Schaakrubrieken weekend 30 september 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Van Tbilisi naar de Ierse Zee
Voor de finale van de World Cup in Tbilisi zei Levon Aronian dat het belangrijkste doel al bereikt was, maar dat een kleine bonus welkom was. Dat doel was de plaats in het kandidatentoernooi voor hem en voor de andere finalist Ding Liren, en de bonus was de eer van de overwinning en een extra 32.000 dollar, het verschil tussen de eerste en de tweede prijs. Aronian won in de tiebreak van Ding. Het was een hoogtepunt van een geweldig jaar. Hij had al toernooien in Baden-Baden en in Stavanger gewonnen, beide keren boven Magnus Carlsen. Bij de World Cup was Carlsen al vroeg uitgeschakeld, dus Aronian is dit jaar al drie keer boven de wereldkampioen geëindigd. Alsof het nog geen feest genoeg was, is deze zaterdag zijn huwelijksdag. Terwijl Aronian en Ding als laatsten in Tbilisi achterbleven, was het circus al verhuisd naar het Isle of Man. Het leek wel of de eilanders iemand in Tbilisi hadden neergezet die zodra daar een prominente schaker was uitgeschakeld, een voorstel deed dat niet geweigerd kon worden. Zo kwamen grote schakers die Tbilisi voortijdig hadden moeten verlaten, wereldkampioen Carlsen voorop en met hem Kramnik, Caruana, Anand, Nakamura, Hou Yifan en andere sterren, elkaar op het Isle of Man weer tegen. Kramnik verloor van Caruana en doordat hij later ook van de Amerikaanse veteraan Jim Tarjan verloor, kan hij zijn plaats in het kandidatentoernooi, waarop hij door zijn hoge rating nog een kans had, vergeten. Op een klein eiland in de Ierse Zee ging Kramnik onder in de slag om het wereldkampioenschap. Let op! De winnaar van de volgende partij is niet de Nederlandse topspeler Erwin l’Ami, maar zijn vrouw.
Alina l’Ami – Ivan Sokolov, Isle of Man 2017
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 d6 5. Ld2 De7 6. e3 Pbd7 7. a3 Lxc3 8. Lxc3 e5 9. 0-0-0 a6 10. dxe5 dxe5 11. Pf3 0-0 12. g4 Zwart wil de aanvalszet b7-b5 doen, maar wit is hem voor. 12…Pxg4 13. Tg1 Pgf6 14. Df5 Te8 15. Ld3 Als zwart nu een stuk wil winnen met 15…e4 komt 16. Txg7+ met snelle winst voor wit.
15…g6 Dit helpt niet. Het beste was kalm 15…b6, al staat wit goed.
16. Lc2 e4 17. Pd2 Pe5 18. Df4 Peg4 Dit gaat mis, maar zwart stond al slecht Een zoenoffer met 18…Lg4 19. Lxe5 Dxe5 20. Txg4 Pxg4 21. Dxg4 f5 was nog de beste kans.
19. Pxe4 Ph5 20. Df3 f5 21. Pg3 Pg7 22. e4 f4 23. Pf5 Mooi gespeeld. Alles werkt mee aan de aanval. 23…gxf5 24. exf5 Pf6 25. Tde1 Df7
26…Kxg7 27. Dg4+ Kf8 28. Lb4+ Te7 29. Dxf4 Pg8 30. f6 Ke8 31. Lxe7 Le6 32. De5 Kd7 33. Td1+ Na 33. Lf5 zou het werk snel gedaan zijn. Het maakt weinig uit. 33…Ke8 34. Dxc7 Pxe7 35. fxe7 Dxe7 36. La4+ Kf8 37. Df4+ Df7 38. Dh6+ Ke7 39. Dh4+ Kf8 40. Td4 Tc8 41. Lc2 Txc4 42. Td8+ Kg7 43. Dxh7+ Kf6 44. Dh6+ Ke5 45. De3+ Kf6 46. Td4 Txd4 47. Dxd4+ Ke7 48. f4 Dh5 49. Db4+ Ke8 50. De4 Zwart gaf op.
Gepensioneerde bibliothecaris verslaat oud-wereldkampioen
Veertig jaar geleden behoorde James Tarjan tot de sterkste Amerikaanse grootmeesters. Hij vertegenwoordigde zijn land vijfmaal achtereen op Olympiades en hij ontving regelmatig invitaties voor buitenlandse toernooien. Hij was een vriendelijke en bescheiden man, die het leven als professional geen onverdeeld genoegen vond. Graag en vaak klaagde hij hoe onrechtvaardig het was dat een hamburgerverkoper meer verdiende dan hij. Zijn klachten namen niet af toen zijn vriendin, die hem altijd vergezelde tijdens toernooien, hem verliet voor een andere Amerikaanse schaker.
In 1984 besloot Tarjan te stoppen met het spel en een nieuw leven te beginnen als bibliothecaris in Santa Cruz. Dertig jaar lang speelde hij geen enkele partij en liet hij zijn gezicht niet zien bij toernooien. Het leek een definitief afscheid, tot hij na zijn pensionering in 2014 zijn oude metier weer opnam. Ditmaal als liefhebber, voor wie het prijzengeld ondergeschikt is aan het plezier in het spel.
Grote successen bleven uit tot afgelopen maandag, toen Tarjan plotseling in het middelpunt van de belangstelling stond. In het sterkst bezette open toernooi van het jaar in Douglas, de hoofdstad van het eiland Man, versloeg hij Vladimir Kramnik, al zou je ook kunnen zeggen dat de oud-wereldkampioen door een lelijke rekenfout zichzelf versloeg. Tarjan bleek nog even sympathiek en bescheiden als vroeger. Natuurlijk was hij innig tevreden, maar hij gaf onmiddellijk toe dat hij alleen maar geprobeerd had overeind te blijven tot Kramnik hem het buitenkansje bood: ‘Beschouw het maar als een onverwacht succes van een 3-jarige, die in 2014 is begonnen met schaken.’
Tarjan – Kramnik Douglas 2017
1. c4 Pf6 2. g3 c6 3. Pf3 d5 4. b3 Lg4 5. Lg2 e6 6. 0-0 Pbd7 7. Lb2 Ld6 8. d3 0-0 9. Pbd2 Te8 10. h3 Lh5 11. Te1 a5 12. a3 e5 13. cxd5 cxd5 14. Ph4 Pc5 15. Dc2 Pe6 16. Tac1 Pd4 17. Dd1 Pb5 18. Pb1 Te passief. Tegen 18. a4 Pc7 20. Pf5 Lb4 21. Tf1 is geen bezwaar.
18 … Dd7 19. Kh2 Ta6 20. Pf3 e4 21. dxe4 Pxe4 22. Tf1 Lb8 23. Pc3 Pbxc3 24. Lxc3 Tae6 25. Le1 h6 26. Tc2 La7 27. Dc1 Lb6 28. e3 Db5 29. Pd4 Lxd4 30. exd4
32. fxg3 Dxf1 33. Lf2 Dd3 34. Tc3 Df5 35. Kg2 Tf6 36. Dc2 Dd7 37. g4 Tc6 38. Tc5 Td8 39. Df5 Txc5 40. Dxd7 Txd7 41. dxc5 d4 42. Kf1 d3 43. Ke1 d2+ 44. Kd1 Kf8
Zwart geeft op.
De Worldcup (3)
De finale in de Worldcup 2017 gaat tussen de Armeniër Levon Aronian en de Chinees Liren Ding. Maar wij pakken de draad weer op in de derde afvalronde. De grootste verrassing was de uitschakeling van de wereldkampioen.
M. Carlsen–X. Bu
Xiangzhi Bu (1985) werd grootmeester met dertien jaar, was kampioen van China in 2004 en lid van het team dat in 2015 goud won op de Olympiade.
1.e4 e5 2.Lc4 Pf6 3.d3 Pc6 4.Pf3 Le7 5.0-0 0-0 6.Lb3 d6 7.c3 Le6 8.Te1 Dd7 9.Pbd2 Tab8 10.Lc2 d5 Eindelijk de opstoot die spanning brengt. Zwart had het afwachtende spel van wit ook kunnen volhouden met 10…a5 of 10…h6 of 10…Tfd8. 11.h3 h6 12.exd5 Pxd5 13.Pxe5 Pxe5 14.Txe5 Ld6 15.Te1 Lxh3! Dat was het idee achter het pionoffer. Zwart krijgt een gevaarlijke aanval. 16.gxh3 Dxh3 17.Pf1 Tbe8 18.d4 f5 19.Lb3 c6 20.f4 Kh7 21.Lxd5? Oppervlakkig gespeeld. Wit moet al oppassen. Met 21.Te2 Pxf4 22.Th2 Dg4+ 23.Dxg4 fxg4 24.Lxf4 Txf4 blijven de kansen in dynamisch evenwicht in het gevecht tussen drie vrijpionnen en een stuk. 21…cxd5 22.Te3 Txe3 23.Lxe3 g5! 24.Kf2?
Carlsen had zijn dag niet. Alleen met 24.fxg5 f4 25.Dc2+ Tf5 26.Lxf4 Lxf4 27.Te1 Ld2 28.Dxd2 Txg5+ 29.Dxg5 hxg5 30.Te7+ Kg6 31.Txb7 kan wit hopen op remise door een vesting. 24…gxf4 25.Df3 fxe3+ 26.Pxe3 Dh2+ 27.Kf1 Tg8!Bu blijft het actief spelen. Ook simpel 27…Dxb2 28.Te1 Dxc3 was goed geweest. 28.Dxf5+ Tg6 29.Ke1 h5 30.Kd1 Kh6 31.Pc2 h4 32.Pe1 h3 Wit kan weinig anders doen dan wat heen en weer springen terwijl zwart zijn troef uitspeelt. Het is slechts een kwestie van tijd. 33.Pf3 Dg2 34.Pe1 Dg4+ 35.Dxg4 Txg4 36.Pf3 Tg1+ Mooie slotzet, wit gaf op. In zijn wit-partij hield Bu de teugels strak (remise) en daarmee lag Carlsen uit het toernooi. Anish Giri kwam wel bij de laatste zestien. De twee serieuze partijen eindigden in remise. De twee rapidpartijen niet.
A. Giri–S. Sethuraman, na 30.Le3xd4
Als zwart nu verder gaat met 30…c5 31.Le3 Dc6 zijn de kansen in evenwicht. Maar hij verzwakt zichzelf en dan neemt Giri het initiatief.
30…g6? 31.c4! b6 32.cxd5 cxd5 33.Te3 Df7 34.Tf1 h6 35.b3 Kh7 36.fxg6+ Dxg6 37.Tef3 Txf3 38.Dxf3 Pg5 39.Dxd5 Pxh3+ 40.Kh2 Pg5 41.Dd7+ Kg8 42.Tf5 Tf8 43.Dd5+ Pe6 44.Le3 Tf7 45.Df3 Pg5 46.Lxg5 hxg5 47.Dd5! De beslissende klap: g5 valt en daarmee de stelling. 47…Dh6+ 48.Kg2 Df8 49.Txg5+ Kh8 50.De5+ Tg7 51.Dxg7+ en wit won na nog wat zetten. In de tweede partij trok Sethuraman de stand weer gelijk met een overtuigende winst. Dus werd het snelschaken en daarin was Giri duidelijk beter: twee keer winst en dus door. De laatste acht haalde hij echter niet.
V. Yvanchuk – A. Giri, na 31.Te7-e5
Vassily Yvanchuk, al dertig jaar topspeler, staat actiever maar als zwart verder gaat met 31…Dd2 32.Te7 Dxc3 33.De5 Td8 is er weinig aan de hand.
31…Df7 32.Dh3+ Kb7 33.Txh5 Beide spelers zaten in tijdnood. Zwart kan weer terug keren naar 33…Df4+ 34.Dg3 Dd2 en zwart heeft net zoveel spel op de damevleugel als wit op de koningsvleugel. Dan was het spannend geworden, niet na 33…a4 34.Th7 Df4+?
De enige kans lag in 34…De8 want het eindspel is verloren: 35.Dg3 a3 36.Dxf4 Txf4 37.Te7 Tf6 38.Te3 Th6+ 39.Kg1 Ka6 40.f4 c5 41.f5
en zwart gaf op vanwege die twee verbonden vrijpionnen. In de tweede partij probeerde Giri het wel maar hij kreeg geen enkele kans op winst. Hij was niet de enige topspeler die eruit vloog. In de halve finale kwamen uiteindelijk wel vier spelers uit de top vijftien: Levon Aronian – Maxime Vachier-Lagrave en Wesley So – Liren Ding. Volgende week ronden we de Worldcup af.
Wellicht niet de grootste wereldkampioen schaken aller tijden (qua lengte misschien), maar zeker de meest aimabele: ‘onze’ Max Euwe. Er zijn al heel wat boeken over hem verschenen (hoewel niet zo veel als hij er zelf heeft geschreven) maar niet het minste is nu uitgekomen bij Russell Enterprises, in de serie The World Champions, auteurs vader en zoon Linder (€ 21,95). Verdere informatie over de serie op www.newinchess.com. Met veel aandacht voor de ‘mens’ Max Euwe, iets wat bij onze landgenoot essentieel is omdat Euwe zijn gezin, zijn leraarsfunctie aan het Gemeentelijk Meisjeslyceum in Amsterdam, zijn promoties aan de universiteit en latere hoogleraarschap informatica belangrijker vond dan het schaken. Hij was ook nog president van de FIDE, van 1970-1978, met als belangrijkste prestatie dat de match tussen Fischer en Spassky doorging. En hele generaties Nederlandse schakers zijn opgegroeid met de legendarische Oom Jan en de daarop volgende excellente leerboeken. Het boek behandelt het met veel foto’s en tekeningen. Maar er staan uiteraard ook een enorm aantal partijen in, zowel van voor als na de wereldtitel. Alle schaak-groten uit de tijd van rondom de Tweede Wereldoorlog komen voorbij met de nodige anekdotes. Ook na die periode kon Euwe nog van iedereen winnen, maar boven is al uitgelegd waarom er geen titel meer verwacht kon worden. Zijn laatste grote poging in die richting was het legendarische toernooi Zürich 1953, waar Euwe startte met twee overwinningen op top-grootmeesters uit de USSR maar aan het eind van de dertig partijen was hij de 14e van de 15 deelnemers. Winnaar werd Smyslov die later de grote Botwinnik zou verslaan. Bij dit alles speelde natuurlijk niet alleen dat Euwe andere aandacht had maar ook zijn leeftijd (1901-1981). In het hoofdstuk Famous Games komen we uiteraard de Parel van Zandvoort tegen. Op veel partijen wordt nu ook de moderne computer losgelaten, een bezigheid die leerzaam is maar eigenlijk geen recht doet aan de spelers anno 1935. Ook na het overlijden van Max Euwe wordt nog steeds met veel respect over hem gesproken en zelfs Kasparov in zijn publicaties bestrijdt dat Euwe maar een toevallige wereldkampioen is geweest. Een mooie partij uit Zürich:
Euwe-Najdorf
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4.Lg2 0-0 5.Pc3 c5 6.d5 e5 toen nieuw 7.Lg5 h6 8.Lxf6 Dxf6 9.d6 zwak maar splijt zwart wel Pc6 10.e3 b6 11.Ld5 Kh8 12.Pe4 Dd8 13.h4 f5 14.Pg5 Lb7 15.g4 (Pf7† Txf7 16.Lxf7 Pb4!) e4 16.Pe2 Lxb2 17.Pf4 Df6 18.gxf5 Lxa1 hier is zwart materialistisch met grote gevolgen 19.Pxg6† Kg7 20.Pxe4 In het toernooiboek vindt Bronstein direct Pf4 beter maar hij gunt Euwe de toegekende schoonheidsprijs. Lc3† 21.Lf1 Dxf5 22.Pf4 een mooie stille zet die de aanval voorbereidt 22..Kh8 23.Pxc3 Tae8 beter Pa5 om wat te ruilen. 24.Pce2 Tg8 25.h5 Tg5 26.Pg3 Txg3 27.fxg 28.Kf2 Te8 29.Te1 Txe1 30.Dxe1 Kg7 31.De8 lang geleden riep op mijn club iemand dan: penetratie!! Dc2† 32.Kg1 Dd1† 33.Kh2 Dc2† 34.Pg2 Df5 35.Dg8† Kf6 36.Dh8† Kg5 37.Dg7† en 1-0
Probleem 2650 is een 3-zet van Fossum:
Martin Vael wist de media te bereiken
Bij het publiek zijn ze niet bekend, de mensen die achter de schermen zorgen dat een toernooi goed wordt georganiseerd, of zelfs dat een toernooi bestaat. Vandaag past het ons echter even stil te staan bij het overlijden van Martin Vael.
In 1976 benaderde de Friese organisator Waling Dijkstra verzekeringsmaatschappij Interpolis met de mededeling dat wereldkampioen Anatoli Karpov best wel vaker in Nederland wilde schaken. Vael, pr-functionaris van het bedrijf, had meteen een idee. Een twaalfkamp met de allersterkste schakers ter wereld, niets minder.
Het toernooi in Tilburg werd vanaf 1977 achttien keer gespeeld. Jan Timman was er zeventien keer bij (één toernooizege), Karpov elf keer (zeven zeges) en Kasparov drie keer (twee zeges). Ook Genna Sosonko en John van der Wiel mochten zich meten met de wereldtop, waartoe zij ook echt behoorden. De publieke belangstelling was enorm, op sommige dagen waren er 1500 toeschouwers in het hoofdkantoor van Interpolis.
Vael wist de KRO bij de organisatie te betrekken en kreeg zo voor het toernooi unieke zendtijd op radio en televisie. Deze samenwerking leidde tevens tot het radioprogramma Man en Paard (1978-92) en de KRO-matches van Timman tegen de rest van de wereld (1982-91). Bij dit alles, ook al vanaf het begin in Tilburg, speelde Hans Böhm een grote rol.
Vael, die zelf overigens niet kon schaken, vormde samen met Waling Dijkstra en Max Euwe het Timman-comité, dat Timman steunde bij zijn opmars naar het hoogste WK-podium. Timman en Böhm reageerden vorige week beiden diep bedroefd op het overlijden van Martin Vael. Hij was een levensgenieter met wie ze veel plezier hebben gehad, maar aan wie ze ook veel te danken hebben.
Op Isle of Man vindt momenteel een uitzonderlijk sterk open toernooi plaats. In de eerste ronde won de Roemeens/Nederlandse Alina l’Ami, echtgenote van Erwin, een spectaculaire partij van Ivan Sokolov.
L’Ami-Sokolov
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Dc2 d6 5.Ld2 De7 6.e3 Pbd7 7.a3 Lxc3 8.Lxc3 e5 9.0-0-0 a6 10.dxe5 dxe5 11.Pf3 0-0 12.g4 Pxg4 13.Tg1 Pgf6 Wit heeft een open aanvalslijn voor een pion, maar zwart lijkt nog niet in gevaar. Toch moet hij al enorm oppassen. 14.Df5 Te8 15.Ld3 g6 16.Lc2 e4 17.Pd2 Pe5 18.Df4 Peg4
Een schijnoffer, gebaseerd op 19…Pxe4 20.Lxe4 Dxe4 21.Dxe4 Txe4 22.Td8+ en mat achter de paaltjes.
19…Ph5 20.Df3 f5 21.Pg3 Pg7 22.e4 f4 23.Pf5 Nu een echt stukoffer, maar wits stukken staan ook wel fantastisch opgesteld.
23…gxf5 24.exf5 Pf6 25.Tde1 Df7
Goed gezien. Zwarts stelling wordt een schiettent. 26…Kxg7 27.Dg4+ Kf8 28.Lb4+ Te7 29.Dxf4 Pg8 30.f6 Ke8 31.Lxe7 Le6 32.De5 Kd7 33.Td1+ Ke8 34.Dxc7 Pxe7 35.fxe7 Dxe7 36.La4+ Kf8 37.Df4+ Df7 38.Dh6+ Ke7 39.Dh4+ Kf8 40.Td4 Het doet er allemaal niet zoveel meer toe. Wit heeft twee pionnen meer en zwart ligt op z’n achterste. 40…Tc8 41.Lc2 Txc4 42.Td8+ Kg7 43.Dxh7+ Kf6 44.Dh6+ Ke5 45.De3+ Kf6 46.Td4 Txd4 47.Dxd4+ Ke7 48.f4 Dh5 49.Db4+ Ke8 50.De4 Zwart geeft het op. Na 50.Df7 Lb3 wikkelt wit af naar een simpel gewonnen pionneneindspel en na een koningszet gaat wit nog meer pionnen roven.
Opnieuw heeft de Armeense grootmeester Levon Aronian de wereldbeker schaken gewonnen. Ook in 2005 veroverde hij deze titel.
In de finale speelde Aronian tegen de Chinese grootmeester Liren Ding. De vier te spelen partijen eindigden alle in remise. In de rapidpartijen die volgden, sloeg Aronian toe met twee overwinningen. De eerste rapidpartij verliep als volgt.
Aronian-Ding
1. c4 Pf6 2. Pf3 e6 3. Pc3 d5 4. d4 c6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. Db3 Pd7 8. e4 dxe4 9. Pxe4 Df4 (De semi-Slavische opening.) 10. Ld3 e5 11. 0-0 (Dit is beter dan nemen op e5 en later rokade.) 11. … Le7 12. Tae1 (Een nieuwe zet. Gebruikelijk is de f-toren te spelen naar e1.) 12…exd4 13. Lb1 (Die zet is nu mogelijk omdat de loper hier een mooi veld heeft, zonder de toren van a1 in de weg te staan.) 13. … 0-0 14. Pg3 Ld8 15. Dd3 g6 16. h4 (Aronian had de opening met het nieuwtje Tae1 en Lb1 vrij snel gespeeld en heeft een tijdvoordeel van tien minuten. Een aanval op de koningsvleugel kost minder tijd dan een goede verdediging , zal Aronian gedacht hebben.) 16. …Pf6?! (Ding had toch echt moeten besluiten tot 16. …h5. Nu speelt wit deze zet en komt Ding in gevaar. Ding zal gezien hebben dat na 16. …h5 wit kan offeren waar zwart niet bang voor hoeft te zijn: 17. Pxh5 Dh6 18. Pg3 Lxh4 19. Pxh4 Dxh4 20. Te4 Dh8 en wit staat volgens mij niet beter meer) 17. h5! g5 18. Pe5!
