Candidate Moves
Na Play 1…b6 (2005), The Philidor Files (2007) en Play the Scandinavian (2010) komt de Franse grootmeester Christian Bauer in 2018 met een nieuw boek, Candidate Moves. Na drie openingsboeken was het tijd voor iets anders. Aan de hand van 41 partijen van Bauer worden een viertal thema’s besproken: kwaliteitsoffers, tactische stellingen, koning in het centrum en rustigere partijen. Opvallend hierbij is dat iedere partij tweemaal wordt behandeld: één keer vanuit het witte perspectief en één keer vanuit het zwarte perspectief.
Bauer is geen onbekende in Nederland. Zo heeft hij afgelopen Pinksterweekend nog het Limburg Open (gedeeld) op zijn naam geschreven. Iets wat hij in 2017 ook al had gepresteerd. Het jaar daarvoor werd hij gedeeld tweede. Drie van de geanalyseerde partijen zijn afkomstig uit dat toernooi. Dat Bauer een sterke grootmeester is, blijkt eveneens uit zijn piekrating van 2682. Daarnaast heeft hij driemaal het kampioenschap van Frankrijk gewonnen.
Hoe is het boek opgebouwd?
Zoals gezegd bevat het boek 41 partijen van Bauer, onderverdeeld in een viertal hoofdstukken. De eerste drie hoofdstukken (‘The ingredients of an exchange-sacrifice’, ‘How to handle a tactical mess’ en ‘King in the centre’) beslaan iets meer dan de helft van het 405 pagina’s tellende boek en bevatten zes tot acht partijen. Het vierde en laatste hoofdstuk (‘Quieter games’) is veruit het grootst en telt 19 partijen.
Alle partijen zijn tweemaal terug te vinden in het boek. In de eerste partyanalyse ligt de nadruk op de witte kansen. Vervolgens wordt de partij opnieuw geanalyseerd, waarbij de zwarte mogelijkheden centraal staan. In de inleiding is terug te lezen waarom Bauer voor deze interessante aanpak heeft gekozen. De voornaamste reden is om minder subjectief naar de stelling te kijken. Een schaker heeft in een bepaalde stelling vaak een voorkeur voor een bepaalde kleur, waarbij de kansen van de tegenstander onderschat worden. Door elke partij vanuit een wit en zwart perspectief te analyseren, kan een objectiever oordeel worden geveld.
Het uittreksel toont duidelijk hoe het bovenstaande is vormgegeven. Wellicht was het een idee geweest om de diagrammen om te draaien als de partij vanuit het zwarte gezichtspunt wordt geanalyseerd. Wat verder opvalt, is dat er in de inleiding met geen woord over “candidate moves” wordt gerept. Ook in het restant van het boek wordt er maar een handvol keren over gesproken. En dat terwijl op de achterkant van het boek valt te lezen dat Bauer één van de belangrijkste problemen in het schaken aanpakt: het selecteren van kandidaatzetten.
Hoofdstuk 1 (The ingredients of an exchange-sacrifice)
Het eerste hoofdstuk begint (net als hoofdstuk 2 en 3) met een korte inleidende tekst. Daarin wordt duidelijk dat er verschillende redenen kunnen zijn om een kwaliteit te offeren. Elke partij wordt in een aantal zinnen besproken, waarbij de nadruk ligt op het idee achter het kwaliteitsoffer. Een thematisch voorbeeld komt uit de partij C. Bauer – V. Burmakin, Cappelle la Grande 2016.
In bovenstaande stelling koos Bauer voor de aantrekkelijke zet 21.Te5!?. Zwart reageerde met 21…Dd8 waarna wit toesloeg: 22.Txd5!. Na 22…Lxd5 23.Pxd5 e6 24.Pxf6+ Dxf6 ontstond het volgende interessante moment.
Wit heeft een aantal logische zetten tot zijn beschikking. Bauer geeft bijvoorbeeld 25.Te1 en 25.c4. Hij was echter bang dat …Pd6-e4 sterk zou zijn, zelfs als dat ten koste gaat van een pion. Daarom werd 25.d5 gespeeld, om diagonalen te openen voor de lopers. De loper van d3 wordt omgespeeld naar f3 en de zwartveldige loper heeft een mooi veld op d4 tot zijn beschikking. Objectief is 25.d5 niet de beste zet, maar in de praktijk leidde het al snel tot een goede stelling en de overwinning.
Hoofdstuk 2 (How to handle a tactical mess)
Het thema van dit hoofdstuk past goed bij de schrijver. Bauer heeft, zoals je kunt verwachten van een sterke grootmeester, een uitgebreid openingsrepertoire. Zijn meeste witpartijen in dit boek beginnen met 1.e4, maar ook 1.d4 en 1.c4 passeren de revue. Er is zelfs een partij (C. Bauer – M. Valles, Metz 2014) die begint met 1.b3 g6 2.Lb2 Pf6
gevolgd door 3.Lxf6!?. Meestal volgt Bauer niet de bekende hoofdvarianten. In plaats daarvan kiest hij zijn eigen weg. De door hem gespeelde (zij)varianten zijn objectief gezien misschien ongevaarlijk, maar in de praktijk weet hij zijn tegenstanders toch voor problemen te stellen.
Ook met zwart kiest de Fransman regelmatig voor onorthodoxe openingen. Wat te denken van 1.d4 a6 (R. Wojtaszek – C. Bauer, Saint-Quentin 2014), 1.e4 Pc6 (Y. Zhou – C. Bauer, Birmingham 2016) en 1.c4 b6 (H. Lai – C. Bauer, Maastricht 2016 en A. Donchenko – C. Bauer, Metz 2014). Deze openingsaanpak van Bauer leidt vaak tot ongebalanceerde stellingen, met een tactische puinhoop als gevolg. Dat kan gunstig zijn indien een lager gerate tegenstander verslagen moet worden, of als de toernooisituatie hierom vraagt.
Hoofdstuk 3 (King in the centre)
De speler die zijn koning in het centrum laat staan, loopt vaak meer risico. In dit hoofdstuk zijn een aantal voorbeeldpartijen te vinden waarbij de koning hardhandig wordt mat gezet in het centrum. Dat is echter niet het hele verhaal. Soms staat de koning in het centrum juist relatief veilig, en is de gerokeerde koning de pineut. Een voorbeeld daarvan is de partij C. Bauer – J.C. Schroeder, Zurich 2016.
Wit kan rustig rokeren, maar dan blijft de stelling in evenwicht. In plaats daarvan koos Bauer voor 10.g4!?. Het idee is om met g5 en h4-h5 de zwarte koning in het nauw te brengen. Verder is er een partij te vinden waarin de dames al vroegtijdig het bord verlaten. Dan is het in principe een voordeel om de koning in het centrum te hebben.
Hoofdstuk 4 (Quieter games)
Het laatste hoofdstuk begint in tegenstelling tot de andere hoofdstukken niet met een inleidende tekst waarin elke partij in een aantal zinnen wordt besproken. Dat komt omdat de 19 partijen geen gemeenschappelijk thema hebben. Er is sprake van een soort restcategorie. De partijen zijn gekozen “for their wealth, complex middlegames with various possibilities for both sides, and because the well-trodden paths of theory were left rather early on.” De titel (Quieter games) is in sommige gevallen dan ook een beetje misleidend.
Zie bijvoorbeeld de partij C. Bauer – I. Smirin, Porto Carras 2011. Zwart heeft zojuist 11…h6 gespeeld. De loper op g5 staat aangevallen en 12.Lh4 wordt beantwoord met 12…Txe4! 13.Lxe4 g5. Bauer heeft echter een idee van zijn teamgenoot Werner Hug geleend: 12.Db3!. De loper op g5 mag niet geslagen worden: 12…hxg5?! 13.Pexg5 Pf8 14.Lxg6! Le6 15.Lxf7+ Lxf7 16.Dxf7+ Kh8 17.Tac1 Pd5 18.Tc5 c6 19.Dxb7. Nadat wit pion c6 wint, heeft hij vijf pionnen voor het stuk. Zwart speelde 12…Te6?! (beter is 12…Te7) en kwam in de problemen na 13.Lh4 g5?! 14.Lxg5!.
Net als in de rest van het boek worden de openingen in dit hoofdstuk redelijk uitgebreid behandeld. Zowel voor wit als voor zwart worden verschillende aanbevelingen gedaan om het openingsspel te verbeteren, of om een ander type stelling op het bord te krijgen (afhankelijk van je speelstijl). In het middenspel worden de meest voor de hand liggende zetten geanalyseerd. Het komt zo nu en dan voor dat een variant eindigt met onduidelijk als beoordeling, zodat ellenlange varianten voorkomen worden. Het eindspel wordt minder uitgebreid geanalyseerd, zeker als de stelling in de ogen van de auteur redelijk eenvoudig wint (of remise is).
Conclusie
Christian Bauer is een sterke schaker met een boeiende speelstijl. Het boek Candidate Moves bevat 41 interessante partijen van de Fransman, verdeeld over vier hoofdstukken. Opvallend is dat elke partij tweemaal wordt geanalyseerd, zowel vanuit het witte als vanuit het zwarte perspectief. Dat is een vrij uniek concept, waardoor je de partijen daadwerkelijk anders (en objectiever) gaat bekijken. Wat mij betreft had Bauer uitgebreider in mogen gaan op het selecteren van kandidaatzetten, zeker omdat het boek hieraan zijn titel ontleent. Dat neemt echter niet weg dat er meer dan genoeg te leren valt van de partijenverzameling van Bauer!
CANDIDATE MOVES
Christian Bauer
Aantal pagina’s: 405
Uitgeverij Thinkers Publishing
ISBN: 9789492510242
Een overzicht van onze recensenten en hun recensies staat hier.
