernooi 2018 waaruit de uitdager komt.
Carlsen: “De formule spreekt me zeer aan: korte matches tegen goede spelers en bij gelijk spel een tiebreak met ingekorte bedenktijd. Juist die combinatie van verschillende disciplines vind ik uitdagend.” Dat Carlsen daarbij invloed heeft op zijn toekomstige uitdager, neemt hij voor lief. Zolang dat reglementair mag, is dat niet zijn probleem. Het prijzengeld van ongeveer anderhalf miljoen euro is natuurlijk ook mooi meegenomen. De formule van dit grote knock-out evenement kent bescherming voor de beste spelers. In de eerste ronde zien we 1-128, Carlsen-Balogun (Oluwafemi Balogun komt uit Nigeria) en 2-127, So-Ruiz (Joshua Ruiz komt uit Colombia). Nederland wordt vertegenwoordigd door Anish Giri (startnummer 13) en Benjamin Bok (85). Op Papendal hebben zij zich serieus voorbereid met secondant Erwin l’Ami. In de eerste turnus kreeg Giri de 30-jarige Georgische Nana Dzagnidze, jeugdwereldkampioene tot twaalf en tot twintig jaar en grootmeester sinds 2008. Op papier moest Giri dat kunnen klaren en dat gebeurde in de praktijk ook. Bok kreeg juist een zwaardere tegenstander, de Russische grootmeester Vladislav Artemiev. In de eerste partij ging het lange tijd gelijk op:
B. Bok – V. Artemiev
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 a6 6.Pxc6 bxc6 7.Ld3 Dc7 8.0-0 Pf6 9.De2 d5 10.b3 Lb7 11.Lb2 Ld6 12.Kh1 e5 13.f4 d4 14.Pa4 0-0 15.c3 c5 16.Tac1 De7 17.Pb6 Tad8 18.Pc4 Tfe8 19.cxd4 cxd4 20.f5 Lb4 21.Lb1 Dd7 22.Tfd1 Dc7 23.Df3 a5 24.a3 Lf8 25.De2 h5 26.Ld3 La6 27.Te1 Tb8 28.Pxe5 Dxe5 29.Lxa6 Ld6 30.g3 h4 31.Tcd1 hxg3 32.Lxd4 Dxe4+ 33.Dxe4 Pxe4
Dus moest Bok de tweede partij winnen om in de race te blijven.
V. Artemiev – B. Bok
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Pc3 Pf6 4.e5 dxe5 5.Pxe5 a6 6.g3 Dc7 7.d4 cxd4 8.Dxd4 Pc6 9.Pxc6 Dxc6 10.Lg5
Een voorbereide variant om de tegenstander op onbekend terrein te krijgen. Zwart moet nu rustig verder gaan met 10…h6 11.Lxf6 exf6 12.0-0-0 Le6 13.Tg1 Lc5 met volwaardig spel maar Bok wil meer en krijgt minder. 10…Lg4?! 11.Lxf6 gxf6? Maar dit is echt fout. Na 11…Le6 12.Lxg7 Td8 is er nog compensatie. 12.Dxg4! Dxh1Vermoedelijk was Bok in de vooruitberekening verder gegaan met 13.0-0-0 Dc6 en zwart heeft niets te klagen maar wit heeft veel beter:
Dus kon Bok na twee dagen weer naar huis, een illusie armer en wat dollars rijker. Volgende week het wel en wee van Anish Giri.
Het is mij uiteraard niet bekend of er onder de lezers van deze rubriek zich mensen (let op de genderneutrale term) bevinden die op een of andere manier verbonden zijn met het gevangenisbedrijf, als medewerker of als onvrijwillig aanwezige. Zo ja, dan moet men even goed opletten. Bij Quality Chess verscheen Chess Behind Bars van Carl Portman (€ 25). Hij levert hierin niet alleen een volledige schaakcursus af, vanaf hoe het bord moet liggen, iets wat in advertenties en films nog altijd erg moeilijk blijkt (zodat het boek dus ook voor iedere schaakliefhebber geschikt is). Maar hij probeert ons ook te overtuigen van het nut van schaken in de gevangenis. Portman is hiervoor speciaal aangesteld door de Engelse schaakbond en geeft simultaans ter plekke.
Het schaken in gevangenissen is niet alleen bedoeld als vermaak, zoals een cursus bloemschikken of het traditionele zangkoor. De achterliggende gedachte is dat schaken een metafoor is van het leven: via schaken zou je kunnen werken aan reclassering en resocialisering van de inwoners. De getuigenissen van gedetineerden, zoals dat zo mooi heet, zijn positief, zoals overigens meestal het geval is met getuigenissen. Ze leren dat de consequenties van een zet aanvaard moeten worden (terugzetten mag ook niet altijd in het leven). Ze leren van fouten en besteden zo in ieder geval hun tijd aan zaken die constructief zijn voor hun leven.
Carl Portman hoopt uiteraard dat ze, weer terug in de maatschappij, er profijt van hebben en liefst ook actief blijven als schakers. En dat schaken bij het gevangenisleven gaat horen. Men kan van deze opvatting denken wat men wil, het heeft in ieder geval een voortreffelijk leerboek opgeleverd, waarvan de laatste 250 pagina’s perfect zijn voor iedere beginnende schaker en schaakleraar.
Er staan ook partijen in het boek en een gouwe ouwe is Fischer-Darga: 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 c5 5.a3 Lxc3 6.bxc Pe7 7.a4 (meestal Dg4) Dc7 8.Pf3 uiteraard niet dxc 8..b6 zwart wil de loper ruilen maar wit voorkomt dit via 9.Lb5† Ld7 10.Ld3 Pbc6 11.0-0 c4 12.Le2 f6 een thematische zet in deze variant 13.La3 daarom speelde wit a4 13..fxe 14.dxe Pxe5 15. Te1 (Fischer geeft een pion voor een open lijn en dreigt 16.Pxe5 Dxe5 17.Lh6†) 15..P7c6 16.Pxe5 Pxe5 17.f4 Pc6 18.Lg4 0-0-0 veiligheid belangrijker dan e6 19.Lxe6 Lxe6 20.Txe6 Td7 21.f5 Pd8 verjaagt de lastige toren 22.Te3 Df4 23.Tf3 De4 24.a5 aanval op zwarte koning Pc6 25.axb axb dit kan niet goed gaan voor zwart 26.Db1 Kc7 27.Lc1 De1† niet gevaarlijk 28.Tf1 Dxc3 zinloze pionwinst 29.Lf4† Kb7 (Td6 is ook niets) 30.Db5 1-0 Darga liet het zich niet aantonen bv 30..Ta8 31.Txa8 Kxa8 32. Dxc6† enz.
Fischer was best tevreden met deze partij, hij nam hem dan ook op in het beroemde boek My 60 Memorable Games, vooral omdat het hem gelukt was met een enigszins speculatief offer de voor hem altijd lastige Winawer Variant van het Frans te kraken. Het was voor hem namelijk altijd een lastige variant geweest.
Probleem 2648 is een driezet van Feoktistov:
De sterksten vallen bij bosjes om
Wie hoopt dat bij de World Cup de beste wint, heeft pech gehad. Dat gaat niet gebeuren. Vorige week schreef ik dat onder de 128 deelnemers zich de sterkste vijftien van de wereld bevinden. Na drie ronden liggen van de eerste elf op de wereldranglijst er echter al zeven uit. In de tweede ronde verloor Anand van Kovaljov, Mamedyarov van Koezoebov en Karjakin van Doebov. Een ronde later verloor Kramnik van Ivantsjoek, Nakamura van Fedosejev en Caruana van Najer. Dat was allemaal al spectaculair, maar de grootste dreun in de derde ronde was de uitschakeling van Magnus Carlsen door Xiangzhi Bu, de nummer vijf van China en 34 van de wereld. Anton Kovaljov, de nummer twee van Canada, die zo verrassend Anand uitschakelde, werd een ronde later uitgeschakeld door zichzelf. Hij verscheen in een Bermudabroek aan de start, wat de arbiter en de toernooidirecteur niet pikten. Kovaljov bracht daartegenin dat hij nota bene tegen Anand dezelfde broek had aangehad. Op Facebook vertelde hij erbij dat hij recentelijk dikker was geworden en dat zijn lange broek hem te strak zat. Een merkwaardig verweer, want hij wreef de toernooidirecteur ook nog onder de neus dat hij tijdens de World Cup van twee jaar geleden ook een korte broek had gedragen. De arbiter vroeg nog vriendelijk of de Canadees toch snel even een lange broek wilde aantrekken, maar het gesprek met de directeur was zo agressief dat Kovaljov het voor alle partijen het beste vond dat hij zijn koffers pakte. Anish Giri overleefde de derde ronde ternauwernood door de Indiase outsider Sethuraman in de barrage te verslaan. Die had eerder Ponomariov en Harikrishna uitgeschakeld en was dus lekker op dreef. Hier de sensationele nederlaag van Carlsen.
Carlsen-Bu
1.e4 e5 2.Lc4 Pf6 3.d3 Pc6 4.Pf3 Le7 5.0-0 0-0 6.Lb3 d6 Wit heeft geen openingsvoordeel verkregen, maar Carlsen houdt ervan de actuele openingsvarianten naast zich neer te leggen, zodat alles neerkomt op zelf nadenken. 7.c3 Le6 8.Te1 Dd7 9.Pbd2 Tab8 10.Lc2 d5 11.h3 h6 12.exd5 Pxd5 13.Pxe5 Pxe5 14.Txe5 Ld6 15.Te1
24.Kf2 gxf4 25.Df3 Geeft het stuk terug, maar na 25.Ld2 Te8 dreigt 26… Dh4+ 27.Kf3 Le7 en Dg4+, waarna zwart eroverheen walst.
25…fxe3+ 26.Pxe3 Dh2+ 27.Kf1 Tg8 28.Dxf5+ Tg6 29.Ke1 Carlsen kiest nu voor een merkwaardige manoeuvre. Hij had moeten proberen zijn toren bij het spel te betrekken. 29…h5 30.Kd1 Kh6 31.Pc2 h4 32.Pe1 h3 33.Pf3 Dg2 34.Pe1 Nu weet hij zelf ook dat het mislukt is. Pion h2 is niet te stoppen.
34…Dg4+ 35.Dxg4 Txg4 36.Pf3 Tg1+Wit geeft het op.
In de Georgische stad Tbilisi wordt deze maand de World Cup 2017 gespeeld: een toernooi volgens het knock-out systeem dat twee plaatsen moet opleveren in het kandidatentoernooi voor het wereldkampioenschap. De beste 128 spelers van de wereld doen mee, inclusief wereldkampioen Magnus Carlsen. Elke ronde spelen twee spelers tweemaal met klassiek tempo tegen elkaar, bij een 1-1 uitslag komen daarna twee rapidpartijen, is het nog gelijk dan volgt er een aantal snelschaakpartijen. Na iedere ronde gaat de helft door en gaat de andere helft naar huis. Wereldkampioen Magnus Carlsen kwam niet verder dan de derde ronde door een verlies met wit tegen de Chinese grootmeester Bu Xiangzhi.
Carlsen – Xiangzhi
1. e4 e5 2. Lc4 Pf6 3. d3 Pc6 4. Pf3 Le7 5. O-O O-O 6. Lb3 (Deze loper gaat een stapje terug omdat 6…d7-d5 dreigt.) 6… d6 7. c3 Le6 8. Te1 Dd7 9. Pbd2 Tab8 (Een nieuwe zet in het tweepaardenspel. De dekking van b7 bij voorbaat is gericht tegen … Lxb3 en Dxb3 en als zwart … d5 speelt wordt La4 beantwoord met … b5.) 10. Lc2 d5!? (Zwarts idee lijkt op het Marshall-gambiet van het Spaans.) 11. h3?! (Het beste hier is nemen op d5.) 11. … h6 (Er dreigde Pg5. 11. …dxe4 was ook mogelijk maar na 12. dxe4 h6 13. De2 staat wit iets beter.) 12. exd5 Pxd5 13. Pxe5 Pxe5 14. Txe5 Ld6 15. Te1 (Mogelijk heeft Carlsen het loperoffer wat Xiangzhi straks speelt gemist, want anders had hij wel 15. Te4 gespeeld, omdat dan het loperoffer niet werkt.) 15… Bxh3! (Dit levert een gegarandeerde remise op of een gevaarlijke zwarte aanval.) 16. gxh3 Dxh3 17. Pf1 (Hier kan Carlsen een remise afdwingen met 17. Df3 Lh2+ 18. Kh1 Lg3+) 17… Tbe8 18. d4 f5! 19. Lb3 c6 20. f4 Kh7 (Brengt Tf8-f6-g6 in de stelling.) 21. Lxd5? (21. Te2 is een beter verdedigende zet.) 21… cxd5 22. Te3 Txe3 23. Lxe3 g5! (Goed gespeeld door Xiangzhi. De f-pion lijkt verloren te gaan.) 24. Kf2 gxf4 25. Df3 fxe3+ 26. Pxe3 Dh2+ 27. Kf1 (Zwart is inmiddels de baas over de stelling. De Chinese grootmeester maakt het snel en mooi af.) 27… Tg8 (Ook winnend is 27. …Dxb2.) 28. Dxf5+ Tg6 29. Ke1 h5 30. Kd1 (Gespeeld in hoge tijdnood. Aangewezen was om 30. Td1 te spelen wat hem nog een kans op remise had gegeven.) 30… Kh6 31. Pc2 h4 32. Pe1 h3 33. Pf3 Dg2 34. Pe1 Dg4+ 35. Dxg4 Txg4 36. Pf3 Tg1+!(Een mooie slotzet dat een plaatje waard is):
Hans, op de website van Kevin Spraggett is een interessant stukje te vinden over de dresscode van de wereldschaakbond. Volgens Spraggett was er niets mis met de kleding van Anton Kovalyov maar was het juist Zurab Azmaiparashvili die de FIDE kledingvoorschriften overtrad. Groet, Hans Meijer.
Zie: http://www.spraggettonchess.com/psychopathy-in-tbilisi/