Schaakrubrieken weekend 6 januari 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een euforische kampioen
Je kon denken dat Anand al zo vaak wereldkampioen was geweest dat hij niet erg onder de indruk zou zijn van een nieuwe titel. Na zijn jeugdwereldkampioenschap in 1987 won hij tussen 2000 en 2012 vijf keer een gewoon WK en in 2013 het WK rapid. Toch twitterde hij eind vorig jaar na zijn overwinning in het WK rapid in Riyad euforisch: „Iedereen bedankt!! Het voelt alsof ik zweef. In mijn hoofd klinkt steeds het lied… we are the champions! De woorden klinken zo waar. Meer over dit moment na de blitz.” Bij die vorige titels was Anand nooit zo uitbundig geweest. Misschien doordat die min of meer in de lijn der verwachting hadden gelegen. Deze keer was het anders. In de nadagen van zijn carrière had Anand (48) tegen zijn eigen verwachting in nog eens aan de jongelui laten zien wie hij was. Zijn generatiegenoot Kasparov had er duidelijk plezier in en schreef dat hij hoopte dat Anand zijn overwinning zou opdragen aan alle mensen die hadden gevraagd wanneer hij met pensioen zou gaan. Dat WK blitz dat Anand noemde, werd gewonnen door Magnus Carlsen. Karjakin werd tweede en Anand derde, met evenveel punten als Karjakin. Hij was de enige speler die zowel na het rapidtoernooi als na het blitztoernooi op het podium stond. Niet slecht voor een veteraan. In het rapidtoernooi won Anand van Carlsen, wat hem plezier zal hebben gedaan, al was de partij geen juweel. Zijn mooiste was tegen Peter Leko, met een op eenvolging van stukoffers die zo soepel en natuurlijk uit de stelling voortvloeiden dat het lijkt of schaken kinderlijk eenvoudig is. De stukken doen zelf het werk als ze in handen zijn van een groot man.
Anand-Peter Leko, World Rapid Riyad 2017
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. 0-0 Pf6 5. d3 0-0 6. h3 d6 7. c3 a6 8. a4 La7 9. Pbd2 Pe7 10. Te1 c6 11. Lb3 Pg6 12. Lc2 Te8 13. d4 Ph5 14. Pf1 Phf4 15. Pg3 exd4 16. cxd4 d5 17. e5 c5 18. Lxg6 Diepzinnig. Niet veel mensen zouden zomaar die loper opgeven, maar Anand heeft een concreet aanvalsplan. 18…Pxg6 19. Lg5 Pe7 20. Dd2 h6 21. Lf6 Dit stukoffer kan niet worden aangenomen, want na 21…gxf6 22. Dxh6 Pf5 23. Pxf5 Lxf5 24. Ph4 Lh7 25. Ta3 wint wit snel. 21…Kh7 22. Pg5+ Ook dit stuk kan niet worden genomen. 22…Kg8 23. Ph5 gxf6 Nu moet zwart wel iets pakken.
Partij in de viewer:
Wonderschone damezet op omstreden toernooi in Riyad
Weinig grootmeesters verhieven hun stem toen de FIDE de WK rapid- en blitzschaak toewees aan Riyad, de hoofdstad van Saoedi-Arabië. De Amerikaan Hikaru Nakamura was een van de uitzonderingen. In een tweet noemde hij het ‘afschuwelijk’ dat een schaaktoernooi wordt gehouden in een land dat basale mensenrechten niet respecteert. Magnus Carlsen leverde een bescheiden bijdrage aan het protest. Voor de Noorse televisie zei hij dat Saoedi-Arabië de kampioenschappen niet zou mogen organiseren als Israëlische spelers niet welkom zijn. Nakamura liet het toernooi aan zich voorbijgaan. Carlsen was minder principieel en liet zich verleiden door de kans op een nieuwe wereldtitel, de riante nevencondities en het extreem hoge prijzengeld. Zowel in het rapid- als in het blitztoernooi was de hoofdprijs 250 duizend dollar. Daarnaast kregen alle deelnemers hun reis- en verblijfkosten vergoed.
Het protest van enkele vrouwen was duidelijker hoorbaar. De Oekraïense Anna Moezitsjoek, in 2016 winnaar van zowel de rapid- als de blitzwereldtitel, kreeg in de pers ruime aandacht voor haar beslissing een land te mijden dat vrouwen als tweederangswezens behandelt. Moezitsjoek verdient alle waardering, al vermoed ik dat zij zich in Riyad meer op haar gemak zou hebben gevoeld dan eerder vorig jaar, toen zij een vrouwentoernooi speelde in Teheran. Daar moesten de deelnemers ook tijdens hun partijen een hoofddoek dragen. Wonderlijk genoeg gold die verplichting ditmaal niet.
De grote winnaar van het toernooi was Vishy Anand. De 48-jarige Indiër werd tot algemeen genoegen wereldkampioen rapidschaak en veroverde de bronzen medaille in het blitztoernooi achter Carlsen en Karjakin. Van de 38 partijen die Anand in Riyad speelde, verloor hij er slechts een. Hij was na afloop zielsgelukkig: ‘Dit is zo onverwacht. Ik hoopte op een behoorlijk resultaat, maar aan winnen heb ik vooraf geen moment gedacht.’
Dé zet van het toernooi werd niet gespeeld door een van de grote sterren, maar door de 15-jarige Rus Andrei Esipenko. In een perfect gespeelde partij versloeg hij Karjakin met een wonderschone damezet.
Karjakin-Esipenko Riyad, WK rapid 2017
1. e4 c6 2. Pf3 d5 3. Pc3 Lg4 4. h3 Lxf3 5. Dxf3 Pf6 6. d3 e6 7. Ld2 Db6 8. 0-0-0 d4 9. Pe2 c5 10. e5 Pd5 11. Pf4 Pb4 12. Kb1 Pd7 13. De4 Pc6 14. Ph5 0-0-0 15. f4 Wits spel ziet er logisch uit, maar toch is hij na de volgende zet verloren.
Partij in de viewer:
2017
Schaakvrienden en schaakvriendinnen: de beste wensen voor dit nieuwe jaar. Wat heeft 2017 ons gebracht? We plukken een paar opmerkelijke feitjes van de plank die nu voorgoed in de kast hangt.
Wereldkampioen Magnus Carlsen regeerde niet meer met ijzeren hand. Zijn absolute toptijd ligt inmiddels ver achter ons: in 2014 zette hij het all time Elo-record op 2882 en dat zegt veel want de Elo-rating is de resultante van alle partijen op alle toernooien waar een speler aan meedoet. Er werd toen in de wandelgangen gefluisterd over het doorbreken van de 2900-grens. Maar in januari 2015 stond Carlsen op 2862, in januari 2016 op 2844 en dit jaar gaat hij in met 2837. Dus we kijken reikhalzend uit naar het TataSteel-toernooi dat volgende week begint (met een topbezetting waaronder Carlsen) en de WK-tweekamp die later dit jaar wordt gehouden.
R. Rapport – M. Carlsen, Wijk aan Zee 2017
1.Pf3 d5 2.b3 Lf5 3.Lb2 e6 4.d3 h6 5.Pbd2 Pf6 6.c4 c6 7.g3 Le7 8.Lg2 0-0 9.0-0 Pbd7 10.a3 a5 11.Db1 Lh7 12.b4 axb4 13.axb4 Db6 14.Lc3 Txa1 15.Dxa1 Lxb4 16.Lxb4 Dxb4 17.Tb1 Dd6 18.Txb7
Er is niets aan de hand en zwart kan met Tb8 verder vereenvoudigen. Maar Carlsen wil altijd winnen en hij neemt daarbij soms grote risico’s, dat is een van zijn weinige zwaktes. 18…e5?! 19.d4 exd4 20.Pxd4 c5 21.P4b3 d4 22.Lh3 d3?! 23.e3 Pe5 24.Lg2 Tc8 25.f4! Peg4 26.e4 Te8 27.e5 Pxe5 28.fxe5 Txe5 29.Tb6 De7 30.Tb8+ Pe8 31.Lc6! Te1+ 32.Dxe1 Dxe1+ 33.Pf1en zwart gaf op.
Kijken we naar de actuele top tien op de wereldranglijst dan zijn drie spelers jonger dan Carlsen (27 jaar): de Amerikanen Fabiano Caruana (25) en Wesley So (24) en de Chinees Liren Ding (25). Zij spelen in het komende kandidatentoernooi met acht spelers in maart in Berlijn.
2017 dwong Loek van Wely keuzes te maken. Hij werd voor de achtste keer Nederlands Kampioen maar hij trad bij het EK voor landenteams op als coach en die rol wil hij vaker spelen. Dus we zijn Van Wely aan het verliezen als schaker maar hij blijft actief (oa toernooidirecteur van het schaakfestival in Hoogeveen). Anish Giri was nog niet zo lang geleden kandidaat om voor het WK te spelen maar hij is in 2017 uit de top tien gegleden. Zijn analyses en verslagen zijn daarentegen scherper geworden. We zijn benieuwd wat Giri, 23 jaar, nog in petto heeft.
Het WK-rapid (15 minuten per partij) werd gewonnen door Viswanathan Anand en het WK-snelschaken (5 minuten per partij) werd gewonnen door Magnus Carlsen. Maar het ging veel meer over andere zaken. Het evenement werd gehouden in Saudi-Arabië en spelers uit Israël werden geweigerd. Dat is tegen de grondbeginselen van FIDE. Verder werden vrouwen alleen toegelaten als zij speelden met een sjaal waarbij hoofd, nek en schouders zijn bedekt. Vele vrouwen, waaronder regerend kampioene Anna Muzychuk, weigerden mee te spelen onder die condities. Diverse schaaksites brachten niet of summier verslag uit en de Israëlische Minister van Sport en Cultuur zond een brief op poten naar de FIDE. Omdat deze WK’ s ook gepland staan voor 2018 en 2019 in Saudi-Arabië, komen we hier zeker nog eens op terug.
Het laatste grote schaakfestival van het jaar is in Groningen en de hoofdgroep werd gewonnen door Benjamin Bok. Zijn goede voornemen voor 2018 is om bij de top honderd te komen en daar zit hij nog zo’n 30 Elo-punten vandaan.
De opgave (zie diagram) is een studie van Harold van der Heijden, die door iedereen is op te lossen en toch aardige pointes bevat. De sleutelzet is 1.Kh1! en na 1…Kf1 2.e5 loopt zwart mat en na 1…Kf3 2.e5 fxe5 3.g5 e4 4.Kg1 wint wit soepel. Harold heeft de grootste verzameling studies (meer dan 85.000), die op thema zijn op te zoeken, zie www.hhdbv.nl
Heel boeiend wordt de verdere ontwikkeling van AlphaZero, een zelflerende computer, die de regerend kampioen Stockfish verpletterde over 100 partijen (28 keer winst en 72 remises). AZ versloeg ook de beste programma’s in go en shogi. AZ werkt niet met brute rekenkracht (de beste computers rekenen met een snelheid van 30 petaflops, dat zijn 15 nullen) per seconde. AZ werkt met superieure evaluatie en daar komt de hele wereld verder mee.
Partij in de viewer:
Iedere schaakpartij begint met de opening. Dat gegeven is niet bepaald een eyeopener. Verrassender is dat veel schaakpartijen ook eindigen met de opening. Soms letterlijk, na ongeveer 20 zetten, soms doordat de stelling waarmee men aan het middenspel begint, geen enkele hoop meer biedt bij normaal tegenspel. Dit verklaart dat er veel meer boeken verschijnen over de opening dan over het midden- en eindspel. Dat men de inhoud, de varianten, uit het hoofd kan leren, speelt ook een rol; dat is bij het midden- en eindspel van minder belang. Het eindspel draait vooral om techniek. Sommige boeken zijn vooral voor de huis- en clubschaker, maar voor iedereen die zich volledig op de opening wil storten, is er een andere categorie. Een uitgever die de beide groepen bedient, is newinchess.com. Nu volgen er een aantal voorbeelden: Categorie 1, die bovendien vaak niet veel tijd heeft om te studeren, kan de kennis verhogen met Zude/Hickl Play 1..d6against everything (ISBN 978-90-5691-744-9, € 22,95). Het gaat in dit boek om solide varianten waarbij vooral de pionnenformaties aandacht krijgen. De praktische voorbeelden maken veel duidelijk over hoe je een opening kunt doorkomen: je hebt gezond verstand nodig en zo nu en dan moet je improviseren. Aanmerkelijk anders is het boek van vader en zoon Sveshnikov: The complete French Advance (ISBN 978-90-5691-7180, € 29.95). Vader Evgeny, grootmeester, wordt door vriend en vijand beschouwd als dé expert van deze opening, die begint met 1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5.
In dit boek is er veel aandacht voor de pionnenstructuur. In iedere schaakpartij is deze structuur het fundament waarop alles rust. Aan de hand van die zetten wordt de koers voor het middenspel bepaald. Ook in het eindspel ziet de vertrouwde speler al snel deze variant. In het vierde hoofdstuk (What would you do?) is de lezer aan zet, ook zwart bijvoorbeeld met de breek-zet f6. Je moet natuurlijk voorzichtig zijn met zulke uitspraken, maar voorlopig lijkt alles wel gezegd over deze doorschuifvariant. In deze maand komen nog een paar dergelijke openingsboeken van New In Chess voorbij. Er zwerven miljoenen schaakpartijen over het internet en sommige partijen zijn eigenlijk alleen bekend vanwege de slotzet, zoals de schaakpot van Miles-Pritchettt uit 1982: 1.d4 Pf6 2.Pc3 d5 3.Lg5 Pbd7 4.Pf3 h6 5.Lh4 e6 6.Dd3 Le7 7.0-0-0 b6 8.e4 dxe 9.Pxe4 Lb7 10.Pxf6+ Lxf6 11.Lg3 0-0 12.De3 Dc8 13.Lc4 c5 14.d5 exd 15.Lxd5 Lxd5 16.Txd5 Te8. Gezien de rokades ligt het voor de hand dat er tegengestelde aanvallen ontstaan. 17.Dd2 Pf8 18.Td1 Da6 19.Kb1 Pg6 20.h4 Db5 21.Pd4 Da4 22.Pf5 Pe7 23.Pxe7 Txe7 24.h5 Tae8 25.Dd3 Te4 26.Db3 Da6 27.c3 De2 28.Dc2 Db5 29.Dd3 Da4 (zwart ziet kennelijk winstkansen, anders zou hij wel ruilen), 30.Td7 Te2 31.Ka1 c4 32.Dd5 Lxc3 33.Dxf7+ Kh8 34.Le5!! Dit is dus de beroemde zet, bij probleemschaak ‘interferentie’ genoemd: de loper kan geslagen worden, maar 34..Lxe5 35.Dxe8+ Kh7 36.Dg6+ Kh8/7 37.Td8mat en 34..Txe5 35.Dxg7 mat. Wit gaf op.
Partij in de viewer:
Probleem 2662 is een zet van twee van Touw Bwee.
Vier potjes voor papa De Vreugt in Groningen
Daar was hij plotseling weer: Dennis de Vreugt. Het Kerstfestival in Groningen kent als kers op de taart een korte match van een talent uit het noorden tegen een grootmeester. Deze keer de vijftienjarige Eelke de Boer tegen Dennis de Vreugt. De tiener won een partij, de grootmeester twee en er was een remise. De Vreugt vond die uitslag zeker geen blamage, want volgens de Elo-voorspelling had hij hooguit met 3-1 moeten winnen. Dennis de Vreugt (geboren in 1980) werd in 1998 Europees kampioen tot en met achttien jaar en een jaar later Europees kampioen tot en met twintig. Een uitzonderlijke dubbelslag, die in Nederland hoge verwachtingen wekte. Hij ging sociale geografie studeren, maar stopte daar al snel mee en werd profschaker. In 2000 zei hij in een interview in de Metro: “Gemiddeld houd ik me drie uur per dag met schaken bezig. Andere mensen werken zeven uur per dag, ik drie. De rest van de dag sport of lees ik. Van het schaken kun je prima rondkomen. Omdat ik bij mijn ouders woon, is dat sowieso geen probleem.”
Later dat jaar debuteerde hij op het Nederlands kampioenschap met zes uit elf, waaronder overwinningen op Piket, Van der Sterren en Nijboer. Een glanzende schaakcarrière lag in het verschiet, maar kwam er niet. Ondanks zijn leeftijd staat hij bij HSG (Hilversum) negende op de topscorerslijst aller tijden. Maar in 2008 speelde De Vreugt in Barcelona zijn laatste grote toernooi, overigens met goed resultaat. Na zijn studie (toch) aan de Johan Cruijff Academie voor topsporters vond hij een baan. Toen hij bij HSG buiten het eerste team raakte, nam hij een aanbod aan van de schaakclub Meppel en ebde hij weg uit het topschaak.
Vorige week was hij er dan weer, in Groningen. “Ik heb weer wat openingen bekeken en ben blij met mijn eigen spel”, zei hij na afloop. “Maar ik heb drie kinderen en werk, dan is schaken intensief. Voor een toernooi van negen ronden moet ik vrij nemen.” Dennis de Vreugt vond de korte match leuk, met de nadruk op kort. Aan de top zullen we hem niet terug zien.
Het grote open toernooi werd gewonnen door Benjamin Bok. Stefan Kuipers eindigde op een gedeelde derde plaats, wat een verrassing werd genoemd. Hij zal vooral blij zijn geweest met zijn overwinning op het grote aanstormende talent Lucas van Foreest, de jongere maar niet eens zoveel zwakkere broer van Jorden.
Kuipers-Van Foreest
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 0-0 6.Lg5 h6 7.Lh4 Le7 8.Lg3 d6 9.a4 De8 10.Pbd2 Kh8 11.0-0 Ph5 12.h3 Pxg3 13.fxg3 f5 14.exf5 Lxf5
Dimitri Reinderman merkte op Schaaksite op: zwart heeft het loperpaar en een betere pionnenstructuur, maar wit staat actiever.
15.g4 Lg6 16.a5 Pd8Het begin van onverklaarbare manoeuvres met het paard. 17.De2 Dd7 18.d4 exd4 19.cxd4 Pc6 20.a6 Lf6 21.Pb3 bxa6 22.Le6 Dd8 23.Dc4 Pb8
24.h4 Le7 25.g5 Die pion is onaantastbaar, want na 25…hxg5 26.hxg5 Lxg5 27.Pxg5 Txf1+ 28.Txf1 Dxg5 29.Tf3 wint wit eenvoudig.
25…Pd7 26.Tae1 Pb6 27.Dc1 Kh7 28.Pa5 Le8 29.gxh6 gxh6 30.Pb7 Db8
Partij in de viewer:
Aan het begin van het jaar 2018 een mooie eindspelstudie van John Roycroft.
Oplossing van de tweezet is 1. Da1! Zij dreigt 2. De1 mat. De zwarte koning krijgt er zomaar drie extra vluchtvelden bij. Als hij die vluchtvelden betreedt dan komt er 2. Tg2 mat. Na 1. … Ke4 is 2. Dd4 mat. Deze grappige tweezet werd in 1892 in New York gepubliceerd.
Correctie schaakpuzzel
In de schaakpuzzel van het Winterpuzzelboek is een foutje geslopen. In de laatste alinea staat dat de oplossing van de tweezet opgestuurd moet worden. Dit moet echter de driezet zijn, zoals ook te lezen is aan het eind van de voorlaatste alinea.
De grote kranten maken er melding van dat Carlsen en Anand wereldkampioen zouden zijn geworden, respectievelijk met snelschaak en rapidschaak. Er is op deze site al uitgelegd dat die wereld in dit geval bestond uit alle landen exclusief Israël. Als niet iedereen mee mag doen, kun je eigenlijk niet zeggen dat je wereldkampioen bent geworden.