Nepomniatchi wint Dortmund
De Dortmunder Sparkassen Chess meeting is gewonnen door de Rus Nepomniatchi.
Alle deelnemers waarbij de winnaar van het toernooi de tweede persoon links vooraan is.
Nepo, zoals zijn bijnaam luidt, slaagde er in de laatste ronde in om de Duitser Meijer te overmeesteren, waardoor hij met +3 het toernooi alleen op zijn naam schreef.
Met deze score bleef hij ruim buiten het bereik van de concurrentie die met +1 gedeeld tweede werd. Die concurrentie bestond uit de Pool Duda, de Wit-Rus Kovalev en onze landgenoot Giri. Die won in de voorlaatste ronde met zwart van niemand minder dan Kramnik. Behalve het feit dat Giri de hoogste ratinghouder wist te verslaan, was de manier waarop helemaal indrukwekkend. Neerlands sterkste schaker wist in no-time het witte openingsvoordeel te neutraliseren en stond na zo’n 24 zetten al zo prettig dat Kramnik zich gedwongen voelde om een pion te offeren. Dat had de voormalige wereldkampioen goed gezien, want even later moest Giri de pion teruggeven om zich los te werken. Daarmee kwamen zijn stukken tot leven en dat leverde weer een nieuwe pionwinst op. Giri had daarbij ook de beschikking over twee verbonden vrijpionnen op de damevleugel, maar hij moest wel het initiatief dat de witspeler ontwikkelde, neerslaan. Dat deed hij met verve. Hij ruilde de juiste stukken, neutraliseerde alle gevaar en bracht zijn koning naar de damevleugel alvorens hij met zijn vrijpionnen ging lopen. Kramnik vluchtte in een toreneindspel dat Giri onberispelijk naar de winst voerde. Deze technische prestatie mag hij in zijn collectie fraaie partijen bijschrijven.
De eindtabel ziet er zo uit:
| No. | Title | Name | Fed. | FIDE | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | Total |
| 1 | GM | Nepomniachtchi Ian | RUS | 2757 | = | = | = | 1 | 1 | = | 1 | 5,0 | |
| 2 | GM | Giri Anish | NLD | 2782 | = | 0 | = | = | 1 | = | 1 | 4,0 | |
| 3 | GM | Kovalev Vladislav | BLR | 2655 | = | 1 | = | = | = | = | = | 4,0 | |
| 4 | GM | Duda Jan Krzysztof | POL | 2737 | = | = | = | = | 0 | 1 | 1 | 4,0 | |
| 5 | GM | Meier Georg | GER | 2628 | 0 | = | = | = | = | = | 1 | 3,5 | |
| 6 | GM | Kramnik Vladimir | RUS | 2792 | 0 | 0 | = | 1 | = | = | = | 3,0 | |
| 7 | GM | Wojtaszek Radoslaw | POL | 2733 | = | = | = | 0 | = | = | = | 3,0 | |
| 8 | GM | Nisipeanu Liviu-Dieter | GER | 2672 | 0 | 0 | = | 0 | 0 | = | = | 1,5 |
De prachtige technische overwinning van Giri tegen Kramnik van commentaar voorzien:
Kramnik, Vladimir – Giri, Anish
1. Pf3 d5 2. e3 Pf6 3. d4
Kramnik bedient zich tegenwoordig soms van het Damegambiet met verwisselde kleuren.
3…c5
Een meer gespeelde volgorde in dit systeem is met meteen 4. b3 Het vermijdt in elk geval het tegenspel dat zwart in deze partij krijgt.
4…e6 5. b3
Nu komt het in de regionen van het Colle-systeem terecht. Wit beoogt zijn lopers op de diagonalen b1-h7 en a1-h8 neer te zetten.
5…cxd4 6. exd4
Dit lijkt mij de meest principiële aanpak. In Kramnik-Nakamura, 2017 ging zwart verder met het neutrale 6…Pc6. In Kramnik-Svidler, 2017 vervolgde zwart met 6…Ld6.
7. Lb2 Pe4 8. Ld3 Pc6 9. O-O Lc3
Zo wordt wits spel danig ontregeld. Gelashvili-Nigalidze, 2007 mondde later uit in een remise na 9…Pxd2 10. Pxd2.
10. Lxc3 Pxc3 11. De1
11…Pb4!
Zo wordt wits sterke loper onschadelijk gemaakt.
12. Pb1 Pxd3 13. Dxc3 Pf4 14. De3 Pg6 15. c4
15…dxc4 16. bxc4 O-O 17. Pc3
Dit zijn lastige keuzes. Een logische zet is hier ook 17…b6 De loper kan dan via veld a6 de zwakke pion c4 onder schot nemen. Maar misschien vreesde Giri dat wit later met c4-c5 mogelijk een vrijpion zou kunnen creëren die wel eens lastig zou kunnen zijn.
18. Tfd1 Tc8 19. Pd2
Nogal passief, maar wat moet wit anders?
19…Ph4!?
Het paard komt mooi op f5 te staan.
20. Dd3 Pf5 21. Tac1 Dc7
Wit kan niet verder werkeloos blijven toekijken hoe zwart zijn stelling versterkt.
22…Tfd8 23. h3 b6 24. Pf3
Kramnik maakt er een pionoffer van, want anders zou hij langzaam maar zeker van het bord gedrukt worden.
24…Dxc4 25. Dxc4 Txc4 26. dxe6 fxe6
Een subtiele zet die een dreiging in zich herbergt. Wit staat nu klaar voor g2-g4 gevolgd door Pf3-e5 en Tc1-d1. Een actieve zet als 27. Pe5 wordt beantwoord met 27…Td4. Maar wel is 27. g4 mogelijk. Na 27…Pe7 28. Pe5 Tc7 staat zwart in een penning over de d-lijn. Speelt wit nu 29. Td3 dan volgt er sterk 29…Pd5! en dan profiteert zwart van de penning over de c-lijn. Vandaar dat Kramnik de zetten omdraait.
27…e5
Zo’n beetje de enige zet en ook knap van Giri dat hij de lastige dreiging op deze manier weet te ontmantelen: 27…Kf8 28. g4 Pe7.
28. Pxe5
Nu faalt 28. g4 op 28…e4
28…Td4
Zo verhindert hij de verdubbeling over de d-lijn.
29. Tf3
Op dit moment kan 29. Txd4 Pxd4 30. Td1 beantwoord worden met 30…Le8
29…Ph4 30. Te3 Pf5 31. Tee1
31…Le8 32. Pe4 Ta4 33. Tc7 Txa2
34. Kh2
Het is mij niet geheel duidelijk waarom Kramnik deze zet speelt. Waarschijnlijk wilde hij zijn koning wat laten doen, maar daar komt het niet van. Wit staat zeker niet minder getuige deze variant: 34. Pg4 a5 [Een winstpoging met 34…Kf8 loopt op niets uit na 35. Pg5 en nu is 35…Kg8 weer gedwongen.] 35. Pef6+ gxf6 36. Pxf6+ Kf8 37. Pxh7+ Kg8 38. Pf6+ Kf8 met remise door herhaling van zetten.
34…h6
Dit haalt in elk geval Pg5 uit de stelling.
35. Pg4 Kf8
Nu heeft deze koningszet wel zin!
36. Tec1?!
36…Te2!
Giri neemt meteen de e-lijn over met zijn toren waardoor alle tactief over die lijn niet meer aan de orde is.
37. f3?!
Na deze volstrekt logische zet worden wits problemen zeer groot. Met het gekunstelde 37. T7c4 zou wit na 37…Lf7 38. Tc8 Te8 39. Pg3 zich wellicht nog wat rommelkansen hebben kunnen verschaffen.
37…Ph4?!
Lijkt sterk, maar het stelt weinig voor. Er is weinig tegen de opmars van de a-pion. Het valt niet te zien hoe wit tegenspel zou kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld: 37…a5 38. Tc8 [of 38. Tb7 b5 39. Tcc7 a4 40. Pc3 Te6 41. Pxb5 Td2 42. Pc3 Ph4 en zwart haalt de winst binnen.] 38…Txc8 39. Txc8 Ke7 40. Tc7+ Kd8 41. Tb7 b5 (zie analysediagram)
38. Pgf2! Lg6 39. Tc8?!
Kramnik heeft duidelijk zijn dag niet, maar het is een razend moeilijk eindspel. Hij had snel met de koning van de tweede rij moeten afstappen. 39. Kg1!
39…Te8 40. Kg3 Pf5+ 41. Kh2 Pd4
42. T1c3 a5 43. T8c4 Td8 44. Tc7
Trieste noodzaak. Giri moet gezien hebben dat hij na 44. Td3 het fraaie 44…Txf2! bij de hand heeft. 45. Tcxd4 [45. Pxf2 Lxd3 46. Pxd3 Pxf3+ 47. gxf3 Txd3 met winst.] 45…Txd4 46. Txd4 Lxe4 47. Txe4 Tb2 en de zwarte pionnen zijn beslissend.
44…Pe6 45. T7c6
De zwarte stukken staan nu zeer dominant. Daarbij heeft hij ook nog zijn twee vrijpionnen op de damevleugel.
46. Tc8
Hij moet wel de toren op d8 uitschakelen van bovengenoemde mataanval. Nu faalt 46. Txb6 op 46…Lxe4 47. Pxe4 Txg2+ 48. Kh1 Td1#.
46…Te8
46…Txc8 47. Txc8+ Ke7 48. Tc7+ Kd8 49. Txg7 was minder goed.
47. Txe8+ Kxe8
De dreiging …Lxe4 hangt wit als een zwaard van damocles boven zijn hoofdt.
48. Tc8+ Kd7 49. Tg8 Pe6
Zwart moet zich even verdedigen tegen de dreiging Txg7. Maar nu heeft hij wel zijn dubbele vrijpionn behouden.
50. Kg3
De koning komt weer eens naar voren.
50…Kc7
51. h4 Tc2
Elke zet die een grootmeester doet, heeft betekenis. De toren zal mogelijk straks ingezet worden om achter de vrijpionnen gezet te worden. Daarbij wil Giri de mogelijkheid hebben om met …Tc7 pion g7 extra dekking te geven zodat hij zijn paard weer kan gebruiken. En misschien nog belangrijker: …Tc6 om het schaakje op d6 uit de stelling te halen als hij zijn koning op b7 heeft staan.
52. Ta8 Kb7 53. Th8
Kramnik kan zijn stelling niet versterken, getuige zijn laatste twee zetten.
53…Tc6 54. h5
Wanhoop.
54…Lxe4
Er was ook niets tegen het nemen van deze pion. 54…Lxh5
55. Pxe4 a4
56. Te8 a3
In principe moeten de pionnen ‘bij elkaar’ gehouden worden. Maar in dit geval valt de a-pion nauwelijks tegen te houden.
57. Te7+ Ka6 58. Te8 Ka7
Na nogmaals 59. Te7+ Ka6 60. Te8 zou zwart continueren met 60…Pc7
59…a2 60. Pb3 Tc3 61. Pa1 Tc1
62. Txe6 Txa1 63. Te2
Het is Kramnik gelukt om de promotie van de pion nog even te verhinderen. De zwarte toren staat maximaal ongunstig vóór de pion. Maar hij heeft natuurlijk nog een tweede vrijpion.
63…b5 64. Kf4 Kb6!
0-1
(De foto’s zijn van Georgios Souleidis op de toernooisite)
Zelf vindt ie het maar niks, die bijnaam “Nepo” en wil hij met zijn volledige naam worden aangesproken. En gelijk heeft hij.
Wat is je bron?
Ik heb het “ooit ergens” gelezen, maar nu ik het terug wil vinden, kom ik niet verder dan een link naar Chessvibes, waar iemand zegt zich te kunnen herinneren dat hij dit ooit ergens gelezen heeft…
Dat was een heel mooie overwinning van Giri op Kramnik in Dortmund. Veel dank voor de uitgebreide analyse.
De naam van de winnaar wordt wel iets langer geschreven op het naamkaartje bij het bord: n.l. als Ian Nepomniachtchi, wat in het Russisch alfabet een stuk korter is als Ян Непо́мнящий, maar voor mij blijft het toch Nepo met die moeilijke naam.
Nepomniashtchi’s naam schijnt iets te betekenen als ‘iemand die (zich iets) niet kan herinneren’. Vergeetachtige Ian uit Sesamstraat, dus. Daar wordt je als schaker al snel het slachtoffer van makkelijke grappen mee (maar waarom zouden grappen moeilijk moeten zijn). Er was, toen hij een jaar of tien geleden aan de deur klopte, een website (kan me even niet herinneren welke…) die hem maar ‘ctrl-c, ctrl-v’ ging noemen.
Ik heb het er niet zo op dat jan-en-alleman op forums elke grootmeester maar bij zijn bijnaam gaat noemen, alsof men nog met ze geknikkerd heeft (Vishy, Chucky), maar in sommige gevallen (ook bij Praggnanandhaa – uit het hoofd, zo goed?) kan ik me er iets bij voorstellen.
Chucky zou ik inderdaad ook niet steeds willen lezen, maar Vishy is volgens mij geen bijnaam, maar een ook door hemzelf gekozen verkorte voornaam. Het staat bijvoorbeeld ook op de cover van zijn boek ‘My Best Games of Chess’ (1998). Net zoiets als Sjaak Swart (die Jesaja heet) of Appie Nouri (die Abdelrak heet).
Anand heeft een eigen twitter-account met @vishy64theking, dus hij kan er inderdaad niet mee zitten. Dan had hij vast wat anders gekozen. Veel grappiger is uiteraard dat hij eigenlijk Anand Viswanathan heet, maar het heeft omgedraaid, omdat iedereen zo een moeite had met “Viswanathan”. Omdat dit als voornaam natuurlijk net zo lastig is, zal er uiteindelijk Vishy van zijn gemaakt.
Ieder het zijne, maar ik houd het bij GM Anand. Mocht ik hem ooit tegenkomen en hij zegt: “Zeg maar Vishy”, dan zal ik dat doen. Uit respect.
Het zou leuk zijn, als iemand de naam van Nepomniachtchi zou kunnen vertalen. Het voorvoegsel ne(po) betekent on, als in nepravda onwaarheid. Bij ons komt dat terug in nepnieuws en iemand neppen, wat denk ik via Oost-Europese joden in onze taal is terecht gekomen. Maar ik denk wel dat Nepomniachtchi een positieve betekenis heeft, zoiets als onvergetelijk.
Frits heeft de correcte vertaling al gegeven.
Overigens hoort de p bij het tweede woord. Pravda is waarheid, pomniatchi is iets als zich herinneren. De nep klopt dus niet.
Ja, het zal toch wel zich iets niet kunnen herinneren zijn, al staat het Russische woord in mijn woordenboekje geschreven als pomnit zonder die a en de chi. Wat ik verder las was dat zijn favoriete schaker Tal is en dan vergeef ik hem die moeilijk uitspreekbare naam.
Om de hele discussie over Nepomniachtchi af te ronden. Nepo komt echt meerdere keren voor als voorvoegsel on-, zoals in onwankelbaar. Dan lijkt me die bijnaam Nepo minder prettig. Nep(pen) komt uit het Jiddisch-Hebreeuws, maar er is waarschijnlijk geen verband met nepo. Wat het schaken betreft presteerde Nepomniachtchi niet goed bij het Tata 2017, maar hij heeft wel een 4-0 score tegen Carlsen. Mogelijk reikt hij nog eens tot het kandidatentoernooi.