Schaakrubrieken weekend 23 september 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Schaken als geluksspel
Toen waren er nog twee. Dit weekeinde beginnen de Armeniër Levon Aronian en de Chinees Ding Liren aan de finale van de World Cup in Tbilisi. Als het straks na vier partijen nog gelijk staat, is er woensdag 27 september een tiebreak van partijen met korte bedenktijd. De winnaar krijgt 96.000 dollar en de verliezer 64.000, maar de belangrijkste prijs hebben Aronian en Ding al binnen. Als finalisten hebben ze zich geplaatst voor het kandidatentoernooi (volgend jaar maart in Berlijn), waarvan de winnaar tegen Magnus Carlsen een match om het wereldkampioenschap speelt. Z o’n knock-outtoernooi als de World Cup is vooral leuk om te volgen als je aan het begin een paar favorieten uitzoekt. Mijn favorieten waren Anand, Anish Giri en Aronian. De veelvoudige wereldkampioen Anand omdat hij al 25 jaar aan die strijd om het wereldkampioenschap meedeed en daardoor een icoon van een tijdperk is geworden, en ook een beetje omdat ik lang geleden op het vliegveld van Manila vluggertjes tegen hem speelde. Al verlies je alles, het geeft toch een band. Giri omdat hij Nederlander is, maar ook omdat hij een vrolijke en geestige man is, en Aronian omdat hij soms een schaaktovenaar is, van grote literatuur houdt en een keer de avond voor de rustdag van het Tatatoernooi naar het Bimhuis in Amsterdam ging voor de jazz. Met Carlsen leefde ik deze keer niet mee, want voor hem stond er te weinig op het spel. Het kandidatentoernooi is niet voor hem en geld heeft hij genoeg. Net als Carlsen waren Anand en Giri al snel uitgeschakeld. Mijn laatste favoriet Aronian moest in de halve finale tegen Maxime Vachier-Lagrave, die zei: „Levon hoeft voor niemand bang te zijn. Ik ook niet, dus het kan een groot gevecht worden.” Dat werd het ook. Toen het na twee klassieke partijen, twee rapidpartijen en vier vluggertjes nog steeds gelijk stond, won Aronian vervolgens de armageddon, het vluggertje waar de zwartspeler winnaar is als het remise wordt. Aronian had wit en won. Het was een dubbeltje op zijn kant. Schaken is een geluksspel, zei Hein Donner vaak. Hier is een van Aronians eerdere partijen.
Levon Aronian – Vasili Ivantsjoek, World Cup Tbilisi 2017
1. c4 e6 2. g3 d5 3. Lg2 dxc4 4. Da4+ c6 5. Dxc4 b5 6. Dc2 Lb7 7. Pf3 Pd7 8. Pc3 Tc8 9. 0-0 a6 10. d4 c5 Dit noemde Aronian ‘een beetje suïcidaal’. De zet is slecht, maar begrijpelijk. Zwart heeft alles gedaan om c5 te kunnen spelen, en als hij er nu van af ziet staat hij slecht.
11. d5 Als dit kan, is het meestal erg sterk. Zwarts stelling is meteen kritiek. 11…exd5 12. Ph4 Pdf6 13. Td1 g6 Alsof hij alle tijd van de wereld heeft. 13…Db6 was beter. 14. Pxd5 Pxd5 15. e4 Lg7 16. exd5 Pf6 17. De2+ Kf8 Bittere noodzaak, want 17…De7 18. Dxe7+ Kxe7 19. d6+ kost zwart een stuk. 18. a4 b4 19. Le3 Dd6 Na 19…Pxd5 is 20. Lxd5 Lxd5 21. Dxa6 een van de manieren waarop wit kan winnen. 20. Tac1 Pd7 21. Pf3 h6 22. Pd2 Kg8 23. Pe4 Df8 24. d6
Onthoud de namen van deze brutale nieuwkomers
Even zag het ernaar uit dat twee jonge Russische grootmeesters het World Cup-toernooi in Tbilisi zouden benutten om af te rekenen met de gevestigde orde. Vladimir Fedosejev (22) uit Sint-Petersburg en Daniil Doebov (21) uit Moskou speelden indrukwekkend en hadden de energie en het zelfvertrouwen die vereist zijn in een knock-outtoernooi van vier weken.
Beiden elimineerden een speler die vooraf tot de favorieten werd gerekend. Doebov versloeg Sergey Karjakin, in 2015 winnaar van de vorige World Cup, en Fedosejev maakte indruk met een veegpartij tegen Hikaru Nakamura. Bescheiden waren ze na deze successen allerminst. Doebov zei dat Karjakin een tegenstander is tegen wie hij altijd goede stellingen krijgt. En Fedosejev vond de winst op Nakamura geen verrassing: ‘Ik speel het hele jaar al fantastisch schaak.’
Met zo’n instelling kan een mens ver komen, zij het soms niet ver genoeg. De twee brutale nieuwkomers struikelden in het vervolg van het toernooi over hindernissen die nog net te hoog voor hen bleken. In lange eindspelen werden ze geëlimineerd door de latere halvefinalisten Levon Aronian en Wesley So. Niettemin, onthoud hun namen. Hun tijd komt nog.
Fedosejev – Nakamura Tbilisi 2017
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Pc3 Pf6 4. Lb5 Pd4 Deze zet geldt als een betrouwbaar antwoord op het oude Vierpaardenspel, mits zwart weet wat hij doet.
5. Lc4 Lc5 6. d3 c6 Een onverstandig pionoffer. De solide zet is 6 … d6. 7. Pxe5 0-0 Hierna komt zwart in grote problemen. Na 7 … d5 8. exd5 0-0 heeft hij enige compensatie voor het geofferde materiaal. 8. Pxf7! Txf7 9. Lxf7+ Kxf7 10. Le3 Pe6 Mogelijk al de beslissende fout. Geboden was 10 … d6. 11. Lxc5 Pxc5 12. e5 Pe8 13. d4 Pe6 14. 0-0 d6 15. f4 dxe5 16. fxe5+ Kg8
27 … Pg5 28.De7 Pf5 29.Txb6 Pxe7 30.Txb7 Pg6 31.Ph5 Nauwkeuriger is 31. Pd5. 31 … Pe6 32.Tff7 Le8 Een laatste kans is 32 … Ld1, waarna wit 33. Pg3 moet spelen en niet 33. Pxg7? Pd8 34. Txa7 Pxf7 35. Txa8+ Kxg7. 33.Txa7 Td8 34.Tf1 Kg8 35.Pg3 h5 36.Pf5 Kh7 37.b4 h4 38.b5 Td2 39.Pd6 h3 40.gxh3 Ld7 41.Txd7 Pg5 42.Tf5 Ph4 43.Txg7+ Zwart geeft op.
De WorldCup (2)
Na iedere turnus in het knockout systeem van de WorldCup (WC) die tot 27 september in Tbilisi wordt verspeeld, moet de helft van de overgebleven deelnemers de koffers weer pakken. 128 spelers stonden aan de start begin deze maand en er blijven er uiteindelijk maar twee over. Die finalisten plaatsen zich direct voor het kandidatentoernooi, de laatste stap die beslist wie in 2018 wereldkampioen Magnus Carlsen zal uitdagen. De KNSB mocht twee prominente leden afvaardigen naar de WC. Benjamin Bok moest helaas al in de eerste ronde afhaken (zie vorige week) en dus richtten alle Nederlandse ogen zich op Anish Giri. Die begon met een soepele overwinning op Nana Dzagnidze.
A. Giri – N. Dzagnidze, na 47.a3-a4
Giri had vrijwillig de kwaliteit geofferd en heeft voldoende compensatie. Het is niet makkelijk spelen voor zwart want er is een algehele stellingsdruk en Ta7 staat erg passief. Toch zou na 47…Kd6 (dreiging Tc5) 48.Td5+ Ke6 49.Td3 Txd3 50.Lxd3 Kd5 51.Lb5 Ta8 52.Kf3 h5 zwart remise moeten kunnen houden want nu is de loper inactief. Zwart laat deze goede verdediging schieten en dan wordt het snel dweilen met de kraan open. 47…Ta3 48.h4 gxh4 49.gxh4 Kf6 50.Ld3 Kg7 51.Td5 Txa4 52.Td7+ Kf6 53.Kg3 Ta3 54.Kg4 Ta4+ 55.Kh5 Ta5+ 56.Kxh6 Tc5 57.Tg7 Th5+ 58.Kxh5 Kxg7 59.Kg5 Ta8 60.h5 Td8 61.h6+ Kf8 62.a7 Ta8 63.Kf6 Kg8 64.h7+ Kh8 65.Ke7 Txa7 66.Kd7 Kg7 67.Kc8 en zwart gaf op. In de tweede partij zette Nana niet aan, ze was kennelijk tevreden met remise tegen een sterke grootmeester en daarmee verlies van de korte tweekamp. In de tweede ronde was de sterke grootmeester Alexander Motylev de tegenstander, ex-kampioen van Rusland. Beide spelers vertrouwden op de tiebreak met verkorte bedenktijd en het voordeel van wit in de serieuze partijen werd gebruikt om met vaste hand niet te verliezen. Een andere confrontatie werd daardoor interessant: Carlsen – Dreev. Alexander Dreev is een goede Russische grootmeester maar ook niet meer. Zijn commentaar op de laatste WK-tweekamp was dat Carlsen alleen maar wacht op fouten van de tegenstander en dat Karjakin diepzinnig speelt. Dat verbaasde menig insider en irriteerde natuurlijk ook. Dus lag er wat extra venijn op het bord bij Carlsen – Dreev in de tweede ronde van deze WC. In de eerste partij werd Dreev vanuit de opening van het bord geblazen en de tweede partij gaf eenzelfde beeld.
M. Carlsen – A. Dreev
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5+ Pd7 4.a4 Pf6 5.Pc3 g6 6.a5 Lg7 7.a6 0-0 8.0-0 e6 9.d3 Db6 10.axb7 Lxb7 11.Te1 Tfd8 12.La4 h6 13.h3 d5 14.e5 Ph7 15.Lxd7 Txd7 16.d4 Ook al heeft wit een zijpad bewandeld in deze Siciliaan toch heeft zwart nog steeds geen gelijk spel, zijn stukken werken niet lekker. En dat blijft zo. 16…cxd4 17.Pe2 d3 18.Dxd3 d4?! Om Lb7 tot leven te brengen. Ook na bijvoorbeeld 18…a5 19.Le3 of 18…Tc7 19.Ped4 a6 20.Ld2 heeft zwart problemen.
19.Pexd4 g5 20.c3 Pf8 21.Ph2 Pg6 22.Dg3 Ph4 23.Phf3 Pxf3+ 24.Pxf3 Td3
Op iedere schaakclub kom je ze tegen: de schaaksters/schakers die misschien zonder het zelf te beseffen aan Überdeckung doen: elk pionnetje hardnekkig verdedigen, voorzichtig en omslachtig manoeuvreren en na niet al te veel zetten, zelfs in betere positie, remise aanbieden. Dezulken worden bestraffend toegesproken in het boek van Cyrus Lakdawala Chess For Hawks (www.newinchess.com, 24,95 euro, ISBN 978-90-5691-719-7). Vrij vertaald is het motto ‘wees geen angsthaas, maar zweef in gedachten als een havik boven de vijandelijke stelling’. Het boek kreeg van de CJA, een club van schaakjournalisten uit de VS, de prijs voor het beste instructieboek van 2017, een verdiend succes. Uiteraard is het niet de bedoeling om als een berserker op de vijandelijke stelling af te stuiven om vervolgens roemloos te sneven. Het gaat Cyrus erom niet bij voorbaat met een verdedigende houding achter of voor het bord te gaan zitten, zelfs niet tegen een sterker geachte tegenstander.
Leuk is dat de auteur toegeeft dat hij vooral ook zichzelf toespreekt, het is natuurlijk vaak ook een kwestie van karakter. Een defensief ingesteld persoon mist vaak mooie gelegenheden om in het voordeel te komen, uit vrees dat er een lacune zit in de berekeningen, en begint te bibberen bij iedere dreiging. Verzwak gewoon eens je stelling om het initiatief te grijpen, is het thema van het boek. Niets is leuker in een schaakpartij dan het initiatief te hebben, is de gedachte.
Interessant is het verhaal over hoe je moet reageren als je een remise-aanbod krijgt. Cyrus kan het niet genoeg benadrukken: geen remise aanbieden of accepteren in een goede stelling, anders leer je ‘het’ nooit. Dan zul je altijd op hetzelfde niveau blijven hangen. Wie dat niet erg vindt, leest het boek niet, maar ik denk dat de meeste mensen toch graag in hun leven enige vooruitgang willen boeken.
Ex-wereldkampioen Anand blaast nog altijd zijn partijtje mee op het hoogste niveau, zoals ook weer eens bleek in de Sinquefield Cup waar hij gelijk met Carlsen tweede werd achter Vachier-Lagrave. Mede dankzij deze zege met wit op niemand minder dan Caruana.
1.c4 e5 2.Pc3 Pf6 3.Pf3 Pc6 4.g3 d5 5.cxd Pxd5 6. Lg2 Lc5 7. 0-0 0-0 8.d3 Lb6 9.Ld2 Lg4 10.Tc1 Pxc3 11.Lxc3 Te8 12.b4 Dd6 Er is eigenlijk nog ‘niets gebeurd’. 13.Pd2 Dh6 14.Pc4 Dh5 licht voordeel voor wit. 15. Tc2 Tad8 16. Pxb6 cxb 17.f3 Le6 18. Dd2 b5? Beter was Pd4 19. f4 Lg4 20. Lxc6 bxc 21. fxe f6 de computer raakte kennelijk totaal in verwarring (even mensvormig gesproken), want de waardering schoot heen en weer, helemaal na 22. fxe Txe2. Ineens geeft-ie aan dat Caruana verloren staat, dus Anand heeft verder gekeken: 23.f7† Kf8 24. Lxg7† Kxg7 25. Dc3† Te5? (Caruana is kennelijk de kluts kwijt), maar ook na 25..De5 26. Txe2 Dxc3 27.Te8 Dd4+ 28.Tf2 Dxb4 29.f8D† Dxf8 30.Txf8 Txd3 wint wit) 26.Dd4 Dg5?? (Lf3) 27. Tc5 Txd4? Het was al verloren maar nu helemaal 28. f8D Kg6 29.Df7† en 1-0 (29. Kh6 30.Tf6† Dg6 31. Df8† Kh5 32. Txe5† enz).
Probleem 2649 is een tweezet van Mochalkin.
Rini Kuijf op weg naar nummer 200
De Meesterklasse van de KNSB-competitie zal net zo onvoorspelbaar zijn als afgelopen jaren, zo voorspelt bijna iedereen. Landskampioen Kennemer Combinatie begon vorige week met een nederlaag tegen HMC Calder uit Den Bosch. LSG (Leiden) wordt hier en daar getipt voor een eerste landstitel. Maar ook drievoudig kampioen En Passant (Bunschoten-Spakenburg), die vorig jaar teleurstellend achtste werd, zou wel weer eens kunnen meedoen om de hoogste plaats. Alles kan, zo lijkt het. En Passant is het team met de hoogste gemiddelde leeftijd: 43,2 jaar. Voor sommige schaakjournalisten is het confronterend om te zien dat bijvoorbeeld Manuel Bosboom (54), Friso Nijboer (52), Zhaoqin Peng (49) en Richard Vedder (47) oude schakers zijn.
Een van de oudste spelers in de Meesterklasse is de 57-jarige Rini Kuijf. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat hij hoog staat op de topscorerslijst aller tijden in de hoogste klasse. Voor aanvang van dit seizoen stond hij tweede met 196 uit 286. Daarmee stond hij iets achter op Bruno Carlier (199,5 uit 303), die dit seizoen echter met HWP Haarlem een klasse lager speelt. Kuijf zal dit seizoen de eerste plaats bereiken en daarmee ook de eerste worden die in de hoogste klasse meer dan 200 punten scoorde. Daartoe zette hij vorige week al de eerste stap met een leuke overwinning namens zijn club Rotterdam op Jan Willem van de Griendt van En Passant.
Van de Griendt-Kuijf
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 c6 4.e3 f5 De Stonewall, een opening die, zoals de naam al doet vermoeden, bedoeld is om alles tegen te houden. 5.Ld3 Pf6 6.0-0 Ld6 7.b3 De7 8.Pc3 Pe4 9.Pe2 Pd7 10.Lb2 0-0 11.Pe5 Pxe5 12.dxe5 Lc5 13.Dc1 Td8 14.a3 a5 15.cxd5 exd5 In principe slaat zwart in deze opening hier altijd met de e-pion terug, omdat Lc8 een zwakte is in de zwarte stelling. Dat wit nu een vrijpion heeft is minder belangrijk. 16.f3 Pg5 17.Ld4 La7 Na 17…Lxd4 18.exd4 zou wits vrijpion op termijn juist wel belangrijk kunnen worden. 18.b4 Lxd4 Nu toch, omdat zwart een pion wint. Het is niet duidelijk wat Van de Griendt met b4 beoogde. 19.exd4 axb4 20.axb4 Txa1 21.Dxa1 Dxb4 22.h4 Dd2 23.Td1 De3+ 24.Kh2
28…Dg4+ 29.Kf1 Tf8 30.Ke1 f3 31.Pc1 f2+ 32.Kd2 Dxd4 33.Dc3 Dxh4 Met vijf pionnen voor een paard kan zwart zelfs een eventueel eindspel winnen, maar dat zal hooguit op de achtergrond meespelen.
34.Lf1
Na 39.Kc1 Txe2 40.Txe2 Lxe2 41.Lxe2 f1D+ 42.Lxf1 Dxf1+ heeft zwart een vrolijk gewonnen dame-eindspel. Misschien koos Van de Griendt daarom wel expres voor deze snelle dood.
39…Db1+
Mat.
Twee weken geleden werd er een tweezet besproken waarin thema C gecombineerd werd met thematische verleidingen. Probleemcomponist Ahues is een expert op het gebied van de wittelijnenthema’s en heeft de letterthema’s met prachtige schaakproblemen een modern jasje gegeven door de thema’s uit te breiden met de thematische verleidingen.
Als de loper op d6 speelt dan dreigt wit mat met 2. Pd6. Waar moet die loper heen? Speelt de loper willekeurig bijvoorbeeld naar a3 of b8, dan weerlegt 1. …fxe3! , omdat veld d6 door de zwarte dame wordt aangevallen. Wit kan bij zijn sleutelzet ervoor zorgen dat veld d6 niet wordt aangevallen door de zwarte dame door de loper naar e5 of f4 te spelen. Dit zijn de twee thematische verleidingen. De velden f3 en d5 zijn de themavelden voor thema C. De velden worden gedekt door de witte dame en zwart kan de twee lijnen die naar die velden kijken afsluiten met de toren van g2.
Na de eerste verleiding 1. Le5? gaat het goed als zwart 1. …Td2 speelt. Wit speelt dan 2. Pxf4 mat, waarmee tegelijk veld d5 wordt gedekt. Het loopt fout als zwart 1. …Te2! speelt. Wit zal dan 2. Pge5 willen spelen om veld f3 te dekken, maar op dat veld staat nu een loper. Na 1. Lxf4? weerlegt zwart met 1. …Td2! Nu is veld f4 niet vrij voor het witte batterijpaard voor de matzet. De oplossing is toch nog een loperzet: 1. Tb4! De dreiging is 2. Pd6 mat. Na 1. …fxe3 heeft wit nu een mat gemaakt: 2. Txc4 mat. Na 1. …Te2 komt 2. Pge5 mat en na 1. …Td2 komt 2. Pxf4 mat.
Het laatste probleem met thema C is tweezet 921. Deze kan worden opgelost en wordt later besproken.
