Idiote regels (2) – claimen
Vandaag werd bekend dat de FIDE de regels nog een tikje idioter heeft weten te maken, dus kon ik niet langer wachten: hier is eindelijk het vervolg in de serie idiote regels bij het schaken.
Ik had beloofd dat dit deel over remise claimen zou gaan, maar ik heb besloten om het wat breder te trekken: claimen in het algemeen.
Ter inleiding beginnen we met die nieuwe FIDE regels. Het gaat om winst claimen bij een onreglementaire zet van de tegenstander. Dit was eerst mogelijk gemaakt bij blitz en recentelijk ook bij rapid, een ontwikkeling die ik destijds van harte heb toegejuicht, ik had het idee dat ze op de goede weg waren.
Dit is echter nu weer teruggedraaid. Volgens de nieuwe regels kun je zelfs de winst niet meer claimen bij blitz, als je claimt krijg je slechts extra tijd. Daarnaast is er nog iets krankzinnigs aan toegevoegd: je hebt namelijk de keus om door te spelen. En in veel gevallen is het gunstiger om door te spelen dan om extra tijd te claimen, zoals in dit artikel wordt aangetoond.
Je kunt iemand bijvoorbeeld nog een extra keer schaakzetten (dubbelschaak door twee consecutieve zetten) waardoor je de tegenstander makkelijker mat kan zetten, of simpel materiaal winnen.
Als motivatie voor de nieuwe regel wordt een verlangen naar harmonisatie tussen regels voor klassiek, rapid en blitz opgevoerd. Maar waarom dan niet de reeds ingeslagen weg vervolgd en ook bij schaken met klassiek speeltempo het winst claimen mogelijk maken bij een onreglementaire zet? Dit is veel logischer en rechtvaardiger, makkelijker voor spelers en arbiters en leidt tot minder bizarre situaties.
De meest voorkomende onreglementaire zet is volgens mij het jezelf schaak zetten of een schaak niet opheffen. Waar komt toch het medelijden vandaan dat de huidige regels lijken te hebben met de speler die deze “ultieme blunder” maakt? Waarom zou je hier mee weg mogen komen, terwijl iedereen je uitlacht als je je dame weggeeft, wat toch een stuk minder ernstig is dan het weggeven van het stuk waar alles om draait in het schaakspel?
Claimen
Maar in plaats van alleen de bovenstaande dwaling repareren kan het natuurlijk nog veel beter. Als we uitgaan van het principe dat een schaker alleen maar bezig hoeft te zijn met het doen van zetten en het indrukken van de klok (en eventueel zetten noteren) en nooit gestraft mag worden voor het nalaten van iets anders, is het simpel om tot de juiste regels te komen.
Door de voorgestelde verbetering in deel 1 van deze serie konden we al voorkomen dat een speler tijdens de partij hoeft bij te houden hoeveel zetten hij heeft gedaan (want dit is niet nodig als er geen tijd bijkomt bij een bepaald aantal zetten.)
Hoe kunnen we voorkomen dat spelers tijdens de partij moeten claimen? Simpel: claimen achteraf mogelijk maken. Dit moet gelden voor alle mogelijke claims, ongeacht of er nu scoreformulieren getekend zijn of wat dan ook. Er moet dan wel een termijn gesteld worden voor het indienen van claims, die past bij de voortgang het desbetreffende toernooi. Als een scheidsrechter tijdens de partij of achteraf iets constateert, moet hij een foute uitslag die hieruit voortvloeit altijd corrigeren, of het nu een onreglementaire zet is die direct had moeten leiden tot verlies of een reglementaire die direct had moeten leiden tot remise.
Dit vergemakkelijkt ook het werk van de scheidsrechter: hij kan achteraf in alle rust tot de juiste beslissing komen. Als hij tijdens de partij niet ingrijpt heeft dit dan meestal geen gevolgen.
Claimen of ingrijpen op het moment zelf blijft natuurlijk het beste (om energie van beide spelers te besparen, als de partij daarmee beëindigd wordt), maar in geval van twijfel kan degene die denkt te kunnen claimen gewoon doorspelen en achteraf alsnog claimen als hij verliest. (Hij heeft immers niet verloren, de partij had allang ten einde moeten zijn.)
Eén gegrond bezwaar tegen het bovenstaande kan ik me voorstellen: wat nu als er drie keer dezelfde stelling op het bord geweest is, maar beide spelers willen doorgaan voor de winst. Onder de huidige regels is dit mogelijk, als geen van beide spelers remise claimt. Volgens mijn voorgestelde nieuwe regels zal deze partij, ongeacht het verdere verloop, altijd remise worden verklaard, als de scheidsrechter er achter komt dat er drie keer dezelfde stelling op het bord is geweest, of als één van beide spelers achteraf alsnog remise claimt. Dit zou jammer zijn.
Dit nadeel kan echter gemakkelijk verholpen worden. De “drie keer dezelfde stelling” = remise -regel is namelijk zelf een idiote regel, die gemakkelijk kan worden verbeterd. Want hoe vaak komt het niet voor dat er “per ongeluk” drie keer dezelfde stelling op het bord komt, terwijl de aanvallende partij eigenlijk nog probeerde te winnen? Hoe terecht is dat? Naar mijn mening onterecht en een anticlimax. Natuurlijk, een partij moet niet oneindig gerekt kunnen worden door een eeuwig schaak mechanisme (of een herhaling van zetten die niet te voorkomen valt op straffe van een verloren stelling). Maar waarom drie keer dezelfde stelling, en niet flink wat meer?
Hier valt veel voor te zeggen. Stel dat de aanvallende partij (die eventueel af kan wijken) weinig tijd heeft? Moet hij dan gestraft worden voor het investeren van die tijd voor het bereiken van zijn gunstige stelling? Nee, hij zou juist beloond moeten worden voor het feit dat zijn tegenstander met de rug tegen de muur staat. Het is alsof een bokser een tegenstander die tegen de touwen hangt maar drie keer mag slaan, omdat hij na iedere slag weer terug uit de touwen veert, terwijl de ronde nog lang niet afgelopen is. Het is absurd.
Zeker als de idiote “zee van tijd erbij op de 40ste zet”-regel blijft bestaan (zie het vorige artikel), dan zou het beter zijn als de aanvallende speler bijvoorbeeld op zet 31 rustig kan herhalen totdat de extra tijd erbij komt. Dat heeft hij verdiend!
Daarom zou remise claimen pas mogelijk moeten zijn bij bijvoorbeeld tien keer dezelfde stelling. Of voor mijn part twintig keer, in ieder geval ruim meer dan drie. Op die manier kan de aanvaller rustig wat increment tanken in een kritieke stelling zonder direct een remiseclaim mogelijk te maken. Beide spelers hoeven niet actief te tellen hoe vaak dezelfde stelling is ontstaan, hun gevoel zegt ze wel of ze al ongeveer op de tien zitten of niet. En achteraf kan er altijd nog geclaimd of geconstateerd worden dat het al wel tien keer was, in dat geval wordt het dus alsnog remise.
Kortom: iedereen de beste wensen en laten we hopen dat er in 2018 definitief afgerekend wordt met de huidige claimcultuur!
Groot voordeel van achteraf claimen, is dat de rest van de zaal de herrie niet hoeft mee te maken. Doorgaans gaan claims gepaard met gesteggel. Op zich prima dat de spelers hun zaak bepleiten, maar dan liever in een zijkamertje achteraf dan dat je er fysiek naast zit.
Ik ben voorstander van al je ideeën. Ja, ik vind ze allemaal zelfs briljant en dat terwijl ik meestal de criticaster ben. De 40 zetten regel afschaffen in je vorige artikel is spot on met het argument dat elke schaker de vrijheid zou moeten hebben om op elk moment in de partij zelf te beslissen waar de kritieke momenten liggen om tijd te investeren. Claimen achteraf brengt de rust terug tijdens de pot, welke schaker wil dat nou niet? Je idee om normaalschaak in lijn te brengen met rapid/blitz ipv andersom vind ik ook creatief gevonden. Om zo de context te veranderen was me volledig ontgaan. Schaak opheffen is eigenlijk zo logisch (het heet niet voor niets schaken), dat als je dat mist, dan zou een 0 terecht zijn, zelfs in normaalschaak. Wie wil nou niet dat het gezeik tussen rapid/blitz/normaal tempo verdwijnt en eenlijnig duidelijk wordt?
Het zure is alleen dat wanneer er geen sterke lobby komt die achter je ideeën staat, dat wanneer er geen concrete voorstellen richting bestuurders gaat waar de achterban over kan stemmen etc, dat er niks mee gebeurt. Wat valt daar aan te doen? Tja, of het laten rusten en accepteren of vol erin gaan. Die tussenwegen leiden meestal tot niks.
In ieder geval, goed bedacht. Dank daarvoor.
Dank voor je reactie en het compliment, Jaap!
Het zure is alleen dat wanneer er geen sterke lobby komt die achter je ideeën staat, dat wanneer er geen concrete voorstellen richting bestuurders gaat waar de achterban over kan stemmen etc, dat er niks mee gebeurt. Wat valt daar aan te doen?
Daar heb je gelijk in en dat heb ik me ook afgevraagd. Concrete voorstellen richting bestuurders, daar begin ik nog maar even niet aan. Dat zou dan op wereldniveau moeten, want lokale bonden als de KNSB zullen zich altijd conformeren aan de internationale regels van de FIDE, hoe krankzinnig ook. En hoe groot is de kans dat de achterban van de FIDE voor mijn voorstellen stemt als het levende legende Marco van Basten al niet lukt om de voetbalregels te hervormen?
Lokaal heb ik wel een keer op die manier een succesje mogen vieren. Na mijn eerste artikeltje op deze site, “Opa vertelt”, had ik het geluk dat het mij welgezinde HSB-bestuur het met me eens was dat er bij alle officiële HSB-kampioenschappen voortaan met increment zou worden gespeeld. En de achterban ging hiermee akkoord. In het artikel was alles nog wishful thinking, maar dit is dus daadwerkelijk ingevoerd!
Maar wat zijn dan verder de mogelijkheden? Als ik het geld had zou ik als een soort Joop van Oosterom ieder jaar een toptoernooi met aangepaste regels kunnen organiseren, maar helaas, daar ben ik niet rijk genoeg voor.
Wat ik wel overweeg als volgende stap is om Oleg Skvortsov te benaderen. Misschien loopt hij er wel warm voor, misschien heeft hij alles ook al lang zelf bedacht. In ieder geval heeft hij bewezen open te staan voor vernieuwing, hij past zijn ideeën toe op de jaarlijkse Zurich Chess Classic. Hij heeft de wereldtoppers al eens met 40 minuten + 10 seconden increment voor de hele partij laten spelen (dus zonder tijd erbij na een aantal zetten!), en van hem hoeven de toppers ook niet te noteren als ze op DGT-borden spelen en permanent door camera’s worden gevolgd.
Je weet nooit hoe een koe een haas vangt.
Nu een week verder is er eigenlijk niks gebeurd met dit topic. Misschien mis ik wat? Hoezo zijn dit geen goede ideeen dan? Help me vooral uit de droom.
Dekker benoemt een aantal zaken die inderdaad niet kloppen of beter geregeld zouden kunnen worden. Zoals een “tijdcontrole” na 40 zetten, ook in het huidige standaard speeltempo zoals geadviseerd door de FIDE en door de KNSB verplicht gesteld in de competitie. Ik heb er ook wel eens voor gepleit om deze af te schaffen, maar dit stuitte dan op bezwaren van mensen die het juist fijn vonden dat er zo’n kunstmatige breuk in het tijdgebruik was voorschreven, want dan konden ze tenminste na de 40ste zet even naar het toilet.
In werkelijkheid interesseren de meeste schakers zich totaal niet voor dit soort regeltjes. Het zál wel, denkt menigeen. De schaakregels zelf zijn sinds de invoering and standaardisering van de rokade, zo’n 500 jaar geleden, niet meer veranderd. En dat is het belangrijkste.
De regeltjes waar het in dit artikel over gaat, hebben in feite weinig tot niets met het schaken zelf te maken. Het zijn niet de regeltjes van de schakers, maar de regeltjes van de organisatoren. En die organisatoren hebben de merkwaardige neiging om ieder jaar hun regeltjes te willen aanpassen of bijstellen. Het zál wel!
Dan sta je met je team 5-4 voor en kiest voor de zetherhaling met remise. Dan komt het team van de tegenstander achteraf met een remiseclaim wegens 10 keer dezelfde stelling. Geheel volgens vals plan.
Het zal aan mij liggen. Ik heb dit een aantal keer gelezen, maar ik snap het punt niet dat hier gemaakt wordt.
Als je weet dat je achteraf nog remise kan claimen wegens vaak genoeg stellingsherhaling kan je opzettelijk slecht doorspelen om bijvoorbeeld de concurrentie in je toernooi zand in de ogen te strooien. Of in een teamwedstrijd de tegenstanders die denken dat er 5-4 stand aan zit te komen. Komt er achteraf ineens die claim. Het is alsof een voetbalclub een 1-0 voorsprong verdedigt, en achteraf de goal nog wordt afgekeurd en de eindstand op 0-0 gezet wordt.
Ja, maar als je denkt dat je daar last van gaat krijgen, claim je toch zelf gewoon al remise door het op te geven en vervolgens remise te claimen?
Het is goed om idiote regels aan te pakken, maar met het voorstel om een op het oog iets kreupele regel te wijzigen in een hele idiote, haalt de schrijver zijn eigen betoog onderuit.
10 keer dezelfde stelling? Bespottelijk! Schaken draait er niet om tijd te ’tanken’ maar om de tegenstander op het bord te verslaan! Als een speler er drie keer niet in is geslaagd zijn positie te verbeteren in dezelfde stelling, dan vind ik het oké om te concluderen: ‘Je kan het blijkbaar niet – impasse, remise’. Daarnaast geeft 10 of zelfs 20 keer ruimte voor veel geharrewar nadat de remise-claim is ingediend. Dat kan de bedoeling niet zijn.
Slecht, dus. Voorstel intrekken, graag.
Dank voor de reactie. Er zit iets in dat tien keer misschien wat al te veel is. Het voorstel tien keer of zelfs twintig keer was inderdaad misschien iets te provocatief. Hoewel, als de “zee van tijd erbij op zet 40”-regel blijft bestaan vind ik het nog steeds terecht dat je mag herhalen tot je de zee van tijd binnen hebt.
Het probleem ligt voor mij bij partijen waarin de aanvallende partij meerdere keren kan herhalen. Dit zou dan wel heel lang gaan duren, in het bijzonder bij partijen met klassiek tempo.
Voorbeeld, dit vluggertje, vanaf 8:09. www.youtube.com/watch?v=oAiBtSan8c4
1e herhaling 8:48, 2x zelfde stelling
2e herhaling 9:13, 2x zelfde stelling
Maar: drie keer dezelfde stelling blijft voor mij definitief te weinig. Dit gaat te gemakkelijk “per ongeluk”. Soms ook niet eens door een herhaling van zetten, maar met allerlei andere zetten en stellingen tussendoor, zie de partij Gristsjoek – Mamedjarov van het afgelopen wereldkampioenschap blitz. Gristsjoek claimde. Deze claim werd eerst afgewezen. Mamedjarov won na doorspelen. Later bleek de claim toch terecht te zijn. De partij werd alsnog remise verklaard. Er was zelfs vier keer dezelfde stelling op het bord geweest.
Zie hier (even naar beneden scrollen): www.chess.com/news/view/carlsen-magnificent-on-final-day-wins-world-blitz
Volgens de huidige regels terecht remise, want geclaimd en minstens 3x dezelfde stelling. Toch jammer, Mamedjarov deed enorm zijn best, riskeerde daarbij ook verlies, vocht door en won, dat zou beloond moeten worden.
In het artikel pleitte ik voor ruim meer dan drie keer. Nieuw voorstel: vijf keer.
De rest van het betoog blijft volgens mij prima overeind.
Om de regels nog makkelijker te maken: waarom niet stoppen met 3x dezelfde stelling is remise?
Mochten de spelers doorkrijgen dat na 7x herhalen beiden niet afwijken, prima, stel dan remise voor. In theorie kan je opponent dan treiteren en expres doorgaan, daar hebben we de 50 zetten regel voor. Na 51x herhalen kun je dan opgegeven en dan alsnog remise claimen achteraf op basis van de 50 zetten regel. Nu gok ik dat het niet zo’n vaart zal lopen, daar is sociale controle voor. Zo’n lul de behanger wordt een outcast. Elke weldenkende schaker weet dat bij een remise aanbod na 7x herhalen, je of moet afwijken of je het moet aannemen. En regelgeving perfect sluitend krijgen is per definitie onmogelijk, want de ganse werkelijkheid valt nou eenmaal niet te vangen in een reglement. Daar weet de Fide alles van met al die wijzigingen keer op keer.
Schaken is wat dat betreft enorm afwijkend van andere spellen waarbij een herhaling van posities heel normaal is.
Dat vind ik een slecht idee. Speel je met increment dan krijg je gasten die meer dan een half uur incrementtijd bijtanken en net voor de 50 zetten afwijken. Speel je zonder increment dan stamp je de tegenstander door de vlag met je zetherhalingen. Sociale controle houdt niet alles tegen.