Schaakrubrieken weekend 28 oktober 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Te weinig vuurkracht
Eigenlijk had ik het liever geheim gehouden, maar het is al lang tot de buitenwereld doorgedrongen dat Thierry Baudet vorige week vrijdag het schaakfestival in Hoogeveen mocht openen. De schuldige is zijn partijgenoot en lijstduwer Loek van Wely, die hem als toernooidirecteur in Hoogeveen uitnodigde. Baudet loofde uitbundig het schaakspel, waar het Haagse partijkartel zijn verderfelijke invloed nog niet had uitgeoefend. Er waren meer rare dingen. Directeur Van Wely sprak Jorden van Foreest waarschuwend toe. Die had in de vorige jaren tweekampen verloren van Jan Timman en Ivan Sokolov, en volgens de directeur was zijn tweekamp van dit jaar tegen Bakaran Adhiban uit India zijn laatste kans. Een dag later riep Van Wely de deelnemers van het Open toernooi op om potentiële valsspelers bij de organisatie aan te geven. Het leek of de directeur zijn plaats niet kende, maar we moeten bedenken dat zijn toespraakjes waarschijnlijk geintjes waren omwille van de publiciteit. Ondanks die geintjes was er weer een mooi en serieus schaakfestival in Hoogeveen. De blikvangers waren de tweekampen, Vasili Ivantsjoek uit Oekraïne tegen de jonge Chinees Wei Yi en Baskaran Adhiban uit India tegen Jorden van Foreest. Daarnaast was er een sterk pen toernooi en twee groepen voor amateurs. De tweekampen eindigden beide met 3-3 en daarna kwamen er vluggertjes. Die werden gewonnen door Ivantsjoek en Van Foreest, dus misschien mag Jorden volgend jaar toch weer meedoen.
In de spectaculairste partij uit de tweekampen werd de koning van Ivantsjoek door een doldriest torenoffer van Wei Yi naar het midden van het bord gezogen. Op het eerste gezicht leek het of de briljante aanvaller Wei op mat kon spelen, maar het ontbrak hem aan voldoende vuurkracht.
Vasili Ivantsjoek-Wei Yi, Hoogeveen 2017
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Pf3 d5 5. cxd5 exd5 6. Lg5 h6 7. Lh4 0-0 8. e3 Lf5 9. Tc1 Pbd7 10. Db3 Lxc3+ 11. Txc3 c6 12. Pd2 Hier zou 12. Dxb7 Tab8 gevolgd door 13…Txb2 niet goed zijn voor wit. 12…Da5 13. f3 Ook nu was 13. Dxb7 te riskant. 13…Tfe8 14. Kf2 Ambitieuzer, maar ook iets riskanter dan het kalme 14. Le2 gevolgd door 15. 0-0. Wit denkt aan actie met g2-g4. 14…Tac8 15. Le2 c5 16. dxc5 Txc5 17. Thc1 g5 Hier was het torenoffer dat hij op de volgende zet brengt ook mogelijk. Als wit na direct 17…Txe3 net als in de partij voortzet met 18. Kxe3 d4+ 19. Kxd4 zou 19…Tc4+ komen en mat op de volgende zet. Wit zou 18. Lxf6 moeten doen met als vervolg 18…Txe2+ 19. Kxe2 Da6+ 20. Kd1 Tb5 en zwart heeft compensatie voor de geofferde kwaliteit. 18. Lg3 Txe3 Nu wit het vitale veld e5 bestrijkt is dit torenoffer verkeerd. 19. Kxe3 d4+ 20. Kxd4 Te5 21. Ld3 Le6
Koelbloedige 10-jarige uit bekende schaakfamilie
Nederlands bekendste schaakfamilie is alom aanwezig in het raadhuis van Hoogeveen. Jorden van Foreest (18), voorlopig de enige grootmeester van het gezin, is een van de eregasten die het jaarlijkse toernooi cachet moeten geven. Hij speelt een tweekamp tegen de Indiër Baskaran Adhiban, die in januari goed op dreef was in het Tatatoernooi. Na vier van de zes partijen leidt de Nederlandse kampioen van 2016 met 2,5-1,5. Toch gaat de meeste aandacht niet uit naar Jorden of zijn broer Lucas (16), die in het open toernooi tot de kanshebbers behoort. Alle ogen zijn gericht op het jongste gezinslid, de 10-jarige Machteld. Hoewel haar rating eigenlijk te laag is, hebben de organisatoren ook haar toegelaten tot het open toernooi. Machteld beloonde hen in de eerste vijf ronden met drie winstpartijen, die met groot enthousiasme door het publiek werden begroet. Zoals het meestal gaat als de wens de vader is van de gedachte, wordt ze al de opvolger van Judit Polgar genoemd. Dat gaat veel te ver. Polgar was sterker en minder wisselvallig toen ze 10 jaar oud was. Maar Machteld heeft zeker talent en bovendien een uitstekende wedstrijdmentaliteit. Zie hoe ze koelbloedig een aanval uit de losse pols weerlegt van Dick de Graaf.
De Graaf – M. van Foreest Hoogeveen 2017
1. e4 c5 2. b4 d5 3. b×c5 d×e4 4. Lb2 e6 5. d4 e×d3 6. L×d3 Pf6 7. Pf3 L×c5 8. 0-0 0-0 9. Pbd2 Pc6 10. Pb3 Le7 11. De2 Pb4 12. Lc4 Pc6 13. Pbd4 P×d4 14. L×d4 b6 15. Tad1 Dc7 16. Pe5 Lb7 17. Ld3 Tfd8 18. Lb2 Ld6 19. f4 Pd5 20. Kh1 Lc5 21. Tf3 f6
In de andere tweekamp in Hoogeveen neemt Vassili Ivantsjoek het op tegen Yi Wei, de oogappel van de Chinese schaakbond. Wei bracht in de derde partij een spectaculair torenoffer op het verkeerde moment. Ivantsjoek-Wei na de 17de zet van wit. Als zwart een toren wil offeren, moet hij het nu doen. Na 17 … T×e3 18. L×f6! (niet 18. K×e3 d4+ 19. K×d4? Tc4+! 20. T×c4 De5 mat) 18 … T×e2+ 19. K×e2 Da6+ 20. Kd1 Tb5 21 Dd1 D×f6 heeft hij compensatie voor de verloren kwaliteit.
Ibiza
Terwijl de oktoberregen irritant drupt onder een grauwe Nederlandse hemel waren Jan Timman en ondergetekende uitgenodigd voor een weekendvakantietoernooitje op zonnig Ibiza. Een groen eiland dat tot de verbeelding spreekt met prachtige baaien en vele stranden. Geliefd bij kunstenaars en jetset. Als je wilt kun je extreme boten bekijken in de haven of een dinertje nemen van tweeduizend euro per couvert in het Hard Rock Hotel, waar de haaien toekijken. Dat moet een ‘gastro-sensorische belevenis’ zijn onder, op en boven het bord maar dat is voor een schaker te veel. De speelzaal bevond zich in de binnenstad die op de wereld erfgoedlijst staat met een labyrint van straatjes en pleintjes en kerkjes. We speelden feitelijk in een uitgehouwen ruimte uit de oude stadsmuur, de koude oersteen hield de temperatuur aangenaam fris.
Foto gemaakt door Leny Fresen en Geertje Dirkse
Er staan negen wachttorens op strategische uitkijkpunten op Ibiza want er waren veel vijanden in de loop der tijd. Het eiland is meerdere malen bezet door verschillende volkeren. Eeuwenlang werden de Moorse piraten gevreesd die uit waren op mensenroof. Rondlopen in een toren met bovenop een fantastisch uitzicht, wat wil je nog meer? Onze gids en schaakliefhebber Erik Holzer, ooit tandarts in Nederhorst den Berg, vertelt met passie en kennis over de geschiedenis en de huidige ontwikkelingen van zijn nieuwe thuisland. Hij bouwde, samen met zijn Olga, twintig jaar geleden zijn eigen huis hoog in de bergen en spreekt het typische Catalaanse Spaans vloeiend. Hij is trots op de vele evenementen die Ibiza te bieden heeft zoals de Regatta de la Sal, een van de belangrijkste zeilwedstrijden van de Middellandse Zee en het Spaans kampioenschap triatlon dat overigens gelijktijdig met het schaaktoernooi werd gehouden.
Vele organisaties zijn betrokken bij de sponsoring van het schaaktoernooi. De gemeente doet mee, de wijk waarin gespeeld wordt en de winkeliersvereniging van het havengebied. Wij waren ondergebracht in een ruime villa met zwembad (belangeloos beschikbaar gesteld) en dus konden we naar hartenlust in de vrije tijd wat studies bekijken. Jan is inmiddels ook uitgegroeid tot een grootheid in de schaakstudie en zijn creaties dragen zijn handtekening: een verrassende opgave, een interessant spelverloop en, als je er oog voor hebt, een komische noot.
Jan componeerde deze studie naar aanleiding van de verjaardag van zijn zwager Thomas. Het duurt even voor je alle krachten op een rijtje hebt. Wie staat er eigenlijk beter en waarom? Duidelijk fout is 1.exf5 f3+ 2.Kh1 fxg2+ 3.Dxg2 De1+ 4.Dg1 De4+ 5.Dg2 De1+ remise. Wit brengt zijn loper tot leven en plombeert gelijktijdig de diagonaal b8-h2.
1.e5 f3 Zwart doet hetzelfde: de eigen loper activeren en de witte loperlijn blokkeren. 2.Lxf3 Dxe5+ 3.Kh3 Ph4! Mooie verdediging want 4.Kxh4 Df4+ 5.Dg4 Dh2+ 6.Dh3 Df4+ is geen winstpoging evenmin als 5.Lg4 f5. Dus houdt wit de sterke loper in leven. 4.Lh1 Zwart lijkt uitgepraat maar feitelijk hebben we alleen het voorgerecht gehad, nu komt een bijzondere krachtzet: 4…Pg2!! Ook de verliezende partij krijgt mooie zetten, dat zie je in het algemeen te weinig in studieland. Er dreigt wat op h5 na Dxg2 of Lxg2 en na 5.Kxg2 Dg3+ 6.Kf1 Dd3+ is het remise door eeuwig schaak. Er dreigt ook direct mat op g3. Wat kan wit dan nog doen? De diagonaal blokkeren werkt niet: 5.Tc7 Df5+ 6.Kxg2 Lxc7 en zwart wint. Er is een zet die wit nog net overeind houdt: 5.Tc3!! Df5+ 6.Kxg2 dxc3 Wat een bijzondere stelling: zwart staat vier pionnen voor! Alles verliest behalve 7.Dc5!! Le5 De enige verdediging tegen de matdreiging van Lh1. En weer is er maar een zet die tot het gewenste doel leidt en dat is niet 8.Db5 De4+ 9.Kg1 Ld4+ 10.Kh2 Le5+ met remise maar 8.Db4! En eindelijk kan zwart met opgeheven hoofd opgeven. Hij heeft er alles aan gedaan maar het was net niet genoeg. Een avontuur in acht zetten. Bij de prijsuitreiking was de burgemeester present en de wethouder van Sport en Toerisme. Alle prijswinnaars uit elf verschillende nationaliteiten gingen met hen en Jan op de foto en iedereen kreeg een oranje petje met de tekst Amics dels Escacs. Winnaar werd de Servische IM Slobodan Kovacevic, die op zijn 62ste zijn beste toernooi speelde. Wij zakten na de eerste speeldag en de simultaan op het stadsplein weg uit de kopgroep maar de herinnering aan dit vakantietoernooi blijft pure winst.
Aronian dus winnaar van de World Cup (zie onder) Gelukkig niet via het ‘Armageddon’, dat walgelijke product van de commercialisering van het schaken. Door zijn winst had ik in ieder geval 1 vraag goed in die onzinnige Quiz van Quality Chess met vragen als : Hoeveel remises speelt Giri? Of: Hoeveel zetten heeft de langste partij? Iets anders: In het algemeen besteden uitgevers van schaakboeken weinig zorg aan de voorkant van het boek, uitgaande van de gedachte dat die het schaakmens worst zal zijn. Soms ligt zelfs het bord er verkeerd op. Maar Thinkers Publishing heeft een zeer fraaie voorkant bedacht om de eenheid en vriendschap van de heren Kuzmin en Morozevich te symboliseren, de protagonisten van het boek Alexey Kuzmin Together with Morozevich, prijs 28.95, isbn 978-94-9251-014-3. De Russische grootmeester Moz is een zeer creatieve en boeiende schaker en dat levert aan de hand van Kuzmin een dito boek op met als doel training in het doorrekenen en beslissingen nemen. In hoofdstukken als: Wanneer de tegenstander oprukt of In de stijl van Tal komen via partijen en partijfragmenten allerlei thema’s aan de orde, aangevuld met opgaven die de lezer moet oplossen om te laten zien zij of hij of wie dan ook het begrepen heeft. Zo ook 7 tests in hoofdstuk 3 over Miniaturen: Hoe deel je de genadeklap uit? En in het hoofdstuk Blitz Tempo wordt niet bedoeld dat het om Blitz-partijen gaat maar wel dat men de 16 puzzels in dat tempo dient op te lossen. Al met al een boek om te leren en om te genieten. Echt leren doet men met een tweede boek van www.thinkerspublishing.com: Milos Pavlovic Reloaded Weapons in the Benoni. Het is onduidelijk of de naam iets te maken heeft met de barensweeën van Rachel zoals soms wordt beweerd maar het is geen makkelijke opening. Misschien daarom tijdelijk uit de gratie maar, daar wil Milos wat aan doen, Servisch grootmeester, in 2002 kampioen van Joegoslavië zaliger nagedachtenis. Hij heeft al meerdere boeken en dit is niet de minste over 1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 e6 4.Pc3 exd 5.cxd d6 en wat daar verder volgt.
Alles zeer deskundig uitgelegd, 27.95 euro, isbn 978-94-9251-013-6. Het is uiteraard vooral bedoeld voor clubspelers. De beslissende partij:
Aronian-Ding
1.c4 Pf6 2.Pf3 e6 3.Pc3 d5 4.d4 c6 5.Lg5 h6 6.Lxf6 Dxf6 7.Db3 Pd7 8. e4 dxe 9.Pxe4 10.Ld3 e5 11.0-0 Le7 12.Tae1 exd 13. Lb1 0-0 Nog weinig nieuws. 14.Pg3 Ld8 beter Pc5 15.Dd3 g6 16.h4 Pf6? (Pc5) 17. h5 g5? Wit komt langzaam steeds beter te staan 18. Pe5 La5 19. Pg6 (19.Te2 Le6 20.Pg6 Dd6 21. c5 Dd8 22.f4) Dd2 20. Pe7? Kg7?? (Kh8) 21.Db3 Df4 nu staat wit gewonnen 22.Td2 Lb6 ook weer zwak, hier moest c5. 23. Pgf5+ de liquidatie neemt een aanvang Lxf5 24. Pxf5+ Kh8 25.g3 Dg4 26.Pxh6 enig verzet bood nu De6 maar 26..Dxh5? opent de fatale h-lijn voor wit 27.Kg2 d3?? kan alleen uit tijdnood verklaard worden 28. Dc3 Kg7? het was sowieso uit 29. Pf5+ Kg6 30. Th1 en 1-0. De fouten van Ding kan men natuurlijk niet los zien van het verminderde speeltempo.
Probleem 2654 is een tweezet van Bartolovic:
De computer: onze hulp of een bedreiging?
In het oktobernummer van het bondsblad Schaakmagazine schreef Paul van der Sterren, een grootheid in de Nederlandse schaakgeschiedenis, een prikkelende en ook geprikkelde column. Hij reageerde op het vorige nummer, waarin Jaap van den Herik had voorspeld dat het schaakspel in 2035 is ‘opgelost’, oftewel uitgeanalyseerd. Van der Sterren verbaasde zich erover dat er in de twee tussenliggende maanden geen golf van ontzetting was opgekomen over het feit dat we als schakers geen twintig jaar meer hebben te leven.
Ook Van den Herik is een grootheid, maar op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin is hij hoogleraar. Al in de jaren zeventig, toen hij zelf in de hoofdklasse schaakte, voorspelde hij dat computers zo sterk zouden worden als ze nu zijn. Ook voorspelde hij dat robots zouden kunnen voetballen. Iets nuttiger is de vraag of computers zouden kunnen rechtspreken, al zullen vele juristen daarvan gruwen. Op weg naar dit soort ontwikkelingen was het zeker nuttig dat het schaakspel als eerste onderwerp was van onderzoek naar kunstmatige intelligentie.
Een vraag die Van der Sterren niet letterlijk stelt, maar misschien wel bedoelt, is: waarom zouden we het schaakspel eigenlijk willen oplossen? Waarom zouden we willen dat iedere variant is uitgeanalyseerd in plaats van lekker te spelen? Waarom wil schaakliefhebber Van den Herik dat? Nou ja, dat laatste is duidelijk, het is zijn specialisme en daarover moet een wetenschapper zich uitspreken.
Van den Herik was ook betrokken bij het Nederlands kampioenschap van 2000, toen het Nederlandse schaakleven op zijn kop werd gezet door de deelname van computer Fritz. Een computer tussen de menselijke schakers. Het was juist Van der Sterren die weigerde tegen het ding te spelen. Daarvoor kreeg hij een nul en deelde hij niet mee in de 70.000 gulden extra prijzengeld die aan de stunt was verbonden.
Interessant was dat Loek van Wely, die voor het eerst kampioen werd, feilloos liet zien hoe je van een computer kon winnen. Anti-computerschaak betekende: dichtschuiven van het centrum, vroegtijdig opvangen van initiatieven van de computer en een aanval opzetten die voorbij de horizon van het ding ligt, die hij dus niet ziet aankomen. Of je daarmee zeventien jaar later nog steeds succesvol zou zijn, durf ik niet te zeggen.
Van Wely-Fritz
1 c4 e5 2 g3 Pf6 3 Lg2 Pc6 4 Pc3 Lb4 5 a3 Haalt de computer meteen uit de theorie; Pd5 en e4 zijn hier de normale zetten. 5… Lxc3 6 bxc3 0-0 7 e4 a6 8 a4 d6 9 d3 Lg4 10 f3 Ld7 11 Pe2 Dc8 12 h3 b6 13 f4 Le6 14 f5 Ld7 15 g4 Pe8 16 Pg3
18 h4 f6 19 Dh5 Pa5 20 Ta3 De7 21 Pf1 Pc6 22 Pe3 Dd7
23 g6 h6 24 Pg4 Ta7 25 Tg1 En hier gaf de programmeur de partij namens de computer op. Daar werd door het publiek nogal op gemopperd; dat had graag het mat uitgevoerd gezien. Daarom hier een mogelijk slot: 25..Pd8 26 Lf3 c6 27 Lxh6 gxh6 28 Pxh6+ Kg7 29 Pf7 Txf7 30 gxf7+ Kf8 31 Tg8 Ke7 34.f8D mat.
De internationale schaakbond heeft onlangs besloten om postuum titels toe te kennen aan schaakcomponisten die op grond van de huidige normen voldoende punten voor een titel zouden hebben gehaald. Voor Nederland betekent dit dat Johannes Rietveld recht had om alsnog de titel Internationaal Meester toegekend te krijgen.
Johannes Rietveld (1893-1968) was huisschilder in Kesteren. Zijn composities bestonden vooral uit twee- en driezetten.
