Top-40 Nederlandse schakers. 20: Nico Cortlever
Wie in de jaren dertig en veertig aan de Nederlandse top stond, kon geen kampioen worden, want dat werd Max Euwe. Van zijn achtervolgers verdient Nico Cortlever een hoge plaats op deze lijst. Hij behoorde tot de sterksten van 1936 tot 1970.
Nico Cortlever in 1939
Nico Cortlever (geboren 14 juni 1915) debuteerde op zijn 21e, in 1936, op het Nederlands kampioenschap met een zevende plaats. Twee jaar later (het NK werd niet ieder jaar gespeeld) werd hij in een uitzonderlijk sterk bezet kampioenschap tweede achter Euwe. De volgende vier NK’s waren kandidatentoernooien, waarvan de winnaar een match tegen Euwe mocht spelen. In 1942 won Cortlever samen met De Groot en Van den Hoek, maar verloor hij de barrage. In 1947 werd hij tweede achter Theo van Scheltinga, zijn grote rivaal en medestrijder gedurende zijn hele carrière.
Lange tijd was Euwe onaantastbaar, maar in 1954 werd hij onttroond door Donner. Die versloeg hem echter niet, Donner heeft nooit een partij van Euwe gewonnen. Euwe verloor van Cortlever, die samen met hem tweede werd achter de nieuwe kampioen. In 1958 werd Cortlever opnieuw tweede achter Donner. Let wel: dat was dus twintig jaar nadat hij tweede werd achter Euwe!
Bescheiden
Ook de Olympiades wijzen erop dat Cortlever als een van onze grootsten werd gezien. Hij maakte deel uit van de opeenvolgende teams van 1939, 1950, 1952 en 1954. De eerste keer aan het tweede bord achter Van Scheltinga, met een kleine plusscore. In 1950 behaalde hij met 8,5 uit 11 een zilveren medaille aan bord vier.
Toen het Hoogovenstoernooi nog bestond uit eenvoudige vierkampen, won Cortlever het in 1939 en werd hij in 1942 tweede achter Euwe.
Het NK van 1958 was voorlopig het laatste toernooi van Nico Cortlever in de nationale schaaktop. Na zijn economiestudie was hij het familiebedrijf gaan leiden, een natuursteenbedrijf in Amsterdam-Noord. Dat kon hij nog goed combineren met het topschaak, dat zich voor een groot deel in de hoofdstad afspeelde. In 1959 verhuisde hij het bedrijf naar Epe en nam hij afscheid van de top. Dat vond hij niet erg, schaken was niet meer dan een bijzaak. Cortlever toonde zich altijd bijzonder bescheiden. Hij ontkende niet dat hij een sterke schaker was, maar daar moest men niet te veel ophef over maken. Zijn partijnotaties bewaarde hij niet.
Bijna de hele Nederlandse top van de jaren vijftig in Veenendaal. Van links af: Donner, Orbaan, Spanjaard, Kok (regionale speler), Van Scheltinga, Muhring , Bouwmeester en Cortlever.
Plotselinge comeback
In 1969 dook hij echter plotseling op in de B-groep van het Hoogovenstoernooi. Hij werd vierde, onder andere dankzij overwinningen op de jonge toppers Scholl en Hartoch. Een jaar later werd hij in de hoofdgroep laatste, in vijftien partijen kwam hij niet verder dan negen remises. Daaronder wel tegen de wereldtoppers Benkö, Ivkov en Kavalek en tegen de sterkste Nederlandse schaker van dat moment, Hans Ree. We schrijven inmiddels 34 jaar na zijn NK-debuut. Tussen 1958 en 1969 speelde hij nog wel voortdurend aan een van de topborden van het grote VAS, naast zijn eeuwige maat Van Scheltinga.
Toen hij echt niet meer aan de top speelde, was Cortlever nog non-playing captain van het Olympiadeteam in 1974, 1976 en 1980. Dat vond hij leuk, wat ook wel bleek uit het feit dat hij daarvoor uit zijn tijdelijke thuishaven Italië overkwam. Hij componeerde ook problemen, waarover hij wel weer bescheiden deed. In zijn latere jaren speelde Cortlever aan het eerste bord van de schaakclub Zutphen, waar ze natuurlijk dolblij met hem waren. Hij overleed op 5 april 1995, onverwachts.
Ik zet hem op 20. Zelfs een hogere plaats had ik in gedachten, maar daarvoor mist hij grote toernooiwinsten en internationale betekenis. In Nederland was Nico Cortlever van 1936 tot 1970 een grootheid. Dat is lang.
Bronnen:
In memoriam door Hans Ree in NRC Handelsblad
In memoriam door Hans Bouwmeester in het bondsblad
Hoofdstuk Jan Roosendaal in het boek Amsterdam Schaakstad
Overzicht NK-geschiedenis op website Max Euwe Centrum
Overzicht Olympiades op Olimbase.
18 …
19 …
20 Nico Cortlever
21 Hans Bouwmeester
22 Coen Zuidema
23 Frans Kuijpers
24 Dirk van Foreest
25 Gert Ligterink
26 Erik van den Doel
27 Jorden van Foreest
28 Kick Langeweg
29 Daniel Stellwagen
30 Eddie Scholl
31 Henri Weenink
32 Robin van Kampen
33 Hans Böhm
34 Rini Kuijf
35 Hoan Liong Tan
36 Haije Kramer
37 Daniël Noteboom
38 Norman van Lennep
39 Rudy Douven
40 Rob Hartoch
Als u linksboven in het scherm klikt op ‘top 40’, kunt u langs alle voorgaande afleveringen scrollen.
De top-40 is niet gebaseerd op ratings en titels, maar op de positie en prestaties van Nederlandse schakers ten opzichte van hun tijdgenoten, nationaal en internationaal.
