Benjamin Bok mede aan de leiding bij EK individueel

Batumi, een belangrijke badplaats in Georgië, is momenteel de gastheer waar het Europees Kampioenschap individueel wordt gehouden. Het is bepaald niet de eerste keer dat hier een groot schaakevenement wordt gehouden en het zal hier dit jaar ook niet bij blijven. Want in september van 2018, wordt ook de tweejaarlijkse schaakolympiade in Batumi gehuisvest. Kunnen ze bij het EK individueel alvast even warm draaien. Het toernooi is – zoals te doen gebruikelijk – behoorlijk sterk bezet. Acht spelers boven de 2700, waarvan Dmitry Jakovenko (2746) nummer één geplaatst is. Het genie, Vassily Ivanchuk, moet het tegenwoordig met ‘slechts’ 2713 doen. Nederland is vertegenwoordigd met slechts vier spelers: GM Benjamin Bok (2622), IM Arthur Pijpers (2453), FM Michiel Bosman (2398) en ‘vaste klant’ Jorgen Henseler (2043).

   

(Van links naar rechts: Bok, Pijpers, Bosman en Henseler, allemaal foto’s van Frans Peeters)

Het is verheugend om te melden dat er na vijf ronden de volgende tussenstand aan kop te zien viel:

Daar kun je mee thuiskomen!

We kennen uiteraard het talent van Benjamin Bok, maar dat hij in staat is om zich (gedeeld) bovenaan de ranglijst te nestelen, in dit grootmeesterlijke geweld, is ronduit knap. Gezien de tegenstand die hij gehad heeft, behoorde het uiteraard tot de mogelijkheden, maar het blijft nog steeds een goede prestatie. Achteraf gezien was het halfje in de tweede ronde tegen de Georgiër Maghalashvili erg slim. Daarna kreeg Bok namelijk drie GM’s met 2500+ (waaronder de in ons land bekende Jan Sprenger) voor de kiezen, die hij alle drie versloeg. Er staat overigens nog IM voor de naam Sprenger, maar de Duitser is inmiddels al grootmeester geworden.
Op donderdag stond voor Benjamin het eerste ‘kanon’ op het menu: de Israëliër Tamir Tabaty (2690). Het leek me dat Bok dan even bij Arthur Pijpers op de hotelkamerdeur moest kloppen. Want die hield dezelfde Tabaty in ronde 1 keurig op remise. Arthur vervolgde zijn toernooi ook knap door daarna ook ex-Europees Kampioen Emil Sutovsky (ook al Israël) in bedwang te houden. De Rus Rakmanov (2655) bleek daarna een maatje te groot, maar met een remise en twee overwinningen doet Pijpers het nog altijd ook prima. Hetzelfde kan gezegd worden van Michiel Bosman. Die staat na 5 ronden ook op 50% met een behoorlijk pittig programma. Na een knappe remise in ronde 1 tegen de Bulgaarse GM Aleksandrov (2630) was het een beetje ‘jojo-en’ voor Michiel, maar dat mag de pret niet drukken. Jorgen Henseler daarentegen heeft het een stuk zwaarder.

Inmiddels is de tussenstand aan kop na 6 ronden:

Het overzicht van de resultaten van alle Nederlanders na 6 ronden:

 

Ik heb drie overwinningen van Benjamin Bok geanalyseerd.

Sprenger, Jan Michael – Bok, Benjamin
1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. Ph3 Pf6 7. Pf4 Pbd7 8. Lc4 Dc7 9. O-O e6

10. Lxe6
10. Te1 wordt vaker gespeeld. 10…Ld6 en nu is misschien het spectaculaire torenoffer op e6 mogelijk: 11. Txe6+ fxe6 12. Pxe6 Db6 13. De2 Lxg3 [In Duda-Ivanchuk, 2015 volgde 13…Ke7 maar zwart ging later ten onder.] 14. hxg3 Le4 15. b3 Ld5 16. Pg5+ Kd8 hetgeen in Azarov-Lenderman, 2014 in een puntendeling eindigde.
10…fxe6 11. Pxe6 Dd6 12. Te1 Kf7 13. Lf4 Db4 14. Pc7 Tc8 15. De2
15…Kg8!
De koning kruipt naar een veilige plek. Op De6+ kan hij nu …Lf7 antwoorden.
16. c4 h6 17. Tac1
17. a3 Db6 18. c5 Db3 19. h4 b6 is ook erg goed voor zwart.
17…Da5 18. a3
Het paard terugspelen naar e6 is ook geen weelde na 18. Pe6 Te8
18…Txc7!
Zo haalt zwart de angel uit wits spel. Door een kwaliteit terug te geven komen zijn stukken tot leven.
19. b4 Dxa3 20. Lxc7 Lxb4 21. Ted1 Kh7
Als we even de balans opmaken: zwart heeft twee stukken voor een toren en hij staat al bijna op winst omdat wit geen aanknopingspunten heeft.
22. Ta1 Dc3 23. Txa7 Te8 24. Df1 Lc2 25. Tc1 Dxd4
Nu deze pion is gesneuveld, is het definitief gedaan.
26. Txb7
Er is geen verdediging meer. Benjamin maakt het goed af. 26. Txc2 faalt natuurlijk op 26…Te1
26…Ld2 27. Pe2 Dxc4 28. Pg3 Dd5 29. Ta1 Ld3 30. Dd1 Te1+ 31. Dxe1 Lxe1 32. Txe1 c5 33. Ta7 c4 34. h3 Dd4 35. Ta3 Dc5 0-1

Bok, Benjamin – Repka, Christopher
1. c4 e6 2. g3 Pf6 3. Lg2 d5 4. Pf3 Le7 5. O-O O-O 6. b3 c5 7. cxd5 Pxd5 8. Lb2 Pc6 9. Pc3 Lf6 10. Dc2 Pxc3 11. Lxc3 Pd4 12. Pxd4 cxd4 13. Lb4 Te8 14. Tac1 Ld7 15. Ld6 Lb5 16. Lc7 Dc8 17. De4 La6 18. Le5 Dd8 19. d3 Lxe5 20. Dxe5 f6 21. Dc5 e5 22. b4 Dd7

23. Dd5+
Dit levert ook een substantieel voordeeltje op voor wit. Maar er zat nog meer in het vat voor wit. Wit dreigt nu heel sterk a2-a4 gevolgd door b4-b5. En tegelijkertijd Tc1-c7. Zwart is in grote problemen. 23. Da5! Lb5 24. Tc7 b6 25. Txd7 bxa5 26. Tb7 a6 27. bxa5 Tac8 28. Ld5+ Kh8 29. Tb6 en dan is de dreiging a2-a4 voldoende om er een echte pluspion van te maken.
23…Dxd5 24. Lxd5+ Kf8 25. a4 Tad8 26. Le4 b6 27. Tc7 Te7 28. Tfc1
Dit eindspel had Bok ongetwijfeld voor ogen, toen hij koos voor deze afwikkeling. Het is een typisch Catalaans eindspel waarin wit de enige open lijn in zijn bezit heeft én een veel sterkere loper.
28…Tdd7
Gedwongen. Hij kon de pion op h7 niet redden want na bijvoorbeeld 28…h6 volgt sterk 29. b5!
29. Txd7 Txd7 30. Lxh7
De eerste buit is binnen.
30…Lb7 31. Lf5 Te7
32. Le4!
Een knappe zet. Wit ruilt zijn loper af omdat zwarts loper inmiddels ook sterk is geworden. De reden dat hij ze wil ruilen, is dat hij met de toren binnen kan dringen op de onderste rij van zwart.
32…Lxe4 33. dxe4 Td7 34. b5
Het is begrijpelijk dat hij de zwarte structuur wil vastleggen. Ook zorgt hij ervoor dat de pionnen niet op dezelfde rij blijven staan. Zwart kan tegenspel op gang brengen met …d4-d3, en dan dreigt hij later met …Td4 de pionnen op de damevleugel aan te vallen. Logischer zou toch 34. h4 zijn. Wits pluspion is h-pion en dan ligt het voor de hand om die zo snel mogelijk naar voren te spelen. Deze pion wordt straks een factor van groot belang!
34…Kf7 35. f3 g6
Het is moeilijk een goed advies te geven, maar deze zet zou ik zelf niet gespeeld hebben. Wit krijgt nu veel sneller een vrijpion. Zwart kan misschien ook met 35…a6 zich proberen los te werken. Maar na 36. Tc6 axb5 37. axb5 Tb7 staat hij volkomen passief. ‘Niets doen’ met 35…Ke7 lijkt beter.
36. Kf2
36…f5?
Dat maakt het wit wel erg makkelijk.
37. h4 Kg7 38. Tc6 fxe4 39. fxe4 Kh6 40. Te6
Wit heeft het voor het uitkiezen. 40. g4 is ook heel sterk.
40…d3 41. exd3 Txd3
En terwijl Bok nog een zet moest spelen, vond de zwartspeler het toch ineens genoeg. 41…Txd3 42. g4! Dreigt h4-h5. 42…Kg7 43. Te7+ Kh6 44. Txe5 Ta3 45. Te6 Kg7 46. Te7+ Kf6 47. Txa7 is niet moeilijk meer.
1-0

Skoberne, Jure – Bok, Benjamin
1. d4 Pf6 2. Pf3 d5 3. Lf4 c5 4. e3 Pc6 5. Pbd2 Db6 6. dxc5 Dxb2 7. c4
7. Tb1 is de kritieke zet maar Bok zal wel goed op de hoogte zijn van deze verwikkelingen.
7…g6

Een nieuwtje.
8. Le2
8. cxd5 Pxd5 9. Tb1 Da3
[9…Dg7 kan toch niet helemaal de bedoeling zijn voor zwart.] [9…Dxa2?? 10. Lc4 met stukwinst.] 10. Tb3 Da5 11. Da1 is ook een idee voor wit.
8…Lg7 9. O-O O-O 10. Dc1 Ph5 11. Dxb2 Lxb2 12. Lh6 Lxa1 13. Lxf8 Kxf8 14. Txa1 Pf6 15. Pd4 Ld7 16. Lf3 Pxd4
Dit lijkt een concessie voor zwart, maar het valt mee.
17. exd4 Lc6
18. Pb3
18. Tc1 ziet er wat normaler uit.
18…dxc4! 19. Lxc6 bxc6 20. Pa5
20…c3!
Zwart zet zijn kaarten op de doorgebroken c-pion.
21. Tc1 Tb8 22. Kf1 Pd5
Pion c3 wordt een lastige rakker voor wit.
23. Pxc6 Tb2 24. a3 Pf4 25. Pe5 Ke8 26. Pc4 Ta2
27. Pe3
Wit verdedigt zich taai. Hier kan bijvoorbeeld 27. g3?? niet wegens 27…Pe2 28. Te1 c2
27…Txa3
Maar nu heeft zwart er echt eentje meer.
28. Pd1 Pd5 29. Ke2 Kd7 30. Kd3 Kc6
31. g3
Essentieel is dat wit pion c3 niet kan verorberen omdat hij dan verzeild raakt in een verloren pionneneindspel. Zwart heeft namelijk de verst verwijderde vrijpion. Ik geef een illustratief voorbeeld: 31. Pxc3 e5! 32. dxe5 Kxc5 33. Kd2 Txc3 34. Txc3+ Pxc3 35. Kxc3 Kd5 36. f4 Ke4 37. g3 h5 38. Kb4 h4 En de uitkomst is duidelijk. Wit moet de zwarte a-pion (de verst verwijderde!) onschadelijk maken, zwart op zijn beurt, loopt met zijn koning de witte koningsvleugel binnen en maakt alle pionnen buit daar.
31…a5 32. Pe3
32…c2+!?
Het juiste idee om af te wikkelen naar een gewonnen toren- of pionneneindspel. Volgens mij had zwart hier ook 32…e5!? kunnen spelen. Het resterende toreneindspel lijkt mij dan ook gewonnen voor zwart. Een voorbeeld: 33. Pxd5 Kxd5 34. dxe5 Kxc5 35. Te1 Kb4 36. e6 fxe6 37. Txe6 en nu ook de wending die hij in de partij speelt met 37…c2+! 38. Kd2 [38. Kxc2 Ta2+ 39. Kb1 Txf2 waarna zwart een gewonnen stelling heeft bereikt.] 33. Kxc2?
Dan is het direct gedaan. De enige kans bestond in 33. Kd2 hoewel zwart dan ook kan afwikkelen naar een toreneindspel dat heel gunstig voor hem is. 33…Pxe3 34. fxe3 Ta2 35. Kc3 [35. Txc2 faalt wederom op 35…Txc2+ 36. Kxc2 f5 (Direct 36…e5 komt op hetzelfde neer: 37. Kc3 exd4+ 38. exd4 Kb5 om Kc4 te verhinderen en vervolgens gaat zwart met …f7-f5, …g7-g5 een vrije f-pion creëren.) 37. Kc3 Kb5 38. Kb3 g5 39. Kc3 e5! Dat is de essentie van zwarts spel. Hij ruilt met …e5xd4, e3xd4 twee pionnen af waarna hij twee verre vrijpionnen krijgt. Wit is niet in staat om de a- en de f-pion van zwart af te stoppen.] 33…Tc3+ 34. Kd2 Txc1 35. Kxc1 Pxe3 36. fxe3
36…e5!
Opnieuw het juiste idee, zoals we hierboven ook al gezien hebben. Het pionneneindspel met twee verre vrijpionnen is kansloos voor wit. Het grappige is dat hij niets heeft aan zijn twee verbonden vrijpionnen.
37. Kc2 exd4 38. exd4 f5 39. Kb3 Kb5!
En de witspeler wierp de handdoek in de ring.
0-1

Arthur Pijpers doet het tot dusver ook heel verdienstelijk. Hier zijn partijen tot dusver: