Schaakrubrieken weekend 7 april 2018
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een bijzonder kind
Na het kandidatentoernooi in Berlijn gingen vier deelnemers meteen elders in Europa hun kunsten vertonen. Kramnik en Karjakin in Nice bij een liefdadigheidsfestival voor het Franse Rode Kruis, en Caruana en Aronian gingen naar de Grenke Classic in Karlsruhe, een toptoernooi waar ook wereldkampioen Carlsen meedeed. Meteen in de eerste ronde viel de hoofdprijs voor de kijkers. Caruana moest tegen Carlsen, een voorproefje van hun tweekamp om het wereldkampioenschap in november. Het werd een groots gevecht dat uitmondde in een razend moeilijk toreneindspel dat Carlsen had kunnen winnen, maar alleen op een door de computers aangegeven manier die voor mensen nauwelijks te begrijpen was. Het werd remise. De Grenke Classic was voorafgegaan door het Grenke Open, het grootste open toernooi van Europa. Er waren gerenommeerde grootmeesters bij zoals Shirov, Rapport, Bacrot, Korobov (de man die dit jaar in Wijk aan Zee bijna de Challengers groep won) en onze Nederlandse kampioen Loek van Wely. De uitslag was sensationeel. De winnaar was de dertienjarige Duitser Vincent Keymer met de fantastische score van 8 uit 9. Hij won 15.000 euro, haalde een grootmeesternorm met een overscore van een vol punt en mag volgend jaar in de Classic met de wereldtop spelen. De Duitsers wisten al lang dat het een bijzonder kind was en Garry Kasparov wist het ook al drie jaar geleden. Sinds kort wordt Keymer getraind door Peter Leko, uitdager van wereldkampioen Kramnik in 2004 en zelf ook een voormalig wonderkind. Hij was natuurlijk verrukt van het succes van zijn pupil. Op een video zag ik Keymer zijn overwinning in de laatste ronde op Richard Rapport uitleggen; nuchter, objectief en in uitstekend Engels. Hij zei wel erg vaak het kinderlijke ‘OK’, maar dat trekt wel bij. We zullen nog veel van hem horen.
Richard Rapport-Vincent Keymer, Grenke Open, Karlsruhe 2018
1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pc3 Pf6 4. Lg5 Le7 5. e3 h6 6. Lh4 0-0 7. Tc1 Pbd7 8. cxd5 exd5 9. Ld3 c6 10. Lg3 Te8 11. h3 Lb4 12. Pf3 Pe4 13. Lf4 c5 14. 0-0 Lxc3 15. bxc3 Pb6 16. Pe5 f6 17. Pg4 Wit wil een stuk offeren. 17…c4 18. Lb1 h5 Keymer is niet bang. 19. Ph2 g5 20. Dxh5 Wit kon nog terug. Na 20. f3 Pxc3 21. Txc3 staat het ongeveer gelijk. 20…gxf4 21. f3 Pd6 22. Dh7+ Kf8 23. Dh6+ Ke7 24. Dg7+ Ke6 Moedig voorwaarts. 25. Tfe1 Te7 26. Dg4+ f5 27. Lxf5+ Pxf5 28. Dg6+ Na 28. e4 is de computerevaluatie 0.00, wat hier betekent ‘alles is mogelijk’. 28…Kd7 29. Dxf5+ Kc6 Na een avontuurlijke reis is zwarts koning veilig. 30. Dxf4 Wit heeft drie pionnen voor het stuk, maar dat is niet genoeg. 30…Le6 31. e4 Dg8 32. Dh6 Kc7 33. Kh1 Tf8 34. Te2 Th7 35. Dd2 Kb8 36. Tce1 dxe4 37. fxe4 Ld7 38. Tf2 Te8 39. Df4+ Ka8 40. Pf3 Tf8 41. Dh2 Pa4 42. Te3 a6 43. De5 Wit stond al slecht, maar dit verliest snel. 43…Lxh3 Zie diagram
Partij in de viewer:
Saric in luwte naar Europese titel
Alsof het Europees kampioenschap in Batoemi zo weinig mogelijk publiciteit diende te krijgen, lieten de Georgische organisatoren het samenvallen met het kandidatentoernooi. Hoe vol de kalender ook is, het moet toch mogelijk zijn geweest een geschikter tijdstip te vinden. Nu leek het toernooi op de Ronde van Oostenrijk verreden tijdens de Tour de France. Met 135 grootmeesters was het EK sterk bezet, al werd het opnieuw gemeden door de aan riante condities gewende elitespelers. De grootste naam op de deelnemerslijst was die van oud-winnaar Vassili Ivantsjoek, voor wie geld een ondergeschikte rol speelt. Hij won zes partijen, maar bleef door drie nederlagen steken op de gedeelde 33ste plaats. Ook de Nederlandse top liet het toernooi aan zich voorbijgaan, met uitzondering van Benjamin Bok die tijdens het EK altijd op dreef is. Vorig jaar kwalificeerde hij zich dankzij een gedeelde dertiende plaats voor het lucratieve World Cuptoernooi in Tbilisi Ditmaal deelde hij met een score van 7,5 uit 11 de negende plaats, waardoor hij zich opnieuw verzekerde van deelname aan de World Cup in 2019. Europees kampioen werd de Kroaat Ivan Saric, die we in Nederland kennen van zijn optreden in de hoofdgroep van het Tata-toernooi in 2015. Hij begon het EK met 4,5 uit 5, zakte terug door een dipje van 1 uit 3, waarna hij eindigde met drie winstpartijen op rij. In de slotronde rekende hij af met zijn grote concurrent, de Tsjech David Navara.
Saric – Bosiocic EK, Batoemi 2018
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 Dc7 6. Le3 a6 7. Dd2 Pf6 8. 0-0-0 Lb4 9. f3 0-0 10. g4 b5 11. g5 Ph5 Bekend terrein, waarop niet iedere zwartspeler zich graag zou begeven. Het paard op h5 staat buitenspel en zal een doelwit worden. 12. Kb1 Tb8 Ter voorbereiding van 13 … Pe5, een zet die op dit moment kan worden beantwoord met 14. Pcxb5.
13. Pxc6 dxc6 14. f4 c5 15. Le2 g6 16. Lxh5 gxh5 17. f5 Lb7 18. g6 Recht op het doel af. Zwart wacht een zware, maar nog lang niet hopeloze verdediging. 18 … fxg6 19. fxg6 Lxc3 Sterker is 19 … hxg6. Na 20. Dg2 Lxc3 21. bxc3 Dg7 22. Thg1 Tbd8 houdt zwart voorlopig stand. 20. gxh7+ Kxh7 21. Dxc3 Lxe4 22. Thg1 Tf5? Wilde hij de onbelangrijke pion op c5 dekken of zag hij wits volgende zet over het hoofd? Hoe het ook zij, zwarts laatste zet presteert niets voor de verdediging van de koning. Met 22 … Lg6 23. Lc1 Dg7 kan zwart de eerste aanvallen afslaan.
23. Lc1! Dreigt 24. De3. Zwart heeft geen verdediging meer. 23 … Tf3 24. Dd2 Kh8 25. b3! Tbf8 26. Dh6+ Lh7 27. Td7!
Partij in de viewer:
Genrich Moisejewitsch Kasparjan
Het gebeurt vaker: een schaker overlijdt en de nabestaanden willen van al die schaakboeken, partijenverzamelingen, foto’s, postzegels en andere met liefde bij elkaar gebrachte items af. Het resultaat van een leven vol passie komt dan op Marktplaats terecht. Dan wordt er geboden. Op een zeldzaam boek is het openingsbod 1 euro, de volgende bieder gaat daar lachend overheen met 1,25. In vele graven draait men zich om. Dus toen ik een vooraankondiging kreeg van een boekenlijst die op Marktplaats geplaatst ging worden, deed ik gelijk een startbod van 10 euro op Het geheim van een studie van Kasparjan, een van de beste schaakstudiecomponisten. Ik ging ervan uit dat er wel een hoger bod zou komen maar enkele weken later kwam een vriendelijke nabestaande aan de deur met het boek. Het is gedrukt op dat typische Russische papier waar vroeger ook het onvolprezen blad 64 van gemaakt was. De kwaliteit ligt ergens tussen een goede toiletrol en kopieerpapier in. Samen met Jan Timman was het maandelijkse uitscheuren van 64 een belevenis. Feitelijk was het één groot blad dus bij verkeerd scheuren zaten de bladzijden verkeerd. Iedere keer weer een oefening in doordenken en geduld terwijl je juist zo nieuwsgierig was naar die grootmeesterlijke analyses. Het boek is in het Russisch maar voor een schaakboek is dat niet zo belangrijk, je begrijpt het wel zo’n beetje.
Genrich Moisejewitsch Kasparjan (1910-1995) was ingenieur van beroep maar van kinds af aan geïnteresseerd in schaakstudies. Ook als speler behaalde hij indrukwekkende resultaten zoals in 1931 toen hij zich voor Michael Botwinnik plaatste voor het Russisch kampioenschap. In 1936 versloeg hij in een tweekamp de beroemde Tsechower en kreeg de Armeense eretitel Meester in Sport. In de oorlogstijd onderscheidde hij zich en kreeg daar eremedailles voor en in 2010 zelfs postuum een officiële postzegel. Op die zegel staat zijn portret en een studie. Zijn hoogste positie op de wereldranglijst was plaats 31 in 1948. Vanaf 1950 trok hij zich terug van toernooischaak en werd trainer (naast ingenieur). Hij componeerde 545 correcte studies. In mijn nieuwe boek laat Kasparjan zien hoe een studie tot stand komt. Daar zitten aardige vingeroefeningen bij, zoals deze.
Oplossing Diagram 1 (1938): Het idee was dit: 1.f6 b3 2.f7 Tg1+ 3.Td1 Txg7 4.Td2+ Ka1 5.f8D Tg1+ 6.Td1 Tg2 7.Da3+ Ta2 8.Td2 Txa3 9.Tb2 Ta2 10.Ta1 mat.
Maar hij ontdekt een lek, namelijk 2…a3! 3.Kd1 (want na 3.Txb3 Tf2 4.Tb7 Tc2+ heeft zwart een dolle toren over de tweede rij) 3…Tf2 4.f8D Txf8 5.Lxf8 b2 6.Txa3+ Kb1 7.Tb3 Ka2 8.Kc2 b1D+ 9.Txb1 pat. Pas een jaar later wordt de juiste compositie gevonden:
Oplossing Diagram 2 (1939): 1.Lg5 b3 2.Td2+ Ka1 3.f7 Txg5, want nu helpt 3…a3 4.Td1 Td6 5.f8D b2+ 6.Kc2+ Txd1 7.Dxa3 mat niet meer. 4.f8D Tg1+ 5.Td1 Tg2 6.Da3+ Ta2 7.Td2 en we zitten in Diagram 1 en dan kijken we ook nog even naar 7…b2+ 8.Dxb2 Txb2 9.Txb2 a3 10.Tb1+ Ka2 11.Tb8 Ka1 12.Kc2 a2 13.Kb3 en wint.
Soms duurde de reparatie wat langer: een poging in 1937 kwam uiteindelijk pas in 1975 tot een goed eind.
Vladimir Kramnik ging in de eerste rondes van het Kandidatentoernooi vol op het orgel, maar overspeelde in de volgende partijen met regelmaat zijn hand. Met fatale gevolgen. Wat deze voormalige wereldkampioen, na drie rondes nog leidend, in de zesde tot negende ronde aan het doen was, begrepen de commentatoren ook niet. Om van de analyserende computers maar te zwijgen. Opnieuw bleek tijdsdruk te leiden tot chaotische eindspelen (bijvoorbeeld Caruana-Ding, van 0 naar 4 naar 0). Het vertrouwen van Carlsen in handhaving van de titel zal zijn toegenomen. Het lukte Kramnik in het begin wel tegen Aronian, die dé blunder van het toernooi maakte tegen Grischuk.
Aronian-Kramnik 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 de Berlijnse verdediging ter ere van de speelstad? 4.d3 Lc5 5.Lxc6 dxc 6.0-0 De7 7.h3 Tg8?! Van deze bizarre aanvalszet raakte Aronian kennelijk in de stress, gezien het vervolg van de partij. 8.Kh1 Ph5 9.c3 g5 10.Pxe5 g4 zwart staat al beter 11.d4 Ld6 12.g3 Lxe5 13.dxe5 Dxe5 14.Dd4 De7 15.h4 c5 16. Dc4 Le6 17.Db5+ c6 18.Da4 wit is echt het spoor bijster f5 19.Lg5 zie vorige zet Txg5 daar kon je op wachten 20.hxg f4 21.Dd1 Td8 22. Dc1 fxg 23.Pa3 Td3 24.Td1?? Ld5 zwart staat totaal gewonnen 25.f3 gxf 26. exd toch maar De2 27.Te1 g2+ en 0-1. (bv 28.Kg1 f2+ 29.Kh2 g1D+ 30.Txg1 f1D+
31.Kh1 Pg3 mat). Trouwens, in de return ging Aronian weer onderuit door een matzet van Kramnik te missen.
Thinkers Publishing moet inmiddels een bekende naam zijn voor de oplettende lezer. Ook nu zijn er weer twee boeken, vooral voor de huis- en clubschaker om de vaardigheden te vergroten. Al enige tijd verkrijgbaar is van Romain Edouard Chess Calculation Training, deel 2 Endgames. Juist in het eindspel is het doorrekenen zeer belangrijk. Dit omdat er veel posities technisch te winnen zijn, maar dan moet men ze wel herkennen. Aan de hand van honderden diagrammen uit partijen uit verleden en heden kan men ook leren wat voor resources men kan inzetten om technisch verloren eindspelen naar remise te loodsen. Deel 1 is ook een prima leerboek en wellicht gaan er nog meer delen volgen. (ISBN 978-94-9251-015-0, €24.95). Nieuwer is het boek van schaakleraar/coach Robert Ris. Crucial Chess Skills for the Club Player. Dat is deel 1, een vervolg ligt in het verschiet. De titel suggereert dat men zonder deze kennis er niets van bakt en dat wordt ook wel waargemaakt aan de hand van interessant oefenmateriaal en talrijke diagrammen over elementaire toreneindspelen, maar ook over de moeilijke overgang naar een pionneneindspel. Een groot aantal pagina’s houdt zich bezig met het grijpen van het initiatief, maar ook degene die rustig het initiatief van de tegenstander wil opvangen krijgt de nodige instructie. En menig clubspeler heeft geen kaas gegeten van zwakke velden. Zo iemand kijkt er nauwelijks naar hoewel dit onderdeel beslissend kan zijn. Diegene kan het nodige hierover opsteken. Al met al is dit een geslaagd leerboek (ISBN 978-94-9251-022-8, € 26,95).
Partij in de viewer:
Probleem 2675 is een 3-zet van Eaton
Ook een BN’er kan gewoon clubschaker zijn
Een kleine twintigduizend Nederlanders zijn lid van een schaakclub en dat maakt doorgaans geen indruk. Als een bekende Nederlander schaakt, wordt dat vreemd genoeg vaak in bewonderende bewoordingen vermeld.
Vorige maand overleed de oud-politicus Johan van Hulst, op 107-jarige leeftijd. Het dagblad Trouw noemde hem in de kop boven het in memoriam: ’Oorlogsheld en schaakwonder’. Oorlogsheld was Van Hulst, hij redde in Amsterdam ruim vijfhonderd joodse baby’s. Zelf herinnerde hij zich van die geschiedenis vooral dat hij een paar duizend baby’s toch afgevoerd zag worden. Een schaakwonder was hij niet. Van Hulst was een gewone clubschaker, eerst bij UCS in Utrecht, later bij Caïssa in Amsterdam. Zijn remises tegen de wereldkampioenen Euwe en Karpov, die in diverse necrologieën werden genoemd, betroffen simultaanpartijen. Heel bijzonder is dat niet. Wel bijzonder is dat er veertig jaar verschil was tussen het jaar waarop Euwe wereldkampioen werd en het jaar waarop Karpov dat werd. Ook bijzonder is dat Van Hulst op zijn honderdste nog steeds een gewone clubschaker was. Eigenlijk is meer sprake van een leeftijdswonder dan van een schaakwonder.
Iemand van wie ook vaak zijn enorme schaakcapaciteit wordt geroemd is de politicus Jan Nagel. Ook hij is echter een modale clubschaker en behoort nog niet tot de sterkste duizend schakers van Nederland. Een keer kwam er voor een krantenartikel een fotograaf naar Nagels club HSG (Hilversum). De politicus, die een competitiepartij afwerkte tegen zijn clubgenoot Wim van der Wijk en heel slecht stond, herkent journalisten altijd van grote afstand. Hij stond op en ging met zijn armen over elkaar achter zijn stoel staan. Toen de fotograaf uit zicht verdwenen was, gaf Nagel zijn hopeloze stelling op. De volgende dag stond onder de foto: “Jan Nagel overziet als een veldheer zijn schaakstelling.”
Een iets sterkere schaker dan Van Hulst en Nagel is de populaire Volendamse zanger Nick Schilder. Het KNSB-bestuur is daar natuurlijk blij mee en benoemde hem tot ‘ambassadeur van de schaakwereld’. Gek genoeg maakte het cabaretduo Yentl en De Boer hier een spottend liedje over. Wat maf, een schaker, was de strekking. Kennelijk is een schakende zanger een beetje raar en een schakende politicus een genie.
Van Hulst en Nagel ontmoetten elkaar al sinds de jaren zeventig ieder jaar in januari in Wijk aan Zee, eerst voor het Nederlands kampioenschap voor parlementariërs en later voor het kampioenschap voor ex-parlementariërs. De winnaars van de twee toernooien spelen vervolgens een korte match om wat sommigen van hen de Johan Cruijff Schaal noemen. Van Hulst won de ‘schaal’ in 1999 door een overwinning op Gerrit Valk.
Van Hulst-Valk
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.Lg5 Le7 5.e5 Pfd7 6.h4 Lxg5 7.hxg5 Dxg5 Dit gambiet wordt alom beschouwd als correct voor wit.
8.Ph3 De7 9.Pf4 a6 10.Dg4 g6 11.0-0-0 c5 12.Dg3 c4
Zwart geeft het op.
Partij in de viewer:
De zeven sleutelzetten van de zes schaakproblemen van het RD-winterpuzzelnummer zijn bekend. De bedoeling is dat deze sleutelzetten op een leeg bord geplaatst worden. De zwarte koning moet op veld d6 worden gezet. Dit levert de driezet van het eerste diagram op.
Onder de goede inzendingen zijn twee prijzen in de vorm van schaakboeken verloot. De gelukkigen zijn: Robby Kevlishvili uit Rotterdam en Jormi Paavilainen uit Finland.
